Birke Baehr: What's wrong with our food system

41,250 views ・ 2010-11-30

TED


Please double-click on the English subtitles below to play the video.

Translator: mabbast chato Reviewer: halo fariq
00:16
Hello. My name is Birke Baehr,
0
16260
2000
سڵاو، من ناوم بیرک بەیرە,
00:18
and I'm 11 years old.
1
18260
2000
١١ساڵم.
00:20
I came here today to talk about what's wrong with our food system.
2
20260
3000
ئەمڕۆ هاتووم بۆ ئێرە تا قسە لەسەر کێشەی سیستمی خۆراکەکەمان بکەم.
00:23
First of all, I would like to say
3
23260
2000
سەرەتا، پێمخۆشە بڵێم
00:25
that I'm really amazed at how easily kids are led to believe
4
25260
3000
کەوا زۆر سەرسامم چەند بە ئاسانی وا لە منداڵەکان دەکەن بڕوا
00:28
all the marketing and advertising
5
28260
2000
بەو هەموو ڕیکلامە بازرگانییەکان بهێنن
00:30
on TV, at public schools
6
30260
2000
کە لە تیڤیو، قوتابخانە گشتییەکان و
00:32
and pretty much everywhere else you look.
7
32260
2000
لە هەرشوێنێکی دیکە کە دەڕوانیت، بکەن.
00:34
It seems to me like corporations
8
34260
2000
وادیارە وەک دامەزراوەیەکە
00:36
are always trying to get kids, like me,
9
36260
2000
هەمیشە هەوڵدەدەن کۆنتڕۆڵی منداڵ بکەن
00:38
to get their parents to buy stuff
10
38260
2000
تا وا لە دایک و باوکیان بکەن شتیان بۆ بکڕن
00:40
that really isn't good for us or the planet.
11
40260
2000
شتانێک کە بۆ ئێمە و هەسارەکەمان باش نییە.
00:42
Little kids, especially,
12
42260
2000
منداڵە بچووکەکان، بەتایبەتی،
00:44
are attracted by colorful packaging
13
44260
2000
هەڵخەڵەتێنراون لەلایەن ڕەنگی بەرگی
00:46
and plastic toys.
14
46260
2000
یاری پلاستیک:
00:48
I must admit, I used to be one of them.
15
48260
3000
پێویستە دان بەوەدابنێم پێشتر یەکێکبووم لەوان.
00:51
I also used to think that all of our food
16
51260
2000
وامدەزانی هەمووخۆراکەکەمان
00:53
came from these happy, little farms
17
53260
2000
لەو کێڵگە بچووک و خۆشانەوە بێن
00:55
where pigs rolled in mud and cows grazed on grass all day.
18
55260
3000
کە بە درێژایی ڕۆژ بەرازەکان یاری دەکەن و مانگاکان گیا دەخۆن.
00:58
What I discovered was this is not true.
19
58260
3000
بۆم دەرکەوت ئەوە ڕاست نییە.
01:01
I began to look into this stuff
20
61260
2000
دەستم بەگەڕان کرد
01:03
on the Internet, in books and in documentary films,
21
63260
3000
لە ئینتەرنێت، لە کتێبەکان لە فیلمە دیکۆمێنتارییەکان،
01:06
in my travels with my family.
22
66260
2000
لەو گەشتەی لەگەڵ خێزانەکەم دەمکرد.
01:08
I discovered the dark side of the industrialized food system.
23
68260
3000
دیوێکی ترسناکی پیشەسازی سیستەمی خۆراکم دۆزییەوە.
01:12
First, there's genetically engineered seeds and organisms.
24
72260
3000
سەرتا، زانای بۆماوەیی توخمەکان و ئۆرگانیزمەکان.
01:15
That is when a seed is manipulated in a laboratory
25
75260
3000
کاتێک توخمەکە بەکاردێت لە تاقیگە
01:18
to do something not intended by nature --
26
78260
2000
بۆ کردنی شتێکی دوور لە سروشت --
01:20
like taking the DNA of a fish
27
80260
2000
DNAوەک وەرگرتنی لە ماسی و
01:22
and putting it into the DNA of a tomato. Yuck.
28
82260
3000
DNAدانانی لە ناو تەماتەدا. یەع.
