Listening to shame | Brené Brown | TED

Translator: Aida Musai Reviewer: Kaltrina Kusari

Do t'ju flas pak në lidhje me

I'm going to tell you a little bit about my TEDxHouston Talk.

fjalimin tim në TEDx Hjuston.

I woke up the morning after I gave that talk

Mëngjesin pas fjalimit u zgjova

with the worst vulnerability hangover of my life.

duke u ndjerë më e dobët se ndonjëherë tjetër

në jetën time.

And I actually didn't leave my house for about three days.

Në fakt nuk dola nga shtëpia

për rreth tre dite.

Heren e parë dola për të drekuar me një shoqe.

The first time I left was to meet a friend for lunch.

And when I walked in, she was already at the table.

Kur mbërrita, e gjeta të ulur në tavolinë.

Teksa ulesha, ajo me tha:

I sat down, and she said, "God, you look like hell."

"O Zot, sa keq që dukesh."

I said, "Thanks. I feel really --

I thashë: "Faleminderit, por ndihem vërtete...

sikur nuk funksionoi dot."

I'm not functioning."

And she said, "What's going on?"

Dhe ajo më pyeti: "Çfarë ka që nuk shkon?"

And I said, "I just told 500 people

I thashë: "Dje unë u thashë

500 njerëzve

that I became a researcher to avoid vulnerability.

se u bëra studiuese

për të shmangur dobësine.

And that when being vulnerable emerged from my data,

Por, kur të dhënat e mia më treguan

se të qenit i dobët

ishte thelbësore

as absolutely essential to whole-hearted living,

për të jetuar me gjithë zemër,

I told these 500 people that I had a breakdown.

une i thashë këtyre 500 vetave

se kjo me shkaktoi ndonjë krizë.

I had a slide that said 'Breakdown.'

U tregova një faqe ku shkruhej fjala Krizë.

At what point did I think that was a good idea?"

Si munda të mendoj se kjo ishte një ide e mirë?"

(Laughter)

(Të qeshura)

And she said, "I saw your talk live-streamed.

Dhe ajo me tha: "E ndoqa fjalimin tënd në transmetim direkt.

It was not really you.

Nuk ishe tamam ti.

It was a little different than what you usually do.

Ishte pak ndryshe nga ajo që ti bën zakonisht.

Por ishte e mrekullueshme."

But it was great."

And I said,

Dhe unë i thashë:

"This can't happen.

"Kjo gjë nuk mund të ndodhë.

YouTube, they're putting this thing on YouTube.

Në YouTube, ata do t'a hedhin këtë video në YouTube.

And we're going to be talking about 600, 700 people."

Dhe kështu numri i spektatoreve do të arrijë 600 apo 700."

(Laughter)

(Të qeshura)

And she said, "Well, I think it's too late."

Dhe ajo më tha: "Epo, mendoj se tashme nuk mund të bësh dot asgjë."

And I said, "Let me ask you something."

Dhe unë i thashë: "Më lejon të të bëj një pyetje?"

Dhe ajo tha: "Patjetër."

And she said, "Yeah."

I said, "Do you remember when we were in college,

Dhe unë i thashë: "A të kujtohet kur ishim në universitet,

really wild and kind of dumb?"

kur ishim vërtetë të egra dhe paksa budallaqe?"

Ajo më tha: "Po."

She said, "Yeah."

I said, "Remember when we'd leave a really bad message

Unë i thashë: "Të kujtohet ç'bënim kur i linim ndonjë mesazh vërtetë të shëmtuar

on our ex-boyfriend's answering machine?

ish të dashurit në sekretarinë telefonike?

Dhe me pas duhej t'i hynim në dhomë

Then we'd have to break into his dorm room and then erase the tape?"

për të fshirë kasetën?"

(Laughter)

(Të qeshura)

Dhe ajo më tha: "Hmm... jo."

And she goes, "Uh... no."

(Laughter)

(Të qeshura)

Kështu që, gjëja e vetme që mund të thoja në atë çast ishte:

Of course, the only thing I could say at that point was,

"Yeah, me neither.

"Epo... as unë.

Këtë gjë... as unë s'e kam bërë."

Yeah -- me neither."

And I'm thinking to myself,

Dhe mendova me vete:

"Brene, çfarë dreqin po bën? Ç'je duke bërë?

"Brené, what are you doing?

Why did you bring this up?

Pse e nxorre këtu biseden? Mos ke luajtur mendsh?

Have you lost your mind?

Your sisters would be perfect for this."

Motrat e tua do te ishin shumë më të përshtatshme për këtë."

(Laughter)

So I looked back up and she said,

Kështu që ngrita kokën sërish dhe ajo tha:

"Are you really going to try to break in and steal the video

"Vërtetë ke ndër mend të hysh pa leje

dhe të vjedhësh videon

before they put it on YouTube?"

para se ata t'a hedhin atë në YouTube?"

