Are you a giver or a taker? | Adam Grant

Translator: Leslie Gauthier Reviewer: Camille Martínez

Translator: Daban Q. Jaff Reviewer: Zhila Mawlood

ئەمەوێت سەیرێکی چواردەوری خۆتان بکەن لەم شوێنەدا و

هەوڵبەن ئەو کەسە بدۆزنەوە کە بە گومانترینە لە خەڵکی --

(پێکەنین)

ئینجا ئەمەوێ ئاماژەیەکم بۆ بکەن بۆ ئەو کەسە.

I want you to look around the room for a minute

(پێکەنین)

باشە، شتی وا مەکەن.

and try to find the most paranoid person here --

(پێکەنین)

بەڵام، وەک دەروون ناسێکی دامەزراوەیی،

(Laughter)

And then I want you to point at that person for me.

کاتێکی زۆر بەسەر دەبەم لە شوێنەکانی کارکردن، و

بێ متمانەیی لە زۆر شوێن دەبینم.

(Laughter)

OK, don't actually do it.

گومان کردن بەهۆی ئەو کەسانەوە دەبێت کە پێیان دەڵێم "مشەخۆرەکان".

(Laughter)

But, as an organizational psychologist,

مشەخۆرەکان کەسانێکن لە ژیاندا خزمەتی خۆیان دەکەن.

I spend a lot of time in workplaces,

ئەوەی گرنگە بەلایانەوە ئەوەیە چیت پێدەکرێت بۆیان.

and I find paranoia everywhere.

پێچەوانەکەشی بەخشەرە.

Paranoia is caused by people that I call "takers."

کەسێکە لەکاتی نزیکبوونەوە بۆ درووستکردنی پەیوەندییەک دەڵێت،

Takers are self-serving in their interactions.

"دەتوانم چیت بۆ بکەم؟"

It's all about what can you do for me.

ویستم دەرفەتێکتان بەمێ بۆ ئەوەی بیر لەوە بکەنەوە ئێوە کامیانن.

The opposite is a giver.

هەموومان مشەخۆر و بەخشەریش بووین.

It's somebody who approaches most interactions by asking,

شێوازەکەت ئەوەیە کە زۆربەی کات مامەڵەی لەگەڵ زۆربەی خەڵک پێدەکەیت،

"What can I do for you?"

کاتی ئاسایی خۆت.

I wanted to give you a chance to think about your own style.

تاقیکردنەوەیەکی بچووکم هەیە

بەوە دەتوانن بزانن ئایا زیاتر پێدەرێکن یان وەرگرێک، و

We all have moments of giving and taking.

دەشتوانن ئێستا تاقیکردنەوەکە بکەن.

Your style is how you treat most of the people most of the time,

(تاقیکردنەوەی خۆپەرستەکە)

هەنگاوی ١: ساتێک وەرگرە بۆ بیرکردنەوە لە خۆت.

your default.

I have a short test you can take

to figure out if you're more of a giver or a taker,

(پێکەنین)

هەنگاوی ٢: ئەگەر گەشتیتە هەنگاوی ٢ کەواتە تۆ خۆپەرست نیت.

and you can take it right now.

[The Narcissist Test]

(پێکەنین)

[Step 1: Take a moment to think about yourself.]

ئەمە تەنیا شتی ئەمڕۆیە کە دەیڵێم و هیچ توێژینەوەیەکی لەپشتەوە نییە،

(Laughter)

[Step 2: If you made it to Step 2, you are not a narcissist.]

بەڵام قایلم بەوەی هەتا کاتی زیاتر بوێت بۆ ئەوەی بەم کارتوونە پێبکەنیت،

(Laughter)

دەبێت زیاتر نیگەرانی ئەوە بین کە تۆ مشەخۆرێکیت.

This is the only thing I will say today that has no data behind it,

(پێکەنین)

بێگومان، هەموو مشەخۆرەکان کەسانی خۆپەرست نین.

but I am convinced the longer it takes for you to laugh at this cartoon,

هەندێکیان کەسانێکی بەخشەر بوون و چەند جارێک دەستیان سوتێنراوە.

the more worried we should be that you're a taker.

جۆرێکی تری مشەخۆریش هەیە کە ئەمڕۆ باسیان ناکەین، و

(Laughter)

Of course, not all takers are narcissists.

ئەوانەش کەسە دەروون تێکچووەکانن.

Some are just givers who got burned one too many times.

(پێکەنین)

حەزم دەکرد بزانم ئەم خەسڵەتانە چەندێک باون، و

Then there's another kind of taker that we won't be addressing today,

بۆ ئەوەش سەرژمێری ٣٠ هەزار کەسم کرد لە دامەزراوە جیاکانی

and that's called a psychopath.

کلتورە جیاوازەکانی جیهان. و

(Laughter)

بۆم دەرکەوت کە زۆربەی خەڵک ڕێک لە ناوەڕاستی ئەوەدان

I was curious, though, about how common these extremes are,

لە نێوان بەخشین و مشەخۆریدا.

and so I surveyed over 30,000 people across industries

شێوازی سێیەمیان هەڵبژاردووە پێی دەوترێت "گونجاندن."

