How healthy living nearly killed me | A.J. Jacobs

Translator: YSLU MA translators 2010-2012 Reviewer: Lily Tsarukyan

I've spent the last decade

Վերջին 10 տարվա ընթացքում

subjecting myself to pain and humiliation,

ինձ ինքնակամ ենթարկել եմ ցավի, տառապանքի

hopefully for a good cause,

և այդ ամենը, հուսով եմ,հանուն լավ նպատակի`

which is self-improvement.

հանուն ինքնահաստատման:

And I've done this in three parts.

Եվ դա արել եմ 3 փուլով:

So first I started with the mind.

Սկսեցի մտքի կատարելագործումից:

And I decided to try to get smarter

Ուրեմն, սկզբում որոշեցի ընդլայնել մտահորիզոնս՝

by reading the entire Encyclopedia Britannica

կարդալով Բրիտանիկայի բոլոր հատորները՝

from A to Z --

սկզբից մինչև վերջ,

or, more precisely, from "a-ak" to "Zywiec."

ավելի կոնկրետ՝ "a-ak"-ից մինչև "Zywiec":

And here's a little image of that.

Ահա մի նկար այդ շրջանից:

And this was an amazing year.

Դա հոյակապ տարի էր,

It was really a fascinating journey.

իրոք, մի զարմանահրաշ ճամփորդություն:

It was painful at times,

Բայց երբեմն դա մտահոգիչ էր դառնում,

especially for those around me.

հատկապես ինձ շրջապատողների համար:

My wife started to fine me one dollar

Կինս ինձ նույնիսկ սկսեց տուգանել մեկ դոլլար՝

for every irrelevant fact I inserted into conversation.

խոսակցության մեջ օգտագործած ամեն մի անտեղի մեջբերման համար:

So it had its downsides.

Այսինքն՝ դա իր վատ կողմերն էլ ուներ:

But after that,

Հաջորդ փուլում

I decided to work on the spirit.

սկսեցի հարստացնել հոգիս:

As I mentioned last year,

Անցյալ տարի արդեն նշել եմ,

I grew up with no religion at all.

որ ես մեծացել եմ անկրոն միջավայրում:

I'm Jewish,

Ես հրեա եմ,

but I'm Jewish in the same way the Olive Garden is Italian.

բայց այնքանով, որքանով <<Ձիթենյաց պարտեզն>> իտալական ռեստորան է:

(Laughter)

Ծիծաղ:

Not really.

Իրականում այդքան էլ այդպես չէ:

But I decided to learn about the Bible and my heritage

Բայց ես որոշեցի ուսումնասիրել Աստվածաշունչնու այն, ինչ կար արյանս մեջ՝

by actually diving in

փորձելով ապրել այդ ամենն

and trying to live it and immerse myself in it.

ու խորանալ դրանում:

So I decided to follow all the rules of the Bible.

Դե, որոշեցի հետևել Աստվածաշնչի բոլոր կանոններին.

And from the Ten Commandments

10 պատվիրաններից

to growing my beard --

մինչև մորուք աճեցնելը

because Leviticus says you cannot shave.

քանի որ Ղևտացիների գիրքն ասում է, որ սափրվել չի կարելի:

So this is what I looked like by the end.

Վերջում այս տեսքն ունեի:

Thank you for that reaction.

Շնորհակալություն արձագանքի համար:

(Laughter)

Ծիծաղ:

I look a little like Moses, or Ted Kaczynski.

Մի քիչ Մովսեսին էի նման, կամ Թեդ Կաչինսկուն:

I got both of them.

Երկուսին էլ անցա:

So there was the topiary there.

Ահա, տեսեք, կարծես անմշակ ծառ լինեմ:

And there's the sheep.

Այս մեկում էլ՝ ոչխար:

Now the final part of the trilogy

Եվ ահա, երրորդ փուլում

was I wanted to focus on the body

ես կենտրոնացա մարմնի վրա

and try to be the healthiest person I could be,

ու որոշել էի դառնալ աշխարհի ամենաառողջ մարդը:

the healthiest person alive.

ամենաառողջ մարդը:

So that's what I've been doing the last couple of years.

Անցյալ երկու տարիների ընթացքում հենց դրանով եմ զբաղվել,

And I just finished a couple of months ago.

նոր եմ վերջացրել, մի քանի ամիս առաջ:

And I have to say, thank God.

Հիմա փառք եմ տալիս Աստծուն, որ այդ ամենն ավարտվեց,

Because living so healthily was killing me.

