Listening to shame | Brené Brown | TED

Brené Brown: Lắng nghe sự xấu hổ

Translator: Thy Tran Reviewer: Tam Bui

Tôi sẽ nói với các bạn một chút

I'm going to tell you a little bit about my TEDxHouston Talk.

về bài nói của tôi tại TEDxHouston

I woke up the morning after I gave that talk

Tôi thức dậy vào buổi sáng ngày hôm sau khi tôi thực hiện bài nói đó

with the worst vulnerability hangover of my life.

với sự dễ tổn thương bị đọng lại tồi tệ nhất

trong đời mình.

And I actually didn't leave my house for about three days.

Và thực sự là tôi đã không rời khỏi nhà

trong khoảng ba ngày.

Lần đầu tôi rời khỏi nhà là hẹn ăn trưa với một người bạn.

The first time I left was to meet a friend for lunch.

And when I walked in, she was already at the table.

Khi tôi bước vào, cô ấy đã ngồi tại bàn.

Tôi ngồi xuống và cô ấy nói rằng,

I sat down, and she said, "God, you look like hell."

"Chúa ơi, cậu trông tệ quá."

I said, "Thanks. I feel really --

Tôi đáp "Cám ơn cậu. Mình thực sự cảm thấy --

đầu óc mình chẳng thể hoạt động nổi"

I'm not functioning."

And she said, "What's going on?"

Và cô ấy hỏi tôi "Có chuyện gì vậy?"

And I said, "I just told 500 people

Tôi đáp "Mình đã nói chuyện

trước 500 người

that I became a researcher to avoid vulnerability.

rằng mình trở thành một nhà nghiên cứu

để tránh tính dễ bị tổn thương.

And that when being vulnerable emerged from my data,

Và khi dữ liệu của mình

cho thấy rằng sự tổn thương

như là một bản chất tất yếu

as absolutely essential to whole-hearted living,

để sống bằng cả trái tim,

I told these 500 people that I had a breakdown.

mình đã nói với 500 người này

rằng mình đã suy sụp.

I had a slide that said 'Breakdown.'

Mình chiếu một slide có chữ Suy sụp trên đó.

At what point did I think that was a good idea?"

Không hiểu sao mình lại nghĩ rằng đó là một ý tưởng hay?"

(Laughter)

(Cười)

And she said, "I saw your talk live-streamed.

Và cô ấy nói "Mình đã xem trực tuyến bài nói của cậu.

It was not really you.

Đó không thực sự là cậu.

It was a little different than what you usually do.

Nó khác một chút so với những gì cậu thường làm.

Nhưng bài nói rất tuyệt."

But it was great."

And I said,

Và tôi đã nói rằng,

"This can't happen.

"Điều này không thể xảy ra.

YouTube, they're putting this thing on YouTube.

YouTube, họ sẽ đưa nó lên YouTube

And we're going to be talking about 600, 700 people."

Và rồi chúng ta sẽ nói về việc 600 rồi 700 người sẽ xem nó.

(Laughter)

(Cười)

And she said, "Well, I think it's too late."

Cô ấy nói "Chà, mình nghĩ bây giờ đã quá trễ rồi."

And I said, "Let me ask you something."

Và tôi nói với cô ấy rằng "Cho mình hỏi cậu một điều."

Cô ấy trả lời "Được"

And she said, "Yeah."

I said, "Do you remember when we were in college,

Và tôi nói rằng "Cậu có nhớ khi còn học đại học

really wild and kind of dumb?"

chúng ta thực sự hơi thiếu suy nghĩ và đại loại là khùng khùng không"

Cô ấy trả lời "Ừ"

She said, "Yeah."

I said, "Remember when we'd leave a really bad message

Tôi nói tiếp "Cậu có nhớ khi chúng ta để lại một lời nhắn thực sự rất tệ

on our ex-boyfriend's answering machine?

trong máy trả lời tự động của bạn trai cũ không?

Rồi sau đó chúng ta đã phải đột nhập vào phòng ký túc xá của hắn ta

Then we'd have to break into his dorm room and then erase the tape?"

để xóa đoạn băng đó đi không?"

(Laughter)

(Cười)

Và cô ấy đi "Ồ ....không."

And she goes, "Uh... no."

(Laughter)

(Cười)

Vì thế dĩ nhiên, điều duy nhất tôi có thể nghĩ đến để nói vào lúc này là,

Of course, the only thing I could say at that point was,

"Yeah, me neither.

"Ừ, mình cũng không.

phải...mình cũng không."

Yeah -- me neither."

And I'm thinking to myself,

Và tôi tự nhủ với bản thân mình,

"Brene, mình đang làm gì vậy? Mình đang làm gì đây?

"Brené, what are you doing?

Why did you bring this up?

Tại sao mình lại nghĩ đến chuyện này? Mình mất trí rồi hả?

Have you lost your mind?

Your sisters would be perfect for this."

Mấy chị/em của mình sẽ rất giỏi về điều này."

(Laughter)

So I looked back up and she said,

Rồi tôi đưa mắt nhìn lại cô ấy và rồi cô ấy hỏi,

"Are you really going to try to break in and steal the video

"Cậu thực sự sẽ cố đột nhập vào

và lấy cắp đoạn video đó

before they put it on YouTube?"

trước khi họ đưa nó trên YouTube sao?"

