The neurons that shaped civilization | VS Ramachandran

VS Ramachandran: Những nơ-ron định hình nền văn minh nhân loại

Translator: Lien Hoang Reviewer: Le Quyen Pham

I'd like to talk to you today about the human brain,

Hôm nay tôi muốn nói chuyện với các bạn về bộ não con người,

which is what we do research on at the University of California.

đối tượng nghiên cứu của chúng tôi ở Đại học California.

Just think about this problem for a second.

Hãy dành một giây thôi để suy nghĩ về vấn đề này.

Here is a lump of flesh, about three pounds,

Đây là một tảng thịt, nặng chừng 3 pounds,

which you can hold in the palm of your hand.

mà bạn có thể cầm trong lòng bàn tay.

But it can contemplate the vastness of interstellar space.

Nhưng nó có thể chiêm nghiệm cái bao la giữa những vì sao.

It can contemplate the meaning of infinity,

Nó có thể chiêm nghiệm ý nghĩa của sự vô hạn,

ask questions about the meaning of its own existence,

tự hỏi ý nghĩa của sự tồn tại của chính nó,

about the nature of God.

và về bản chất của Chúa Trời.

And this is truly the most amazing thing in the world.

Và đây thật sự là vật thể đáng kinh ngạc nhất của thế giới này.

It's the greatest mystery confronting human beings:

Nó là bí ẩn lớn nhất thách thức loài người:

How does this all come about?

Làm sao có được tất cả sự kì diệu này?

Well, the brain, as you know, is made up of neurons.

Vâng, bộ não, như các bạn biết đấy, cấu tạo từ các nơ-ron.

We're looking at neurons here.

Ở đây chúng ta thấy các nơ-ron.

There are 100 billion neurons in the adult human brain.

Có 100 tỉ nơ-ron trong bộ não người trưởng thành.

And each neuron makes something like 1,000 to 10,000 contacts

Và mỗi nơ-ron có khoảng 1 000 tới 10 000 điểm tiếp xúc

with other neurons in the brain.

với các nơ-ron khác trong não.

And based on this, people have calculated

Và dựa vào đấy người ta đã tính được

that the number of permutations and combinations of brain activity

số tổ hợp và chỉnh hợp của hoạt động não bộ

exceeds the number of elementary particles in the universe.

còn vượt quá số hạt cơ bản trong vũ trụ.

So, how do you go about studying the brain?

Vậy làm sao ta nghiên cứu được bộ não con người?

One approach is to look at patients who had lesions

Một phương pháp là nghiên cứu các bệnh nhân có thương tổn

in different part of the brain, and study changes in their behavior.

ở những vùng khác nhau của não bộ, và nghiên cứu xem hành động của họ thay đổi như thế nào.

This is what I spoke about in the last TED.

Đây là điều tôi đã trình bày trong cuộc họp TED lần trước.

Today I'll talk about a different approach,

Hôm nay tôi sẽ trình bày một hướng tiếp cận khác,

which is to put electrodes in different parts of the brain,

đó là đặt các điện cực vào những phần khác nhau của não,

and actually record the activity of individual nerve cells in the brain.

và ghi lại hoạt động của từng tế bào thần kinh riêng biệt trong não.

Sort of eavesdrop on the activity of nerve cells in the brain.

Kiểu như là nghe trộm hoạt động của tế bào thần kinh trong não vậy.

Now, one recent discovery that has been made

Vâng, một phát hiện gần đây

by researchers in Italy, in Parma,

của các nhà nghiên cứu nước Ý, ở Parma,

by Giacomo Rizzolatti and his colleagues,

Giacomo Rizzolatti và đồng nghiệp,

is a group of neurons called mirror neurons,

là một nhóm nơ-ron gọi là nơ-ron "gương",

which are on the front of the brain in the frontal lobes.

tập trung ở phía trước của não bộ, trong các thùy trước.