ئەگەر گونجێنەرێکیت، ئەوا هەوڵدەدەیت هاوسەنگی ڕاگری لە نێوان پێدان و وەرگرتن:

around the world's cultures.

And I found that most people are right in the middle

چاکە بە چاکە -- شتێک بۆ ئەکەم ئەگەر تۆش شتێکم بۆ بکەیت.

between giving and taking.

They choose this third style called "matching."

ئەوەش لە ڕێگایەکی سەلامەت دەچێت بۆ بەسەربردنی ژیانت.

If you're a matcher, you try to keep an even balance of give and take:

بەڵام ئەوە کاریگەرترین و بەرهەمهێنەرترین ڕێگایە بۆ بەسەربردنی ژیانت؟

quid pro quo -- I'll do something for you if you do something for me.

وەڵامی ئەو پرسیارە زۆر یەکلاکەرەوەیە...

And that seems like a safe way to live your life.

لەوانەیە.

(پێکەنین)

لێکۆڵینەوەم لەسەر چەندین ڕێکخراو کردووە،

But is it the most effective and productive way to live your life?

لەسەر هەزارەها کەس.

The answer to that question is a very definitive ...

پێوانەییم بۆ ئاستی بەرهەمهێنەری ئەندازیارەکان دەکرد.

maybe.

(پێکەنین)

(Laughter)

I studied dozens of organizations,

سەیری نمرەی خوێندکارانی کۆلێژی پزیشکیم دەکرد --

thousands of people.

I had engineers measuring their productivity.

تەنانەت داهاتی فرۆشیارەکانیش.

(پێکەنین)

(Laughter)

بەشێوەیەکی چاوەڕوان نەکراویش،

I looked at medical students' grades --

ئەوانەی خراپترین بوون لە ئەنجامدانی ئەم ئیشانەیا بەخشەرەکان بوون.

even salespeople's revenue.

ئەندازیارەکانی کەمترین ئیشیان دەکرد

(Laughter)

ئەوانەی چاکەی زیاتر دەکەن و چاکەی کەمتریان لەگەڵ دەکرێتەوە.

And, unexpectedly,

the worst performers in each of these jobs were the givers.

زیاتر سەرقاڵی ئەوە بوون ئیشی خەڵکی تر بکەن،

کات و وزەی پێویستیان نەماوە بۆ ئەوەی ئیشەکانی خۆیان تەواو بکەن.

The engineers who got the least work done

were the ones who did more favors than they got back.

لە کۆلێژی پزیشکی، ئەوانەی کەمترین نمرەیان هەیە ئەو خوێندکارانەن

They were so busy doing other people's jobs,

زیاتر هاوڕان لەگەڵ ئەو ڕستەیەی کە دەڵێت،

they literally ran out of time and energy to get their own work completed.

حەزدەکەم یارمەتی خەڵک بەم،

پێشنیاری ئەوە دەکات ئەو پزیشکەی کە دەبێ متمانەی پێبکەیت

In medical school, the lowest grades belong to the students

ئەوەیە کە ئەوکاتەی هاتۆتە کۆلێژی پزیشکی خواستی نەبووە بۆ یارمەتی خەڵک.

who agree most strongly with statements like,

(پێکەنین)

"I love helping others,"

لە کاری فرۆشیاریشدا، کەمترین بەدەستهێنانی قازانج

which suggests the doctor you ought to trust

لەلایەن فرۆشیارە بەخشندەکانەوە دەبێت.

is the one who came to med school with no desire to help anybody.

ڕاستییەکەی توانیم بە یەکێک لەم کەسە فرۆشیارانە بگەم

کە نمرەیەکی بەخشینی بەرزی هەبوو. و

(Laughter)

And then in sales, too, the lowest revenue accrued

لێم پرسی، "بۆچی خراپیت لە کارەکەتدا -- "

in the most generous salespeople.

بەو شێوەیە نەمپرسی، بەڵام --

I actually reached out to one of those salespeople

(پێکەنین)

"باجی بەخشندەیی لە کاری فرۆشتندا چییە؟"

who had a very high giver score.

ئەویش وتی، "من ئەوەندە گرنگی بە کڕیارەکانم ئەیەم

And I asked him, "Why do you suck at your job --"

I didn't ask it that way, but --

کە قەت هیچ شتێکی خراپیان پێنافرۆشم."

(Laughter)

"What's the cost of generosity in sales?"

(پێکەنین)

کەواتە هەر بۆ زانین،

And he said, "Well, I just care so deeply about my customers

چەندێک لە ئێوە زیاتر خۆی بە بەخشەر دەزانێت وەک لە مشەخۆر یان هاوسەنگیکەر؟

that I would never sell them one of our crappy products."

دەستتان بەرزبکەنەوە.

باشە، پێش ڕاگەیاندنی ئەم توێژینەوانە زیاتر دەبوو.

(Laughter)

So just out of curiosity,

how many of you self-identify more as givers than takers or matchers?

