Isabel Allende: How to live passionately—no matter your age | TED

Isabel Allende: Làm thế nào để sống nhiệt huyết - bất kể tuổi tác

Translator: Thu Ha Tran Reviewer: Vi Phan

Hi, kids.

Chào các cháu.

(Laughter)

(Cười)

I'm 71.

Tôi 71 tuổi.

(Applause)

(Vỗ tay)

My husband is 76.

Chồng tôi 76 tuổi.

My parents are in their late 90s,

Cha mẹ tôi gần 100.

and Olivia, the dog, is 16.

và Olivia, chú chó của tôi, 16 tuổi.

So let's talk about aging.

Tôi sẽ nói về tuổi già.

Hãy để tôi nói lên cảm nhận của mình

Let me tell you how I feel

when I see my wrinkles in the mirror

khi thấy những nếp nhăn trong gương

and I realize that some parts of me have dropped

và khi nhận ra một vài bộ phận trong cơ thể trở nên xập xệ

and I can't find them down there.

tôi không thể tìm thấy chúng.

(Laughter)

(Cười)

Mary Oliver says in one of her poems,

Mary Oliver viết trong một bài thơ

"Tell me, what is it that you plan to do

"Nói tôi biết việc bạn sẽ làm

with your one wild and precious life?"

trong cuộc sống quý giá và duy nhất này là gì?"

Me, I intend to live passionately.

Tôi chọn cách sống đầy nhiệt huyết.

When do we start aging?

Khi nào thì chúng ta bắt đầu già?

Society decides when we are old,

Xã hội quyết định khi nào chúng ta già,

usually around 65, when we get Medicare,

thường vào khoảng 65 tuổi, khi ta nhận được bảo trợ

but we really start aging at birth.

nhưng ta thực sự già đi kể từ khi sinh ra.

We are aging right now,

Chúng ta đang già đi ngay lúc này,

and we all experience it differently.

và trải qua nó theo những cách khác nhau.

We all feel younger than our real age,

Ta đều cảm thấy trẻ hơn so với tuổi thật của mình

because the spirit never ages.

vì tâm hồn không bao giờ già cả.

I am still 17.

Tôi vẫn đang 17 tuổi.

Sophia Loren. Look at her.

Sophia Loren, hãy nhìn cô ấy.

She says that everything you see

Cô ấy nói rằng vóc dáng mà bạn nhìn thấy

she owes to spaghetti.

là nhờ ăn mỳ Ý.

I tried it and gained 10 pounds

Tôi đã thử và lên 4.5 cân

in the wrong places.

ở chỗ không cần tăng.

But attitude, aging is also attitude and health.

Nhưng thái độ, tuổi già cũng là thái độ và sức khỏe.

But my real mentor in this journey of aging

Nhưng cố vấn của tôi trong hành trình tuổi già

is Olga Murray.

là Olga Murray.

This California girl at 60

Người phụ nữ California này, ở tuổi 60

started working in Nepal to save young girls

đã làm việc ở Nepal để cứu những cô gái trẻ

from domestic bondage.

khỏi tình trạng nô lệ trong gia đình.

At 88, she has saved 12,000 girls,

Ở tuổi 88, bà đã cứu 12.000 cô gái,

and she has changed the culture in the country.

và thay đổi nền văn hóa của quốc gia này.

(Applause)

(Vỗ tay)

Now it is illegal for fathers

Giờ đây, việc cha bán con gái để làm nô lệ

to sell their daughters into servitude.

là bất hợp pháp.

She has also founded orphanages

Bà cũng mở cô nhi viện

and nutritional clinics.

và phòng khám dinh dưỡng.

She is always happy

Bà luôn hạnh phúc

and eternally young.

và trẻ mãi.

What have I lost in the last decades?

Tôi đã đánh mất điều gì trong thập kỉ qua?

People, of course,

Con người, tất nhiên,

places, and the boundless energy of my youth,

nơi chốn, và năng lượng vô tận của tuổi trẻ.

and I'm beginning to lose independence,

Tôi đang bắt đầu mất sự tự lập

and that scares me.

và điều đó khiến tôi lo sợ.

Ram Dass says that dependency hurts,

Ram Dass nói rằng sự phụ thuộc gây tổn thương,

nhưng bạn sẽ phải chịu đựng ít hơn nếu như chấp nhận nó,

but if you accept it, there is less suffering.

After a very bad stroke,

Sau một cơn đột quỵ nặng,

his ageless soul watches the changes

tâm hồn không tuổi của ông ấy bắt đầu thấy

in the body with tenderness,

sự thay đổi của cơ thể,

and he is grateful to the people who help him.

và ông rất biết ơn những người giúp đỡ mình.

