Are you a giver or a taker? | Adam Grant

Translator: Leslie Gauthier Reviewer: Camille Martínez

Tłumaczenie: Bartosz Maryjka Korekta: Małgorzata Ciborska

I want you to look around the room for a minute

Rozejrzyjcie się dookoła.

Znajdźcie najbardziej paranoiczną osobę.

and try to find the most paranoid person here --

(Laughter)

(Śmiech)

And then I want you to point at that person for me.

Teraz wskażcie ją.

(Laughter)

(Śmiech)

OK, don't actually do it.

Albo nie róbcie tego.

(Laughter)

(Śmiech)

Jako psycholog pracy,

But, as an organizational psychologist,

I spend a lot of time in workplaces,

spędzam dużo czasu w miejscach pracy

and I find paranoia everywhere.

i wszędzie widzę paranoję.

Paranoia is caused by people that I call "takers."

Powodują ją ludzie, których nazywam biorcami.

Takers are self-serving in their interactions.

Są oni samolubni.

It's all about what can you do for me.

Chodzi o to, co ktoś może zrobić dla nich.

The opposite is a giver.

Ich przeciwieństwem są dawcy.

It's somebody who approaches most interactions by asking,

Dla nich ważne jest:

"Co ja mogę zrobić dla kogoś?"

"What can I do for you?"

I wanted to give you a chance to think about your own style.

Pomyślcie o swoim podejściu.

Czasami dajemy, czasami dostajemy.

We all have moments of giving and taking.

To, jak zazwyczaj traktujesz ludzi, pokazuje twój styl.

Your style is how you treat most of the people most of the time,

your default.

Przygotowałem krótki test.

I have a short test you can take

to figure out if you're more of a giver or a taker,

Pomoże wam określić, w której grupie jesteście.

and you can take it right now.

[Test Narcyza]

[The Narcissist Test]

[1. Pomyśl o sobie.]

[Step 1: Take a moment to think about yourself.]

(Śmiech)

(Laughter)

[Step 2: If you made it to Step 2, you are not a narcissist.]

[2. Jeśli dotarłeś do pkt. 2, nie jesteś narcyzem.]

(Laughter)

(Śmiech)

This is the only thing I will say today that has no data behind it,

Tylko to w mojej prelekcji nie jest poparte danymi.

but I am convinced the longer it takes for you to laugh at this cartoon,

Jednak im dłużej śmiejecie się z tego obrazka,

tym większe mam obawy, że jesteście biorcami.

the more worried we should be that you're a taker.

(Laughter)

(Śmiech)

Of course, not all takers are narcissists.

Nie każdy biorca jest narcyzem.

Some are just givers who got burned one too many times.

Niektórzy to dawcy, którzy sparzyli się o raz za dużo.

Then there's another kind of taker that we won't be addressing today,

Jest jeszcze inny rodzaj biorcy, który dziś pominę.

To psychopaci.

and that's called a psychopath.

(Laughter)

(Śmiech)

I was curious, though, about how common these extremes are,

Byłem ciekaw, jak powszechne są te skrajności.

and so I surveyed over 30,000 people across industries

Ankietowałem ponad 30 000 ludzi z różnych branż,

z różnych grup.

around the world's cultures.

And I found that most people are right in the middle

Odkryłem, ze większość jest pośrodku.

between giving and taking.

They choose this third style called "matching."

Tę grupę zwę dopasowanymi.

Będąc dopasowanym, utrzymujesz równowagę.

If you're a matcher, you try to keep an even balance of give and take:

Coś za coś.

quid pro quo -- I'll do something for you if you do something for me.

And that seems like a safe way to live your life.

Brzmi jak bezpieczny sposób na życie.

Czy to najbardziej produktywny sposób?

But is it the most effective and productive way to live your life?

The answer to that question is a very definitive ...

Odpowiedź jest jednoznaczna...

maybe.

Może.

(Laughter)

Badałem wiele firm,

I studied dozens of organizations,

thousands of people.

tysiące ludzi.

I had engineers measuring their productivity.

Inżynierów i ich produktywność.

(Laughter)

(Śmiech)

I looked at medical students' grades --

Wyniki studentów medycyny,

even salespeople's revenue.

a także przychody sprzedawców.