بەڵام ڕاستییەکەی، دەرکەوت کە گۆڕانکارییەک هەیە لێرەدا،

Raise your hands.

چونکە بەخشەرەکان زۆرجار خۆیان دەکەنە قوربانی،

OK, it would have been more before we talked about these data.

بەڵام ڕێکخراوەکانیان باشتر دەکەن.

But actually, it turns out there's a twist here,

بەڵگەیەکی زۆرمان هەیە --

because givers are often sacrificing themselves,

چەندین توێژینەوە سەیری ڕێژەی ڕەفتاری بەخشین دەکات

but they make their organizations better.

کە لە تیمێک یان لە ڕێکخراوێکدا بوونی هەیە و--

We have a huge body of evidence --

هەتا زیاتر خەڵک یارمەتیدەر بن و زانیاری خۆیان بەش بکەن و

many, many studies looking at the frequency of giving behavior

فێرکردن دابین بکەن،

ڕێکخراوەکان بەپێی هەموو پێوەرەکان باشتر دەبن:

that exists in a team or an organization --

قازانجی زیاتر، ڕەزامەندی زیاتری کڕیار، و وازهێنانی کەمتری کارمەندان --

and the more often people are helping and sharing their knowledge

تەنانەت تێچوونێکی کەمتری کارکردنیش.

and providing mentoring,

کەواتە بەخشەرەکان کاتێکی زۆر بەسەر دەبەن لە یارمەتی خەڵکی تردا و

the better organizations do on every metric we can measure:

تیمەکە باشتر دەکەن، و

higher profits, customer satisfaction, employee retention --

ئینجا، بەداخیشەوە خۆیان باجەکەی ئەوە ئەیەن.

even lower operating expenses.

دەمەوێ باسی ئەوە بکەم پێویست بە چی ئەکات

So givers spend a lot of time trying to help other people

بۆ درووستکردنی کلتوورەکانی تێیدا بەخشەرەکان سەرکەوتوو ئەبن.

and improve the team,

and then, unfortunately, they suffer along the way.

بۆیە پرسیم، ئەگەر پێدەرەکان خراپترین بن لە ئەرکەکانیاندا،

I want to talk about what it takes

ئەوا کێ باشترینە؟

to build cultures where givers actually get to succeed.

با بە هەواڵە باشەکە دەستپێکەم: وەرگرەکان نین.

So I wondered, then, if givers are the worst performers,

وەرگرەکان بەخێرایی سەردەکەون بەڵام لە زۆربەی کارەکانیشدا خێرا ئەکەون.

who are the best performers?

لەسەر دەستی ئەوانەش دەکەون کە هاوسەنگی ڕادەگرن.

Let me start with the good news: it's not the takers.

ئەگەر ڕاگری هاوسەنگی بیت باوەڕت بە "حەق بە حەقە" -- جیهانێکی دادپەروەر.

Takers tend to rise quickly but also fall quickly in most jobs.

بۆیە کە چاوت بە مشەخۆرێک دەکەوێت،

هەست ئەکەیت ئەرکی خۆتە لە ژیانتدا

And they fall at the hands of matchers.

سزای ئەو جۆرە کەسانە بەیت.

If you're a matcher, you believe in "An eye for an eye" -- a just world.

(پێکەنین)

بەو شێوەیەش بە دادپەروەری دەگەین.

And so when you meet a taker,

زۆربەی خەڵک هاوسەنگی ڕاگرن.

you feel like it's your mission in life

ئەوەش واتای ئەوەیە ئەگەر مشەخۆرێک بیت،

to just punish the hell out of that person.

واتە دەرئەنجام هەر باجەکەی ئەیەیت؛

(Laughter)

And that way justice gets served.

چی بچێنیت ئەوەش دەڕێسیت.

کەواتە ئەنجامە لۆجیکییەکە ئەمەیە:

Well, most people are matchers.

ئەبێ ئەوانەی هاوسەنگی ڕادەگرن باشترین بن لە ژیاندا.

And that means if you're a taker,

it tends to catch up with you eventually;

بەڵام وا نییە.

لە هەموو کارێکدا، لە هەموو ڕێکخراوێکدا کە لێمکۆڵیوەتەوە،

what goes around will come around.

And so the logical conclusion is:

دووبارە باشترین ئەنجامەکان هی ئەوانەن کە بەخشەرن.

it must be the matchers who are the best performers.

But they're not.

سەیری هەندێک لەو ئەنجامانە بکەن کە هی سەدان فرۆشیارە کۆمکردوونەتەوە،

In every job, in every organization I've ever studied,

داهاتەکانیانم وەرگرتووە.

ئەوەی دەیبینیت ئەوەیە کە پێدەرەکان هەردوو جەمسەرەکە پێکدەهێنن.

the best results belong to the givers again.

زۆرینەی ئەو کەسانەی کە کەمترین داهاتیان هەیە،

Take a look at some data I gathered from hundreds of salespeople,

بەڵام ئەوانەش کە زۆرترینیان هەیە.

tracking their revenue.

