How healthy living nearly killed me | A.J. Jacobs

Translator: Dita Bytyci Reviewer: Helena Bedalli

I've spent the last decade

Kam kaluar dekadën e fundit

subjecting myself to pain and humiliation,

duke e nënshtruar veten ndaj dhimbjes dhe poshtërimit,

hopefully for a good cause,

me shpresë se ishte për një arsye të mirë,

which is self-improvement.

që ishte vetë-përmirësimi.

And I've done this in three parts.

Dhe e kam bërë këtë në tri pjesë.

So first I started with the mind.

Pra, së pari fillova me mendjen.

And I decided to try to get smarter

Dhe vendosa të bëhesha më i ditur

by reading the entire Encyclopedia Britannica

duke lexuar gjithë Enciklopedinë Britannica

from A to Z --

prej A në Z –

or, more precisely, from "a-ak" to "Zywiec."

ose më saktë prej “a-ak” deri tek "Zywiec".

And here's a little image of that.

Dhe ja një imazh i vogël për këtë.

And this was an amazing year.

Ky ka qenë një vit i mrekullueshëm.

It was really a fascinating journey.

Ka qenë me të vërtetë një udhëtim interesant.

It was painful at times,

Ishte e dhimbshme ndonjëherë,

especially for those around me.

sidomos për njerzit rreth meje.

My wife started to fine me one dollar

Gruaja ime filloi të me gjobiste me një dollar

for every irrelevant fact I inserted into conversation.

për secilin fakt të parëndësishëm që e përmendja gjatë bisedës.

So it had its downsides.

Pra, kjo kishte dobësitë e saj.

But after that,

Por pas kësaj,

I decided to work on the spirit.

vendosa të punoja në spiritualitet.

As I mentioned last year,

Siç e kam përmendur vitin e kaluar,

I grew up with no religion at all.

unë jam rritur pa religjion.

I'm Jewish,

Unë jam hebre,

but I'm Jewish in the same way the Olive Garden is Italian.

por unë jam hebre në të njëjtën mënyrë si Olive Garden është restorant italian.

(Laughter)

(Të qeshura)

Not really.

Në të vërtetë jo.

But I decided to learn about the Bible and my heritage

Por unë vendosa të mësoja rreth Biblës dhe prejardhjes time

by actually diving in

duke u zhytyr në të

and trying to live it and immerse myself in it.

dhe duke u përpjekur të jetoja sipas saj.

So I decided to follow all the rules of the Bible.

Kështu vendosa të ndiqja të gjitha rregullat e Biblës.

And from the Ten Commandments

Dhe nga Dhjetë Urdhërimet

to growing my beard --

deri tek rritja e mjekrës sime -

because Leviticus says you cannot shave.

sepse Levitiku thotë se nuk duhet të rruhesh.

So this is what I looked like by the end.

Pra, kjo është se si dukesha nga fundi.

Thank you for that reaction.

Faleminderit për këtë reagim.

(Laughter)

(Të qeshura)

I look a little like Moses, or Ted Kaczynski.

Dukesha pak si Moisiu, apo Ted Kaczynski.

I got both of them.

Dukesha si të dy.

So there was the topiary there.

Dhe ja si më dukej mjekra.

And there's the sheep.

Dhe ja edhe delja.

Now the final part of the trilogy

Tani pjesa e fundit e trilogjisë

was I wanted to focus on the body

ishte të përqëndrohesha tek trup

and try to be the healthiest person I could be,

dhe të përpiqesha të isha personi më i shëndetshëm që mund të isha,

the healthiest person alive.

personi më i shëndetshëm që jetonte.

So that's what I've been doing the last couple of years.

Pra, kjo ishte është ajo që kam qenë duke bërë dy vitet e fundit.

And I just finished a couple of months ago.

Dhe sapo përfundova disa muaj më parë.

And I have to say, thank God.

Dhe më duhet të them, faleminderit Zot.

Because living so healthily was killing me.