(Laughter)

And I said, "I'm just thinking about it a little bit."

Dhe une iu përgjigja: "Epo, ja që më kaloi nëpër mend."

(Laughter)

(Të qeshura)

She said, "You're like the worst vulnerability role model ever."

Ajo më tha: "Ti je shembulli më i keq i dobësisë që më kanë zënë ndonjëherë sytë."

(Të qeshura)

(Laughter)

Then I looked at her and I said something

Me pas unë e vështrova në sy dhe thashe diçka

that at the time felt a little dramatic,

qe në atë moment tingëllonte dramatike,

but ended up being more prophetic than dramatic.

por më vone doli se ishte më shumë profetike sesa dramatike.

I thashë:

"If 500 turns into 1,000

"Nëse këta 500 njerëz bëhen 1.000

or 2,000,

ose 2.000

my life is over."

jeta ime merr fund."

(Laughter)

(Te qeshura)

I had no contingency plan for four million.

S'kisha përgatitur asnjë plan shpëtimi për katër milione spektatore.

(Laughter)

(Te qeshura)

And my life did end when that happened.

Dhe kur kjo ndodhi, jeta ime mori vërtetë fund.

And maybe the hardest part about my life ending

Pjesa më e vështirë e fundit të jetës sime

is that I learned something hard about myself,

ishte se mësova diçka vërtetë të rëndë në lidhje me veten time,

and that was that,

mesova se

as much as I would be frustrated

edhe pse isha shumë e dëshpëruar nga fakti

about not being able to get my work out to the world,

se nuk isha e aftë t'ia tregoja punën time botës së jashtme,

there was a part of me that was working very hard

ekzistonte një pjesë e imja, e cila punonte fort

to engineer staying small,

që të më mbante të vogël,

staying right under the radar.

dhe sa më afër radarit që ishte e mundur.

But I want to talk about what I've learned.

Por unë dua t'ju flas për atë që mësova.

There's two things that I've learned in the last year.

Kam mesuar dy gjëra gjatë vitit të kaluar.

The first is:

E para është se

vulnerability is not weakness.

të tregosh dobësi nuk do të thotë të jesh i dobët.

And that myth is profoundly dangerous.

Dhe kjo bindje

është shumë e rrezikshme.

Pra, më thoni sinqerisht...

Let me ask you honestly --

dhe ju paralajmeroj,

and I'll give you this warning,

I'm trained as a therapist,

jam trajnuar si terapiste,

so I can out-wait you uncomfortably --

kështu që mund t'jua hedh sa herë të dua...

so if you could just raise your hand that would be awesome --

nëse ngritni duart do ishte e përkryer...

how many of you honestly,

sinqerisht,

when you're thinking about doing or saying something vulnerable

kur jeni gati duke bërë apo duke thënë

diçka që ju tregon të dobët

think, "God, vulnerability is weakness."

sa prej jush mendoni: "O Zot, do të dukem e dobët. A është kjo dobësia?"

How many of you think of vulnerability and weakness synonymously?

Sa prej jush mendojnë se të tregosh dobësi do të thotë të jesh i/e dobët?

Pjesa më e madhe e njerëzve.

The majority of people.

Tani, më lejoni t'ju bëj një pyetje tjetër:

Now let me ask you this question:

This past week at TED,

Gjate kësaj jave në TED,

how many of you, when you saw vulnerability up here,

kur patë shenja dobësie këtu në skenë,

thought it was pure courage?

menduan se ajo ishte kurajë e kulluar?

Vulnerability is not weakness.

Të tregosh dobësi nuk do të thotë të jesh i/e dobët.

I define vulnerability as emotional risk,

Unë e përcaktoj atë

si rrezik emocional,

exposure, uncertainty.

si zhveshje, pasiguri.

It fuels our daily lives.

Kjo gjë ushqen jetën tonë të përditshme.

And I've come to the belief --

Dhe unë kam arritur në përfundimin...

this is my 12th year doing this research --

ky është viti i 12-të që merrem me këtë hulumtim...

that vulnerability is our most accurate measurement of courage --

se shfaqja e dobësisë

është mënyra më e saktë për të matur

kurajon...

to be vulnerable, to let ourselves be seen,

duke u treguar të dobët, duke i lejuar të tjeret të na shohin,

to be honest.

duke qenë të sinqertë.

One of the weird things that's happened is, after the TED explosion,

Një nga gjërat më të çuditëshme që më ndodhi

ishte se pas fames që fitova në TED,

I got a lot of offers to speak all over the country --

më erdhen shumë ftesa për të folur në katër anët e vendit...

everyone from schools and parent meetings

ato vinin nga shkolla, nga grupe prindërish

to Fortune 500 companies.

si dhe nga kompani që bëjnë pjesë tek Fortune 500.

