How healthy living nearly killed me | A.J. Jacobs

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Rysia Wand

I've spent the last decade

Przez ostatnie 10 lat

subjecting myself to pain and humiliation,

poddawałem się bolesnym upokorzeniom,

hopefully for a good cause,

z nadzieją, że robię to w dobrej sprawie,

which is self-improvement.

jaką jest rozwój osobisty.

And I've done this in three parts.

Podzieliłem działania na trzy etapy.

So first I started with the mind.

Rozpocząłem od umysłu.

And I decided to try to get smarter

Żeby stać się mądrzejszy, postanowiłem

by reading the entire Encyclopedia Britannica

przeczytać całą Encyklopedię Britannica

from A to Z --

od A do Z,

or, more precisely, from "a-ak" to "Zywiec."

a dokładniej, od „a -ak” do „Zywiec.”

And here's a little image of that.

Tutaj małe zdjęcie tejże.

And this was an amazing year.

To był niesamowity rok.

It was really a fascinating journey.

Tak naprawdę była to fascynująca podróż.

It was painful at times,

Czasami bolesna,

especially for those around me.

zwłaszcza dla najbliższego otoczenia.

My wife started to fine me one dollar

Żona kazała mi płacić dolara grzywny

for every irrelevant fact I inserted into conversation.

za każdy nieistotny fakt wtrącany do rozmowy.

So it had its downsides.

Były więc minusy.

But after that,

Następnie wziąłem się za duszę.

I decided to work on the spirit.

Następnie wziąłem się za duszę.

As I mentioned last year,

Rok temu wspominałem,

I grew up with no religion at all.

że wychowałem się bez religii.

I'm Jewish,

Jestem Żydem,

but I'm Jewish in the same way the Olive Garden is Italian.

ale jestem tak żydowski, jak Gaj Oliwny jest włoski.

(Laughter)

(Śmiech)

Not really.

Żartowałem.

But I decided to learn about the Bible and my heritage

Postanowiłem poznać Biblię i swoje dziedzictwo

by actually diving in

po prostu wchodząc w to całkowicie,

and trying to live it and immerse myself in it.

przez zanurzenie się w biblijnym życiu.

So I decided to follow all the rules of the Bible.

Chciałem stosować się do wszystkich zasad Biblii.

And from the Ten Commandments

I tak od Dziesięciu Przykazań

to growing my beard --

do zapuszczenia brody,

because Leviticus says you cannot shave.

ponieważ Księga Kapłańska nie pozwala się golić.

So this is what I looked like by the end.

Tak wyglądałem pod koniec.

Thank you for that reaction.

Dzięki za tę reakcję.

(Laughter)

(Śmiech)

I look a little like Moses, or Ted Kaczynski.

Przypominam trochę Mojżesza albo Teda Kaczynskiego.

I got both of them.

Mam coś z nich obu.

So there was the topiary there.

Było strzyżenie żywopłotu.

And there's the sheep.

Była też owca.

Now the final part of the trilogy

W ostatniej części trylogii,

was I wanted to focus on the body

chciałem się skupić na ciele,

and try to be the healthiest person I could be,

i zostać najzdrowszym człowiekiem pod słońcem.

the healthiest person alive.

i zostać najzdrowszym człowiekiem pod słońcem.

So that's what I've been doing the last couple of years.

Tym się zajmowałem przez ostatnich parę lat.

And I just finished a couple of months ago.

Skończyłem zaledwie parę miesięcy temu.

And I have to say, thank God.

I muszę powiedzieć, że Bogu dzięki.

Because living so healthily was killing me.

Bo ten zdrowy tryb życia mnie wykańczał.

(Laughter)

(Śmiech)

It was so overwhelming,

Przytłaczała mnie ilość rzeczy do zrobienia,

because the amount of things you have to do,

Przytłaczała mnie ilość rzeczy do zrobienia,

it's just mind-boggling.

po prostu niepojęte, ile tego jest.

I was listening to all the experts

Słuchałem wszystkich ekspertów

and talking to sort of a board of medical advisers.

i rozmawiałem z zespołem doradców medycznych.

And they were telling me

Mówili mi, co należy robić.

all the things I had to do.

Mówili mi, co należy robić.

I had to eat right,

Musiałem właściwie się odżywiać,

exercise, meditate, pet dogs,

ćwiczyć, medytować, głaskać psy,

because that lowers the blood pressure.

ponieważ obniża to ciśnienie krwi.

I wrote the book on a treadmill,

Książkę pisałem na bieżni,

and it took me about a thousand miles

napisanie jej zajęło mi około 1600 km.

to write the book.

napisanie jej zajęło mi około 1600 km.

I had to put on sunscreen.

Musiałem smarować się filtrem przeciwsłonecznym.