(Laughter)

And I said, "I'm just thinking about it a little bit."

Và tôi trả lời "Mình chỉ đang nghĩ một chút về việc đó thôi."

(Laughter)

(Cười)

She said, "You're like the worst vulnerability role model ever."

Cô ấy nói "Cậu đúng là điển hình của dễ bị tổn thương nhất trên đời."

(Cười)

(Laughter)

Then I looked at her and I said something

Sau đó tôi nhìn cô ấy và tôi đã nói điều gì đó

that at the time felt a little dramatic,

tại thời điểm đó thì là hơi nói quá một chút

but ended up being more prophetic than dramatic.

nhưng sau cùng lại thấy giống với tiên đoán hơn.

Tôi nói,

"If 500 turns into 1,000

"Nếu 500 trở thành 1,000

or 2,000,

hoặc 2,000

my life is over."

đời mình thế là hết."

(Laughter)

(Cười)

I had no contingency plan for four million.

Tôi không có kế hoạch dự phòng cho 4 triệu người.

(Laughter)

(Cười)

And my life did end when that happened.

Và cuộc sống của tôi đã kết thúc khi điều đó xảy ra.

And maybe the hardest part about my life ending

Có lẽ phần khó nhất về sự kết thúc cuộc đời của tôi

is that I learned something hard about myself,

là tôi đã học được điều gì đó rất khó khăn về bản thân mình,

and that was that,

và đó là,

as much as I would be frustrated

nhiều như tôi cảm thấy thất vọng

about not being able to get my work out to the world,

về việc không thể mang công việc của mình ra với thế giới

there was a part of me that was working very hard

có một phần trong tôi đang làm việc rất chăm chỉ

to engineer staying small,

để nó nằm trong tầm kiểm soát

staying right under the radar.

để tránh bị nhòm ngó.

But I want to talk about what I've learned.

Nhưng tôi muốn nơi về những gì tôi đã học.

There's two things that I've learned in the last year.

Có hai điều mà tôi đã học được trong năm qua.

The first is:

Điều đầu tiên là

vulnerability is not weakness.

tính dễ bị tổn thương không phải là sự yếu đuối.

And that myth is profoundly dangerous.

Và quan niệm cho rằng tính dễ tổn thương là sự yếu đuối

là hết sức nguy hiểm.

Cho phép tôi hỏi các bạn một cách trung thực --

Let me ask you honestly --

và tôi cũng cảnh báo các bạn điều này.

and I'll give you this warning,

I'm trained as a therapist,

Tôi được đào tạo là một nhà trị liệu

so I can out-wait you uncomfortably --

bởi vậy tôi có thể kiên nhẫn chờ bạn trả lời --

so if you could just raise your hand that would be awesome --

vì thế nếu bạn có thể thì chỉ việc giơ tay lên, điều đó thật tuyệt vời --

how many of you honestly,

bao nhiêu người trong số các bạn trung thực mà nói,

when you're thinking about doing or saying something vulnerable

khi bạn nghĩ về việc làm một điều gì đó dễ bị công kích

hay nói điều gì đó có thể gây tổn thương cho bạn,

think, "God, vulnerability is weakness."

đều nghĩ rằng "Chúa ơi, dễ bị tổn thương đúng là yếu đuối. Đây là sự yếu đuối?"

How many of you think of vulnerability and weakness synonymously?

Bao nhiêu các bạn nghĩ rằng dễ bị tổn thương đồng nghĩa với việc yếu đuối?

Phần đông các bạn.

The majority of people.

Bây giờ cho phép tôi hỏi các bạn câu hỏi này:

Now let me ask you this question:

This past week at TED,

Tuần trước tại TED,

how many of you, when you saw vulnerability up here,

bao nhiêu trong số các bạn khi thấy tính dễ bị tổn thương dâng cao ở đây,

thought it was pure courage?

nghĩ rằng nó chính là sự can đảm?

Vulnerability is not weakness.

Dễ bị tổn thương không phải là sự yếu đuối.

I define vulnerability as emotional risk,

Tôi định nghĩa tính dễ bị tổn thương

như là một sự mạo hiểm,

exposure, uncertainty.

sự bộc lộ và tính không chắc chắn về mặt cảm xúc

It fuels our daily lives.

Nó khích động cuộc sống mỗi ngày của chúng ta.

And I've come to the belief --

Và tôi có một niềm tin --

this is my 12th year doing this research --

đây là năm thứ 12 tôi thực hiện nghiên cứu này --

that vulnerability is our most accurate measurement of courage --

rằng sự dễ bị tổn thương

là thước đo chính xác nhất

của lòng dũng cảm --

to be vulnerable, to let ourselves be seen,

hãy dễ tổn thương, hãy để chúng ta được thấy,

to be honest.

hãy thành thật.