(Laughter)

(Śmiech)

Nieoczekiwanie,

And, unexpectedly,

the worst performers in each of these jobs were the givers.

najgorzej wypadali dawcy.

The engineers who got the least work done

Inżynierowie z najgorszymi wynikami,

were the ones who did more favors than they got back.

oferowali więcej pomocy niż otrzymywali.

They were so busy doing other people's jobs,

Robiąc inne rzeczy,

nie mieli czasu ani siły na własną pracę.

they literally ran out of time and energy to get their own work completed.

W szkole medycznej najsłabsze oceny,

In medical school, the lowest grades belong to the students

who agree most strongly with statements like,

mieli ci, którzy mówili: "Kocham pomagać".

"I love helping others,"

which suggests the doctor you ought to trust

Co pokazuje, że ufać należy tym,

is the one who came to med school with no desire to help anybody.

którzy do szkoły medycznej poszli bez chęci pomocy.

(Laughter)

(Śmiech)

And then in sales, too, the lowest revenue accrued

W handlu najniższe przychody przypadały,

in the most generous salespeople.

najhojniejszym sprzedawcom.

I actually reached out to one of those salespeople

Dotarłem do jednego,

który był zagorzałym dawcą.

who had a very high giver score.

And I asked him, "Why do you suck at your job --"

Zapytałem: "Czemu jesteś taki słaby..."

I didn't ask it that way, but --

Żartuję, zapytałem:

(Laughter)

(Śmiech)

"What's the cost of generosity in sales?"

"Jaka jest cena hojności w handlu?".

And he said, "Well, I just care so deeply about my customers

Powiedział: "Zależy mi jedynie na kliencie,

that I would never sell them one of our crappy products."

nie mógłbym sprzedawać złych produktów".

(Laughter)

(Śmiech)

So just out of curiosity,

Ciekawi mnie,

kto identyfikuje się jako dawca?

how many of you self-identify more as givers than takers or matchers?

Raise your hands.

Podnieście rękę.

OK, it would have been more before we talked about these data.

Chwilę wcześniej mogłoby być was więcej.

But actually, it turns out there's a twist here,

Jednak sytuacja odwraca się.

because givers are often sacrificing themselves,

Dawcy poświęcają się,

but they make their organizations better.

ale dzięki nim w firmach jest lepiej.

We have a huge body of evidence --

Mamy na to wiele dowodów.

many, many studies looking at the frequency of giving behavior

Wiele badań sprawdza częstotliwość takich zachowań,

that exists in a team or an organization --

w organizacjach.

and the more often people are helping and sharing their knowledge

Im częściej ludzie pomagają, dzielą się wiedzą i doradzają,

and providing mentoring,

the better organizations do on every metric we can measure:

tym lepsze są te firmy na każdej płaszczyźnie:

wysokie zyski, zadowoleni klienci, zatrzymanie pracowników,

higher profits, customer satisfaction, employee retention --

even lower operating expenses.

nawet niższe koszty.

So givers spend a lot of time trying to help other people

Dawcy poświęcają czas na pomoc innym,

and improve the team,

ulepszając zespół

and then, unfortunately, they suffer along the way.

i niestety cierpią przez to.

I want to talk about what it takes

Chcę powiedzieć, jak dojść do punktu,

to build cultures where givers actually get to succeed.

w którym dawcy będą osiągać sukcesy.

So I wondered, then, if givers are the worst performers,

Jeśli dawcy są najgorsi,

who are the best performers?

kto jest najlepszy?

Let me start with the good news: it's not the takers.

Dobre wieści, to nie biorcy.

Biorcy pną się do góry tak szybko, jak spadają.

Takers tend to rise quickly but also fall quickly in most jobs.

And they fall at the hands of matchers.

Spadają w ręce dopasowanych.

If you're a matcher, you believe in "An eye for an eye" -- a just world.

Dopasowani głoszą zasadę "Oko za oko".

And so when you meet a taker,

Spotykając biorcę,

you feel like it's your mission in life

czują potrzebę,

to just punish the hell out of that person.

by odgryźć się takiej osobie.

(Laughter)

(Śmiech)

And that way justice gets served.

Tak tworzy się sprawiedliwość.

Well, most people are matchers.

Większość to dopasowani.