This was no small feat,

To był nie lada wyczyn,

because if you listen to dermatologists,

bo jeśli słuchać dermatologów,

they say that you should have a shot glass full of sunscreen.

to powinno się nakładać cały kieliszek kremu

And you have to reapply it every two to four hours.

i powtarzać co 2 - 4 godziny.

So I think half of my book advance

Chyba połowa zaliczki za książkę

went into sunscreen.

poszła na krem przeciwsłoneczny.

I was like a glazed doughnut

Wyglądałem jak pączek z lukrem

for most of the year.

przez większość roku.

There was the washing of hands.

Było też mycie rąk.

I had to do that properly.

Musiałem robić to w odpowiedni sposób.

And my immunologist told me

Mój immunolog powiedział,

that I should also wipe down

że muszę również wycierać

all of the remote controls and iPhones in my house,

wszystkie domowe piloty i iPhone'y,

because those are just orgies of germs.

ponieważ to na nich szaleją zarazki.

So that took a lot of time.

Zabierało mi to mnóstwo czasu.

I also tried to be the safest person I could be,

Próbowałem też żyć bezpiecznie,

because that's a part of health.

bo to część dbania o zdrowie.

I was inspired

Zainspirował mnie Duński Komitet d/s Bezpieczeństwa.

by the Danish Safety Council.

Zainspirował mnie Duński Komitet d/s Bezpieczeństwa.

They started a public campaign

który zaczął kampanię informacyjną,

that says, "A walking helmet is a good helmet."

pt. „Kask dla pieszych to dobry pomysł”.

So they believe you should not just wear helmets for biking,

Uważają, że kask powinni nosić nie tylko rowerzyści,

but also for walking around.

ale również piesi.

And you can see there

Nawet zakupy robią w kaskach

they're shopping with their helmets.

Nawet zakupy robią w kaskach.

(Laughter)

(Śmiech)

Well yeah, I tried that.

Tego też próbowałem.

Now it's a little extreme, I admit.

Ale to już skrajność, przyznaję.

But if you think about this,

Jednak jak się nad tym zastanowić,

this is actually -- the "Freakonomics" authors wrote about this --

o czym mówi "Freakonomia. Świat od podszewki”,

that more people die on a per mile basis

więcej ludzi umiera

from drunk walking

od chodzenia po pijanemu,

than from drunk driving.

niż od jeżdżenia po pijanemu.

So something to think about tonight

Materiał do przemyśleń dziś wieczorem,

if you've had a couple.

jeśli wychylicie kilka głębszych.

So I finished,

Zatem skończyłem,

and it was a success in a sense.

i w pewnym sensie był to sukces.

All of the markers went in the right direction.

Wszystko poszło w dobrym kierunku.

My cholesterol went down, I lost weight,

Cholesterol spadł, schudłem,

my wife stopped telling me that I looked pregnant.

żona już nie mówi, że wyglądam jak w ciąży.

So that was nice.

To było miłe.

And it was successful overall.

Ogólnie wszystko się powiodło.

But I also learned that I was too healthy,

Ale okazało się, że byłem za zdrowy,

and that was unhealthy.

co było niezdrowe.

I was so focused on doing all these things

Przez koncentrację na zdrowym trybie życia,

that I was neglecting my friends and family.

zaniedbywałem rodzinę i przyjaciół.

And as Dan Buettner can tell you,

A Dan Buettner może wam powiedzieć,

having a strong social network

że silne więzi społeczne

is so crucial to our health.

wiele znaczą dla zdrowia.

So I finished.

Zatem skończyłem,

And I kind of went overboard

i na tydzień popadłem w drugą skrajność.

on the week after the project was over.

i na tydzień popadłem w drugą skrajność.

I went to the dark side,

Przeszedłem na ciemną stronę,

and I just indulged myself.

i po prostu folgowałem sobie.

It was like something out of Caligula.

Zachowywałem się jak Kaligula.

(Laughter)

(Śmiech)

Without the sex part.

Z wyjątkiem seksu.

Because I have three young kids,

Ponieważ mam troje małych dzieci,

so that wasn't happening.

na tym froncie nic sie nie działo.

But the over-eating and over-drinking, definitely.

Na froncie obżarstwa - jak najbardziej.

And I finally have stabilized.

W końcu ustabilizowałem się.

So now I'm back

Teraz wracam do wielu zachowań,

to adopting many -- not all; I don't wear a helmet anymore --

nie wszystkich; nie chodzę już w kasku,

but dozens of healthy behaviors

ale do wielu zdrowych nawyków,

that I adopted during my year.

jakich nabyłem podczas tego roku.

It was really a life-changing project.

Ten projekt odmienił mi życie.

And I, of course, don't have time to go into all of them.