One of the weird things that's happened is, after the TED explosion,

Một trong những điều kỳ lạ đã xảy ra

là sau bài nói về tính dễ tổn thương tại TED của tôi lan đi nhanh chóng,

I got a lot of offers to speak all over the country --

tôi đã nhận được nhiều lời đệ nghị diễn thuyết ở khắp nơi trên thế giới --

everyone from schools and parent meetings

mọi người từ các cuộc họp phụ huynh và trường học

to Fortune 500 companies.

cho đến các công ty trong bảng xếp hạng Fortune 500 (500 công ty lớn nhất Hoa Kỳ)

And so many of the calls went like this,

Và rất nhiều cuộc gọi đến như thế này,

"Dr. Brown, we loved your TED talk.

"Xin chào Tiến sỹ Brown, chúng tôi rất thích bài nói của cô ở TED.

We'd like you to come in and speak.

Chúng tôi muốn mời cô đến đây và diễn thuyết.

We'd appreciate it

Chúng tôi rất cảm kích

if you wouldn't mention vulnerability or shame."

nếu cô không đề cập đến sự dễ bị tổn thương hay sự xấu hổ."

(Laughter)

(Cười)

What would you like for me to talk about?

Vậy các anh muốn tôi nói về cái gì?

Có ba câu trả lời lớn.

There's three big answers.

This is mostly, to be honest with you, from the business sector:

Thành thực nói với các bạn rằng đây là những điều chính yếu từ lĩnh vực kinh doanh:

innovation, creativity and change.

sự cải tiến, sự sáng tạo

và thay đổi.

(Laughter)

So let me go on the record and say,

Vì vậy cho phép tôi công khai ý kiến của mình về điều này

đó là,

vulnerability is the birthplace of innovation, creativity and change.

tính dễ bị tổn thương chính là nơi sinh ra

sự cải tiến, tính sáng tạo và thay đổi.

(Applause)

(Vỗ tay)

To create is to make something that has never existed before.

Sáng tạo là làm ra một thứ gì đó

mà chưa từng tồn tại trước đó.

There's nothing more vulnerable than that.

Không có gì dễ bị tổn thương hơn điều đó.

Adaptability to change is all about vulnerability.

Thích ứng với sự thay đổi

là tất cả về sự dễ bị tổn thương.

Điều thứ hai,

The second thing,

in addition to really finally understanding

bổ sung vào hiểu biết sau cùng

the relationship between vulnerability and courage,

rằng mối quan hệ giữa sự dễ bị tổn thương và lòng can đảm,

the second thing I learned, is this:

điều thứ hai tôi học được là đây:

We have to talk about shame.

Chúng ta phải nói về sự xấu hổ.

And I'm going to be really honest with you.

Và tôi sẽ thành thực với các bạn

When I became a "vulnerability researcher"

Khi tôi trở thành một "nhà nghiên cứu về tính dễ bị tổn thương"

and that became the focus because of the TED talk --

và đã trở thành trung tâm nhờ bài nói tại TED --

and I'm not kidding.

và tôi không đùa đâu.

I'll give you an example.

Tôi sẽ cho các bạn một ví dụ.

About three months ago, I was in a sporting goods store

Khoảng ba tháng trước, tôi đang ở trong một cửa hàng bán đồ thể thao

để mua kính bảo hộ và thiết bị bảo vệ ống quyển

buying goggles and shin guards

and all the things that parents buy at the sporting goods store.

và tất cả những thứ mà các bậc cha mẹ thường mua tại cửa hàng bán đồ thể thao.

Cách xa chừng 30m, đây là những gì tôi nghe thấy:

About from a hundred feet away, this is what I hear:

"Vulnerability TED! Vulnerability TED!"

"Vulnerability TED! Vulnerability TED!"

(Laughter)

(Cười)

(Laughter ends)

I'm a fifth-generation Texan.

Tôi là người Texas thế hệ thứ năm

Our family motto is "Lock and load."

Phương châm của gia đình chúng tôi là "Lock and load" (tức: luôn chuẩn bị sẵn sàng để chiến đấu)

I am not a natural vulnerability researcher.

Tôi không tự nhiên là một là nhà nghiên cứu về tính dễ bị tổn thương.

So I'm like,

Vì vậy tôi chỉ

just keep walking, she's on my six.

cứ bước đi, và cô ta đã trong tầm ngắm sẵn sàng của tôi.

(Laughter)

(Cười)

And then I hear, "Vulnerability TED!"

Và rồi tôi nghe thấy "Vulnerability TED!"

I turn around, I go, "Hi."

Tôi quay lại, bước đến "Xin chào"

She's right here and she said,

Cô ấy ở ngay đây và trò chuyện,

"You're the shame researcher who had the breakdown."

"Cô chính là nhà nghiên cứu về sự xấu hổ, người đã bị suy sụp"

(Laughter)

(Cười)

At this point, parents are, like, pulling their children close.

Lúc này,

các bậc cha mẹ kiểu như kéo những đứa trẻ lại gần.

(Laughter)

"Look away."

"Nhìn xem."

And I'm so worn out at this point in my life,

Và lúc này tôi rất mệt mỏi.

I look at her and I actually say,

Tôi nhìn cô ấy và nói rằng

"It was a fricking spiritual awakening."

"Bài nói đó thực sự là sự thức tỉnh trong tâm hồn"

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

And she looks back and does this,

Cô ấy quay lại nhìn tôi và làm như thế này,

"Tôi biết."

"I know."