Now, it turns out there are neurons

Thế này, ở phần trước của não có các nơ-ron

which are called ordinary motor command neurons in the front of the brain,

gọi là nơ-ron điều khiển chuyển động bình thường,

which have been known for over 50 years.

mà chúng ta đã biết được 50 năm rồi.

These neurons will fire when a person performs a specific action.

Những nơ-ron này sẽ phát điện khi một người thực hiện một hành động cụ thể nào đó.

For example, if I do that, and reach and grab an apple,

Ví dụ như là, nếu tôi làm việc đó, và với tay quơ quả táo.

a motor command neuron in the front of my brain will fire.

một nơ-ron điều khiển chuyển động ở phía trước não tôi sẽ phát điện.

If I reach out and pull an object, another neuron will fire,

Nếu tôi với tay để kéo một vật thể lại, một nơ-ron khác sẽ phát điện

commanding me to pull that object.

ra lệnh cho tôi kéo vật thể đó lại.

These are called motor command neurons that have been known for a long time.

Chúng được gọi là nơ-ron điều khiển chuyển động, đã được biết tới từ lâu rồi.

But what Rizzolatti found was

Nhưng điều Rizzolatti phát hiện ra là

a subset of these neurons,

Một nhóm nhỏ trong số các nơ-ron này,

maybe about 20 percent of them, will also fire

chừng 20%, cũng sẽ phát điện

when I'm looking at somebody else performing the same action.

khi ta nhìn vào ai đó đang thực hiện hành động giống như thế.

So, here is a neuron that fires when I reach and grab something,

Vậy nên, cái nơ-ron này phát điện khi tôi với tay quơ cái gì đó,

but it also fires when I watch Joe reaching and grabbing something.

nhưng nó cũng sẽ phát điện ngay cả khi tôi thấy Joe với tay quơ cái gì đó.

And this is truly astonishing.

Và điều này thật sự đáng kinh ngạc.

Because it's as though this neuron is adopting

Vì cũng như là cái nơ-ron này đang thu nhận

the other person's point of view.

góc nhìn của người khác vậy.

It's almost as though it's performing a virtual reality simulation

Như là cái nơ-ron ấy đang thực hiện mô phỏng hiện thực ảo

of the other person's action.

của hành động của người kia.

Now, what is the significance of these mirror neurons?

Thế ý nghĩa của những nơ-ron gương này là gì?

For one thing they must be involved in things like imitation and emulation.

Thứ nhất, nhất định chúng có liên quan tới các thứ như là bắt chước và làm theo.

Because to imitate a complex act

Bởi vì để bắt chước một hành động phức tạp

requires my brain to adopt the other person's point of view.

não của ta cần thu nhận góc nhìn của người khác.

So, this is important for imitation and emulation.

Thế nên, điều này rất quan trọng trong việc bắt chước và làm theo.

Well, why is that important?

Nhưng tại sao điều đó lại quan trọng?

Well, let's take a look at the next slide.

Chúng ta hãy xem slide tiếp theo.

So, how do you do imitation? Why is imitation important?

Thế bạn bắt chước như thế nào? Tại sao bắt chước lại quan trọng?

Mirror neurons and imitation, emulation.

Nơ-ron gương và bắt chước, làm theo.

Now, let's look at culture, the phenomenon of human culture.

Bây giờ, hãy xem xét văn hóa, một hiện tượng gọi là văn hóa của loài người.

If you go back in time about [75,000] to 100,000 years ago,

Nếu ngược dòng thời gian về 75 000 tới 100 000 ngàn năm trước,

let's look at human evolution, it turns out

hãy nhìn vào quá trình tiến hóa của loài người, hóa ra là

that something very important happened around 75,000 years ago.

một việc vô cùng quan trọng đã xảy ra vào khoảng 75 000 năm trước.

