How free is our freedom of the press? | Trevor Timm

Translator: Turkan Ashurlu Reviewer: Gulchin Taghiyeva

So this is James Risen.

Bu James Risendir.

You may know him as the Pulitzer Prize-winning reporter

Yəqin siz onu New York Times-ın Pulitser mükafatı almış

for The New York Times.

müxbiri kimi tanıyırsınız.

Long before anybody knew Edward Snowden's name,

Edward Snowden məşhur olmamışdan uzun zaman öncə Risen

Risen wrote a book in which he famously exposed

Milli Təhlükəsizlik Agentliyinin amerikalıların telefonlarına

that the NSA was illegally wiretapping the phone calls of Americans.

qanunsuz şəkildə qulaq asdıqlarını ifşa edən kitab yazmışdır.

But it's another chapter in that book

Ancaq kitabdakı başqa bir fəsil

that may have an even more lasting impact.

uzunmüddətli təsirə malik ola bilər.

In it, he describes a catastrophic US intelligence operation

Burada o, Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin nüvə silahı layihəsini

in which the CIA quite literally handed over blueprints

İrana ötürən Birləşmiş Ştatların katastrofik kəşfiyyat

of a nuclear bomb to Iran.

əməliyyatını təsvir edir.

If that sounds crazy, go read it.

İnanmırsınızsa həmin fəsli oxuyun.

It's an incredible story.

Bu inanılmaz hekayədir.

But you know who didn't like that chapter?

Amma bilirsiniz o fəsil kimin xoşuna gəlmədi?

The US government.

ABŞ hökümətinin.

For nearly a decade afterwards,

Təxminən 10 il sonra Risen

Risen was the subject of a US government investigation

Birləşmiş Ştatlar hökümətinin istintaqına cəlb olundu.

in which prosecutors demanded that he testify

Prokuror ondan əsaslandığı mənbələrin birinin

against one of his alleged sources.

əleyhinə şahidlik etməyi tələb edirdi.

And along the way, he became the face for the US government's recent pattern

Beləliklə, o, ABŞ hökümətinin jurnalistləri güdmək və ifşaçı olanları

of prosecuting whistleblowers and spying on journalists.

məhkəməyə vermək kimi mövzularda yeni simasına çevrildi.

You see, under the First Amendment,

Gördüyünüz kimi Birinci Düzəlişdə

the press has the right to publish secret information in the public interest.

mətbuata ictimai maraqlara görə gizli məlumatı nəşr etmək hüququ verilir.

But it's impossible to exercise that right if the media can't also gather that news

Əgər mətbuat bu xəbərləri toplaya bilmirsə və xəbərləri onlara göndərən

and protect the identities of the brave men and women

cəsur insanların şəxsiyyətini gizlədə bilmirsə, hüququn tətbiqi

who get it to them.

qeyri-mümkündür.

So when the government came knocking,

Hökumət Risenin də qapısını döydükdə,

Risen did what many brave reporters have done before him:

o bütün cəsur müxbirlərin etidiyini təkrarladı:

he refused

Rədd cavabı verdi.

and said he'd rather go to jail.

Həbsi daha üstün tutduğunu dedi.

So from 2007 to 2015,

Beləliklə, 2007-dən 2015-ə qədər

Risen lived under the specter of going to federal prison.

Risen federal həbsxanaya getmək qorxusu ilə yaşadı.

That is, until just days before the trial, when a curious thing happened.

Məhkəmədən bir neçə gün əvvəl maraqlı bir hadisə baş verdi.

Suddenly, after years of claiming it was vital to their case,

İllərlə hökumət bunun istintaq üçün vacib olduğunu dedikdən sonra

the government dropped their demands to Risen altogether.

qəflətən, Risen-ə olan tələblərini bütünlüklə dayandırdı.

It turns out, in the age of electronic surveillance,

Sonradan elektron nəzarət əsrində müxbir və mənbələrin

there are very few places reporters and sources can hide.

gizlənə biləcəyi çox az yerin olduğu anlaşıldı.

And instead of trying and failing to have Risen testify,

Risen-ı şahidlik etməyə məcbur edib buna nail ola bilməmək əvəzinə

they could have his digital trail testify against him instead.

dijital izlərinin onun əleyhinə şahidlik etməsinə nail oldular.

So completely in secret and without his consent,

Tamamilə gizli yolla öz razılığı olmadan prokurorlar

prosecutors got Risen's phone records.

Risen-in telefon danışıqlarını əldə etdilər.

They got his email records, his financial and banking information,

Onlar Risen-ın e-mail yazışmalarını, maliyyə və bank məlumatlarını,

his credit reports,

kredit hesabatlarını, hətta onun

even travel records with a list of flights he had taken.

təyyarə uçuşları və səyahət məlumatını da əldə etmişdilər.

And it was among this information that they used to convict Jeffrey Sterling,

Risen-ın əsaslandığı mənbə olub Mərkəzi Kəşfiyyat Agentliyini ifşa edən,

Risen's alleged source and CIA whistleblower.

Jeffrey Sterling-in həbsinə səbəb olan məlumat da bunların arasında idi.

Sadly, this is only one case of many.

Təəssüf ki, bu belə hallardan sadəcə biridir.