(Laughter)

Và cô ấy nói,

And she said,

"Chúng tôi đã xem bài nói của chị trên TED ở câu lạc bộ sách của tôi.

"We watched your TED talk in my book club.

Rồi chúng tôi đã đọc sách của chị

Then we read your book and we renamed ourselves

và chúng tôi đổi tên cho câu lạc bộ sách của mình là

'The Breakdown Babes.'"

'The Breakdown Babes.'" (tạm dịch "Những cô gái trẻ ngây thơ bị suy sụp")

(Laughter)

And she said, "Our tagline is:

Và cô ấy nói rằng "Cụm từ của chúng tôi là:

'We're falling apart and it feels fantastic.'"

"Chúng ta suy sụp và cảm giác ấy thật tuyệt vời"

(Laughter)

(Cười)

You can only imagine what it's like for me in a faculty meeting.

Từ đó, bạn có thể hình dung

tôi như thế nào trong cuộc họp ở công ty.

(Sighs)

So when I became Vulnerability TED,

Khi tôi trở thành "Vulnerability TED",

như một nhân vật hành động --

like an action figure --

Like Ninja Barbie, but I'm Vulnerability TED --

kiểu như Ninja Barbie, nhưng tôi là "Vulnerability TED" --

I thought, I'm going to leave that shame stuff behind,

Tôi nghĩ rằng tôi sẽ để lại những xấu hổ đó đằng sau,

because I spent six years studying shame

vì tôi đã trải qua sáu năm nghiên cứu về sự xấu hổ

before I started writing and talking about vulnerability.

trước khi tôi thực sự bắt đầu viết và nói về sự dễ bị tổn thương.

And I thought, thank God, because shame is this horrible topic,

Tôi nghĩ, cảm tạ Chúa, vì sự xấu hổ là đề tài khủng khiếp này,

no one wants to talk about it.

nên không có ai muốn nói về nó.

It's the best way to shut people down on an airplane.

Đây là cách tốt nhất để mọi người không bắt chuyện để nói trên máy bay.

"What do you do?" "I study shame." "Oh."

"Cô làm nghề gì?" "Tôi nghiên cứu về sự xấu hổ" "Ồ".

(Laughter)

(Cười)

And I see you.

Và tôi thấy anh đó.

(Laughter)

(Cười)

But in surviving this last year,

Để tiếp tục cho đến hết năm vừa rồi,

tôi được nhắc về một quy tắc cơ bản --

I was reminded of a cardinal rule --

not a research rule,

không phải là một quy tắc nghiên cứu,

but a moral imperative from my upbringing --

nhưng là một mệnh lệnh về đạo đức

từ sự giáo dục của bản thân rằng --

"you've got to dance with the one who brung ya".

bạn phải tiếp tục làm những gì mà bạn thành công.

And I did not learn about vulnerability

Và tôi đã không học về sự dễ bị tổn thương

and courage and creativity and innovation

lòng can đảm, sự sáng tạo và cải tiến

from studying vulnerability.

từ việc nghiên cứu về tính dễ bị tổn thương.

I learned about these things from studying shame.

Tôi học những điều này

từ nghiên cứu về sự xấu hổ.

And so I want to walk you in to shame.

Và vì vậy tôi muốn các bạn bước vào

sự xấu hổ.

Jungian analysts call shame the swampland of the soul.

Các nhà phân tích tâm lý học gọi sự xấu hổ

là đầm lầy của tâm hồn.

And we're going to walk in.

Và chúng ta sẽ bước vào cái đầm lấy đó bây giờ.

And the purpose is not to walk in

Mục đích để không bước vào trong

and construct a home and live there.

và xây một ngôi nhà để sống trong đó.

Là hãy mang giày cao su

It is to put on some galoshes --

and walk through and find our way around.

và bước qua và tìm đường ở xung quanh.

Đây là lý do tại sao.

Here's why.

We heard the most compelling call ever to have a conversation in this country,

Chúng ta đã nghe cuộc kêu gọi thuyết phục chưa từng có

để có một cuộc đối thoại ở đất nước này,

and I think globally, around race, right?

và tôi nghĩ, nói chung rằng là đó là vấn đề

xung quanh chủng tộc, phải không?

Đúng không? Chúng ta đã nghe về về nó.

Yes? We heard that.

Yes?

Đúng không?

Cannot have that conversation without shame.

Không thể có cuộc trò chuyện đó mà không có sự xấu hổ,

Because you cannot talk about race without talking about privilege.

vì các bạn không thể nói về chủng tộc mà không nói về đặc quyền.

và khi người ta bắt đầu nói về đặc quyền,

And when people start talking about privilege,

they get paralyzed by shame.

họ bị tê liệt bởi sự xấu hổ.

We heard a brilliant simple solution to not killing people in surgery,

Chúng ta đã nghe một giải pháp đơn giản và tuyệt vời

để không giết người trong các cuộc phẫu thuật

which is, have a checklist.

là có một danh sách kiểm tra.

Các bạn không thể sửa chữa vấn đề mà không chỉ ra sự xấu hổ,

You can't fix that problem without addressing shame,

vì khi họ dạy cho những con người này làm thế nào để khâu vết thương,

because when they teach those folks how to suture,

they also teach them how to stitch their self-worth

họ cũng được dạy cách để tự khâu sự đáng giá của bản thân mình

to being all-powerful.