And that is, there is a sudden emergence and rapid spread

Đó là sự xuất hiện bất ngờ và lan truyền nhanh chóng

of a number of skills that are unique to human beings

của một số kĩ năng chỉ riêng con người mới có

like tool use,

như là sử dụng công cụ,

the use of fire, the use of shelters, and, of course, language,

sử dụng lửa, sử dụng nơi trú ẩn, và dĩ nhiên là ngôn ngữ,

and the ability to read somebody else's mind

và khả năng đọc được suy nghĩ của người khác

and interpret that person's behavior.

và suy diễn hành động của người đó.

All of that happened relatively quickly.

Tất cả những việc đó xảy ra tương đối nhanh chóng.

Even though the human brain had achieved its present size

Dù rằng bộ não người đã đạt kích thước hiện tại

almost three or four hundred thousand years ago,

khoảng ba hay bốn ngàn năm trước,

100,000 years ago all of this happened very, very quickly.

100 000 năm trước tất cả những sự kiện này diễn ra rất, rất nhanh.

And I claim that what happened was

Và tôi dám khẳng định điều xảy ra

the sudden emergence of a sophisticated mirror neuron system,

là sự xuất hiện đột ngột của hệ nơ-ron gương tinh vi,

which allowed you to emulate and imitate other people's actions.

cho phép ta bắt chước và làm theo hành động của người khác.

So that when there was a sudden accidental discovery

Thế nên khi một người trong nhóm tình cờ khám phá ra,

by one member of the group, say the use of fire,

ví dụ như là cách dùng lửa,

or a particular type of tool, instead of dying out,

hay cách sử dụng một loại công cụ nào đó, khám phá ấy thay vì chìm vào quên lãng

this spread rapidly, horizontally across the population,

thì lại được lan rộng nhanh chóng khắp cả quần thể,

or was transmitted vertically, down the generations.

hoặc được truyền qua các thế hệ.

So, this made evolution suddenly Lamarckian,

Điều này khiến quá trình tiến hóa nghe giống như là học thuyết Lamarck,

instead of Darwinian.

hơn là Darwin.

Darwinian evolution is slow; it takes hundreds of thousands of years.

Học thuyết tiến hóa Darwin rất chậm chạp, cần hàng trăm ngàn năm.

A polar bear, to evolve a coat,

Để tiến hóa bộ lông, một con gấu Bắc cực

will take thousands of generations, maybe 100,000 years.

cần hàng ngàn thế hệ, có lẽ là 100 000 năm.

A human being, a child, can just watch its parent

Một con người, một đứa trẻ, có thể chỉ cần xem ba mẹ nó

kill another polar bear,

giết một con gấu Bắc cực khác,

and skin it and put the skin on its body, fur on the body,

lột da và lấy da và lông gấu để mặc,

and learn it in one step. What the polar bear

và học tất cả chỉ trong một bước. Điều mà con gấu Bắc Cực

took 100,000 years to learn,

cần 100 000 năm để học,

it can learn in five minutes, maybe 10 minutes.

đứa bé có thể học trong 5 phút, có thể là 10 phút.

And then once it's learned this it spreads

Và một khi đã được học rồi, điều này sẽ lan ra

in geometric proportion across a population.

theo cấp số nhân khắp quần thể.

This is the basis. The imitation of complex skills

Đây là cái căn bản. Việc bắt chước các kĩ năng phức tạp

is what we call culture and is the basis of civilization.

là cái mà ta gọi là văn hóa và cội nguồn của văn minh nhân loại.

Now there is another kind of mirror neuron,

Có một loại nơ-ron gương khác,

which is involved in something quite different.

cần cho một việc khá là khác.

And that is, there are mirror neurons,

Cũng như là có nơ-ron gương cho hành động,

just as there are mirror neurons for action, there are mirror neurons for touch.

ta có các nơ-ron gương cho xúc giác.

In other words, if somebody touches me,

Nói cách khác, nếu ai đó chạm vào tôi,

my hand, neuron in the somatosensory cortex

tay tôi, nơ-ron trong vỏ cảm giác xô-ma

in the sensory region of the brain fires.

trong vùng cảm giác của não bộ phát điện.