And so many of the calls went like this,

Shume prej tyre thoshin kështu:

"Dr. Brown, we loved your TED talk.

"Hej, Dr.sha Braun. Na pelqeu shumë fjalimi yt në TED.

We'd like you to come in and speak.

Do te kishim dëshirë që të vini dhe të flisni tek ne.

We'd appreciate it

Do t'a vleresonim shumë nëse

if you wouldn't mention vulnerability or shame."

do mund ti shmangeni bisedës rreth dobësisë apo fajit."

(Laughter)

(Të qeshura)

What would you like for me to talk about?

E për çfarë duhet të flas atëherë?

Pati tre përgjigje të rëndësishme.

There's three big answers.

This is mostly, to be honest with you, from the business sector:

Që të jem e sinqertë me ju, këto vijnë më shumë nga bizneset:

innovation, creativity and change.

inovacionin, krijimtarine

dhe ndryshimin.

(Laughter)

So let me go on the record and say,

Më lejoni t'i rikthehem fjalimit tim

dhe t'ju them

vulnerability is the birthplace of innovation, creativity and change.

se të qenit i dobët është pikënisja

e inovacionit, krijimitarisë dhe ndryshimit.

(Applause)

(Duartrokitje)

To create is to make something that has never existed before.

Të krijosh do të thotë të ndërtosh diçka

që nuk ka ekzistuar kurrë më parë.

There's nothing more vulnerable than that.

Nuk ka gjë më të cenueshme se kjo.

Adaptability to change is all about vulnerability.

Përshtatja ndaj ndryshimit

ka të bëjë tërësisht me tregimin e dobësive.

E dyta,

The second thing,

in addition to really finally understanding

për të kuptuar deri në fund

the relationship between vulnerability and courage,

lidhjen mes tregimit të dobësise dhe kurajës,

the second thing I learned, is this:

mësimi i dytë që morra ishte:

We have to talk about shame.

Ne duhet të flasim në lidhje me fajin.

And I'm going to be really honest with you.

Do tregohem shumë e sinqertë me ju.

When I became a "vulnerability researcher"

Kur unë u bëra "studiuesja e dobësisë"

and that became the focus because of the TED talk --

dhe ky u be fokusi im për shkak të fjalimit të parë në TED...

and I'm not kidding.

nuk tallem.

I'll give you an example.

Do t'ju jap një shembull.

About three months ago, I was in a sporting goods store

Rreth tre muaj më parë isha në dyqan rrobash sportive

për të blerë syze dhe mbrojtëse për gjunjë,

buying goggles and shin guards

and all the things that parents buy at the sporting goods store.

e gjithë ato gjëra që blejnë prindërit në një dyqan rrobash sportive.

Nga nje largesi prej rreth 50 metrash dëgjoj:

About from a hundred feet away, this is what I hear:

"Vulnerability TED! Vulnerability TED!"

"E dobëta e TED-it! E dobëta e TED-it!"

(Laughter)

(Te qeshura)

(Laughter ends)

I'm a fifth-generation Texan.

Unë jam Teksane prej pesë brezash.

Our family motto is "Lock and load."

Slogani i familjës sonë është "matu dhe gjuaj".

I am not a natural vulnerability researcher.

Profesioni im si studiuese e dobësise nuk ka ardhur aspak natyrshëm.

So I'm like,

Kështu që i thashë vetes,

just keep walking, she's on my six.

vazhdo të ecësh, ajo është mbrapa teje.

(Laughter)

(Të qeshura)

And then I hear, "Vulnerability TED!"

Por më pas dëgjova: "E dobëta e TED-it!"

I turn around, I go, "Hi."

U ktheva dhe i thashë: Ç'kemi?"

She's right here and she said,

U gjeta përballë saj dhe ajo më tha:

"You're the shame researcher who had the breakdown."

"Ti je ajo studiuesja e turpit që pati atë krizën."

(Laughter)

(Të qeshura)

At this point, parents are, like, pulling their children close.

Në çaste të tilla

prinderit zakonisht i afrojnë fëmijet pas vetes.

(Laughter)

"Look away."

"Mos shiko andej."

And I'm so worn out at this point in my life,

Dhe duke qenë se jam goxha e lodhur në këtë moment të jetës sime,

I look at her and I actually say,

i kthehem dhe i them,

"It was a fricking spiritual awakening."

"Ishte thjesht një zgjim shpirtëror."

(Laughter)

(Të qeshura)

(Applause)

(Duartrokitje)

And she looks back and does this,

Ajo kthen kokën dhe më thotë:

"E di."

