Isabel Allende: How to live passionately—no matter your age | TED

Vertaald door: Desiree Kramer Nagekeken door: Christel Foncke

Hi, kids.

Hallo kinderen.

(Laughter)

(Gelach)

I'm 71.

Ik ben 71.

(Applause)

(Applaus)

My husband is 76.

Mijn man is 76.

My parents are in their late 90s,

Mijn ouders zijn bijna 100

and Olivia, the dog, is 16.

en Olivia, de hond, is 16.

So let's talk about aging.

Laten we het hebben over ouder worden.

Let me tell you how I feel

Ik vertel jullie

when I see my wrinkles in the mirror

hoe ik me voel als ik mijn rimpels in de spiegel zie.

and I realize that some parts of me have dropped

Dan besef ik dat sommige delen van me afgevallen zijn

and I can't find them down there.

en ik kan ze niet terugvinden.

(Laughter)

(Gelach)

Mary Oliver says in one of her poems,

Mary Oliver zegt in een van haar gedichten:

"Tell me, what is it that you plan to do

"Vertel me eens, wat wil je doen

with your one wild and precious life?"

met dat ene wilde en dierbare leven?"

Me, I intend to live passionately.

Ik wil graag een leven vol passie.

When do we start aging?

Wanneer beginnen we met verouderen?

Society decides when we are old,

De maatschappij beslist wanneer we oud zijn,

usually around 65, when we get Medicare,

meestal rond je 65ste als we met pensioen zijn,

but we really start aging at birth.

maar in werkelijkheid verouderen we al bij de geboorte.

We are aging right now,

We worden op dit moment ouder

and we all experience it differently.

en we beleven het allemaal op een andere manier.

We all feel younger than our real age,

We voelen ons allemaal jonger dan we zijn,

because the spirit never ages.

want de geest veroudert nooit.

I am still 17.

Ik ben nog steeds 17.

Sophia Loren. Look at her.

Sophia Loren. Kijk eens naar haar.

She says that everything you see

Ze zegt dat ze alles wat je ziet

she owes to spaghetti.

aan spaghetti te danken heeft.

I tried it and gained 10 pounds

Ik probeerde het en kwam 5 kilo aan

in the wrong places.

op de verkeerde plaatsen.

But attitude, aging is also attitude and health.

Je houding; ouder worden heeft ook te maken met je houding en gezondheid.

But my real mentor in this journey of aging

Maar mijn ware mentor op deze verouderingsreis

is Olga Murray.

is Olga Murray.

This California girl at 60

Deze Californische meid ging op haar zestigste

started working in Nepal to save young girls

naar Nepal om jonge onderdrukte meisjes te bevrijden.

from domestic bondage.

At 88, she has saved 12,000 girls,

Op haar 88ste had ze 12.000 meisjes gered

and she has changed the culture in the country.

en heeft ze de cultuur in dat land veranderd.

(Applause)

(Applaus)

Now it is illegal for fathers

Nu is het illegaal voor vaders

to sell their daughters into servitude.

om hun dochters als slavinnen te verkopen.

She has also founded orphanages

Ze heeft ook weeshuizen

and nutritional clinics.

en voedingsklinieken opgericht.

She is always happy

Ze is altijd vrolijk

and eternally young.

en eeuwig jong.

What have I lost in the last decades?

Wat heb ik in de laatste decennia verloren?

People, of course,

Mensen, uiteraard,

places, and the boundless energy of my youth,

plekken, en de eindeloze energie van mijn jeugd.

and I'm beginning to lose independence,

Ik begin mijn onafhankelijkheid te verliezen

and that scares me.

en dat maakt me angstig.

Ram Dass says that dependency hurts,

Ram Dass zegt dat afhankelijkheid pijn doet

but if you accept it, there is less suffering.

maar als je het accepteert, zul je minder lijden.

After a very bad stroke,

Na een hevige beroerte

his ageless soul watches the changes

ziet zijn tijdloze ziel

de veranderingen in zijn lichaam met tederheid aan,

in the body with tenderness,

and he is grateful to the people who help him.

en is hij dankbaar voor de mensen die hem helpen.

What have I gained?

Wat heb ik gewonnen?

Freedom: I don't have to prove anything anymore.

Vrijheid: ik hoef me niet meer te bewijzen.