And that means if you're a taker,

Jeśli jesteś biorcą,

it tends to catch up with you eventually;

spotka to i ciebie.

what goes around will come around.

"Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie".

And so the logical conclusion is:

Nasuwa się wniosek,

że dopasowani są najlepsi.

it must be the matchers who are the best performers.

But they're not.

Ale nie są.

In every job, in every organization I've ever studied,

W każdym badaniu, które przeprowadziłem,

the best results belong to the givers again.

dawcy znów górowali.

Take a look at some data I gathered from hundreds of salespeople,

Te dane zebrałem wśród setek handlowców,

tracking their revenue.

śledząc ich przychody.

Dawcy są na obu końcach.

What you can see is that the givers go to both extremes.

They make up the majority of people who bring in the lowest revenue,

Tworzą większość, osiągającą najniższe,

jak i największe przychody.

but also the highest revenue.

Podobnie jest wśród inżynierów

The same patterns were true for engineers' productivity

i studentów medycyny.

and medical students' grades.

Dawcy reprezentują skrajne końce

Givers are overrepresented at the bottom and at the top

wykresów z moich badań.

of every success metric that I can track.

Which raises the question:

Rodzi się pytanie:

How do we create a world where more of these givers get to excel?

"Jak tworzymy świat, gdzie więcej dawców góruje?"

I want to talk about how to do that, not just in businesses,

Powiem, jak osiągnąć to poza biznesem,

but also in nonprofits, schools --

w organizacjach non-profit, szkołach

even governments.

czy w rządzie.

Are you ready?

Gotowi?

(Cheers)

(Entuzjazm)

I was going to do it anyway, but I appreciate the enthusiasm.

I tak bym to zrobił, ale dziękuję za entuzjazm.

(Laughter)

(Śmiech)

The first thing that's really critical

Pierwsza istotna kwestia.

is to recognize that givers are your most valuable people,

Zdanie sobie sprawy, że dawcy są najcenniejsi,

ale jeśli nie uważają, wypalą się.

but if they're not careful, they burn out.

So you have to protect the givers in your midst.

Trzeba chronić dawców w swoim gronie.

And I learned a great lesson about this from Fortune's best networker.

Dobra lekcja od najlepszego networkera według Fortune.

It's the guy, not the cat.

Mężczyzna, nie kot.

(Laughter)

(Śmiech)

His name is Adam Rifkin.

Nazywa się Adam Rifkin.

He's a very successful serial entrepreneur

Jest popularnym przedsiębiorcą.

who spends a huge amount of his time helping other people.

Spędza wiele czasu na pomaganiu.

And his secret weapon is the five-minute favor.

Jego tajną bronią jest szybka przysługa.

Adam said, "You don't have to be Mother Teresa or Gandhi

Stwierdził: "Nie musisz być Matką Teresą, ani Gandhim, by być dawcą.

to be a giver.

Wystarczy prosty pomysł, jak wnieść coś do życia innych".

You just have to find small ways to add large value

to other people's lives."

Może to być zapoznanie ludzi,

That could be as simple as making an introduction

between two people who could benefit from knowing each other.

którzy mogą wspierać się nawzajem.

Można podzielić się wiedzą czy opinią.

It could be sharing your knowledge or giving a little bit of feedback.

Może być to coś prostego, jak stwierdzenie:

Or It might be even something as basic as saying,

"You know,

"Sprawdzę, czy docenię kogoś,

I'm going to try and figure out

if I can recognize somebody whose work has gone unnoticed."

czyja praca jest niezauważana".

And those five-minute favors are really critical

Szybka przysługa jest istotna.

to helping givers set boundaries and protect themselves.

Pomaga dawcom określić granice i bronić się.

The second thing that matters

Kolejna ważna kwestia.

if you want to build a culture where givers succeed,

Chcąc, by dawcy osiągali sukcesy,

is you actually need a culture where help-seeking is the norm;

trzeba stworzyć grupę, gdzie szukanie pomocy jest normalne,

where people ask a lot.

gdzie ludzie proszą o pomoc.

This may hit a little too close to home for some of you.

Może to być o wiele zbyt dobrze znane niektórym.

[Czy musisz być dawcą w każdej znajomości?]

[So in all your relationships, you always have to be the giver?]