"I know."

(Laughter)

Dhe pastaj:

And she said,

"Tek klubi i librit ne ndoqëm fjalimin tënd në TED.

"We watched your TED talk in my book club.

Më pas lexuam librin tënd

Then we read your book and we renamed ourselves

dhe tani emri ynë i ri është

'The Breakdown Babes.'"

'Bukuroshet në Krizë'."

(Laughter)

And she said, "Our tagline is:

Dhe shtoi: "Slogani yne është

'We're falling apart and it feels fantastic.'"

'Ne po rrënohemi dhe kjo është e mrekullueshme.'"

(Laughter)

(Të qeshura)

You can only imagine what it's like for me in a faculty meeting.

Po ju le juve t'a imagjinoni

se çfarë mund të ndodhë gjatë nje mbledhjeje në fakultet.

(Sighs)

So when I became Vulnerability TED,

Pra kur unë u bëra e Dobëta e TED-it,

Si një personazh filmash vizatimorë...

like an action figure --

Like Ninja Barbie, but I'm Vulnerability TED --

si Ninxha Barbi, vetëm se unë jam E Dobëta e TED-it...

I thought, I'm going to leave that shame stuff behind,

mendova se ishte koha për t'a lënë mënjanë studimin e turpit

because I spent six years studying shame

sepse unë kalova gjashtë vite duke studiuar turpin

before I started writing and talking about vulnerability.

para se të filloja të shkruaja dhe flisja për dobësinë.

And I thought, thank God, because shame is this horrible topic,

Dhe mendova, fale Zotit, sepse turpi është vërtetë një subjekt i frikshëm.

no one wants to talk about it.

Askujt nuk ia ka qejfi të flasë për të.

It's the best way to shut people down on an airplane.

Është mënyra më e mirë për t'i mbyllur gojën njerëzve në aeroplan.

"What do you do?" "I study shame." "Oh."

"Me çfarë merresh?" "Studioj turpin." "Oh."

(Laughter)

(Të qeshura)

And I see you.

Dhe unë të vëzhgoj ty.

(Laughter)

(Të qeshura)

But in surviving this last year,

Por teksa i mbijetoja këtij viti që kaloi,

kujtova një parim bazë,

I was reminded of a cardinal rule --

not a research rule,

i cili nuk lidhet me hulumtim,

but a moral imperative from my upbringing --

por është një parim moral

që më ka shoqëruar gjatë rritjes...

"you've got to dance with the one who brung ya".

duhet të kërcesh me atë që të shoqeroi.

And I did not learn about vulnerability

Dhe unë mësova aq shumë në lidhje me dobësinë,

and courage and creativity and innovation

kurajen, krijimtarinë dhe inovacionin

from studying vulnerability.

jo duke studiuar dobësinë.

I learned about these things from studying shame.

Unë mësova në lidhje me gjithë këto

duke studiuar turpin.

And so I want to walk you in to shame.

Kështu, tani dua t'ju prezentoj

me turpin.

Jungian analysts call shame the swampland of the soul.

Analistët Jungianë turpin e quajnë

moçalishtja e shpirtit.

And we're going to walk in.

Dhe ne do të hyjmë aty brenda.

And the purpose is not to walk in

Qellimi nuk është të hyjmë,

and construct a home and live there.

të ndërtojmë një shtëpi e të jetojmë aty.

Qëllimi është të vendosim ca galloshe

It is to put on some galoshes --

and walk through and find our way around.

dhe të ecim përmes saj për të gjetur më pas daljen.

Arsyeja është kjo.

Here's why.

We heard the most compelling call ever to have a conversation in this country,

Në vendin tonë,

por ndoshta në të gjithë botën,

and I think globally, around race, right?

dëgjohet sot më shumë se kurrë thirrja

për të folur në lidhje me rracat, apo jo?

Po? E kemi dëgjuar.

Yes? We heard that.

Yes?

Po?

Cannot have that conversation without shame.

Kjo bisede nuk mund të mos përfshijë turpin,

Because you cannot talk about race without talking about privilege.

sepse nuk mund të flasësh për rracat nëse nuk flet për privilegje.

Dhe kur njerezit fillojnë të flasin për privilegje,

And when people start talking about privilege,

they get paralyzed by shame.

ata i paralizon turpi.

We heard a brilliant simple solution to not killing people in surgery,

Ne dëgjuam për një zgjidhje të thjeshtë e të mrekullueshme

për të mos vrarë njerëzit gjatë operacioneve,

which is, have a checklist.

që ishte mbajtja e një liste në lidhje me pajisjet.

