How free is our freedom of the press? | Trevor Timm

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

So this is James Risen.

ကဲ ဒါက James Risen ပါ။

You may know him as the Pulitzer Prize-winning reporter

The New York Times အတွက် Pulitzer ဆုရှင် သတင်းထောက်အဖြစ်

for The New York Times.

ခင်ဗျားတို့ သိချင်သိနေမယ်။

Long before anybody knew Edward Snowden's name,

Edward Snowden ရဲ့အမည်ကို လူတိုင်းမသိခင် အချိန်များစွာက

Risen wrote a book in which he famously exposed

NSA ဟာ အမေရိကန်တွေရဲ့ ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုတွေကို တရားမဝင်

that the NSA was illegally wiretapping the phone calls of Americans.

ခိုးနားထောင်နေတယ်လို့ သူ အတိအလင်း ဖေါ်ပြတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ် Risen ရေးခဲ့တယ်။

But it's another chapter in that book

ဒါပေမဲ့ ဒါက စာအုပ်ထဲက ပိုတောင်ကြာတဲ့

that may have an even more lasting impact.

သက်ရောက်မှု ရှိနိုင်တဲ့ နောက်တစ်ခန်းပါ။

In it, he describes a catastrophic US intelligence operation

အဲဒီမှာ CIA ဟာ အီရန်ကို နျူကလိယ ဗုံး တစ်လုံးရဲ့ အသေးစိတ် အစီအစဉ်ကို တကယ်ပဲ

in which the CIA quite literally handed over blueprints

လွှဲပေးခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ ဆိုးဝါးလှတဲ့ US ထောက်လှမ်းရေး

of a nuclear bomb to Iran.

လုပ်ဆောင်ချက်ကို သရုပ်ဖော်ထားပါတယ်။

If that sounds crazy, go read it.

ဒါက ရူးမိုက်တာပဲထင်ရင် သွားဖတ်ကြည့်ပါ။

It's an incredible story.

ဒါက မယုံနိုင်စရာ အဖြစ်တစ်ခုပါ။

But you know who didn't like that chapter?

ဒီအခန်း မကြိုက်တဲ့သူတွေကို သိကြလား။

The US government.

အမေရိကန် အစိုးရလေ။

For nearly a decade afterwards,

နောက်ပိုင်း ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုနီးပါး လုံးလုံး

Risen was the subject of a US government investigation

Rise ဟာ US အစိုးရ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးရဲ့ စဉ်းစားစရာဖြစ်ခဲ့တယ်၊

in which prosecutors demanded that he testify

ဒီမှာ အစိုးရရှေ့နေတွေက သူစွပ်စွဲထားတဲ့ အထောက်အထား

against one of his alleged sources.

တစ်ခုကို သက်သေခံဖို့ တောင်းဆိုကြတယ်။

And along the way, he became the face for the US government's recent pattern

ဒီတစ်လျှောက်မှာ သူဟာ US အစိုးရဲ့မကြာခင်က ပုံစံဖြစ်တဲ့ သတင်းပေးတွေကို တရားစွဲတာနဲ့

of prosecuting whistleblowers and spying on journalists.

သတင်စာဆရာတွေကို စောင့်ကြည့်ခြင်း အတွက် မျက်နှာစာဖြစ်လာတယ်။

You see, under the First Amendment,

သိတယ်နော်၊ ပထမ ပြင်ဆင်ချက်တဲမှာ

the press has the right to publish secret information in the public interest.

စာနယ်ဇင်းဟာ အများအကျိုးအတွက် လျှို့ဝှက်သတင်းကို ပုံနှိပ် ခွင့်ရှိတယ်လေ။

But it's impossible to exercise that right if the media can't also gather that news

ဒါပေမဲ့ မီဒီယာက သတင်းတွေလည်း မယူနိုင်၊ ယူရဲတဲ့ ယောက်ျား၊ မိန်းမတွေရဲ့ကိုယ်ပိုင်

and protect the identities of the brave men and women

လက္ခဏာတွေကို မကာကွယ်နိုင်ရင် ဒီလုပ်ပိုင်ခွင့်ကို ကျင့်သုံးဖို့က

who get it to them.