I'm not stuck in the idea of who I was,

Ik ben niet blijven steken in het idee over wie ik was,

who I want to be,

wie ik wil zijn,

or what other people expect me to be.

of wat andere mensen van me verwachten.

I don't have to please men anymore,

Ik hoef geen mannen meer te behagen,

only animals.

alleen dieren.

I keep telling my superego to back off

Ik blijf mijn superego vertellen om bij me weg te blijven

and let me enjoy what I still have.

en me te laten genieten van wat ik nog heb.

My body may be falling apart,

Mijn lichaam valt misschien uit elkaar

but my brain is not, yet.

maar mijn brein niet, nog niet.

I love my brain.

Ik hou van mijn brein.

I feel lighter.

Ik voel me verlicht.

I don't carry grudges, ambition, vanity,

Ik houd er geen wrok, ambitie, ijdelheid op na,

none of the deadly sins that are not even

geen enkele doodzonde die de problemen niet eens waard zijn.

worth the trouble.

It's great to let go.

Het is fantastisch om los te laten.

I should have started sooner.

Ik had er eerder mee moeten beginnen.

And I also feel softer

Ik voel me ook zachter

because I'm not scared of being vulnerable.

want ik ben niet bang om kwetsbaar te zijn.

I don't see it as weakness anymore.

Dat zie ik niet meer als een zwakte.

And I've gained spirituality.

En ik heb aan spiritualiteit gewonnen.

I'm aware that before,

Ik ben me ervan bewust

death was in the neighborhood.

dat de dood vroeger in de buurt was.

Now, it's next door, or in my house.

Nu is hij naast de deur, of zelfs in mijn huis.

I try to live mindfully

Ik probeer bedachtzaam te leven

and be present in the moment.

en in het nu aanwezig te zijn.

By the way, the Dalai Lama

Tussen twee haakjes, de Dalai Lama

is someone who has aged beautifully,

is iemand die prachtig veroudert

but who wants to be vegetarian and celibate?

maar wie wil er nu vegetariër en celibatair zijn?

(Laughter)

(Gelach)

Meditation helps.

Meditatie helpt.

(Video) Child: Ommm. Ommm. Ommm.

(Video) Kind: Ohm. Ohm. Ohm.

Isabel Allende: Ommm. Ommm. There it is.

Isabel Allende: Ohm. Ohm. Dat is het.

And it's good to start early.

En het is goed om er vroeg mee te beginnen.

You know, for a vain female like myself,

Voor een ijdele vrouw zoals ik

it's very hard to age in this culture.

is het heel moeilijk om in deze cultuur ouder te worden.

Inside, I feel good, I feel charming, seductive, sexy.

Van binnen voel ik me goed, charmant, verleidelijk en sexy.

Nobody else sees that. (Laughter)

Niemand ziet het. (Gelach)

I'm invisible.

Ik ben onzichtbaar.

Ik wil het middelpunt van de belangstelling zijn.

I want to be the center of attention.

I hate to be invisible.

Ik haat het om onzichtbaar te zijn.

(Laughter) (Applause)

(Gelach) (Applaus)

This is Grace Dammann.

Dit is Grace Dammann.

She has been in a wheelchair for six years

Ze zit al zes jaar in een rolstoel

after a terrible car accident.

na een verschrikkelijk auto-ongeluk.

She says that there is nothing more sensual

Ze zegt dat er niets sensueler is

than a hot shower,

dan een hete douche,

that every drop of water

dat elke druppel water

is a blessing to the senses.

een zegen is voor haar zintuigen.

She doesn't see herself as disabled.

Ze ziet zichzelf niet als invalide.

In her mind, she's still surfing in the ocean.

In haar geest surft ze nog steeds op zee.

Ethel Seiderman, a feisty, beloved activist

Dit is Ethel Seidermann, een vastberaden en geliefde activiste,

in the place where I live in California.

vlak bij waar ik woon in Californië.

She wears red patent shoes,

Ze draagt geweldige rode schoenen

and her mantra is that one scarf is nice

en haar mantra is dat een sjaal leuk is

but two is better.

maar twee nog mooier.

She has been a widow for nine years,

Ze is al negen jaar weduwe

but she's not looking for another mate.

maar ze is niet op zoek naar een nieuw vriendje.