để nắm hết mọi quyền lực.

And all-powerful folks don't need checklists.

Và những con người nắm giữ hết quyền lực này không cần danh sách kiểm tra

And I had to write down the name of this TED Fellow

Và tôi đã phải viết ra tên của anh chàng TED Fellow này

so I didn't mess it up here.

để không đọc lộn tên anh ấy ở đây.

Myshkin Ingawale,

Myshkin Ingawale,

hy vọng anh giúp tôi đọc đúng.

I hope I did right by you.

(Applause)

(Vỗ tay)

I saw the TED Fellows my first day here.

Tôi đã thấy anh chàng TED Fellows trong ngày đầu tiên ở đây.

And he got up and he explained how he was driven to create

Anh ấy đến và giải thích

về việc làm thế nào mà anh ấy có động lực sáng tạo nên

some technology to help test for anemia,

những kỹ thuật giúp kiểm tra thiếu máu

because people were dying unnecessarily.

vì con người đang chết một cách vô cớ.

Và anh ấy nói "Tôi thấy được nhu cầu này.

And he said, "I saw this need.

So you know what I did? I made it."

Và chị biết tôi đã làm gì không? Tôi đã thực hiện nó."

And everybody just burst into applause, and they were like "Yes!"

Và mọi người vỗ tay nhiệt liệt, kiểu như nói rằng "Phải!"

Và anh ấy nói "Và nó không thành công.

And he said, "And it didn't work.

(Laughter)

Sau đó tôi đã phải làm thêm 32 lần nữa,

And then I made it 32 more times,

and then it worked."

và rồi nó đã hoạt động."

You know what the big secret about TED is?

Bạn biết bí mật lớn về TED là gì không?

Tôi không thể đợi để nói với mọi người điều này.

I can't wait to tell people this.

I guess I'm doing it right now.

Tôi đoán ngay lúc này đây tôi đang làm điều đó rồi.

(Laughter)

(Cười)

This is like the failure conference.

Đây giống như là một hội nghị về sự thất bại.

(Laughter)

Không, không phải.

No, it is.

(Applause)

(Vỗ tay)

You know why this place is amazing?

Bạn biết tại sao nơi này lại tuyệt vời không?

Because very few people here are afraid to fail.

Bởi vì rất ít người ở đây

sợ bị thất bại.

Và không ai ở trên sân khấu này tôi đã thấy cho đến nay mà chưa từng thất bại.

And no one who gets on the stage, so far that I've seen, has not failed.

I've failed miserably, many times.

Tôi đã từng thất bại một cách thê thảm, nhiều lần.

I don't think the world understands that,

Tôi không nghĩ thế giới hiểu điều này

because of shame.

chính vì sự xấu hổ.

There's a great quote that saved me this past year

Có một đoạn trích dẫn từ bài diễn văn của cựu tổng thống Theodore Roosevelt.

đã cứu tôi trong năm qua.

by Theodore Roosevelt.

A lot of people refer to it as the "Man in the Arena" quote.

Nhiều người biết đến nó với tên gọi "Con người trên Đấu trường"

And it goes like this:

Và nó như thế này:

"It is not the critic who counts.

"Vinh quang không thuộc về những kẻ hay chỉ trích phê phán,

It is not the man who sits and points out

kẻ huênh hoang rằng

how the doer of deeds could have done things better

mọi việc lẽ ra phải được làm tốt hơn nữa

and how he falls and stumbles.

và chỉ ra rằng người ta đã vấp ngã thế nào,

The credit goes to the man in the arena

Vinh quang thuộc về những con người đã chiến đấu thực sự trên đấu trường

với khuôn mặt thấm đẫm

whose face is marred with dust and blood and sweat.

bụi bặm, mồ hôi và cả máu.

But when he's in the arena,

Người chiến đấu anh dũng ở trên đấu trường,

để giành được chiến thắng huy hoàng

at best, he wins,

hay đã thất bại thảm hại,

and at worst, he loses,

but when he fails, when he loses,

nhưng dù anh ấy có thất bại, anh ấy có vấp ngã

he does so daring greatly."

anh ta cũng thất bại một cách dũng cảm đáng ngưỡng mộ."

Và đó là những gì mà buổi hội thảo đối với tôi là như thế nào.

And that's what this conference, to me, is about.

Life is about daring greatly, about being in the arena.

Đó chính là những gì về cuộc sống, về việc dám mạo hiểm ra sao.

về việc ở trên đấu trường.

When you walk up to that arena and you put your hand on the door,

Khi bạn bước lên đấu trường và đặt bàn tay lên cửa

and you think, "I'm going in and I'm going to try this,"

bạn nghĩ rằng "Tôi sẽ bước vào và tôi sẽ cố gắng làm điều này."

sự xấu hổ như một con quái vật

shame is the gremlin

who says, "Uh, uh.

nói rằng "Uhm, Uhm.

You're not good enough.

Ngươi không đủ tốt.

You never finished that MBA. Your wife left you.

Ngươi chưa từng hoàn tất khóa MBA. Ngươi bị vợ bỏ.