01:25
Don't get me wrong, I like fish and tomatoes,
29
85260
3000
هەڵە لێم تێمەگەن حەزم لە ماسی و تەماتەیە.
01:28
but this is just creepy.
30
88260
2000
بەڵام ئەمە قێزەونە.
01:30
(Laughter)
31
90260
2000
(پێکەنین)
01:32
The seeds are then planted, then grown.
32
92260
2000
تۆوەکان دەچێنترێن پاشان گەشەدەکەن.
01:34
The food they produce have been proven
33
94260
2000
ئەو خۆراکەی لێی بەرهەمدێت سەلمێنراوە کە
01:36
to cause cancer and other problems in lab animals,
34
96260
2000
هۆراکی شێرپەنجەن.
01:38
and people have been eating food produced this way
35
98260
2000
و خەڵکی ئەم خۆراکانە دەخۆن لە ساڵی
01:40
since the 1990s.
36
100260
2000
١٩٩٠ــکانەوە.
01:42
And most folks don't even know they exist.
37
102260
2000
و تەنانەت زۆرێکی خەڵک نازانیت.
01:44
Did you know rats that ate genetically engineered corn
38
104260
3000
ئایە دەزانیت ئەو جرجانەی پاشماوەی ئەو جۆرە گەنمەشامییە دەخۆن
01:47
had developed signs of liver and kidney toxicity?
39
107260
3000
نیشانەکانی جگەر و ژەهراویبوونی گورچیلەیان زیاترە؟
01:50
These include kidney inflammation and lesions and increased kidney weight.
40
110260
3000
هەوکردنی گورچیلە و ئازار و زیادبوونی کێشی گورچیلە دەگرێتەخۆی.
01:53
Yet almost all the corn we eat
41
113260
2000
هێشتا زۆرێکی ئەو گەنمەشامەیەی دەیخۆین
01:55
has been altered genetically in some way.
42
115260
2000
گۆڕانکاری بۆماوەیی بەسەردا هاتووە.
01:57
And let me tell you,
43
117260
2000
و با پێتان بڵێم،
01:59
corn is in everything.
44
119260
2000
گەنمەشامی لەناو هەمووشتێکەدایە.
02:01
And don't even get me started on the Confined Animal Feeding Operations
45
121260
2000
تەنانەت خواردن پێدانی ئاژەڵی ماڵی
02:03
called CAFOS.
46
123260
2000
CAFOS ناسراوە بە.
02:05
(Laughter)
47
125260
2000
(پێکەنین)
02:07
Conventional farmers use chemical fertilizers
48
127260
2000
جووتیارە ئاسایەکان پەینی کیمیایی بەکاردێنن
02:09
made from fossil fuels
49
129260
2000
لە سوتەمەنی بەبەردبوو دروستکراوە
02:11
that they mix with the dirt to make plants grow.
50
131260
2000
لەگەڵ چڵک تێکەڵکراون تا ڕووەکەکان گەشەبکەن.
02:13
They do this because they've stripped the soil from all nutrients
51
133260
3000
ئەوە دەکەن چونکە خۆڵەکەیان پاککردۆتەوە لە هەموو خۆراکەکان
02:16
from growing the same crop over and over again.
52
136260
3000
لە گەشەکردنی هەمان دانەوێڵە چەند جارێک.
02:19
Next, more harmful chemicals are sprayed on fruits and vegetables,
53
139260
3000
دواتر، مادە کمیاییە زیانبەخشەکان دەپرژێننە سەر میوە و سەوزەکان،
02:22
like pesticides and herbicides,
54
142260
2000
وەک مێشکوژ و بژارکوژ،
02:24
to kill weeds and bugs.
55
144260
2000
بۆ لەناوبردنی گژوگیا و مێروو.
02:26
When it rains, these chemicals seep into the ground,
56
146260
3000
کاتێک باران دەبارێت، ئەوە مادە کمیاییانە دزە دەکەنە ناو زەوی،
02:29
or run off into our waterways,
57
149260
2000
یان دەمێنیتەوە لەناو جۆگەلەکانمان،
02:31
poisoning our water too.
58
151260
2000
ئاوەکامان ژەهراوی دەکان.