هەمان شت ڕاست بوو بۆ ئاستی بەرهەمهێنەری ئەندازیارەکان و

What you can see is that the givers go to both extremes.

نمرەی خوێندکارانی پزیشکی.

They make up the majority of people who bring in the lowest revenue,

بەخشەرەکان لە خواری خوارەوە و لە لووتکەی هەموو پێوەرەکانی

but also the highest revenue.

سەرکەوتندا بوون کە من بینیومن.

The same patterns were true for engineers' productivity

ئەوەش ئەو پرسیارە درووست دەکات:

چۆن جیهانێک درووست بکەین کە بەخشەری زیاتر سەرکەوتوو بن؟

and medical students' grades.

Givers are overrepresented at the bottom and at the top

دەمەوێ باسی ئەوە بکەم چۆن ئەوە بکەین، نەک تەنیا لە کاردا،

of every success metric that I can track.

بەڵکو کاری قازانج نەویست، و خوێندنگەکان --

Which raises the question:

How do we create a world where more of these givers get to excel?

تەنانەت حکومەتەکانیشدا.

ئامادەن بۆ ئەوە؟

(چەپڵەلێدان)

I want to talk about how to do that, not just in businesses,

خۆم هەر ئەوەم دەکرد، بەڵام پێزانینم بۆ ئەو گڕووتینە هەیە.

but also in nonprofits, schools --

(پێکەنین)

even governments.

یەکەم شت کە زۆر هەستیارە

Are you ready?

ئەوەیە درک بەوە بکەن کە بەخشەرەکان بەنرخترین کەسەکانن،

(Cheers)

I was going to do it anyway, but I appreciate the enthusiasm.

بەڵام ئەگەر وریا نەبن، لە پەل ئەکەون.

(Laughter)

بۆیە پێویستە هەوڵبەن بەخشەرەکان بپارێزن. و

The first thing that's really critical

فێری وانەیەکی مەزن بووم دەربارەی ئەمە لە باشترین کارمەندی گۆڤاری فۆڕچونەوە.

is to recognize that givers are your most valuable people,

but if they're not careful, they burn out.

So you have to protect the givers in your midst.

کوڕەکەیە، نەک پشیلەکە.

(پێکەنین)

And I learned a great lesson about this from Fortune's best networker.

ناوی ئادام ریفکینە.

زۆر سەرکەوتوو لە ئەنجامدانی پرۆژەی یەک لەدوای یەک و

کاتێکی زۆر بەسەر ئەبات لە یارمەتیدانی خەڵکی تردا.

It's the guy, not the cat.

چەکە نهێنییەکەشی چاکەی پێنج خوولەکییە.

(Laughter)

His name is Adam Rifkin.

ئادام دەیوت، "پێویست ناکە دایکە تێریسا یان غاندی بیت

He's a very successful serial entrepreneur

who spends a huge amount of his time helping other people.

بۆ ئەوەی بەخشندە بیت.

پێویستە تەنیا ڕێگای بچووک بدۆزیتەوە بۆ زیادکردنی بەهای گەورە

And his secret weapon is the five-minute favor.

بۆ ژیانی کەسەکانی تر."

ئەوە دەکرێت زۆر سادە بێت هێندەی ناساندن

Adam said, "You don't have to be Mother Teresa or Gandhi

لە نێوان دوو کەسدا کە دەکرێت زۆر سوودمەند بن لە ناسینی یەکتر.

to be a giver.

You just have to find small ways to add large value

دەکرێت بەخشینەوەی زانیارییەکانت بێت یان پێدانی کەمێک ڕەخنە و پێشنیار.

to other people's lives."

That could be as simple as making an introduction

یان دەشکرێت شتێکی بنچینەیی بێت وەک وتنی ئەوەی،

between two people who could benefit from knowing each other.

"ئەزانیت،

هەوڵدەدەم بزانم دەتوانم

It could be sharing your knowledge or giving a little bit of feedback.

کەسێک بناسمەوە کە کارەکەی بێ ئەوەی پێی بزانرێت تێپەڕیوە."

Or It might be even something as basic as saying,

ئەو چاکە پێنج خولەکییەش بەڕاستی شتێکی گرنگە

"You know,

بۆ ئەوەی بەخشەرەکان بتوانن سنورێک بۆ بەخشین دانێن و خۆشیان بپارێزن.

I'm going to try and figure out

if I can recognize somebody whose work has gone unnoticed."

دووەم شت کە گرنگە

ئەگەر بتەوێت کلتورێک بنیات بنێیت کە بەخشەرەکان سەرکەوتوو بن،

And those five-minute favors are really critical

ئەوەیە کلتورێک بنیات بنێیت داواکردنی یارمەتی کلتور بێت؛

to helping givers set boundaries and protect themselves.

خەڵک زۆر داوا بکەن.

The second thing that matters

لەوانەیە ئەمە بەسەر زۆر کەس هاتبێت لە ژیانیاندا.

if you want to build a culture where givers succeed,

(کەواتە لە هەموو پەیوەندییەکانتدا، دەبێت تۆ بەخشەرەکە بیت؟)

is you actually need a culture where help-seeking is the norm;

(پێکەنین)

where people ask a lot.