Ky problem nuk mund të zgjidhet pa folur për turpin më parë,

You can't fix that problem without addressing shame,

sepse kur këta njerëz mësojnë si të qepin një plagë,

because when they teach those folks how to suture,

they also teach them how to stitch their self-worth

ata mësojnë edhe se si të qepin vetëvlerësimin e tyre

to being all-powerful.

për të qenë të plotëfuqishem.

And all-powerful folks don't need checklists.

Por të plotëfuqishmit nuk kanë nevojë për lista.

And I had to write down the name of this TED Fellow

M'u desh të mbaja shënim emrin e këtij folesi të TED-i

so I didn't mess it up here.

që të mos ngatërrohesha.

Myshkin Ingawale,

Myshkin Ingawale,

Shpresoj të kem qenë e drejtë me ty.

I hope I did right by you.

(Applause)

(Duartrokitje)

I saw the TED Fellows my first day here.

E pashë tek ligjëronte në TED-it ditën e parë.

And he got up and he explained how he was driven to create

Ai u ngrit dhe shpjegoi

se si i lindi ideja për të krijuar

some technology to help test for anemia,

një teknologji që ndihmonte në testin e anemisë

because people were dying unnecessarily.

sepse nuk kishte kuptim që njerëzit të vdisnin prej saj.

Dhe tha: "E kuptova qe ishte e nevojshme.

And he said, "I saw this need.

So you know what I did? I made it."

Dhe e dini çfarë bëra? E krijova."

And everybody just burst into applause, and they were like "Yes!"

Të gjithë duartrokitën duke thënë: "Bravo!"

dhe ai shtoi: "Por nuk funksionoi.

And he said, "And it didn't work.

(Laughter)

Më pas e bëra edhe 32 herë të tjera.

And then I made it 32 more times,

and then it worked."

Me pas funksionoi."

You know what the big secret about TED is?

A e dini cili është sekreti i madh i TED-it?

Mezi prisja te arrija tek kjo pjesë.

I can't wait to tell people this.

I guess I'm doing it right now.

Më duket se erdhi koha.

(Laughter)

(Te qeshura)

This is like the failure conference.

Kjo është si tip konference e të dështuarve.

(Laughter)

Jo, e kam me gjithë mend.

No, it is.

(Applause)

(Duartrokitje)

You know why this place is amazing?

A e dini pse ky vend është kaq i mrekullueshëm?

Because very few people here are afraid to fail.

Sepse këtu shumë pak njerëz

kanë frikë nga dështimi.

Dhe të gjithë ata që kam parë të hipin në skenë kanë dështuar në jetën e tyre.

And no one who gets on the stage, so far that I've seen, has not failed.

I've failed miserably, many times.

Edhe unë kam dështuar keqazi, shumë herë madje.

I don't think the world understands that,

Mendoj se bota nuk e kupton këtë,

because of shame.

pikërisht për shkak të turpit.

There's a great quote that saved me this past year

Këtë vit që kaloi pati një shprehje që më shpëtoi jetën

thënë nga Teodor Ruzvelt.

by Theodore Roosevelt.

A lot of people refer to it as the "Man in the Arena" quote.

Shumë njerëz i referohen si shprehja e "Njeriut në skenë".

And it goes like this:

Dhe thotë kështu:

"It is not the critic who counts.

"Pak rëndësi kanë kritikat.

It is not the man who sits and points out

Pak rendesi ka ai qe rri ulur dhe tregon

how the doer of deeds could have done things better

se si ai që po vepron mund t'i kishte bërë më mirë gjërat

and how he falls and stumbles.

apo se si ai po rrëzohet e pengohet.

The credit goes to the man in the arena

Merita i shkon njeriut mbi skenë

fytyra e të cilit është e mbushur

whose face is marred with dust and blood and sweat.

me pluhur, gjak e djersë.

But when he's in the arena,

Por kur ai ndodhet në skenë,

në rastin më të mirë do të fitojë,

at best, he wins,

e në më të keqin do të humbasë,

and at worst, he loses,

but when he fails, when he loses,

por kur të rrëzohet, kur të humbasë,

he does so daring greatly."

ai do të humbasë duke guxuar deri në fund."

Ja cili është sipas meje, kuptimi i kësaj konference.

And that's what this conference, to me, is about.

Life is about daring greatly, about being in the arena.

Ky është qëllimi i jetës. Të guxojmë deri ne fund,

të qëndrojmë në skenë.

When you walk up to that arena and you put your hand on the door,

Kur ngjitesh aty lart në skenë dhe kap dorezen

and you think, "I'm going in and I'm going to try this,"

duke menduar: "Do të futem dhe do t'a provoj,"

turpi është ajo qenia

shame is the gremlin

who says, "Uh, uh.

që thotë: "Haha.

You're not good enough.

Ti nuk je i aftë sa duhet.

You never finished that MBA. Your wife left you.