President Obama ran on a promise to protect whistleblowers,

Prezident Obama ifşaçıları qorumağa söz vermişdi,

and instead, his Justice Department has prosecuted more

ancaq əvəzində, onun Ədalət Departamenti əvvəlki bütün hökumətlərdən

than all other administrations combined.

daha çox ifşaçını məhkəməyə cəlb edib.

Now, you can see how this could be a problem,

Hökumət etdiklərinin çoxunu

especially because the government considers so much of what it does secret.

gizli hesab etdiyindən bunun necə problem olduğunu görmək olar.

Since 9/11, virtually every important story about national security

11 Sentyabr hadisəsindən bəri demək olar milli təhklükəsizlik haqqında hər hekayə

has been the result of a whistleblower coming to a journalist.

ifşaçının məlumatı jurnalistə ötürməyinin nəticəsidir.

So we risk seeing the press unable to do their job

Bununla biz görürük ki, hökumət hər kəsi güdmək səlahiyyətini

that the First Amendment is supposed to protect

genişləndirdiyi üçün jurnalistlər

because of the government's expanded ability to spy on everyone.

Birinci Düzəliş ilə qorunmalı olan işlərini görə bilmirlər.

But just as technology has allowed the government

Ancaq texnologiya hökumətə müxbirlərin

to circumvent reporters' rights,

hüquqlarını pozmağa imkan verirsə,

the press can also use technology

mətbuat da öz mənbələrini əvvəlkindən daha yaxşı

to protect their sources even better than before.

qorumaq üçün texnologiyadan istifadə edə bilər.

And they can start from the moment they begin speaking with them,

Və onlar istintaqa cəlb olunmadan mənbələrlə danışdıqları andan

rather than on the witness stand after the fact.

texnologiyadan istifadə etməyə başlaya bilərlər.

Communications software now exists

Risen-in kitabını yazdığı vaxt mövcud olmayan

that wasn't available when Risen was writing his book,

kommunikasiya proqramı mövcuddur

and is much more surveillance-resistant than regular emails or phone calls.

və normal e-mail və ya telefon zəngindən nəzarəti daha çətindir.

For example, one such tool is SecureDrop,

Məsələn belə proqramlardan biri

an open-source whistleblower submission system

ilk dəfə son Internet dahisi Aaron Swartzın yaratdığı

that was originally created by the late Internet luminary Aaron Swartz,

indi işlədiyim qeyri kommersiya təşkilatı Mətbuat Azadlığı Fondu tərəfindən

and is now developed at the non-profit where I work,

Freedom of the Press Foundation.

ifşa sistemi SecureDrop-dur.

Instead of sending an email,

E-mail göndərmək əvəzinə

you go to a news organization's website,

burda Washington Post-da olduğu kimi

like this one here on The Washington Post.

təşkilatın veb səhifəsinə daxil olun.

From there, you can upload a document or send information

Ordan siz, başqa kommunikasiya vasitələrində olduğu kimi

much like you would on any other contact form.

sənəd yükləyə ya da məlumat göndərə bilərsiniz.

It'll then be encrypted and stored on a server

Daha sonra məlumat şifrələnib ancaq xəbər təşkilatının

that only the news organization has access to.

daxil ola bildiyi serverdə saxlanılır.

So the government can no longer secretly demand the information,

Beləcə, hökumət artıq gizli olaraq məlumat tələb edə bilməz

and much of the information they would demand

və onların tələb edəcəyi məlumatın çoxu

wouldn't be available in the first place.

ilk növbədə mövcud olmayacaq.

SecureDrop, though, is really only a small part of the puzzle

Bununla belə, SecureDrop 21-ci əsrdə

for protecting press freedom in the 21st century.

Mətbuat Azadlığını qorumaq hekayəsinin yalnız bir hissəsidir.

Unfortunately, governments all over the world

Təəssüf ki, bütün dünyada hökumətləri

are constantly developing new spying techniques

bizi riskə atan yeni casus texnikalarını

that put us all at risk.

davamlı təkmilləşdirirlər.

And it's up to us going forward to make sure

Biz əmin olmalıyıq ki, bu yalnız

that it's not just the tech-savvy whistleblowers,

Edward Snowden kimi səhv işləri ifşa edən

like Edward Snowden, who have an avenue for exposing wrongdoing.

texnologiya mütəxəssisləri deyil.

It's just as vital that we protect the next veteran's health care whistleblower

Bu, bizi dolu xəstəxanalar haqqında xəbərdarlıq edən

alerting us to overcrowded hospitals,

veteranların səhiyyə müxbiri

or the next environmental worker

və ya Flint-in kirli suyunu xəbər verən

sounding the alarm about Flint's dirty water,

ətraf mühit işçisi və ya bizi gələcək maliyyə böhranı barəsində

or a Wall Street insider

məlumatlandıran Wall Street üzvünü

warning us of the next financial crisis.

qorumaq da eyni dərəcədə önəmlidir.

After all, these tools weren't just built to help the brave men and women

Nəticədə bu vasitələr yalnız cinayətləri ifşa edən

who expose crimes,

cəsur insanlara kömək üçün yox,

but are meant to protect all of our rights under the Constitution.

Konstitusiyaya əsaslanan hüquqlarımızı qorumaq üçün yaradılıb.

Thank you.

Təşəkkür edirəm.

(Applause)

(Alqış)