But the same neuron, in some cases, will fire

Nhưng cũng nơ-ron ấy, trong một số trường hợp, sẽ phát điện

when I simply watch another person being touched.

khi tôi chỉ đơn giản là quan sát một người khác đang được chạm vào.

So, it's empathizing the other person being touched.

Thế nên, hiện tượng này cũng như đặt mình vào hoàn cảnh người được chạm vào.

So, most of them will fire when I'm touched

Thế là, hầu hết các nơ-ron sẽ phát điện khi tôi bị người khác chạm vào

in different locations. Different neurons for different locations.

ở các vị trí khác nhau. Cho mỗi vị trí khác nhau có những nơ-ron khác nhau.

But a subset of them will fire even when I watch somebody else

Nhưng một nhóm nhỏ trong chúng sẽ phát điện ngay cả khi tôi quan sát người khác

being touched in the same location.

bị chạm vào cùng một chỗ.

So, here again you have neurons

Thế nên, ở đây ta có nơ-ron

which are enrolled in empathy.

chuyên để cho ta thấu cảm.

Now, the question then arises: If I simply watch another person being touched,

Câu hỏi đặt ra ở đây là: nếu tôi đơn giản chỉ quan sát một người bị chạm vào thôi,

why do I not get confused and literally feel that touch sensation

tại sao tôi lại không bị lẫn lộn và cảm giác chính tôi cũng bị chạm vào

merely by watching somebody being touched?

khi mà thấy người khác bị chạm vào chứ?

I mean, I empathize with that person but I don't literally feel the touch.

Ý tôi là, tôi có thể đặt mình vào hoàn cảnh người kia, nhưng tôi không cảm thấy mình bị chạm vào thật.

Well, that's because you've got receptors in your skin,

Đó là vì ta có các thụ thể trong da,

touch and pain receptors, going back into your brain

các thụ thể sờ và thụ thể cơn đau, dẫn vào trong não

and saying "Don't worry, you're not being touched.

và nói là "Đừng lo, không phải cơ thể ta đang bị sờ đâu.

So, empathize, by all means, with the other person,

Thế nên, cứ tự nhiên đặt mình vào hoàn cảnh người kia,

but do not actually experience the touch,

nhưng không tự cảm thấy mình bị sờ,

otherwise you'll get confused and muddled."

nếu không anh sẽ nhầm lẫn loạn cả lên đấy."

Okay, so there is a feedback signal

Cho nên có tín hiệu phản hồi

that vetoes the signal of the mirror neuron

bác bỏ tín hiệu từ nơ-ron gương

preventing you from consciously experiencing that touch.

khiến cho bạn không cảm thấy mình bị chạm vào.

But if you remove the arm, you simply anesthetize my arm,

Nhưng nếu không có cánh tay, đơn giản như là bạn làm tê tay tôi

so you put an injection into my arm,

bằng cách tiêm một mũi vào tay,

anesthetize the brachial plexus, so the arm is numb,

làm tê liệt dây thần kinh vai gáy, khiến cho cánh tay tê liêt,

and there is no sensations coming in,

và không có cảm giác gì nữa,

if I now watch you being touched,

nếu bây giờ tôi thấy bạn bị chạm vào,

I literally feel it in my hand.

tôi thật sự cũng thấy mình bị chạm vào tay.

In other words, you have dissolved the barrier

Nói cách khác, bạn đã làm tiêu biến vách ngăn

between you and other human beings.

giữa bạn và những con người khác.

So, I call them Gandhi neurons, or empathy neurons.

Thế nên, tôi gọi chúng là nơ-ron Gandhi, hay nơ-ron thấu cảm.

(Laughter)

(Cười)

And this is not in some abstract metaphorical sense.

Và đây không phải là điều trừu tượng khó hiểu gì.

All that's separating you from him,

Tất cả những thứ ngăn chia giữa bạn và gã kia,

from the other person, is your skin.

người kia, là da của bạn.