ئەوەی دەیبینیت لە بەخشەرە سەرکەوتووەکاندا

This may hit a little too close to home for some of you.

ئەوەیە کە دەزانن کە ئاساییە وەرگریش بن.

[So in all your relationships, you always have to be the giver?]

ئەگەر ڕێکخراوێک بەڕێوەبەریت، دەتوانین ئەمە ئاسانتر بکەین.

(Laughter)

What you see with successful givers

دەتوانین ئاسانتری بکەین بۆ خەڵک داوای یارمەتی بکەن.

is they recognize that it's OK to be a receiver, too.

خۆم و دوو هاوپیشەم توێژینەوەمان لەسەر نەخۆشخانەکان کرد.

بۆمان دەرکەوت لە هەندێک لە نهۆمەکان، پەرستارەکان زۆر داوای یارمەتیان دەکرد، و

If you run an organization, we can actually make this easier.

لە نهۆمەکانی تریش زۆر کەم داوایان دەکرد.

We can make it easier for people to ask for help.

A couple colleagues and I studied hospitals.

هۆکارەکەی ببووە هۆی ئەوەی داواکردنی یارمەتی ئەوەندە باوبێت،

We found that on certain floors, nurses did a lot of help-seeking,

کە بووبوو بە کلتورێک،

ئەوەبوو یەکێک لە پەرستارەکان تەنیا ئیشی ئەوەبوو

and on other floors, they did very little of it.

یارمەتی پەرستارەکانی تری ئەو یەکەیەی بیات.

The factor that stood out on the floors where help-seeking was common,

کاتێک کەسێک ئەو ڕۆڵەی گێڕاوە،

پەرستارەکان وتویانە، "کێشە نابێت و ئاساییە ئەگەر داوای یارمەتی بکەین --

where it was the norm,

was there was just one nurse whose sole job it was

شتێکە هاندەدرێین بۆی."

to help other nurses on the unit.

داواکردنی یارمەتی تەنیا بۆ پاراستنی سەرکەوتن و

When that role was available,

nurses said, "It's not embarrassing, it's not vulnerable to ask for help --

سەلامەتی بەخشەرەکان گرنگ نییە.

زۆر گرنگە بۆ ئەوەی وا لە خەڵکی زیاتر بکەیت وەک بەخشەر بجوڵێنەوە،

it's actually encouraged."

چونکە زانیارییەکان دەڵێن

Help-seeking isn't important just for protecting the success

کە لە نێوان لە سەدا ٧٥ بۆ ٩٠ی هەموو بەخشینەکان لە ڕێکخراوەکاندا

and the well-being of givers.

بە داواکارییەک دەستپێدەکات.

It's also critical to getting more people to act like givers,

بەڵام زۆر کەس داوای هیچ ناکەن.

نایانەوێت بێتوانا دەرکەون،

because the data say

that somewhere between 75 and 90 percent of all giving in organizations

نازانن پەنا بۆ کوێ بەرن، نایانەوێ ببنە بارگرانی بۆ کەس.

لەگەڵ ئەوەشدا ئەگەر یەکێک داوای یارمەتی بکات،

starts with a request.

But a lot of people don't ask.

چەندین بەخشەر هەیە لە ڕێکخراوەکەتدا بە مەراقەوەن

They don't want to look incompetent,

بۆ ئەوەی بێنە پێشەوە و ڕۆڵێک بگێڕن،

they don't know where to turn, they don't want to burden others.

ئەگەر بیانزانیایە دەکرێت کێ و چۆن سوود ببینێت.

Yet if nobody ever asks for help,

بەڵام پێموابێت گرنگترین شت ئەوەیە،

you have a lot of frustrated givers in your organization

ئەگەر بتەوێت کلتورێکی بەخشەرە سەرکەوتووەکان بنیات بنێیت،

who would love to step up and contribute,

ئەوەیە وریابیت بزانیت ڕێگە بە کێ دەدەیت بۆناو تیمەکەت.

if they only knew who could benefit and how.

بۆم دەرکەوت، ئەگەر کلتورێکی بەخشندەیی بەرهەمهێنەر بوێت،

But I think the most important thing,

if you want to build a culture of successful givers,

پێویستە چەند بەخشەرێک بەکرێ بگریت.

is to be thoughtful about who you let onto your team.

بەڵام سەرم سوڕما کاتێک زانیم، ئەو شتە ڕاست نییە --

I figured, you want a culture of productive generosity,

بۆم دەرکەوت کاریگەری خراپی وەرگرێک لە کلتورێکدا

you should hire a bunch of givers.

دوو ئەوەنە بۆ سێ ئەوەنەی کاریگەری باشی بەخشەرێکە.

But I was surprised to discover, actually, that that was not right --

بەم شێوەیە بیری لێکەنەوە:

یەک سێوی خراپ هەموو سندوقەکە خراپ دەکات،

that the negative impact of a taker on a culture

بەڵام یەک هێلکەی باش دوانزەی لێناکەوێتەوە.

is usually double to triple the positive impact of a giver.