(Laughter)

(Śmiech)

What you see with successful givers

Jak widać po spełnionych dawcach,

dostrzegają oni, że dobrze jest też dostawać.

is they recognize that it's OK to be a receiver, too.

If you run an organization, we can actually make this easier.

Prowadząc organizację,

można uczynić proszenie o pomoc łatwiejszym.

We can make it easier for people to ask for help.

A couple colleagues and I studied hospitals.

Badaliśmy szpitale z kolegami.

Na niektórych oddziałach pielęgniarki poszukiwały pomocy,

We found that on certain floors, nurses did a lot of help-seeking,

na innych nie.

and on other floors, they did very little of it.

The factor that stood out on the floors where help-seeking was common,

Co wyróżniało oddziały, gdzie poszukiwanie pomocy było powszechne?

where it was the norm,

Była tam jedna pielęgniarka, której zadaniem

was there was just one nurse whose sole job it was

było pomaganie innym pielęgniarkom na oddziale.

to help other nurses on the unit.

When that role was available,

W tej sytuacji

nurses said, "It's not embarrassing, it's not vulnerable to ask for help --

pielęgniarki mówiły: "To nie wstyd prosić o pomoc,

it's actually encouraged."

jesteśmy do tego zachęcane".

Poszukiwanie pomocy nie jest ważne jedynie dla sukcesu

Help-seeking isn't important just for protecting the success

and the well-being of givers.

i samopoczucia dawców.

It's also critical to getting more people to act like givers,

Istotne jest, by więcej ludzi się tak zachowywało.

because the data say

Dane pokazują,

that somewhere between 75 and 90 percent of all giving in organizations

że około 75-90% aktów dawania w organizacji,

starts with a request.

zapoczątkowuje prośba.

But a lot of people don't ask.

Ale wielu ludzi nie prosi.

They don't want to look incompetent,

Nie chcą wyjść na niekompetentnych,

they don't know where to turn, they don't want to burden others.

nie wiedzą, kogo zapytać, nie chcą obciążać innych.

Yet if nobody ever asks for help,

Jeśli nikt nigdy nie prosi,

mamy wielu sfrustrowanych dawców,

you have a lot of frustrated givers in your organization

who would love to step up and contribute,

którzy chcieliby wykazać się,

if they only knew who could benefit and how.

gdyby tylko wiedzieli, kto może skorzystać i jak.

But I think the most important thing,

Najważniejszą rzeczą,

if you want to build a culture of successful givers,

by stworzyć kulturę spełnionych dawców,

is to be thoughtful about who you let onto your team.

jest analiza, kogo dopuszczamy do zespołu.

I figured, you want a culture of productive generosity,

Chcemy wyższej produktywności,

you should hire a bunch of givers.

powinniśmy zatrudnić dawców.

But I was surprised to discover, actually, that that was not right --

Byłem zdumiony odkrywając, że to nie prawda.

that the negative impact of a taker on a culture

Negatywny oddźwięk biorców w grupie,

is usually double to triple the positive impact of a giver.

jest nawet trzykrotnie wyższy, niż działania dawców.

Think about it this way:

Pomyślmy.

one bad apple can spoil a barrel,

Jedna kostka domina przewróci resztę.

but one good egg just does not make a dozen.

Jeden kwiat nie wzbije się ponad drzewa.

I don't know what that means --

Nie wiem, co to znaczy.

(Laughter)

(Śmiech)

But I hope you do.

Mam nadzieje, że wy tak.

No -- let even one taker into a team,

Wystarczy jeden biorca w zespole

and you will see that the givers will stop helping.

i dawcy przestaną pomagać.

They'll say, "I'm surrounded by a bunch of snakes and sharks.

Powiedzą: "Otaczają mnie węże i rekiny.

Why should I contribute?"

Czemu powinienem pomagać?"

Whereas if you let one giver into a team,

Natomiast jeden dawca

you don't get an explosion of generosity.

nie sprowokuje napływu hojności.

More often, people are like,

Ludzie myślą:

"Great! That person can do all our work."

"Świetnie, ta osoba zrobi naszą pracę".

So, effective hiring and screening and team building

Efektywne zatrudnianie i budowa zespołu

is not about bringing in the givers;

nie polegają na dodawaniu dawców.

Trzeba wyeliminować biorców.

it's about weeding out the takers.