I know your dad really wasn't in Luxembourg,

Ta biết cha Ngươi thực sự không ở Luxembourg,

ông ta đang ở nhà tù Sing Sing.

he was in Sing Sing.

I know those things that happened to you growing up.

Ta biết những gì xảy đến với Ngươi khi Ngươi lớn lên.

I know you don't think

Ta biết Ngươi không nghĩ rằng Ngươi đủ xinh đẹp

that you're pretty, smart, talented or powerful enough.

hay đủ thông minh hoặc khéo léo, đủ quyền lực.

I know your dad never paid attention, even when you made CFO."

Ta biết cha Ngươi không bao giờ chú ý thậm chí dù Ngươi trở trở thành CFO"

Shame is that thing.

Sự xấu hổ là điều đó.

And if we can quiet it down and walk in

Và nếu chúng ta có thể làm nó lắng lại rồi bước vào

and say, "I'm going to do this,"

và nói "Tôi sẽ làm điều này,

we look up and the critic that we see pointing and laughing,

chúng ta sẽ tìm và những kẻ chỉ trích mà chúng ta thấy

bới móc và cười nhạo

99 percent of the time is who?

nhưng 99 phần trăm thời gian là những kẻ cười nhạo ấy là ai?

Us.

Chúng ta.

Shame drives two big tapes --

Sự xấu hổ làm thành hai thước băng lớn --

"never good enough" --

"không bao giờ đủ tốt"

and, if you can talk it out of that one,

và nếu bạn có thể nói ra điều này,

"who do you think you are?"

"Bạn nghĩ bạn là ai?"

The thing to understand about shame is, it's not guilt.

Hiểu về sự xấu hổ có nghĩa là nó không phải là tội lỗi.

Sự xấu hổ tập trung vào bản thân, cảm giác tội lỗi tập trung vào hành vi.

Shame is a focus on self, guilt is a focus on behavior.

Shame is "I am bad."

Sự xấu hổ là "Tôi tệ thật."

Guilt is "I did something bad."

Cảm giác tội lỗi là "Tôi đã làm điều gì đó xấu."

How many of you,

Bao nhiêu người trong số các bạn,

if you did something that was hurtful to me,

nếu các bạn làm điều đó gây tổn thương cho tôi,

would be willing to say, "I'm sorry. I made a mistake?"

sẽ sẵn sàng nói rằng "Tôi xin lỗi. Tôi đã sai?"

Bao nhiêu người trong số các bạn sẽ sẵn sàng nói như thế?

How many of you would be willing to say that?

Guilt: I'm sorry. I made a mistake.

Cảm giác tội lỗi: Tôi xin lỗi. Tôi đã làm sai.

Shame: I'm sorry. I am a mistake.

Sự xấu hổ: "Tôi xin lỗi. Tôi là một sai lầm.

There's a huge difference between shame and guilt.

Có một sự khác biệt rất lớn giữa sự xấu hổ và cảm giác tội lỗi.

And here's what you need to know.

Và đây là những gì bạn cần biết.

Shame is highly, highly correlated

Sự xấu hổ có liên quan chặt chẽ

with addiction, depression, violence, aggression,

với sự nghiện ngập, thất vọng, bạo lực, tính hung bạo,

bullying, suicide, eating disorders.

đe dọa, tự tử, rối loạn ăn uống.

And here's what you even need to know more.

Và đây là những gì bạn cần phải biết nhiều hơn.

Guilt, inversely correlated with those things.

Cảm giác tội lỗi tương quan nghịch với những điều đó.

The ability to hold something we've done or failed to do

Khả năng nắm giữ một thứ gì đó mà chúng ta đã làm hoặc không làm

đối ngược lại với thứ mà chúng ta muốn trở thành

up against who we want to be is incredibly adaptive.

là vô cùng dễ thích ứng.

It's uncomfortable, but it's adaptive.

Nó không thoải mái, nhưng nó thích ứng tốt.

The other thing you need to know about shame

Một điều khác nữa mà bạn cần biết về sự xấu hổ

is it's absolutely organized by gender.

là nó hoàn toàn phân biệt theo giới tính.

Nếu sự xấu hổ được gột rửa trong tôi và trong chúa,

If shame washes over me and washes over Chris,

thì cả hai cảm nhận như nhau.

it's going to feel the same.

Everyone sitting in here knows the warm wash of shame.

Mọi người ngồi ở đây đều biết đến sự ấm áp trong chính sự xấu hổ.

We're pretty sure that the only people who don't experience shame

Chúng ta gần như chắc chắn rằng chỉ có những người chưa trải qua sự xấu hổ

là những người không có khả năng

are people who have no capacity for connection or empathy.

kết nối hay đồng cảm.

Điều đó có nghĩa là, phải, tôi có một chút xấu hổ;

Which means, yes, I have a little shame;

không, tôi là một kẻ thái nhân cách (người không có cảm xúc).

no, I'm a sociopath.

So I would opt for, yes, you have a little shame.

Vì vậy tôi sẽ chọn là, đúng, bạn có một chút xấu hổ.

Shame feels the same for men and women,

Cả nam giới và nữ giới đều cảm nhận sự xấu hổ như nhau.

but it's organized by gender.

nhưng nó lại phân biệt giữa nam với nữ.