Ti nuk arrite t'a mbaroje atë masterin. Gruaja të la.

I know your dad really wasn't in Luxembourg,

Une e di që0 babi nuk kishte shkuar në Luksemburg.

Ai ishte në Sing Sing.

he was in Sing Sing.

I know those things that happened to you growing up.

Unë e di ç'të ka ndodhur teksa rriteshe.

I know you don't think

E di se ti mendon që nuk je e bukur sa duhet,

that you're pretty, smart, talented or powerful enough.

apo e zgjuar, apo e talentuar, apo e fuqishme.

I know your dad never paid attention, even when you made CFO."

E di që babai nuk t'a ka varur kurre, edhe pasi ti u bëre shef i financës."

Shame is that thing.

Ky është turpi.

And if we can quiet it down and walk in

Dhe kur ne arrijmë t'ia mbyllim gojën dhe të futemi

and say, "I'm going to do this,"

duke thënë: "Unë jam gati për këtë."

we look up and the critic that we see pointing and laughing,

ngrejmë kokën dhe kritiku që shohim

duke na treguar me gisht dhe duke qeshur

99 percent of the time is who?

në 99 përqind të rasteve a e dini se kush është?

Us.

Vetëvetja.

Shame drives two big tapes --

Turpi luan gjithnjë dy kaseta...

"never good enough" --

"ti nuk je i mirë sa duhet"

and, if you can talk it out of that one,

dhe, kur arrijmë t'a ndalojmë këtë melodi,

"who do you think you are?"

fillon me "kush mendon se je?".

The thing to understand about shame is, it's not guilt.

Ajo që duhet të kuptojmë është se turpi nuk është faj.

Turpi ka të bëjë me vetëvetën, kurse faji lidhet me një veprim.

Shame is a focus on self, guilt is a focus on behavior.

Shame is "I am bad."

Turpi shprehet: "Unë jam i keq."

Guilt is "I did something bad."

Faji shprehet: "Unë bëra diçka të keqe."

How many of you,

Sa prej jush,

if you did something that was hurtful to me,

ne rast se do të më bënit diçka të dëmshme,

would be willing to say, "I'm sorry. I made a mistake?"

do të ishit të gatshëm të thonit: "Më vjen keq. Gabova."?

Sa prej jush do t'a thoshin këtë?

How many of you would be willing to say that?

Guilt: I'm sorry. I made a mistake.

Faji: Me vjen keq. Gabova

Shame: I'm sorry. I am a mistake.

Turpi: Më vjen keq. Une jam një gabim i madh.

There's a huge difference between shame and guilt.

Ka një ndryshim shumë të madh në mes turpit dhe fajit.

And here's what you need to know.

Dhe ja çfarë duhet të dini.

Shame is highly, highly correlated

Turpi është i lidhur fort, shumë fort

with addiction, depression, violence, aggression,

me varësitë, depresionin, dhunën, agresivitetin,

bullying, suicide, eating disorders.

talljen e të tjerëve, vetëvrasjen, çregullimet në ushqim.

And here's what you even need to know more.

Dhe ja çfarë është edhe më e rëndësishme të dini.

Guilt, inversely correlated with those things.

Faji ecën në përpjestim të zhdrejtë me të gjitha këto.

The ability to hold something we've done or failed to do

Aftësia për të përdorur një veprim apo një dështim

si pengesë për të qenë ata që duam të jemi

up against who we want to be is incredibly adaptive.

përshtatet shumë lehtë.

It's uncomfortable, but it's adaptive.

Është e bezdisshme, por përshtatet lehtë.

The other thing you need to know about shame

Diçka tjetër që duhet të dini në lidhje me turpin

is it's absolutely organized by gender.

është se ai është i organizuar sipas gjinive.

Nëse si unë ashtu edhe Krisi ndjejmë një valë turpi,

If shame washes over me and washes over Chris,

atëherë do të ndjejmë që të dy të njejtën gjë.

it's going to feel the same.

Everyone sitting in here knows the warm wash of shame.

Të gjithë ata që janë ulur këtu sot e njohin valën e ngrohtë të turpit.

We're pretty sure that the only people who don't experience shame

Ne mendojmë se personat që nuk ndjejnë turp

janë ata që nuk janë të aftë

are people who have no capacity for connection or empathy.

të krijojnë lidhje dhe të ndjejnë empati.

Kjo do të thotë se, po, unë ndjej pak turp;

Which means, yes, I have a little shame;

nëse jo, atëherë jam sociopat.

no, I'm a sociopath.

So I would opt for, yes, you have a little shame.

Une do të preferoja të parën, po, unë ndjej pak turp.

Shame feels the same for men and women,

Si burrat ashtu edhe gratë kanë të njejtjat ndjesi në lidhje me turpin,

but it's organized by gender.

por ai ndryshon nga një gjini tek tjetra.