Remove the skin, you experience that person's touch in your mind.

Bỏ da đi, bạn sẽ cùng cảm thấy bị chạm với người kia trong tâm trí.

You've dissolved the barrier between you and other human beings.

Bạn đã làm tiêu biến vách ngăn giữa bạn và những người khác.

And this, of course, is the basis of much of Eastern philosophy,

Và điều này, tất nhiên, là nền tảng của hầu hết triết học phương Đông,

and that is there is no real independent self,

rằng không có cá nhân tồn tại độc lập thật sự,

aloof from other human beings, inspecting the world,

tách xa khỏi mọi người khác, nghiên cứu thế giới,

inspecting other people.

nghiên cứu mọi người khác.

You are, in fact, connected not just via Facebook and Internet,

Thực tế là, các bạn không chỉ kết nối với nhau qua Facebook và mạng Internet,

you're actually quite literally connected by your neurons.

mà còn kết nối với nhau bằng nơ-ron theo đúng nghĩa đen.

And there is whole chains of neurons around this room, talking to each other.

Có hàng dãy nơ-ron quanh khán phòng này, trò chuyện với nhau.

And there is no real distinctiveness

Và không có sự tách bạch rõ ràng

of your consciousness from somebody else's consciousness.

giữa ý thức của bạn và ý thức của ai đó khác.

And this is not mumbo-jumbo philosophy.

Và đây không chỉ là triết học nhảm nhí.

It emerges from our understanding of basic neuroscience.

Nó khởi nguồn từ kiến thức ta biết về khoa học thần kinh.

So, you have a patient with a phantom limb. If the arm has been removed

Thế nên, bạn có một bệnh nhân với một chiếc cẳng 'ma.' Nghĩa là nếu cánh tay thật đã bị cưa đi

and you have a phantom, and you watch somebody else

chỉ còn lại 'bóng ma' cảm giác, và bạn xem một ai đó

being touched, you feel it in your phantom.

bị chạm vào, bạn cũng cảm thấy thế trong cánh tay 'ma'.

Now the astonishing thing is,

Điều đáng kinh ngạc ở đây là,

if you have pain in your phantom limb, you squeeze the other person's hand,

Nếu bạn thấy đau ở cánh tay 'ma', bạn sẽ bóp chặt tay người kia,

massage the other person's hand,

mát-xa tay người kia,

that relieves the pain in your phantom hand,

để cánh tay 'ma' đỡ đau,

almost as though the neuron

gần như là nơ-ron

were obtaining relief from merely

cảm thấy dễ chịu hơn chỉ bằng cách

watching somebody else being massaged.

quan sát ai đó khác được mát-xa.

So, here you have my last slide.

Thế nên, ở đây bạn thấy slide cuối cùng của tôi.

For the longest time people have regarded science

Lâu lắm rồi người ta vẫn coi khoa học

and humanities as being distinct.

và xã hội là các môn riêng biệt.

C.P. Snow spoke of the two cultures:

C.P. Snow nói về 2 thế giới đó như thế này:

science on the one hand, humanities on the other;

một bên là khoa học, một bên là xã hội;

never the twain shall meet.

hai thế giới đó không bao giờ giao nhau.

So, I'm saying the mirror neuron system underlies the interface

Thế nên, tôi dám nói hệ nơ-ron gương là nền tảng cho giao điểm,

allowing you to rethink about issues like consciousness,

cho phép bạn nghĩ lại về những vấn đề như là ý thức,

representation of self,

cách thể hiện bản thân,

what separates you from other human beings,

điều gì ngăn chia giữa bạn và những con người khác,

what allows you to empathize with other human beings,

điều gì cho phép bạn thấu cảm với những người khác,

and also even things like the emergence of culture and civilization,

và ngay cả những thứ như là sự xuất hiện của văn hóa và văn minh nhân loại,

which is unique to human beings. Thank you.

điều duy chỉ con người mới có. Tôi xin cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)