Sepse jetesa e shëndetshme po më mbyste.

(Laughter)

(Të qeshura)

It was so overwhelming,

Ishte aq dërrmuese,

because the amount of things you have to do,

sepse gjithë ato gjëra që duhet të bësh

it's just mind-boggling.

është e pabesueshme.

I was listening to all the experts

Po dëgjoja të gjithë ekspertët

and talking to sort of a board of medical advisers.

dhe flisja me me një lloj bordi të këshilltarëve mjekësorë.

And they were telling me

Ata më thoshin

all the things I had to do.

për të gjitha që duhej të bëja.

I had to eat right,

Duhej të ushqehesha mirë,

exercise, meditate, pet dogs,

të ushtroja, të meditoja, të luaja me kafshë shtëpiake,

because that lowers the blood pressure.

sepse kjo ul presionin e gjakut.

I wrote the book on a treadmill,

Kam shkruar një libër në makinën e vrapimit,

and it took me about a thousand miles

dhe m'u deshën mijëra kilomentra

to write the book.

ta përfundoja.

I had to put on sunscreen.

Më duhej ta aplikoja kremin kundër diellit.

This was no small feat,

Kjo nuk ishte një arritje e vogël,

because if you listen to dermatologists,

sepse nëse dëgjoni dermatologjistët,

they say that you should have a shot glass full of sunscreen.

ata thonë se duhet të vësh aq krem sa të mbushësh një gotë të vogël.

And you have to reapply it every two to four hours.

Dhe duhet ta riaplikosh çdo 2-4 orë.

So I think half of my book advance

Kështu mendoj se gjysma e parë e avansit të librit tim

went into sunscreen.

shkoi në këtë krem.

I was like a glazed doughnut

Dukesha si brum buke i i shëndritshëm

for most of the year.

pjesën më të madhe të vitit.

There was the washing of hands.

Pastaj ishte larja e duarve.

I had to do that properly.

Duhej ta bëja si duhet.

And my immunologist told me

Dhe imunologjisti im më tha

that I should also wipe down

se duhej të pastroja

all of the remote controls and iPhones in my house,

të gjitha telekomandat dhe iPhone-ët në shtëpinë time,

because those are just orgies of germs.

sepse ato janë orgji të mikrobeve.

So that took a lot of time.

Kjo mori aq shumë kohë.

I also tried to be the safest person I could be,

Po ashtu u përpoqa të isha personi më i sigurtë që mund të isha

because that's a part of health.

sepse kjo është pjesë e shëndetit.

I was inspired

U frymëzova

by the Danish Safety Council.

nga Këshilli Danez për Siguri.

They started a public campaign

Ata filluan një fushatë që thoshte,

that says, "A walking helmet is a good helmet."

"Një helmetë për ecje është një helmetë e mirë."

So they believe you should not just wear helmets for biking,

Kështu ata besojnë se nuk duhet të mbani helmetën vetëm në biçikletë,

but also for walking around.

por edhe duke ecur.

And you can see there

Dhe këtu mund t’i shihni

they're shopping with their helmets.

ata tek bëjnë pazar me helmetat e tyre.

(Laughter)

(Të qeshura)

Well yeah, I tried that.

E pra, e kam provuar edhe unë.

Now it's a little extreme, I admit.

Tani, kjo është pak ekstreme, e pranoj.

But if you think about this,

Por nëse mendoni për këtë,

this is actually -- the "Freakonomics" authors wrote about this --

kjo është në të vërtetë – autori i "Freakonomics" ka shkruar në lidhje me këtë -

that more people die on a per mile basis

që më shumë njerëz vdesin

from drunk walking

duke ecur të dehur sesa

than from drunk driving.

duke i dhënë makinës të dehur.

So something to think about tonight

Pra, diçka për të menduar sonte

if you've had a couple.

në qoftë se keni pirë.

So I finished,

Kështu i dhashë fund,

and it was a success in a sense.

dhe kjo ishte disi një sukses.

All of the markers went in the right direction.