02:33
Then they irradiate our food, trying to make it last longer,
59
153260
3000
پاشان تیشک دەدەن لە خواردنەکانمان، تا درەنگ بەسەربچیت،
02:36
so it can travel thousands of miles
60
156260
2000
تا هەزاران میل ببرێن و خراپ نەبن
02:38
from where it's grown to the supermarkets.
61
158260
3000
لەو شوێنەی لێی ڕواوە تا بازاڕەکان
02:41
So I ask myself,
62
161260
2000
بۆیە لە خۆم دەپرسم،
02:43
how can I change? How can I change these things?
63
163260
2000
چۆن بیگۆڕم؟ جۆن دەتوانم ئەو شتانە بگۆڕم؟
02:45
This is what I found out.
64
165260
2000
بەم دەرەنجامە گەیشتم.
02:47
I discovered that there's a movement for a better way.
65
167260
3000
زانیم کە شۆرشێک هەیە بۆ ڕێگەیەکی باشتر.
02:50
Now a while back,
66
170260
2000
لە ڕابردوو
02:52
I wanted to be an NFL football player.
67
172260
2000
NFLدەموویست ببم بەیاریزانی تۆپی پێ.
02:54
I decided that I'd rather be an organic farmer instead.
68
174260
3000
بریارمدا لەجیاتی ئەوە باشترە ببم بەجووتیارێکی ئەندامی.
02:57
(Applause)
69
177260
9000
(چەپڵەرێزان)
03:06
Thank you.
70
186260
2000
سوپاس.
03:08
And that way I can have a greater impact on the world.
71
188260
3000
و بەو ڕێگەیە دەتوانم کاریگەریەکی گەورەترم هەبیت لەسەر جیهان.
03:11
This man, Joel Salatin, they call him a lunatic farmer
72
191260
3000
ئەم پیاوە. جۆڵ ساڵتەن پێی دەڵێن جووتیارە شێتەکە
03:14
because he grows against the system.
73
194260
2000
چونکە دژایەتی سیستەمەکە دەکات
03:16
Since I'm home-schooled,
74
196260
2000
کاتێک لە ماڵەوە دەمخوێند،
03:18
I went to go hear him speak one day.
75
198260
2000
ڕۆژێک چووم بۆ لای بۆ گویگرتن لە قسەکانی.
03:20
This man, this "lunatic farmer,"
76
200260
2000
ئەم پیاوە، جوتیارێکی شێتە،
03:22
doesn't use any pesticides, herbicides,
77
202260
2000
هیچ مێشکوژ، بژارکوژ بەکارناهێنێت،
03:24
or genetically modified seeds.
78
204260
3000
یان توخمە گۆڕاوەکانی بۆماوەیی.
03:27
And so for that, he's called crazy by the system.
79
207260
3000
و لەبەر ئەو هۆکارە لەلایەن سیستەمەکەوە پێیدەگوترێت شێت.
03:30
I want you to know that we can all make a difference
80
210260
3000
دەمەوێت بزانن کەوا ئێمە دەتوانین جیاوازی درووست بکەین
03:33
by making different choices,
81
213260
2000
بە هەڵبژاردنی جیاواز،
ڕاستەوخۆ خۆراکەکانمان لە جوتیارە ناوخۆیەکان بکڕین،
03:35
by buying our food directly from local farmers,
82
215260
2000
03:37
or our neighbors who we know in real life.
83
217260
2000
یان ئەو دراوسێیانەی لە نزیکەوە دەیانناسین.
03:39
Some people say organic or local food is more expensive,
84
219260
2000
دەگوترێت خۆراکی ئەندامی و ناوچەیەکان گرانترن،
03:41
but is it really?
85
221260
2000
بەڵام ئایە ئەوە ڕاستە؟
03:43
With all these things I've been learning about the food system,
86
223260
3000
لەگەڵ هەموو ئەو شتانەی دەربارەی سیستەمی خۆراک فێربووم
03:46
it seems to me that we can either pay the farmer,
87
226260
3000
بۆم دەرکەوت دەتوانین پارەی یەکێکیان بدەین،
03:49
or we can pay the hospital.
88
229260
2000
جوتیارەکە، یان خەستەخانە.
03:51
(Applause)
89
231260
7000
(چەپڵەرێزان)
03:58
Now I know definitely which one I would choose.
90
238260
2000
ئێستا بەتەواوەتی دەزانم کامیان هەڵبژێرم.