မဖြစ်နိုင်ဘူးလေ။

So when the government came knocking,

ဒီတော့ အစိုးရက တံခါးလာခေါက်တော့

Risen did what many brave reporters have done before him:

Risen က သူ့ရှေ့က သတ္တ်ရှိတဲ့သတင်း ထောက်များစွာ လုပ်ခဲ့တာ လုပ်တယ်၊

he refused

သူ ငြင်းဆိုတယ်၊

and said he'd rather go to jail.

ဒီအစား ထောင်ကျခံမယ်လို့ ပြောခဲ့တယ်။

So from 2007 to 2015,

ဒါနဲ့ ၂၀၀၇ ကနေ ၂၀၁၅ အထိ Risen ဟာ

Risen lived under the specter of going to federal prison.

အစိုးရထောင်ကျခြင်းရဲ့ ခြောက်လှန့်မှုအောက်မှာ နေခဲ့တယ်။

That is, until just days before the trial, when a curious thing happened.

ဆိုလိုတာက အမှုမစစ်ခင် ရက်တွေမတိုင်ခင်ပဲ ထူးဆန်းတာတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့တယ်။

Suddenly, after years of claiming it was vital to their case,

ရုတ်တရက်ပဲ ဒါဟာ အရေးကြီးတဲ့ အမှုလို့ တောင်းဆိုတဲ့ နှစ်တွေကြာအပြီးမှာ

the government dropped their demands to Risen altogether.

အစိုးရက Risen ကိုတောင်းဆိုတာတွေကို လုံးလုံး ချလိုက်တယ်။

It turns out, in the age of electronic surveillance,

ဖြစ်သွားတာက လျှပ်စစ် စောင့်ကြပ်ရေးခေတ်မှာ

there are very few places reporters and sources can hide.

သတင်းထောက်တွေ၊ အထောက်အထားတွေ ဝှက်နိုင်တဲ့နေရာ မရှိသလောက်ပါ။

And instead of trying and failing to have Risen testify,

Risen ကိုသက်သေခံခိုင်းဖို့ ကြိုးစားတာ ပျက်ကွက်တာထက်

they could have his digital trail testify against him instead.

သူ့အစား သူ့ရဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ် စစ်ဆေးချက်ကို လုပ်နိုင်တာပဲလေ။

So completely in secret and without his consent,

ဒီတော့ လုံးဝ လျှို့ဝှက်ပြီး သူ့ သဘောတူချက်မပါပဲနဲ့

prosecutors got Risen's phone records.

အစိုးရရှေ့နေတွေက Risen ရဲ့ဖုန်းမှတ်တမ်းတွေ၊

They got his email records, his financial and banking information,

သူ့ရဲ့ အီးမေးလ် မှတ်တမ်းတွေ၊ ငွေကြေးနဲ့ ဘဏ်အချက်အလက်တွေ၊

his credit reports,

ခရက်ဒစ်မှတ်တမ်းတွ​၊ သူစီးတဲ့

even travel records with a list of flights he had taken.

ခရီးစဉ်စာရင်းပါတဲ့ ခရီးသွား မှတ်တမ်းတွေတောင် ယူကြတယ်။

And it was among this information that they used to convict Jeffrey Sterling,

Jeffery Sterling ၊Risen ရဲ့ စွပ်စွဲတဲ့ အထောက်အထားနဲ့ CIA သတင်းပေးကို

Risen's alleged source and CIA whistleblower.

စီရင်ချက်ချဖို့ သူတို့ သုံးခဲ့တဲ့ အချက်အလက်တွေက ဒီထဲကပါ။

Sadly, this is only one case of many.

စိတ်မကောင်းစရာက ဒါက အများကြီးက တစ်ခုသာပါ။

President Obama ran on a promise to protect whistleblowers,

သမ္မတ Obama က သတင်းပေးတွေကို ကာကွယ်ဖို့ မပြတ် ကတိပေးခဲ့တယ်၊

and instead, his Justice Department has prosecuted more

ဒီအစား သူ့ရဲ့ တရားရေးဋ္ဌာနက တရား စွဲထားတာက အခြား အုပ်ချုပ်ရေးတွေ

than all other administrations combined.