What have I gained?

Tôi đã có được điều gì?

Freedom: I don't have to prove anything anymore.

Tự do: tôi không cần phải chứng minh nữa.

I'm not stuck in the idea of who I was,

Tôi không còn mắc kẹt với ý nghĩ mình là ai,

who I want to be,

mình muốn là ai,

or what other people expect me to be.

hay mọi người muốn tôi là ai.

I don't have to please men anymore,

Tôi không cần phải làm hài lòng mọi người,

only animals.

ngoại trừ động vật.

I keep telling my superego to back off

Tôi bảo bản ngã của mình hãy lùi lại

and let me enjoy what I still have.

để tôi tận hưởng những gì đang có.

My body may be falling apart,

Cơ thể tôi có thể trì trệ,

but my brain is not, yet.

nhưng bộ não thì chưa.

I love my brain.

Tôi yêu bộ não của mình.

I feel lighter.

Tôi thấy nhẹ nhõm hơn.

I don't carry grudges, ambition, vanity,

Tôi không để tâm đến sự đố kị, tham vọng, phù phiếm,

none of the deadly sins that are not even

không có tội lỗi nào

worth the trouble.

đáng để cho tôi phiền não.

It's great to let go.

Thật tuyệt nếu có thể cho qua.

I should have started sooner.

Tôi nên bắt đầu sớm hơn.

And I also feel softer

Tôi cũng thấy dễ chịu hơn

because I'm not scared of being vulnerable.

vì tôi không còn sợ bị tổn thương.

I don't see it as weakness anymore.

Đó không còn là điểm yếu nữa.

And I've gained spirituality.

Tôi tiếp nhận ý niệm về tâm linh.

I'm aware that before,

Tôi nhận ra rằng trước đây,

death was in the neighborhood.

cái chết đang đến gần.

Now, it's next door, or in my house.

Thì bây giờ, nó ở ngay bên cạnh, hoặc ngay trong nhà mình.

I try to live mindfully

Tôi cố sống cẩn trọng

and be present in the moment.

và có mặt trong những lúc quan trọng.

By the way, the Dalai Lama

Nhân tiện, Đạt Lai Lạt Ma

is someone who has aged beautifully,

là một người có tuổi và đáng kính

but who wants to be vegetarian and celibate?

nhưng có ai lại muốn ăn chay và sống độc thân?

(Laughter)

(Cười)

Meditation helps.

Thiền rất tốt.

(Video) Child: Ommm. Ommm. Ommm.

(Video) Đứa trẻ: Ommm, Ommm, Ommm

Isabel Allende: Ommm. Ommm. There it is.

Isabel Allende: Ommm, Ommm. Như vậy đất.

And it's good to start early.

Bắt đầu sớm sẽ rất tốt.

You know, for a vain female like myself,

Bạn biết đấy, đối với người hão huyền như tôi,

it's very hard to age in this culture.

thật khó để già trong nền văn hóa này.

Inside, I feel good, I feel charming, seductive, sexy.

Bên trong, tôi thấy mình ổn, quyến rũ, gợi cảm.

Nobody else sees that. (Laughter)

Nhưng chẳng ai thấy điều đó cả. (Cười)

I'm invisible.

Tôi là người vô hình.

I want to be the center of attention.

Tôi muốn là tâm điểm của sự chú ý.

I hate to be invisible.

Tôi ghét bị lãng quên.

(Laughter) (Applause)

(Cười) (Vỗ tay)

This is Grace Dammann.

Đây là Grace Dammann.

She has been in a wheelchair for six years

Bà phải ngồi xe lăn trong 6 năm

after a terrible car accident.

sau một tai nạn giao thông.

She says that there is nothing more sensual

Bà nói chẳng có gì hấp dẫn hơn

than a hot shower,

việc được tắm nước nóng,

that every drop of water

mà mỗi giọt nước

is a blessing to the senses.

là một sự ban phước cho các giác quan.

She doesn't see herself as disabled.

Bà không nghĩ mình khuyết tật.

In her mind, she's still surfing in the ocean.

Trong tâm trí, bà vẫn đang lướt sóng trên biển.

Ethel Seiderman, a feisty, beloved activist

Ethel Seiderman, một nhà hoạt động can đảm và được yêu mến

in the place where I live in California.

gần nơi tôi sống ở California,

She wears red patent shoes,

Bà đi đôi giày thiết kế màu đỏ,

and her mantra is that one scarf is nice

và thần chú của bà là: một chiếc khăn thì tốt

but two is better.

nhưng 2 cái thì tuyệt hơn.