ناشزانم ئەوە واتای چییە ---

Think about it this way:

(پێکەنین)

one bad apple can spoil a barrel,

بەڵام هیوادارم ئێوە تێبگەن.

نەخێر -- هەر ڕێگەبە مشەخۆرێک بێتە تیمەکە، و

but one good egg just does not make a dozen.

ئیتر بەخشەرەکانیش تاقەتی یارمەتیدانیان نامێنێت.

I don't know what that means --

(Laughter)

But I hope you do.

یەکسەر دەڵێن، "ژمارەیەکی زۆر مار و قرش چواردەوریان داوم.

No -- let even one taker into a team,

بۆچی یارمەتیدەر بم؟"

بەڵام ئەگەر بەخشەرێک بێنیتە ناو تیمێک،

and you will see that the givers will stop helping.

تەقینەوەیەکی بەخشندەییت دەستناکەوێت.

They'll say, "I'm surrounded by a bunch of snakes and sharks.

زۆربەی کات، هەمووان یەکسەر دەڵێن،

"زۆرباشە! ئەو کەسە هەموو ئیشەکان ئەکات."

Why should I contribute?"

Whereas if you let one giver into a team,

کەواتە، وەرگرتن و هەڵسەنگاندن و بنیاتنانێکی کاریگەری تیمەکە

you don't get an explosion of generosity.

پەیوەندی بە هێنانی بەخشەرەکانەوە نییە؛

More often, people are like,

لەوە گرنگتر وەرنەگرتنی مشەخۆرەکانە.

"Great! That person can do all our work."

ئەگەر ئەوە بە باشی بکەن،

So, effective hiring and screening and team building

تەنیا بەخشەرەکان و هاوسەنگی ڕاگرەکانت بۆ دەمێنێتەوە.

is not about bringing in the givers;

بەخشەرەکان بەخشندە دەبن

چونکە پێویست ناکات خەمی لێکەوتەکانیان بێت. و

it's about weeding out the takers.

جوانی هاوسەنگی ڕاگرەکانیش ئەوەیە شوێن داب و نەریتەکە دەکەون.

If you can do that well,

you'll be left with givers and matchers.

کەواتە چۆن مشەخۆرێک دەگریت پێش ئەوەی درەنگبێت؟

The givers will be generous

because they don't have to worry about the consequences.

ڕاستییەکەی زۆر خراپین لە زانینی ئەوەی کێ مشەخۆرە،

And the beauty of the matchers is that they follow the norm.

بەتایبەتی یەکەم بینین.

So how do you catch a taker before it's too late?

جۆرێکی کەسایەتی هەیە کە سەرمان لێدەشێوێنێت.

پێی دەوترێت چوونە دڵەوە،

We're actually pretty bad at figuring out who's a taker,

یەکێک لە ڕەهەندەکانی کەسایەتی لەناو کلتورە جیاجیاکاندا.

especially on first impressions.

کەسەکانی ئەچنە دڵەوە گەرم و هاوڕێدۆستن، ڕووخۆش و بەڕێزن.

There's a personality trait that throws us off.

زۆر لەوانە دەدۆزیتەوە لە کەنەدا --

It's called agreeableness,

(پێکەنین)

one the major dimensions of personality across cultures.

کە لەوێ هەڵمەتێکی نەتەوەیی کرا

Agreeable people are warm and friendly, they're nice, they're polite.

بۆ ئەوەی دروشمێکی کەنەدی نوێ دابنرێت و بۆشاییەکە پڕبکرێتەو،

You find a lot of them in Canada --

"وەک کەنەدییەک وەک..."

(Laughter)

Where there was actually a national contest

وامزانی چوونە ناوەوەی بردنەوە دەبێت بە،

"وەک کەنەدی وەک شەکراوی دارەکەوت،" یان، ".. هۆکی سەر سەهۆڵ."

to come up with a new Canadian slogan and fill in the blank,

بەڵام نەخێر، کەنەدییەکان دەنگیاندا بۆ درووشمە نەتەوەییە نوێکەیان ببێت بە --

"As Canadian as ..."

I thought the winning entry was going to be,

گاڵتەتان لەگەڵ ناکەم --

چەندێک پێویست بکات کەنەدی بیت لەژێر هەر هەلومەرجێکدا.

"As Canadian as maple syrup," or, "... ice hockey."

(پێکەنین)

But no, Canadians voted for their new national slogan to be --

ئێستا بۆ ئەوانەتان کە زۆر بە خێرایی ئەچنە دڵەوە،

I kid you not --

"As Canadian as possible under the circumstances."

یان کەمێک کەنەدی بن،

یەکسەر لەمە تێئەگەن.

(Laughter)

چۆن بتوانم بڵێم لە ڕاستیدا من چیم

لەکاتێکدا بەردەوام خۆم دەگونجێنم بۆ ڕازیکردنی دڵی خەڵکی تر؟

Now for those of you who are highly agreeable,

ئەوانەی هەوڵنادەن بچنە دڵەوە کەمتر ئەوە ئەکەن.

or maybe slightly Canadian,

you get this right away.