Đối với phụ nữ,

For women,

ví dụ hay nhất mà tôi có thể cho bạn thấy

the best example I can give you is Enjoli, the commercial.

là đoạn quảng cáo

nước hoa Enjoli:

"I can put the wash on the line, pack the lunches, hand out the kisses

"Em có thể phơi đồ,

chuẩn bị gói ghém bữa trưa, hôn các con,

and be at work at five to nine.

và làm việc cho đến 8:55.

Em vẫn có thể đi làm để nuôi sống gia đình mình

I can bring home the bacon, fry it up in the pan

and never let you forget you're a man."

và không bao giờ khiến anh quên rằng anh là một người đàn ông."

For women, shame is, do it all,

Đối với phụ nữ, sự xấu hổ là làm tất cả điều đó,

do it perfectly

làm một cách hoàn hảo

and never let them see you sweat.

và không bao giờ để người khác thấy bạn đang đổ mồ hôi.

I don't know how much perfume that commercial sold,

Tôi không biết bao nhiêu nước hoa bán được nhờ quảng cáo này,

but I guarantee you,

nhưng tôi đảm bảo với bạn,

it moved a lot of antidepressants and anti-anxiety meds.

nó khiến rất nhiều thuốc chống trầm cảm và chống lo âu được bán ra.

(Laughter)

(Cười)

Shame, for women, is this web

Sự xấu hổ, đối với phụ nữ, là một mạng lưới

of unobtainable, conflicting, competing expectations

của những kỳ vọng về cạnh tranh, mâu thuẫn và không thể đạt được

về việc phải trở thành người như thế nào.

about who we're supposed to be.

And it's a straight-jacket.

Và nó là chiếc áo khoác được ủi phẳng lì.

For men,

Đối với đàn ông,

shame is not a bunch of competing, conflicting expectations.

sự xấu hổ không phải là một đống những kỳ vọng cạnh tranh, mâu thuẫn

Shame is one,

Sự xấu hổ chỉ có một thứ,

do not be perceived as what?

đó là không bị nhận thấy là gì?

Weak.

Yếu đuối.

I did not interview men for the first four years of my study.

Tôi đã không phỏng vấn nam giới trong suốt bốn năm đầu của nghiên cứu.

It wasn't until a man looked at me after a book signing, and said,

Và cho đến khi một người đàn ông nọ nhìn tôi vào ngày nọ sau khi ký tặng sách,

nói với tôi rằng "Tôi rất thích những gì cô nói về sự xấu hổ,

"I love what say about shame,

tôi rất tò mò vì sao cô không đề cập đến nam giới."

I'm curious why you didn't mention men."

Và tôi đáp rằng "Tôi không nghiên cứu nam giới."

And I said, "I don't study men."

And he said, "That's convenient."

Anh ta nói "Tiện nhỉ."

(Cười)

(Laughter)

Tôi hỏi "Tại sao?"

And I said, "Why?"

And he said, "Because you say to reach out,

Và anh ta nói "Vì cô nói để tỏ mình,

tell our story,

kể những chuyện của chúng ta,

be vulnerable.

để dễ bị tổn thương.

But you see those books you just signed for my wife and my three daughters?"

Nhưng cô có thấy những quyển sách cô vừa ký tặng

là cho vợ và ba đứa con gái của tôi?"

Tôi nói "Vâng."

I said, "Yeah."

"Họ thà thấy tôi đau đớn đến chết nhưng vẫn cố tỏ ra mạnh mẽ

"They'd rather me die on top of my white horse

than watch me fall down.

hơn là nhìn tôi gục ngã.

Khi chúng tôi tỏ mình và trông dễ bị tổn thương

When we reach out and be vulnerable,

we get the shit beat out of us.

chúng tôi sẽ bị phản kháng ngay lập tức.

và đó không phải

And don't tell me

it's from the guys and the coaches and the dads.

là từ những người bạn, các huấn luận viên hay những ông bố,

vì phụ nữ là người gây áp lực cho tôi hơn tất cả ai khác trong cuộc đời tôi."

Because the women in my life are harder on me than anyone else."

Vì vậy tôi bắt đầu phỏng vấn nam giới

So I started interviewing men and asking questions.

và hỏi những câu hỏi.

And what I learned is this:

Và điều tôi học được là:

You show me a woman who can actually sit with a man

Bạn chỉ cho tôi một người phụ nữ có thể thực sự ngồi bên cạnh người đàn ông

in real vulnerability and fear,

mà anh ấy đang trong tình cảnh dễ bị tổn thương hay sợ hãi,

tôi sẽ chỉ cho bạn người phụ nữ đã làm được công việc đáng ngưỡng mộ.

I'll show you a woman who's done incredible work.

You show me a man who can sit with a woman

Bạn chỉ cho tôi một người đàn ông có thể ngồi bên cạnh một người phụ nữ

who's just had it,

khi cô ấy quá mệt mỏi về mọi thứ,

she can't do it all anymore,

và cô ấy không thể làm gì thêm nữa,

thì phản ứng đầu tiên của anh ấy không phải là,

and his first response is not,

"Anh sẽ dỡ chén bát trong máy rửa chén ra,"

"I unloaded the dishwasher!"