If you can do that well,

Robiąc to,

you'll be left with givers and matchers.

zostajesz z dawcami i dopasowanymi.

The givers will be generous

Dawcy będą hojni,

because they don't have to worry about the consequences.

nie muszą martwić się konsekwencjami.

And the beauty of the matchers is that they follow the norm.

Fenomenem dopasowanych jest, że dopasują się do reszty.

So how do you catch a taker before it's too late?

Jak dostrzec biorcę, nim będzie za późno?

We're actually pretty bad at figuring out who's a taker,

Nie mamy talentu do tego.

especially on first impressions.

Zwłaszcza przy pierwszym wrażeniu.

There's a personality trait that throws us off.

Powoduje to jedna cecha charakteru.

It's called agreeableness,

Ugodowość.

one the major dimensions of personality across cultures.

Jedna z głównych cech w wielu kulturach.

Agreeable people are warm and friendly, they're nice, they're polite.

Ugodowi ludzie są mili, przyjaźni i uprzejmi.

You find a lot of them in Canada --

Jest ich masa w Kanadzie.

(Laughter)

(Śmiech)

Where there was actually a national contest

Odbył się tam krajowy konkurs,

to come up with a new Canadian slogan and fill in the blank,

na hasło reklamowe dla Kanady.

"Tak Kanadyjski jak..."

"As Canadian as ..."

I thought the winning entry was going to be,

Myślałem, że wygra hasło:

"Tak Kanadyjski, jak syrop klonowy," lub "...hokej".

"As Canadian as maple syrup," or, "... ice hockey."

But no, Canadians voted for their new national slogan to be --

Jednak wygrało inne hasło

i nie żartuję:

I kid you not --

"Tak Kanadyjski, jak to możliwe, w danej sytuacji".

"As Canadian as possible under the circumstances."

(Laughter)

(Śmiech)

Now for those of you who are highly agreeable,

Ci z was, którzy są ugodowi

or maybe slightly Canadian,

albo trochę kanadyjscy,

you get this right away.

od razu to rozumieją.

How could I ever say I'm any one thing

Jak powiedzieć, że coś reprezentuję,

when I'm constantly adapting to try to please other people?

gdy ciągle dopasowuję się do innych?

Disagreeable people do less of it.

Nieugodowi robią to inaczej.

They're more critical, skeptical, challenging,

Są bardziej krytyczni, sceptyczni, wymagający.

and far more likely than their peers to go to law school.

Prawdopodobnie trafią do szkoły prawniczej.

(Laughter)

(Śmiech)

That's not a joke, that's actually an empirical fact.

To fakt empiryczny.

(Laughter)

(Śmiech)

So I always assumed that agreeable people were givers

Zawsze zakładałem, że ludzie ugodowi są dawcami,

and disagreeable people were takers.

a nieugodowi, biorcami.

But then I gathered the data,

Wtedy zebrałem dane

and I was stunned to find no correlation between those traits,

i zdziwiłem się, bo nic się nie pokrywało.

because it turns out that agreeableness-disagreeableness

Grupy te zamieniły się miejscami.

is your outer veneer:

To okładka mówiąca:

How pleasant is it to interact with you?

"Jak przyjemny jest kontakt z tobą?".

Whereas giving and taking are more of your inner motives:

Dawanie i branie wypływa z wewnątrz.

What are your values? What are your intentions toward others?

Jakie masz wartości? Jakie intencje?

If you really want to judge people accurately,

Jeśli chcesz dokładnie oceniać,

trzeba zrobić to, na co czeka każdy konsultant na sali

you have to get to the moment every consultant in the room is waiting for,

i narysować tabelę.

and draw a two-by-two.

(Laughter)

(Śmiech)

The agreeable givers are easy to spot:

Ugodowy dawca to jasny punkt,

they say yes to everything.

zawsze się zgadza.

The disagreeable takers are also recognized quickly,

Nieugodowego biorcę również łatwo poznać,

although you might call them by a slightly different name.

choć można przedstawić ich inaczej.

(Laughter)

(Śmiech)

We forget about the other two combinations.

Zapominamy o dwóch kolejnych opcjach.

There are disagreeable givers in our organizations.

Nieugodowi dawcy.

There are people who are gruff and tough on the surface

To ludzie szorstcy i twardzi z zewnątrz,

but underneath have others' best interests at heart.

ale w ich sercu leży interes innych.