ئەوان زیاتر گومان دەکەن، و بە هەستیاری دەجوڵێنەوە و ململانێ دەکەن و

How could I ever say I'm any one thing

ئەگەریان زۆر زیاترە لە هاوەڵەکانیان بچنە کۆلێژی یاساوە.

when I'm constantly adapting to try to please other people?

(پێکەنین)

Disagreeable people do less of it.

ئەوە گاڵتە نییە، ئەوە ڕاستییەکی ئەزموونییە.

They're more critical, skeptical, challenging,

(پێکەنین)

بۆیە هەمووکات وامداناوە ئەو کەسانەی بچنە دڵەوە بەخشەر بن و

and far more likely than their peers to go to law school.

ئەوانەشی نەچنە دڵەوە مشەخۆر بن.

(Laughter)

That's not a joke, that's actually an empirical fact.

بەڵام ئینجا زانیاریم کۆکردەوە، و

تاسام کاتێک زانیم هیچ پەیوەندییەک لە نێوان ئەو خەسڵەتانەدا نییە،

(Laughter)

So I always assumed that agreeable people were givers

چونکە چونە دڵەوە یان نەچوونە دڵەوە

and disagreeable people were takers.

بەرگی دەرەوەی خۆتە:

But then I gathered the data,

مامەڵەکردن لەگەڵت چەندێک خۆشە؟

and I was stunned to find no correlation between those traits,

لەکاتێکدا بەخشین و وەرگرتن زیاتر پاڵنەرە ناوەکییەکانتن:

because it turns out that agreeableness-disagreeableness

ئەی بەهاکانت چین؟ مەرامەکانت چین بەرامبەر خەڵکی تر؟

is your outer veneer:

ئەگەر بەڕاستی بتەوێت بە وردی بڕیار لەسەر خەڵک بدەیت،

How pleasant is it to interact with you?

دەبێت بگەیتە سەر ئەو ساتەی هەموو ڕاوێژکارێکی ژوورەکە چاوەڕێیەتی، و

Whereas giving and taking are more of your inner motives:

What are your values? What are your intentions toward others?

جووت جووت بیانکێشیت.

(پێکەنین)

If you really want to judge people accurately,

you have to get to the moment every consultant in the room is waiting for,

بەخشەرەکانی ئەچنە دڵەوە بە ئاسانی دەناسرێنەوە:

and draw a two-by-two.

بۆ هەموو شتێک دەڵێن بەڵێ باش.

(Laughter)

مشەخۆرەکانی ناچنە دڵەوە هەر بەخێرایی دەناسرێنەوە،

The agreeable givers are easy to spot:

هەرچەندە دەتوانیت بە ناوێکی کەمێک جیاوازتر بانگیان بکەیت.

they say yes to everything.

(پێکەنین)

The disagreeable takers are also recognized quickly,

بیرمان چوو باسی دوو جۆرە هەڵکەوتنەکەی تریش بکەین.

although you might call them by a slightly different name.

بەخشەرەکانی ناچنە دڵەوە لە ناو ڕێکخراوەکانماندا.

(Laughter)

کەسانێک هەن ڕەق و توندن لە هەڵسوکەوتیاندا

We forget about the other two combinations.

بەڵام لە ناخدا زۆر گرنگی بە بەرژەوەندی چواردەوریان دەدەن.

There are disagreeable givers in our organizations.

یان وەک ئەندازیارێک وتی،

"ئاه، بەخشەرەکانی ناچنە دڵەوە --

There are people who are gruff and tough on the surface

وەک ئامێرێک کە بە ڕووکەش خراپە بەڵام سیستمی کارکردنی زۆر باشە."

but underneath have others' best interests at heart.

(پێکەنین)

ئەگەر ئەوە یارمەتیدەر بێت.

Or as an engineer put it,

"Oh, disagreeable givers --

(پێکەنین)

بەخشەرەکانی ناچنە دڵەوە لە هەمووان زیاتر بەکەم سەیردەکرێن لە ڕێکخراوەکانماندا،

like somebody with a bad user interface but a great operating system."

چونکە ئەوانن کە بەردەوام ڕەخنە گرنگەکان دەگرن

(Laughter)

If that helps you.

(Laughter)

ئەو ڕەخنانەی کەس نایەوێ بیبیستێت بەڵام زۆر پێویستە بیبیستن.

Disagreeable givers are the most undervalued people in our organizations,

پێویستە زۆر باشتربین لە بەرز نرخاندنی ئەم کەسانە

because they're the ones who give the critical feedback

نەک یەکسەر زوو دەست بنێین بەڕوویانەوە، و

بڵێین، "ئاه لە سەر بە کێشە ئەچێت،

that no one wants to hear but everyone needs to hear.

ئەبێت مشەخۆرێکی خۆپەرست بێت."

We need to do a much better job valuing these people

جۆرەکەی تر کە بیرمان چوو باسی بکەین ئەوەی کە کووشندەیە --

as opposed to writing them off early,

مشەخۆرەکەی دەچێتە دڵەوە، ناسراویشە بە ساختەکە.

and saying, "Eh, kind of prickly,

must be a selfish taker."