Për femrat,

For women,

shëmbulli më i mirë që mund t'ju jap

the best example I can give you is Enjoli, the commercial.

është Enxholi

spoti publicitar:

"I can put the wash on the line, pack the lunches, hand out the kisses

"Unë mund të ndez lavatriçen,

të paketoj dreken, të jap përqafimet,

and be at work at five to nine.

dhe të jem në punë nga nëntë deri në pesë.

Unë mund të sjell proshutën në shtëpi, t'a skuq atë

I can bring home the bacon, fry it up in the pan

and never let you forget you're a man."

dhe mos të le kurrë të harrosh se ti je burri."

For women, shame is, do it all,

Për femrat turpi është t'i bësh të gjitha,

do it perfectly

t'i bësh në mënyrë përfekte,

and never let them see you sweat.

dhe të mos i lësh të tjerët të shohin djersën.

I don't know how much perfume that commercial sold,

Unë nuk e di se sa parfume u shitën falë atij spoti,

but I guarantee you,

por ju garantoj se

it moved a lot of antidepressants and anti-anxiety meds.

ai nxorri jashtë loje një numër të madh antidepresivësh dhe ilaçe kundër ankthit.

(Laughter)

(Të qeshura)

Shame, for women, is this web

Tek femrat turpi ka të bëjë me këtë rrjetë

of unobtainable, conflicting, competing expectations

parashikimesh të parealizueshme, kontradiktore dhe konkuruese

në lidhje me atë që duhet të jemi.

about who we're supposed to be.

And it's a straight-jacket.

I ngjan një këmishe force.

For men,

Për meshkujt,

shame is not a bunch of competing, conflicting expectations.

turpi nuk lidhet me një tufë parashikimesh kontradiktore dhe konkuruese.

Shame is one,

Turpi është vetëm një.

do not be perceived as what?

Të mos dukemi çfarë?

Weak.

Të dobët.

I did not interview men for the first four years of my study.

Gjatë katër viteve të para të punes sime unë nuk intervistova meshkuj asnjëherë.

It wasn't until a man looked at me after a book signing, and said,

Dhe vetëm kur gjatë firmosjes së librit tim një burrë më vështroi

dhe më tha: "Më pëlqejnë ato që thua në lidhje me turpin,

"I love what say about shame,

por jam kurioz të di pse nuk i përmend asnjëherë meshkujt."

I'm curious why you didn't mention men."

Dhe unë i thashë: "Nuk i kam studiuar."

And I said, "I don't study men."

And he said, "That's convenient."

Dhe ai m'u përgjigjë: "Kjo është e volitshme."

(Të qeshura)

(Laughter)

Dhe unë i thashë: "Po pse?"

And I said, "Why?"

And he said, "Because you say to reach out,

Ai m'u përgjigjë: "Sepse ti na thua të rrezikojmë,

tell our story,

të tregojmë historinë tonë,

be vulnerable.

të tregojmë dobësitë tona.

But you see those books you just signed for my wife and my three daughters?"

Por, a i sheh këto librat që sapo firmose

për gruan dhe tre vajzat e mia?"

I thashë: "Po."

I said, "Yeah."

"Më mirë të me shohin të vdes maje kalit tim të bardhë

"They'd rather me die on top of my white horse

than watch me fall down.

se sa të më shohin të bie.

Kur ne rrezikojmë dhe tregojmë dobësitë tona

When we reach out and be vulnerable,

we get the shit beat out of us.

i lejojmë të tjerët të na marrin shpirtin.

Dhe mos më thuaj

And don't tell me

it's from the guys and the coaches and the dads.

se këtë e bëjnë vetëm të dashurit, trajnerët apo baballarët,

sepse femrat e familjes sime janë më të egra se kushdo tjetër.

Because the women in my life are harder on me than anyone else."

Kështu që unë fillova të intervistoj edhe meshkuj

So I started interviewing men and asking questions.

dhe t'u drejtoj atyre pyetje.

And what I learned is this:

Ajo që mësova ishte kjo:

You show me a woman who can actually sit with a man

Më trego një femër që i qëndron pranë një mashkulli

in real vulnerability and fear,

që tregon dobësi dhe frikë,

dhe unë do të tregoj se kjo femër ka bërë një punë të shkëlqyer.

I'll show you a woman who's done incredible work.

You show me a man who can sit with a woman

Më trego një mashkull që i qëndron pranë një femre

who's just had it,

që i ka ardhur në maje të hundës,

she can't do it all anymore,

që nuk ia del dot më t'i bëjë të gjitha,

dhe nëse përgjigja e tij e parë nuk është

and his first response is not,

"Epo unë hoqa enët nga pjatalarësja."