အားလုံးပေါင်းတာထက် ပိုများနေတယ်။

Now, you can see how this could be a problem,

ဒါက ပြဿနာ ဘယ်လို ဖြစ်နိုင်တာ မြင်နိုင်ပါတယ်၊

especially because the government considers so much of what it does secret.

အထူးသဖြင့် အစိုးရက ဘာက လျှို့ဝှက်ချက် လုပ်တာကို အများကြီး တွေးနေတာကြောင့်ပါ။

Since 9/11, virtually every important story about national security

၉/၁၁ တည်းက အမျိုးသားလုံခြုံရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဖြစ်ရပ်လိုလိုတိုင်းဟာ

has been the result of a whistleblower coming to a journalist.

သတင်းပေးကနေ သတင်းစာဆရာဆီ လာတာရဲ့ ရလဒ်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

So we risk seeing the press unable to do their job

ပထမ ပြင်ဆင်ချက်ကို ကာကွယ်သင့် တယ်ဆိုတဲ့ အလုပ်ကို စာနယ်ဇင်းတွေ

that the First Amendment is supposed to protect

မလုပ်နိုင်တာ မြင်ရတာကို မျက်ခုံးလှုပ်မိတာက

because of the government's expanded ability to spy on everyone.

အစိုးရက လူတိုင်းကို စောင့်ကြည့် နိုင်စွမ်းကို ချဲ့ထားလို့ပါ။

But just as technology has allowed the government

ဒါပေမဲ့ နည်းပညာက အစိုးရကို သတင်းထောက်တွေရဲ့

to circumvent reporters' rights,

လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေကို တစ်ပတ်ရိုက်ဖို့ ခွင့်ပြုသလို

the press can also use technology

စာနယ်ဇင်းကလည်း သူတို့ အထောက်အထားတွေ အရင်ထက်

to protect their sources even better than before.

ပိုကောင်းစွာ ကာကွယ်ဖို့ နည်းပညာသုံးပါတယ်။

And they can start from the moment they begin speaking with them,

အချက်အလက်နောက်က သက်သေ ရပ်တည်တာထက် သူတို့နဲ့ စတင်

rather than on the witness stand after the fact.

စကားပြောချိန်ကနေ စသုံးနိုင်ပါတယ်။

Communications software now exists

Risen သူ့စာအုပ် ရေးနေစဉ်က မရနိုင်တဲ့

that wasn't available when Risen was writing his book,

ဆက်သွယ်ရေး ဆော့ဖ်ဝဲ အခုရှိနေပြီး

and is much more surveillance-resistant than regular emails or phone calls.

ပုံမှန် အီးမေးလ်၊ ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုတွေထက် အများကြီးပို စောင့်ကြည့်တာ ခုခံနိုင်တယ်။

For example, one such tool is SecureDrop,

ဥပမာ ကိရိယာတစ်ခုက SecureDrop ပါ။

an open-source whistleblower submission system

အခမဲ့ရနိုင်တဲ့ သတင်းပေးသူ တင်လျှောက်တဲ့စနစ်ပါ။

that was originally created by the late Internet luminary Aaron Swartz,

အစကတော့ ကွယ်လွန်သူ အင်တာနက် အထင်ကရ Aaron Swartz ဖန်တီးခဲ့တာဖြစ်ပြီး

and is now developed at the non-profit where I work,

အခု တီထွင်တာက ကျွန်တော် အလုပ်လုပ်တဲ့ အကျိုးအမြတ်မယူတဲ့

Freedom of the Press Foundation.

Freedom of the Press Foundation

Instead of sending an email,

အီးမေးလ် ပို့တာအစား

you go to a news organization's website,

ဟောဒီက The Washinto Post လို သတင်း

like this one here on The Washington Post.

အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုဒ်ကို သွားလိုက်ပါ။

From there, you can upload a document or send information

အဲဒီကနေ စာရွက်စာတမ်းကို တင်တာ (သို့) အချက်အလက်ကို ကိုယ်ကြိုက်သလောက်

much like you would on any other contact form.

အခြား အဆက်အသွယ် ပုံစံမှာ ပို့နိုင်ပါတယ်။

It'll then be encrypted and stored on a server

ဒီနောက် ဒါကို စကားဝှက်အဖြစ် ပြောင်းကာ သတင်းအဖွဲ့အစည်းပဲ

that only the news organization has access to.

ဝင်ကြည့်လို့ရတဲ့ ဆာဗာမှာ သိမ်းလိုက်ပါတယ်။

So the government can no longer secretly demand the information,

ဒီတော့ အစိုးရဟာ အချက်အလက်ကို လျှို့ဝှက်စွာ မတောင်းခံ နိုင်တော့ပဲ

and much of the information they would demand

သူတို့တောင်းခံမယ့် အချက်အလက် အများအပြားဟာ

wouldn't be available in the first place.

ပထမနေရာမှာ မရှိနိုင်တော့ပါဘူး။

SecureDrop, though, is really only a small part of the puzzle

ဒါပေမဲ့ SecureDrop ဟာ ၂၁ ရာစု စာနယ်ဇင်း လွပ်လပ်ခွင့်

for protecting press freedom in the 21st century.

ကာကွယ်ခြင်း အတွက် တကယ့် ပဟေဠိရဲ့ အစိတ်အပိုင်းလေးပါ။

Unfortunately, governments all over the world

ကံမကောင်းတာက တစ်ကမ္ဘာလုံးက အစိုးရတွေဟာ

are constantly developing new spying techniques

အားလုံး ဘေးကျစေတဲ့ စောင့်ကြည့်ရေး နည်းစနစ်အသစ်တွေ

that put us all at risk.

အတောမသတ် တီထွင်နေပါတယ်။

And it's up to us going forward to make sure

မမှန်မကန်လုပ်တာတွေကို ဖော်ပြဖို့ လမ်းကြောင်းပေးတဲ့

that it's not just the tech-savvy whistleblowers,

Edward Snowden လို နည်းပညာ နောကျေနေတဲ့ သတင်းပေးတွေပဲ

like Edward Snowden, who have an avenue for exposing wrongdoing.

မဟုတ်တာ သေချာအောင် ရှေ့ဆက်လုပ်ဖို့က ကျွန်တော်တို့အပေါ် မူတည်ပါတယ်။

It's just as vital that we protect the next veteran's health care whistleblower

အရေးကြီးတာက ပြည့်သိပ်နေတဲ့ ဆေးရုံတွေ ကို ကျွန်တော်တို့ကို သတိပေးနေတဲ့

alerting us to overcrowded hospitals,

လာမယ့် ဝါရင့် ကျန်းမာရေး စောင့် ရှောက်မှု သတင်းပေးတွေကို ကာကွယ်တာ၊

or the next environmental worker

(သို့) Flint က ညစ်ပတ်တဲ့ ရေတွေအကြောင်း

sounding the alarm about Flint's dirty water,

အသံပေး နှိုးဆော်တဲ့ လာမယ့် ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လုပ်သား

or a Wall Street insider

(သို့) လာမယ့် ငွေကြေး ဘေးကျပ်နံကျပ်

warning us of the next financial crisis.

ကာလကို သတိပေးတဲ့ Wall Street အတွင်းလူပေါ့။

After all, these tools weren't just built to help the brave men and women

တကယ်တော့ ဒီကိရိယာတွေကို မှုခင်းတွေ ဖော်ပြတဲ့ သတ္တိရှိတဲ့ ယောက်ျား၊ မိန်းမတွေ

who expose crimes,

ကိုကာကွယ်ဖို့ပဲ ဆောက်တာမဟုတ်ပဲ

but are meant to protect all of our rights under the Constitution.

ဖွဲ့စည်းပုံအောက်က လုပ်ပိုင်ခွင့်အားလုံး ကိုကာကွယ်ဖို့ပါ ရည်ရွယ်တာပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)