ئەمە ئەو کەسەیە کە ڕووبەڕوو باشە، و

The other combination we forget about is the deadly one --

ئینجا لە پشتەوە خەنجەرت لێئەیات.

the agreeable taker, also known as the faker.

(پێکەنین)

باشترین ڕێگای منیش بۆ ئەوەی لەکاتی چاوپێکەوتندا بیاناسمەوە ئەوەیە

This is the person who's nice to your face,

ئەم پرسیارەیان لێبکەم،

and then will stab you right in the back.

"ئەتوانی ناوی چوار کەسم بەیتێ

(Laughter)

کە توانیوتە بەشێوەیەکی باش پەرە بدەیت بە ژیانی پیشەییان؟"

And my favorite way to catch these people in the interview process

مشەخۆرەکان چوار ناوت ئەیەنێ، و

is to ask the question,

هەمووشیان لەخۆیان کاریگەرتر دەبن،

"Can you give me the names of four people

چونکە زۆر باشن لە پیاهەڵدان بە سەرو خۆیاندا و ئینجا کەمکردنەوە لە بەهایان.

whose careers you have fundamentally improved?"

The takers will give you four names,

بەخشەرەکان ئەگەری زیاترە ناوی ئەو کەسانە بهێنن کە لە پلەبەندیا لە خوارەوەیانن،

and they will all be more influential than them,

کە ئەوەندە دەسەڵاتیان نییە،

because takers are great at kissing up and then kicking down.

کە ناتوانن چاکەکەیان بۆ بگەڕێننەوە.

با ڕاستیش بڵێین، هەمووتان دەزانن دەتوانن زۆر شت لەسەر کەسایەتی فێربن

Givers are more likely to name people who are below them in a hierarchy,

بە سەیرکردنی ئەوەی چۆن کەسێک مامەڵە لەگەڵ شاگردی چێشتخانەکان دەکات

who don't have as much power,

who can do them no good.

یان شۆفێرەکانی ئوبەر.

کەواتە ئەگەر هەموو ئەمە بکەین،

And let's face it, you all know you can learn a lot about character

دەتوانین مشەخۆرەکان لە دامەزراوەکان دەربکەین،

by watching how someone treats their restaurant server

ئەگەر داواکردنی یارمەتی بکەین بە کارێکی سەلامەت،

ئەگەر بەخشەرەکان بپارێزین لە بێزاربوون و

or their Uber driver.

وایان لێبکەین ئاسایی بێت بەلایانەوە هەوڵ بۆ ئامانجەکانی خۆشیان بەن و

So if we do all this well,

if we can weed takers out of organizations,

یارمەتی خەڵکی تریش بەن،

if we can make it safe to ask for help,

ڕاستییەکەی دەتوانین پێناسەی خەڵک بۆ سەرکەوتن بگۆڕین.

if we can protect givers from burnout

and make it OK for them to be ambitious in pursuing their own goals

لەجیاتی ئەوەی بڵێین گرنگترین شت بردنەوەی ململانێیەکە،

as well as trying to help other people,

خەڵک درک بەوە ئەکەن کە سەرکەوتن زیاتر دەربارەی ڕۆڵ بینینە.

we can actually change the way that people define success.

باوەڕم وایە کە پڕماناترین ڕێگا بۆ سەرکەوتن ئەوەیە

Instead of saying it's all about winning a competition,

یارمەتی خەڵک بدەیت سەربکەون. و

people will realize success is really more about contribution.

ئەگەر بتوانین ئەو باوەڕە بڵاوبکەینەوە،

دەتوانین گومانکردن لەیەکترکردن نەهێڵین.

I believe that the most meaningful way to succeed

ناوێک هەیە بۆ ئەوە.

پێی دەوترێت "پرۆنۆیا."

is to help other people succeed.

پرۆنۆیا باوەڕێکی خەیاڵییە

And if we can spread that belief,

we can actually turn paranoia upside down.

کە خەڵکی تر پلاندەگێڕن لە دژت.

(پێکەنین)

There's a name for that.

It's called "pronoia."

کەوا لە پشتەوە قسەت لەسەر دەکەن و

Pronoia is the delusional belief

that other people are plotting your well-being.

شتی زۆر بێوێنە لەسەرت دەڵێن.

(Laughter)

شتە مەزنەکەی کلتوری بەخشەرەکان ئەوەیە کە ئەوە خەیاڵ نییە --

That they're going around behind your back

and saying exceptionally glowing things about you.

بەڵکو ڕاستییە.

ئەمەوێت لە جیهانێکدا بژیم کە بەخشەرەکان سەرکەوتوو دەبن، و

The great thing about a culture of givers is that's not a delusion --

هیوادارم یارمەتیمان بدەن لە درووستکردنی ئەو جیهانەدا.

زۆر سوپاس.

it's reality.

(چەپڵەلێدان)

I want to live in a world where givers succeed,

and I hope you will help me create that world.

Thank you.

(Applause)