Të gjithë indikatorët shkuan në drejtimin e duhur.

My cholesterol went down, I lost weight,

Kolesteroli im ra, humba peshë,

my wife stopped telling me that I looked pregnant.

gruaja ime ndaloi të më thoshte se dukesha shtatzënë.

So that was nice.

Pra kjo ishte mirë.

And it was successful overall.

Dhe kjo ishte në përgjithësi e suksesshme.

But I also learned that I was too healthy,

Por, po ashtu mësova se isha shumë i shëndetshëm,

and that was unhealthy.

dhe kjo nuk ishte e shëndetshme.

I was so focused on doing all these things

Aq shumë isha përqëndruar të bëja gjithë këto gjëra

that I was neglecting my friends and family.

saqë po neglizhoja miqtë e mi dhe familjen.

And as Dan Buettner can tell you,

Dhe siç mund t’ju tregojë Dan Buettner,

having a strong social network

të kesh një rreth të fortë shoqëror

is so crucial to our health.

është shumë e rëndësishme për shëndetin tonë.

So I finished.

Kështu i dhashë fund.

And I kind of went overboard

Dhe pastaj isha aq i entuziazmuar

on the week after the project was over.

në javën pasi projekti përfundoi.

I went to the dark side,

Kalova në anën e errët,

and I just indulged myself.

dhe po kënaqesha.

It was like something out of Caligula.

Ishte sikur diçka nga Caligula.

(Laughter)

(Të qeshura)

Without the sex part.

Por pa pjesën e seksit.

Because I have three young kids,

Sepse kam tre fëmijë,

so that wasn't happening.

kështu që ajo nuk po ndodhte.

But the over-eating and over-drinking, definitely.

Por po haja dhe po pija sa doja.

And I finally have stabilized.

Dhe më në fund jam stabilizuar.

So now I'm back

Dhe tani i jam kthyer

to adopting many -- not all; I don't wear a helmet anymore --

adoptimit të shumë – jo të gjitha; nuk e vesh helmetën më -

but dozens of healthy behaviors

por shumë prej sjelljeve të shëndetshme

that I adopted during my year.

që kisha adoptuar gjatë vitit tim.

It was really a life-changing project.

Ka qenë me të vërtetë një projekt që më ka ndryshuar jetën.

And I, of course, don't have time to go into all of them.

Dhe unë, sigurisht, nuk kanë kohë t’ju tregoj për të gjitha këto.

Let me just tell you two really quickly.

Mirëpo, më lejoni t’ju them shpejt dy gjëra.

The first is -- and this was surprising to me;

E para është - dhe kjo ishte befasuese për mua,

I didn't expect this to come out --

nuk prisja të dilte kjo --

but I live a much quieter life now.

por tani jetoj një jetë shumë më të qetë tani.

Because we live in such a noisy world.

Sepse ne jetojmë në një botë aq të zhurmshme.

There's trains and planes and cars

Ka trena dhe avionë dhe makina

and Bill O'Reilly, he's very noisy.

dhe Bill O'Reilly, ai është shumë i zhurmshëm.

(Laughter)

(Të qeshura)

And this is a real underestimated, under-appreciated health hazard --

Dhe ky është një rrezik vërtetë i nënvlerësuar për shëndetin --

not just because it harms our hearing, which it obviously does,

jo vetëm për shkak se dëmton dëgjimin tonë, të cilin padyshim që e bën,

but it actually initiates

por në fakt nis

the fight-or-flight response.

reagimin sulm-apo-ikje.

A loud noise will get your fight-or-flight response going.

Një zhurmë me zë të lartë ngjallë reagimin sulm-apo-ikje.

And this, over the years,

Dhe kjo, me kalimin e viteve,

can cause real damage, cardiovascular damage.

mund të shkaktojë dëme të vërteta, dëme kardiovaskulare.

The World Health Organization just did a big study

Organizata Botërore e Shëndetësisë ka bërë një studim të madh

that they published this year.

që ka botuar këtë vit.