Oczywiście, nie ma czasu na szczegóły.

Let me just tell you two really quickly.

Szybciutko opowiem o dwóch.

The first is -- and this was surprising to me;

Pierwszy mnie zaskoczył,

I didn't expect this to come out --

nie spodziewałem się takiego rezultatu,

but I live a much quieter life now.

ale żyję teraz w większej ciszy.

Because we live in such a noisy world.

Żyjemy w takim hałaśliwym świecie.

There's trains and planes and cars

Pociągi, samoloty i samochody,

and Bill O'Reilly, he's very noisy.

i Bill O'Reilly, ten to hałasuje.

(Laughter)

(Śmiech)

And this is a real underestimated, under-appreciated health hazard --

To lekceważone i niedoceniane zagrożenie

not just because it harms our hearing, which it obviously does,

nie tylko uszkadza słuch,

but it actually initiates

ale też inicjuje reakcję walki lub ucieczki.

the fight-or-flight response.

ale też inicjuje reakcję walki lub ucieczki.

A loud noise will get your fight-or-flight response going.

Hałas uruchamia reakcję walki lub ucieczki.

And this, over the years,

Po latach może wyrządzić prawdziwe szkody,

can cause real damage, cardiovascular damage.

poważne uszkodzenia układu krążenia.

The World Health Organization just did a big study

Światowa Organizacja Zdrowia

that they published this year.

opublikowała obszerne badania,

And it was done in Europe.

przeprowadzone w Europie.

And they estimated

Szacuje się, że Europa traci rocznie

that 1.6 million years of healthy living

1,6 mln lat zdrowego życia

are lost every year in Europe

na skutek hałasu.

because of noise pollution.

na skutek hałasu.

So they think it's actually very deadly.

WHO uważa to nawet za śmiertelne zagrożenie.

And by the way,

A przy okazji,

it's also terrible for your brain.

to bardzo szkodzi mózgowi.

It really impairs cognition.

Upośledza procesy poznawcze.

And our Founding Fathers knew about this.

Ojcowie-założyciele wiedzieli o tym.

When they wrote the Constitution,

W trakcie pisania Konstytucji,

they put dirt all over the cobblestones outside the hall

pokryli bruk pod oknami ziemią,

so that they could concentrate.

żeby hałas ich nie dekoncentrował.

So without noise reduction technology,

Bez technologii redukowania hałasu,

our country would not exist.

nasz kraj by nie istniał.

So as a patriot,

Jako patriota uznałem,

I felt it was important to --

że to sprawa wielkiej wagi.

I wear all the earplugs and the earphones,

Noszę zatyczki do uszu i słuchawki,

and it's really improved my life

co istotnie ulepszyło mi życie

in a surprising and unexpected way.

w sposób zaskakujący i niespodziewany.

And the second point I want to make, the final point,

Na koniec chciałbym powiedzieć,

is that -- and it's actually been a theme of TEDMED --

o temacie poruszanym na TEDMED:

that joy is so important to your health,

odczuwanie radości jest tak ważne dla zdrowia,

that very few of these behaviors

że niewiele z tamtych zachowań

will stick with me

przyswoję sobie na dobre,

unless there's some sense of pleasure and joy in them.

jeśli nie dają przyjemności i radości.

And just to give you one instance of this:

Dam tylko jeden przykład:

food.

jedzenie.

The junk food industry

Przemysł żywności przetworzonej

is really great

świetnie potrafi manipulować

at pressing our pleasure buttons

naszym odczuwaniem przyjemności,

and figuring out what's the most pleasurable.

i wynajduje, co jest najprzyjemniejsze .

But I think we can use their techniques

Możemy wykorzystać ich sposoby,

and apply them to healthy food.

i zastosować je do zdrowej żywności.

To give just one example,

Podam jeden przykład:

we love crunchiness, mouthfeel.

lubimy chrupanie w ustach.

So I basically have tried to incorporate crunchiness

Próbuję więc włączyć chrupanie

into a lot of my recipes --

do wielu swoich przepisów;

throw in some sunflower seeds.

wystarczy dodać pestki słonecznika.

And you can almost trick yourself

Zaczynasz niemal wierzyć,

into thinking you're eating Doritos.

że jesz Doritos.

(Laughter)

(Śmiech)

And it has made me a healthier person.

Tak stałem się zdrowszy.

So that is it.

To już wszystko.

The book about it comes out in April.

Książka na ten temat wyjdzie w kwietniu.

It's called "Drop Dead Healthy."

Nosi tytuł "Zdrowy na śmierć”.

And I hope that I don't get sick during the book tour.

Może nie zachoruję podczas spotkań z czytelnikami.

That's my greatest hope.

Taką mam nadzieję.

So thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)