թե չէ այդ առողջ ապրելակերպն ինձ սպանում էր:

(Laughter)

Ծիծաղ:

It was so overwhelming,

Ամեն ինչ այնքան հոգնեցուցիչ էր,

because the amount of things you have to do,

որ նույնիսկ

it's just mind-boggling.

ուղեղս արգելակվում էր:

I was listening to all the experts

Ես ուշադրությամբ հետևում էի մասնագետների

and talking to sort of a board of medical advisers.

բոլոր ասածներին, զրուցում էի բժիշկ-խորհրդատուների հետ,

And they were telling me

նրանք էլ ինձ ասում էին,

all the things I had to do.

թե ինչ պետք է անեի:

I had to eat right,

Պետք է ճիշտ սնվեի,

exercise, meditate, pet dogs,

մարզվեի, մեդիտացիա անեի,ընտանի կենդանիներ պահեի

because that lowers the blood pressure.

վերջինը արյան ճնշումն է իջեցնում:

I wrote the book on a treadmill,

Ես գիրքը գրել եմ շարժվող վազքուղու վրա,

and it took me about a thousand miles

ու մինչ այն վերջացնելը

to write the book.

վազել եմ մոտ 1000 մղոն:

I had to put on sunscreen.

Ստիպված էի նաև արևապաշտպան քսուք օգտագործել:

This was no small feat,

Ու դա այնքան էլ հեշտ չէր,

because if you listen to dermatologists,

որովհետև եթե լսես մաշկաբաններին,

they say that you should have a shot glass full of sunscreen.

ապա պետք է օրական մեկ լիքը օղու բաժակ արևապաշտպան քսուք օգտագործես

And you have to reapply it every two to four hours.

ու թարմացնես ծածկույթը ամեն 2-4 ժամը մեկ:

So I think half of my book advance

Կարծում եմ՝ գրքիս կանխավճարի ուղիղ կեսը

went into sunscreen.

ծախսեցի այդ արևապաշտպան քսուքների վրա:

I was like a glazed doughnut

Տարվա մեծ մասն

for most of the year.

օշարակապատ բլիթի էի նման:

There was the washing of hands.

Կարևոր էր նաև ձեռքերի լվանալը,

I had to do that properly.

դա էլ պետք է տեղը տեղին արվեր:

And my immunologist told me

Իմունաբանս նաև ասել էր,

that I should also wipe down

որ պետք է սրբեի տան բոլոր

all of the remote controls and iPhones in my house,

հեռակառավարման վահանակներն ու iPhone-ները,

because those are just orgies of germs.

քանի որ դրանք վարակի աղբյուր են:

So that took a lot of time.

Դա էլ ահագին ժամանակ խլեց:

I also tried to be the safest person I could be,

Ես նաև փորձեցի վտանգներից զերծ մնալ,

because that's a part of health.

որովհետև դա առողջության մի մասն է:

I was inspired

Ինձ այդ հարցում ոգեշնչեց

by the Danish Safety Council.

Դանիայի ավտանգության խորհուրդը:

They started a public campaign

Նրանք սկսել են հասարակական քարոզարշավ,

that says, "A walking helmet is a good helmet."

որն ասում է «Լավ սաղավարտը քայլող սաղավարտն է»:

So they believe you should not just wear helmets for biking,

Այսինքն՝ նրանք հավատացած են, որ պետք է սաղավարտ կրել

but also for walking around.

ոչ միայն հեծանիվ վարելիս, այլև քայլելիս:

And you can see there

Ահա, նկարում տեսնում ենք,

they're shopping with their helmets.

որ նրանք գնումներ են կատարում սաղավարտները գլխներին:

(Laughter)

Ծիծաղ:

Well yeah, I tried that.

Դե, հա, ես դա էլ եմ փորձել:

Now it's a little extreme, I admit.

Ընդունում եմ՝ դա արդեն ծայրահեղություն է:

But if you think about this,

Բայց, եթե մի փոքր մտածես սրա մասին,

this is actually -- the "Freakonomics" authors wrote about this --

ըստ էության, «Freakonomics»-ի հեղինակերն ասում են,

that more people die on a per mile basis

որ մարդիկ ավելի շատ մահանում են

from drunk walking

հարբած քայլելուց,

than from drunk driving.

քան հարբած վարելուց:

So something to think about tonight

Սրա մասին էլ կարող ես այս գիշեր մտածել,

if you've had a couple.

եթե մի երկու բաժակ կոնծել ես:

So I finished,

Այսպիսով վերջացրեցի այս ամենը,

and it was a success in a sense.