"I unloaded the dishwasher!"

(Laughter)

por ai rri dhe e dëgjon vërtetë...

But he really listens --

because that's all we need --

sepse kjo është gjithçka që na duhet...

I'll show you a guy who's done a lot of work.

atëherë unë do të tregoj se ky djalë ka bërë një punë të shkëlqyer.

Turpi është epidemi në kulturën tonë.

Shame is an epidemic in our culture.

And to get out from underneath it --

Dhe nëse duam t'i shpëtojmë,

to find our way back to each other,

të gjejmë rrugën për t'u rikthyer tek njëri-tjetri,

we have to understand how it affects us

ne duhet të kuptojmë se si ai ndikon tek ne,

and how it affects the way we're parenting,

dhe si ndikon tek të qenit prindër,

the way we're working, the way we're looking at each other.

tek puna jonë, apo tek mënyra si e shohim njëri-tjetrin.

Very quickly, some research by Mahalik at Boston College.

Shumë shkurt, rezultatet e një kërkimi nga Mahaliku në Kolegjin e Bostonit.

He asked, what do women need to do to conform to female norms?

Ai pyeti se si duhet të jenë femrat në mënyrë që të respektojnë imazhin e femres normale.

The top answers in this country:

Përgjigjet më të shpeshta në vendin tonë:

nice, thin, modest

e këndshme, e hollë, modeste

and use all available resources for appearance.

dhe të përdorë të gjitha mjetet e mundshme për të përmiresuar pamjen.

(Laughter)

Kur pyetja i referohej meshkujve,

When he asked about men,

what do men in this country need to do to conform with male norms,

si duhet të jenë meshkujt në vendin tonë

që të rrespektojne imazhin e mashkullit normal,

the answers were:

përgjigjet ishin:

always show emotional control,

të tregojë gjithnjë kontroll mbi emocionet, të vendosë punën në vend të parë,

work is first,

të kërkojë status të lartë, dhe të jetë i dhunshëm.

pursue status and violence.

Nëse duam të gjejmë rrugën për tek njëri-tjetri,

If we're going to find our way back to each other,

we have to understand and know empathy,

duhet të kuptojmë e të njohim empatinë,

because empathy's the antidote to shame.

sepse empatia është kundërhelmi i turpit.

If you put shame in a Petri dish,

Nëse e krahasojmë turpin me një kulturë laboratori

it needs three things to grow exponentially:

atij i duhen tre gjëra për t'u rritur në mënyrë eksponenciale:

secrecy, silence and judgment.

fshehtësi, heshtje dhe gjykim.

If you put the same amount in a Petri dish and douse it with empathy,

Nëse vendos në një provez të njejtën sasi turpi dhe empatie,

it can't survive.

atëherë turpi nuk do t'a ketë jetën e gjatë.

The two most powerful words when we're in struggle:

Dy fjalet që na japin më shumë fuqi kur kemi probleme janë:

me too.

edhe unë.

And so I'll leave you with this thought.

Pra, po ju le me këtë mendim.

Nëse duam të gjejmë rrugën

If we're going to find our way back to each other,

drejt njëri-tjetrit,

vulnerability is going to be that path.

dobësia do të na shpjerë aty.

And I know it's seductive to stand outside the arena,

Dhe unë e di se sa tërheqëse është të qëndrosh prapa skenës,

because I think I did it my whole life,

sepse mendoj se e kam bërë këtë gjatë gjithë jetës sime,

and think to myself,

duke menduar,

I'm going to go in there and kick some ass

do shkoj atje dhe do t'i rrëzoj që të gjithë

when I'm bulletproof and when I'm perfect.

kur të jem e hekurt dhe e paprekshme nga goditjet dhe kur të jem përfekte.

Ky mendim është vërtet tërheqës.

And that is seductive.

But the truth is, that never happens.

Por e vërteta është se kjo nuk ndodh asnjëherë.

And even if you got as perfect as you could

Por edhe nëse arrin maksimumin e përfeksionit

dhe maksimumin e fortësisë

and as bulletproof as you could possibly muster

kur të ngjitesh aty,

when you got in there,

that's not what we want to see.

ai nuk do të jetë spektakli që duam të shohim.

We want you to go in.

Ne duam që ti të futesh.

We want to be with you and across from you.

Duam të jemi me ty dhe përballë teje.

Ne thjesht duam

And we just want,

for ourselves and the people we care about

për vete, për njerëzit që duam

dhe për ata me të cilët punojmë,

and the people we work with,

duam thjeshtë të guxojme deri në fund.

to dare greatly.

So thank you all very much. I really appreciate it.

Pra faleminderit te gjitheve. E vleresoj shume.

(Applause)

(Duartrokitje)