She says that there is only a limited number

Ze zegt dat je 'het'

of ways you can screw —

maar op een paar manieren kan doen --

well, she says it in another way —

zij zegt het op een andere manier--

and she has tried them all.

en ze heeft ze allemaal uitgeprobeerd.

(Laughter)

(Gelach)

I, on the other hand,

Ik daarentegen

I still have erotic fantasies with Antonio Banderas —

heb nog steeds erotische fantasieën over Antonio Banderas--

(Laughter) —

(Gelach) --

and my poor husband has to put up with it.

en mijn arme echtgenoot moet het er maar mee doen.

So how can I stay passionate?

Hoe blijf ik gepassioneerd?

I cannot will myself to be passionate at 71.

Ik kan mezelf niet dwingen om gepassioneerd te zijn op m'n 71ste.

I have been training for some time,

Ik ben al een poosje aan het oefenen

and when I feel flat and bored, I fake it.

en als ik me flauw en verveeld voel, dan doe ik net alsof.

Attitude, attitude.

Houding, houding.

How do I train? I train by saying yes

Hoe oefen ik? Ik oefen door ja te zeggen

to whatever comes my way:

tegen alles wat op m'n pad komt:

drama, comedy, tragedy,

drama, komedie, tragedie,

love, death, losses.

liefde, dood, verlies.

Yes to life.

Ja tegen het leven.

And I train by trying to stay in love.

Ik oefen door verliefd proberen te blijven.

It doesn't always work,

Het werkt niet altijd

but you cannot blame me for trying.

maar je kunt me niet verwijten dat ik het niet probeerde.

And, on a final note,

Nog een laatste opmerking,

retirement in Spanish is jubilación.

pensioen is 'jubilación' in het Spaans,

Jubilation. Celebration.

dat betekent gejubel, iets vieren.

We have paid our dues.

We hebben onze plichten vervuld.

We have contributed to society.

We hebben bijgedragen aan de maatschappij.

Now it's our time, and it's a great time.

Onze tijd is aangebroken en het is een fantastische tijd.

Unless you are ill or very poor,

Tenzij je ziek bent of arm,

you have choices.

je hebt keuzes.

I have chosen to stay passionate,

Ik heb gekozen om gepassioneerd te blijven.

engaged with an open heart.

Ik zie alles tegemoet met een open hart.

I am working on it every day.

Ik werk er elke dag aan.

Want to join me?

Doe je mee?

Thank you.

Dank je wel.

(Applause)

(Applaus)

June Cohen: So Isabel — IA: Thank you.

June Cohen: Dus Isabel -- IA: Dank je wel.

JC: First of all,

JC: Allereerst

I never like to presume to speak for the TED community,

Ik ga er nooit van uit dat ik de TED community zal toespreken,

but I would like to tell you that I have a feeling

maar ik wil je zeggen dat ik het gevoel heb

we can all agree that you are still charming,

dat we je allemaal nog steeds charmant,

seductive and sexy. Yes?

verleidelijk en sexy vinden. Ja toch?

IA: Aww, thank you. (Applause)

IA: Dank jullie wel. (Applaus)

JC: Hands down. IA: No, it's makeup.

JC: Wees niet zo bescheiden. IA: Nee, het is make-up.

Moderator: Now, would it be awkward

JC: Vind je het raar

if I asked you a follow-up question about your erotic fantasies?

dat ik je een vraag wil stellen over je erotische fantasieën?

IA: Oh, of course. About what?

IA: Nee hoor. Waarover?

(Laughter)

(Gelach)

Moderator: About your erotic fantasies. IA: With Antonio Banderas.

JC: Over je erotische fantasieën. IA: Met Antonio Banderas.

Moderator: I was just wondering if you have anything more to share.

JC: Wil je nog ons nog meer vertellen?

IA: Well, one of them is that — (Laughter)

IA: Ik weet er nog wel een --

One of them is that I place a naked Antonio Banderas

Ik doe een naakte Antonio Banderas

on a Mexican tortilla,

op een Mexicaanse tortilla,

I slather him with guacamole and salsa,

ik besmeer hem met guacamole en salsa,

I roll him up, and I eat him. (Laughter)

ik rol hem op en dan eet ik hem op. (Gelach)

Thank you.

Dank jullie wel.

(Applause)

(Applaus)