իսկ դա արդեն ահագին մեծ առաջընթաց է:

All of the markers went in the right direction.

Բոլոր ցուցիչները հաջող արդյունք էին արձանագրում:

My cholesterol went down, I lost weight,

Խոլեստիրինիս տոկոսն իջավ,քաշս նվազեց,

my wife stopped telling me that I looked pregnant.

կինս էլ դադարեց ասել, որ հղիի տեսք ունեմ:

So that was nice.

Այսինքն՝ ամեն ինչ լավ էր,

And it was successful overall.

ու փորձն ընդհանուր առմամբ հաջողված էր:

But I also learned that I was too healthy,

Բայց ես նաև հասկացա, որ չափազանց առողջ եմ,

and that was unhealthy.

իսկ դա արդեն իսկ “անառողջ” է:

I was so focused on doing all these things

Ես այնքան էի կենտրոնացել այս կամ այն բանն անելու վրա,

that I was neglecting my friends and family.

որ սկսել էի անտեսել ընկերներիս ու ընտանիքս:

And as Dan Buettner can tell you,

Իսկ, ինչպես կասեր Բեն Բուտները`

having a strong social network

ամուր սոցիալական կապերը

is so crucial to our health.

վճռական դեր են խաղում մեր առողջության հարցում:

So I finished.

Ու ես կանգ առա:

And I kind of went overboard

Եվ նախագծից հետո՝

on the week after the project was over.

հենց հաջորդ շաբաթ, ես մի տեսակ չափերս անցա:

I went to the dark side,

Անցա լրիվ հակառակ բևեռ

and I just indulged myself.

ու լիովին ազատություն տվեցի ինձ,

It was like something out of Caligula.

գրեթե Կալիգուլայի նման:

(Laughter)

Ծիծաղ:

Without the sex part.

Սեռական կողմը բացառված էր,

Because I have three young kids,

որովհետև ես 3 երեխա ունեմ,

so that wasn't happening.

ու դա չի քննարկվում,

But the over-eating and over-drinking, definitely.

բայց երկու բան հաստատ արեցի՝մի լավ կերա ու խմեցի:

And I finally have stabilized.

Ու մի կերպ ուշքի եկա:

So now I'm back

Իսկ հիմա

to adopting many -- not all; I don't wear a helmet anymore --

ես փորձում եմ նորից որդեգրել առողջ ապրելակերպի

but dozens of healthy behaviors

այն մի քանի տասնյակ սովորությունները,

that I adopted during my year.

որոնք ձեռք էի բերել անցյալ տարվա ընթացքում, դե իհարկե, բացառությամբ սաղավարտի:

It was really a life-changing project.

Այս նախագիծն, իրոք, փոխեց կյանքս:

And I, of course, don't have time to go into all of them.

Ցավոք, ժամանակ չկա մանրամասնելու,

Let me just tell you two really quickly.

բայց թույլ տվեք արագ անդրադառնամ երկու նշանակալից փոփոխությունների:

The first is -- and this was surprising to me;

Առաջինը, որքան էլ ինձ համար զարմանալի է ու

I didn't expect this to come out --

անսպասելի, այն է,

but I live a much quieter life now.

որ հիմա ավելի հանգիստ կյանք եմ վարում:

Because we live in such a noisy world.

Հասկանում եք, մենք այնքան աղմկոտ երկրում ենք ապրում.

There's trains and planes and cars

գնացքներ, ինքնաթիռներ, մեքենաներ

and Bill O'Reilly, he's very noisy.

և Բիլ Օ՛ռայլին: Ախր նա շա՜տ աղմկոտ է:

(Laughter)

Ծիծաղ:

And this is a real underestimated, under-appreciated health hazard --

Մենք թերագնահատում ենք այս հանգամանքն ու լուրջ չենք վերաբերվում դրան,

not just because it harms our hearing, which it obviously does,

բայց իրականում աղմուկը ոչ միայն վնասում է մեր լսողությունը,

but it actually initiates

այլև խթանում է

the fight-or-flight response.

արյան մեջ ադրենալինի քանակի բարձրացմանը:

A loud noise will get your fight-or-flight response going.

Բարձր աղմուկն, իրոք, անբնական ձևով ավելացնում է արյան մեջ ադրենալինի աստիճանը:

And this, over the years,

Իսկ սա իր հերթին, տարիների ընթացքում

can cause real damage, cardiovascular damage.

կարող է իրական վնաս հասցնել ձեր սրտանոթային համակարգին:

The World Health Organization just did a big study

Առողջապահության Համաշխարհային Կազմակերպությունը ծավալուն ուսումնասիրություն անցկացրեց,

that they published this year.