(Laughter)

mà cần anh ấy thực sự lắng nghe --

But he really listens --

because that's all we need --

vì đó là tất cả những gì phụ nữ chúng tôi cần --

I'll show you a guy who's done a lot of work.

Như thế tôi sẽ chỉ cho bạn chàng trai có thể làm được rất nhiều việc.

Sự xấu hổ là một vấn đề chung trong văn hóa của chúng ta.

Shame is an epidemic in our culture.

And to get out from underneath it --

và để thoát khỏi mặc cảm về sự xấu hổ,

to find our way back to each other,

để có thể tìm đường quay trở lại với nhau,

we have to understand how it affects us

chúng ta phải hiểu nó tác động lên chúng ta như thế nào

and how it affects the way we're parenting,

và nó tác động ra sao đến cái cách mà chúng ta làm cha mẹ

the way we're working, the way we're looking at each other.

cách chúng ta làm việc, cách chúng ta nhìn nhận lẫn nhau.

Very quickly, some research by Mahalik at Boston College.

Trong một vài nghiên cứu của Mahalik tại trường đại học Boston.

He asked, what do women need to do to conform to female norms?

Anh ấy hỏi rằng, phụ nữ cần phải làm những gì để phù hợp với chuẩn mực đối với người phụ nữ?

The top answers in this country:

Các trả lời nhiều nhất tại đất nước này là:

nice, thin, modest

xinh đẹp, gầy, thùy mị

and use all available resources for appearance.

và sử dụng mọi nguồn lực sẵn có cho vẻ bề ngoài.

(Laughter)

Khi chúng tôi hỏi về nam giới,

When he asked about men,

what do men in this country need to do to conform with male norms,

nam giới ở đất nước này cần phải làm gì

để phù hợp với những chuẩn mực đối với nam giới

the answers were:

câu trả lời là:

always show emotional control,

luôn luôn kiểm soát được sự biểu lộ cảm xúc, công việc là hàng đầu,

work is first,

theo đuổi sự nghiệp và luôn mạnh mẽ.

pursue status and violence.

Nếu chúng ta đang tìm đường quay lại với nhau,

If we're going to find our way back to each other,

we have to understand and know empathy,

chúng ta phải hiểu và biết đồng cảm,

because empathy's the antidote to shame.

bởi vì sự đồng cảm là thuốc giải độc cho sự xấu hổ.

If you put shame in a Petri dish,

Nếu bạn đặt sự xấu hổ trên một đĩa Petri (đĩa nuôi cấy tế bào)

it needs three things to grow exponentially:

thì nó cần ba thứ để phát triển theo cấp số nhân:

secrecy, silence and judgment.

tính bí mật, sự im lặng và sự phán xét.

If you put the same amount in a Petri dish and douse it with empathy,

Nếu bạn đặt cùng lượng sự xấu hổ đó trên một chiếc đĩa Petri và tiêu diệt nó bằng sự đồng cảm,

it can't survive.

thì nó không thể sống sót.

The two most powerful words when we're in struggle:

Ba từ mạnh nhất khi chúng ta đang ở trong cuộc đấu tranh đó là:

me too.

tôi cũng vậy

And so I'll leave you with this thought.

Và vì vậy tôi sẽ để lại cho các bạn suy nghĩ này.

Nếu chúng ta đang tìm đường

If we're going to find our way back to each other,

để quay trở về với nhau,

vulnerability is going to be that path.

sẽ có sự dễ bị tổn thương ở trên con đường đó.

And I know it's seductive to stand outside the arena,

Và tôi nghĩ rằng đứng ngoài đấu trường thật hấp dẫn,

because I think I did it my whole life,

vì tôi nghĩ rằng tôi đã làm điều này suốt cả đời mình,

and think to myself,

và nghĩ đến bản thân mình,

I'm going to go in there and kick some ass

tôi sẽ bước vào đó và đá đít một số người

when I'm bulletproof and when I'm perfect.

khi tôi không còn sợ một ai và khi tôi hoàn hảo.

Và điều này thật hấp dẫn.

And that is seductive.

But the truth is, that never happens.

Nhưng sự thật là nó chẳng bao giờ xảy ra.

And even if you got as perfect as you could

Và thậm chí nếu bạn đã hoàn hảo như bạn có thể

và mạnh mẽ không gì tra tấn như bạn có thể tập hợp

and as bulletproof as you could possibly muster

thì khi bạn ở trong đó,

when you got in there,

that's not what we want to see.

đó không phải những gì chúng tôi muốn thấy.

We want you to go in.

Chúng tôi muốn bạn bước vào trong.

We want to be with you and across from you.

Chúng tôi muốn đến bên bạn và đối diện với bạn.

Và chúng tôi chỉ muốn,

And we just want,

for ourselves and the people we care about

chúng ta và những người mà chúng ta quan tâm

và những người chúng ta làm việc cùng,

and the people we work with,

dám đương đầu một cách mạnh mẽ.

to dare greatly.

So thank you all very much. I really appreciate it.

Cảm ơn các bạn rất nhiều. Tôi thực sự rất cảm kích.

(Applause)

(Vỗ tay)