04:00
I want you to know that there are farms out there --
91
240260
2000
دەمەوێت بزانن کەوا جوتیارەکان لەدەرەوەن--
04:02
like Bill Keener in Sequatchie Cove Farm in Tennessee --
92
242260
3000
وەک بیل کینەر لە گێڵگەی سکواچی کۆڤا لە تینیسس--
04:05
whose cows do eat grass
93
245260
2000
مانگاکانی گیا دەخۆن
04:07
and whose pigs do roll in the mud, just like I thought.
94
247260
2000
وەک پێشبینیم دەکرد بەرازەکان لەناو قوڕدا یاری دەکەن
04:09
Sometimes I go to Bill's farm and volunteer,
95
249260
2000
هەندێک جار بۆ گێڵگەکەی بیل دەچووم وەک خۆبەخشێک،
04:11
so I can see up close and personal
96
251260
2000
تا لەنزیکەوە بیبینم
04:13
where the meat I eat comes from.
97
253260
2000
ئەو گۆشتەی دەیخۆم لە کوێوە دێت.
04:15
I want you to know that I believe
98
255260
2000
دەمەوێت بزان پێموایە
04:17
kids will eat fresh vegetables and good food
99
257260
2000
منداڵەکان سەوزەی تازە و خۆراکی تەندروست دەخۆن
04:19
if they know more about it and where it really comes from.
100
259260
3000
ئەگەر بزانن لە چ شوێنیکەوە دیت.
04:22
I want you to know that there are farmers' markets
101
262260
2000
دەمەویت بزانن بازاڕی جوتیارەکان هەیە
04:24
in every community popping up.
102
264260
2000
لە هەموو کۆمەڵگەیەک،
04:26
I want you to know that me, my brother and sister
103
266260
2000
دەمەوێت بزانن من، براکەم و خوشکەکەم
04:28
actually like eating baked kale chips.
104
268260
2000
baked kaleلەڕاسیدا حەزمان لەخواردنی چبسی.
04:30
I try to share this everywhere I go.
105
270260
3000
هەوڵدەدەم لە هەموو شوێنێک باسی بکەم.
04:33
Not too long ago,
106
273260
2000
ماوەیەکی زۆر نییە،
04:35
my uncle said that he offered my six-year-old cousin cereal.
107
275260
3000
مامم پێی گوتم، دانەوێڵەی ئامۆزا شەش ساڵانەکەی پێشکەشکردم.
04:38
He asked him if he wanted organic Toasted O's
108
278260
2000
داوای لێکردم نانی برژاوی ئەندامی دەوێت
04:40
or the sugarcoated flakes --
109
280260
2000
یان توێژاڵێکی بە شکر داپۆشراو--
04:42
you know, the one with the big striped cartoon character on the front.
110
282260
3000
یەکێکیان کارتۆنێکی گەورەیە و ڕەسمێکی پێوەیە.
04:46
My little cousin told his dad
111
286260
2000
ئامۆزا بچووکەکەم بە بابی گوت
04:48
that he would rather have the organic Toasted O's cereal
112
288260
2000
کەوا حەزی لە نانی دانەوێڵەی برژاوە
04:50
because Birke said he shouldn't eat sparkly cereal.
113
290260
3000
چونکە بریک گوتی پێویست ناکات دانەوێڵەی سپیکراو بخۆت.
04:54
And that, my friends, is how we can make a difference
114
294260
2000
هاورێکانم، چۆن دەتوانین جیاوازی درووست بکەین
04:56
one kid at a time.
115
296260
2000
جاریی یەک منداڵ.
04:58
So next time you're at the grocery store, think local,
116
298260
3000
جاری داهاتوو کە چوویتە بازاڕ، بیر لە شتی خۆماڵی بکەرەوە.
05:01
choose organic, know your farmer and know your food.
117
301260
2000
ئەندامی هەڵبژێرە، جوتیار و خۆراکەکەت بناسە.
05:03
Thank you.
118
303260
2000
سوپاس
05:05
(Applause)
119
305260
3000
(چەپڵەڕێزان)
About this website

This site will introduce you to YouTube videos that are useful for learning English. You will see English lessons taught by top-notch teachers from around the world. Double-click on the English subtitles displayed on each video page to play the video from there. The subtitles scroll in sync with the video playback. If you have any comments or requests, please contact us using this contact form.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7