Or as an engineer put it,

Inżynier powiedziałby:

"Oh, disagreeable givers --

"Nieugodowy dawca,

like somebody with a bad user interface but a great operating system."

ktoś z brzydkim interfejsem, ale świetnym systemem operacyjnym".

(Śmiech)

(Laughter)

If that helps you.

Może to pomoże.

(Laughter)

(Śmiech)

Disagreeable givers are the most undervalued people in our organizations,

To najbardziej niedoceniani ludzie w organizacjach.

because they're the ones who give the critical feedback

Zbierają krytyczne komentarze,

that no one wants to hear but everyone needs to hear.

nikt nie chce ich słuchać, jednak wszyscy powinni.

We need to do a much better job valuing these people

Trzeba wysilić się, by docenić ich,

as opposed to writing them off early,

zamiast skreślać za wcześnie, mówiąc:

and saying, "Eh, kind of prickly,

"Nieprzyjemny, to na pewno samolubny biorca".

must be a selfish taker."

The other combination we forget about is the deadly one --

Kolejna zapominana śmiercionośna opcja.

the agreeable taker, also known as the faker.

Ugodowy biorca, znany jako oszust.

This is the person who's nice to your face,

Osoba z pozoru miła,

and then will stab you right in the back.

jednak później wbija nóż w plecy.

(Laughter)

(Śmiech)

And my favorite way to catch these people in the interview process

Moim sposobem na rozpoznanie ich

is to ask the question,

jest jedno pytanie:

"Can you give me the names of four people

"Czy możesz podać nazwiska czterech osób,

whose careers you have fundamentally improved?"

którym pomogłeś w karierze?".

The takers will give you four names,

Biorcy podadzą nazwiska

and they will all be more influential than them,

ludzi bardziej wpływowych niż oni sami.

because takers are great at kissing up and then kicking down.

Najpierw się podlizują, potem kopią.

Givers are more likely to name people who are below them in a hierarchy,

Dawcy podadzą nazwiska ludzi, którzy są niżej w hierarchii,

who don't have as much power,

którzy nie mają takiej mocy,

who can do them no good.

by pomóc im.

And let's face it, you all know you can learn a lot about character

Wiadomo, że można dowiedzieć się wiele o charakterze,

by watching how someone treats their restaurant server

obserwując, jak ktoś traktuje kelnerów

or their Uber driver.

czy kierowców Ubera.

So if we do all this well,

Robiąc to wszystko dobrze,

if we can weed takers out of organizations,

eliminując biorców,

if we can make it safe to ask for help,

likwidujemy strach przed proszeniem o pomoc,

if we can protect givers from burnout

chroniąc dawców przed wypaleniem,

and make it OK for them to be ambitious in pursuing their own goals

pozwalając im osiągać własne cele

as well as trying to help other people,

na równi z pomaganiem,

we can actually change the way that people define success.

możemy zmienić postrzeganie sukcesu przez innych.

Instead of saying it's all about winning a competition,

Zamiast postrzegać go jako zwycięstwo,

people will realize success is really more about contribution.

ludzie pojmą sukces jako wkład w całość.

I believe that the most meaningful way to succeed

Najlepszą drogą do sukcesu

is to help other people succeed.

jest pomoc innym w jego osiąganiu.

And if we can spread that belief,

Szerząc to przekonanie,

we can actually turn paranoia upside down.

można obrócić paranoję do góry nogami.

There's a name for that.

Jest na to nazwa.

It's called "pronoia."

Pronoja.

Pronoia is the delusional belief

Jest to urojona wiara,

that other people are plotting your well-being.

że inni knują, by było ci dobrze.

(Laughter)

(Śmiech)

That they're going around behind your back

Krążą za plecami

and saying exceptionally glowing things about you.

i mówią o tobie dobre rzeczy.

The great thing about a culture of givers is that's not a delusion --

Wspaniałą rzeczą dotyczącą dawców jest to, że to nie złudzenie.

it's reality.

To rzeczywistość.

I want to live in a world where givers succeed,

Chcę żyć w świecie, gdzie dawcy odnoszą sukcesy.

and I hope you will help me create that world.

Mam nadzieję, że pomożecie mi ten świat tworzyć.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)