She has been a widow for nine years,

Bà góa chồng 9 năm nay,

but she's not looking for another mate.

nhưng tìm kiếm người bạn đời nào khác.

She says that there is only a limited number

Bà nói chỉ có một số lượng hạn chế

of ways you can screw —

về cách mà bạn làm tình.

well, she says it in another way —

Thực ra, bà nói theo 1 cách khác.

and she has tried them all.

Và bà đã thử cả rồi.

(Laughter)

(Cười)

I, on the other hand,

Tôi, mặt khác,

I still have erotic fantasies with Antonio Banderas —

vẫn còn ảo tưởng tình ái với Antonio Banderas.

(Laughter) —

(Cười)

and my poor husband has to put up with it.

Và người chồng tội nghiệp của tôi phải chịu đựng điều đó.

So how can I stay passionate?

Vậy làm cách nào tôi có thể sống nhiệt huyết?

I cannot will myself to be passionate at 71.

Tôi không thể bắt bản thân sống nhiệt huyết ở tuổi 71.

I have been training for some time,

Tôi đã luyện tập vài lần,

and when I feel flat and bored, I fake it.

khi chán, tôi giả vờ làm như thế.

Attitude, attitude.

Thái độ, thái độ.

How do I train? I train by saying yes

Tôi luyện tập thế nào? Tôi luyện tập bằng cách nói "Có"

to whatever comes my way:

với tất cả mọi thứ:

drama, comedy, tragedy,

kịch nghệ, hài kịch, bi kịch,

love, death, losses.

tình yêu, cái chết, sự mất mát.

Yes to life.

Nói "có" với cuộc sống.

And I train by trying to stay in love.

Và tôi luyện tập bằng cách yêu.

Không phải lúc nào cũng thành công

It doesn't always work,

but you cannot blame me for trying.

nhưng không ai đổ lỗi cho bạn vì đã cố gắng cả.

And, on a final note,

Ghi chú cuối cùng,

retirement in Spanish is jubilación.

nghỉ hưu trong tiếng Tây Ban Nha là "jubilacion"

Jubilation. Celebration.

"lễ ăn mừng".

We have paid our dues.

Chúng ta đã thực hiện nghĩa vụ.

We have contributed to society.

Chúng ta đã cống hiến cho xã hội.

Now it's our time, and it's a great time.

Giờ là thời gian cho chính mình, thời gian tận hưởng.

Unless you are ill or very poor,

Trừ khi bạn quá yếu hay quá nghèo,

you have choices.

không thì bạn có nhiều lựa chọn.

I have chosen to stay passionate,

Tôi chọn giữ nhiệt huyết sống,

engaged with an open heart.

với trái tim rộng mở.

I am working on it every day.

Tôi cố gắng làm điều đó mỗi ngày.

Want to join me?

Bạn có muốn làm cùng tôi không?

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

June Cohen: So Isabel — IA: Thank you.

June Cohen(JC): Cô Isabel Isabel Allende(IA): Cảm ơn

JC: First of all,

JC: Đầu tiên,

cháu chưa bao giờ nghĩ sẽ diễn thuyết trước cộng đồng TED,

I never like to presume to speak for the TED community,

but I would like to tell you that I have a feeling

nhưng cháu muốn nói rằng

we can all agree that you are still charming,

chúng cháu đều thấy cô vẫn rất quyến rũ

seductive and sexy. Yes?

có phải không ạ?

IA: Aww, thank you. (Applause)

IA: Ồ, cảm ơn (Vỗ tay)

JC: Hands down. IA: No, it's makeup.

JC: Mời các bạn bỏ tay xuống IA: Không,chỉ do trang điểm thôi.

Moderator: Now, would it be awkward

JC: Có thích hợp không nếu cháu hỏi tiếp

if I asked you a follow-up question about your erotic fantasies?

về ảo tưởng tình ái của cô?

IA: Oh, of course. About what?

IA: Tất nhiên. Về điều gì cơ?

(Laughter)

(Cười)

Moderator: About your erotic fantasies. IA: With Antonio Banderas.

JC: Về ảo tưởng tình ái của cô. IA: Với Antonio Banderas.

Moderator: I was just wondering if you have anything more to share.

JC: Không biết cô có muốn chia sẻ thêm điều gì không.

IA: Well, one of them is that — (Laughter)

IA: À, 1 trong số đó là (Cười)

One of them is that I place a naked Antonio Banderas

Là tôi đặt tấm hình Antonio Banderas

on a Mexican tortilla,

trên bánh tortialla của Mexico,

I slather him with guacamole and salsa,

tôi cho thêm guacamole và salsa,

I roll him up, and I eat him. (Laughter)

Tôi cuốn anh ấy lại và ăn. (Cười)

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)