And it was done in Europe.

Dhe kjo ishte bërë në Evropë.

And they estimated

Ata kishin vlerësuar

that 1.6 million years of healthy living

se 1,6 milion vite jetese të shëndetshme

are lost every year in Europe

janë të humbura çdo vit në Europë

because of noise pollution.

për shkak të zhurmës.

So they think it's actually very deadly.

Kështu ata mendojnë se kjo është në fakt shumë vdekjeprurëse.

And by the way,

Dhe po ashtu,

it's also terrible for your brain.

është gjithashtu e tmerrshme për trurin.

It really impairs cognition.

Me të vërtetë e dëmton perceptimin e trurit.

And our Founding Fathers knew about this.

Dhe etërit tanë themelues e dinin këtë.

When they wrote the Constitution,

Kur ata shkruan Kushtetutën,

they put dirt all over the cobblestones outside the hall

ata hodhën dhe mbi gjithë kalldrëmin jashtë sallës

so that they could concentrate.

në mënyrë që të mund të koncentroheshin.

So without noise reduction technology,

Pra, pa teknologjinë e reduktimit të zhurmës,

our country would not exist.

vendi ynë nuk do të ekzistonte.

So as a patriot,

Pra, si një patriot,

I felt it was important to --

ndjeva se ishte e rëndësishme

I wear all the earplugs and the earphones,

– unë përdor të gjitha kufjet e duhura,

and it's really improved my life

dhe kjo me të vërtetë ka përmirësuar jetën time

in a surprising and unexpected way.

në mënyrë befasuese dhe të papritur.

And the second point I want to make, the final point,

Dhe gjëja e dytë që dua të them, gjëja e fundit,

is that -- and it's actually been a theme of TEDMED --

është se - dhe kjo në fakt ka qenë temë e TEDMED -

that joy is so important to your health,

që gëzimi është aq i rëndësishëm për shëndetin tuaj,

that very few of these behaviors

që shumë pak nga këto sjellje

will stick with me

do të mbeten me mua

unless there's some sense of pleasure and joy in them.

përveç nëse kanë ndjesi kënaqësie dhe gëzimi në to.

And just to give you one instance of this:

Dhe vetëm t’ju jap një shembull për këtë:

food.

ushqimi.

The junk food industry

Industria e ushqimit të pashëndetshëm

is really great

bën punë shumë të mirë

at pressing our pleasure buttons

në shtypjen e butonave tonë të kënaqësisë

and figuring out what's the most pleasurable.

dhe kupton se çfarë sjell më së shumti kënaqësi.

But I think we can use their techniques

Por unë mendoj se ne mund të përdorin teknikat e tyre

and apply them to healthy food.

dhe t'i zbatojmë ato në ushqimin e shëndetshëm.

To give just one example,

T’u jap vetëm një shembull,

we love crunchiness, mouthfeel.

ne adhurojmë ndjesinë e kërcitjes së ushqimit në gojë.

So I basically have tried to incorporate crunchiness

Dhe kështu unë jam përpjekur të përfshijë kërcitjen

into a lot of my recipes --

në shumë prej recetave të mia –

throw in some sunflower seeds.

hidhja disa fara luledielli.

And you can almost trick yourself

Dhe pothuajse mund ta mashtrosh veten

into thinking you're eating Doritos.

duke menduar se po je duke ngrënë Doritos.

(Laughter)

(Të qeshura)

And it has made me a healthier person.

Dhe kjo më ka bërë një person më të shëndetshëm.

So that is it.

Pra kjo është ajo.

The book about it comes out in April.

Libri për këtë del në Prill.

It's called "Drop Dead Healthy."

Quhet "Vdis i shëndetshëm."

And I hope that I don't get sick during the book tour.

Dhe shpresoj se nuk do të vdes gjatë turneut të librit.

That's my greatest hope.

Kjo është shpresa ime më e madhe.

So thank you very much.

Faleminderit shumë,

(Applause)

(Duartrokitje)