որի արդյունքները հրապարակվեցին այս տարի:

And it was done in Europe.

Ուսումնասիրությունը կատարվել է Եվրոպայում:

And they estimated

Ըստ նրանց գնահատականի՝

that 1.6 million years of healthy living

ամեն տարի Եվրոպայում վատնվում է 1.6 միլիոն տարվա

are lost every year in Europe

առողջ կյանք այն պատճառով,

because of noise pollution.

որ օդն աղտոտված է աղմուկով:

So they think it's actually very deadly.

Սա մահացու վտանգ է:

And by the way,

Ի դեպ՝

it's also terrible for your brain.

սա ահավոր է նաև ուղեղի համար:

It really impairs cognition.

Դա իրոք վնասում է ճանաչողական կարողությունը:

And our Founding Fathers knew about this.

Եվ մեր հիմնադիր-հայրերը գիտեին այդ մասին:

When they wrote the Constitution,

Երբ նրանք գրում էին Սահմանադրությունը,

they put dirt all over the cobblestones outside the hall

իրենց սրահի դիմացի սալահատակ ճանապարհը ցեխով էին պատում,

so that they could concentrate.

որ դրսի աղմուկը չխանգարեր, կարողանային կենտրոնանալ:

So without noise reduction technology,

Առանց աղմուկը խլացնող սարքավորումների

our country would not exist.

մեր երկիրը պարզապես գոյություն չէր ունենա:

So as a patriot,

Այսպիսով, որպես հայրենասեր,

I felt it was important to --

ես զգացի դրա կարևորությունը.

I wear all the earplugs and the earphones,

ես կրում եմ ականջակալներ ու ականջախցաններ,

and it's really improved my life

և դա իսկապես զարմանալի ու անսպասելի ձևով

in a surprising and unexpected way.

բարելավել է իմ կյանքը:

And the second point I want to make, the final point,

Երկրորդ և վերջին կետը, որ ցանկանում եմ նշել, այն է

is that -- and it's actually been a theme of TEDMED --

սա TEDMED-ի թեմաներից էլ է եղել,

that joy is so important to your health,

որ ուրախությունը շատ կարևոր է ձեր առողջության համար,

that very few of these behaviors

վերոհիշյալներից ընդամենը մի քանիսը

will stick with me

կհամարձակվեի անել,

unless there's some sense of pleasure and joy in them.

եթե դրանցում հաճույքի կամ հումորի տարր չլիներ:

And just to give you one instance of this:

Ահա ձեզ մի օրինակ՝

food.

սնունդը:

The junk food industry

Անառողջ սննդի արդյունաբերությունը

is really great

իրականում շատ լավ և հնարամիտ ձևով

at pressing our pleasure buttons

կարողանում է արթնացնել մեր հաճույքի զգացումներն

and figuring out what's the most pleasurable.

ու գտնել դրանց խթանիչները:

But I think we can use their techniques

Բայց կարծում եմ, որ մենք կարող ենք գտնել նրանց մեթոդները

and apply them to healthy food.

և կիրառել դրանք առողջ սննդի համար:

To give just one example,

Մեկ օրինակ բերեմ.

we love crunchiness, mouthfeel.

մենք սիրում ենք խրթխրթան և համեղ ուտելիք :

So I basically have tried to incorporate crunchiness

Ես հիմնականում փորձում եմ ներառել այդ հատկանիշները

into a lot of my recipes --

իմ բաղադրատոմսերում,

throw in some sunflower seeds.

օրինակ՝ արևածաղկի սերմ եմ ավելացնում որոշ բաների:

And you can almost trick yourself

Կարող ես ինքդ քեզ համոզել,

into thinking you're eating Doritos.

թե «Դորիտոս» ես ուտում:

(Laughter)

Ծիծաղ:

And it has made me a healthier person.

Իրականում հենց սա ինձ օգնեց առողջ մարդ դառնալ:

So that is it.

Ընդամենն այդքանը:

The book about it comes out in April.

Այս ճանապարհորդության մասին գիրքը լույս կտեսնի ապրիլին

It's called "Drop Dead Healthy."

Այն կոչվում է «Հրաժարվեք Մահաբեր Առողջությունից»:

And I hope that I don't get sick during the book tour.

Հուսով եմ, որ չեմ հիվանդանա գրքիս շրջագայության ընթացքում :

That's my greatest hope.

Սա իմ մեծագույն հույսն է:

So thank you very much.

Շատ շնորհակալ եմ:

(Applause)

Ծափահարություններ: