What really happens to the plastic you throw away - Emma Bryce

Translator: glena fahd Reviewer: Daban Q. Jaff

This is the story of three plastic bottles,

ئەوە چیرۆکەکەیە لە سێ بوتڵی پلاستیکی،

empty and discarded.

بەتاڵ و فڕێدراو.

Their journeys are about to diverge

گەشتەکەیان خەریکبوو بەرەو هەڵوەشانەوە بچێت

with outcomes that impact nothing less than the fate of the planet.

لەگەڵ ئەنجامەکان کە کاریگەری کەمتر نییە لە چارەنوسی هەسارەکە.

But they weren't always this way.

بەڵام ئەوان هەمیشە بەو شێوەیە نەبوون.

To understand where these bottles end up, we must first explore their origins.

بۆ ئەوەی بزانین بوتڵەکان لەکوێ کۆتاییان پێدێت دەبێ بنچینەکانیان بزانین.

The heroes of our story were conceived in this oil refinery.

پاڵەوانی چیرۆکەکەمان لە پاڵاوگەی نەوت وەردەگیرا.

The plastic in their bodies

پلاستیک لە جەستەیاندا

was formed by chemically bonding oil and gas molecules together

دروستبوو بە بەستنەوەی گەردیلەکانی نەوت و گاز پێکەوە

to make monomers.

بۆ دروستکردنی مۆنۆمەرس.

In turn, these monomers were bonded into long polymer chains to make plastic

ئەم مۆنۆمەرسانە بۆندی زنجیرەی درێژی پۆلیمەرن بۆ دروستکردنی پلاستیک

in the form of millions of pellets.

لە شێوەی ملیۆنەها خڕۆکە.

Those were melted at manufacturing plants and reformed in molds

ئەوانەی لە کارگەکانی بەرهەمهێنان توانرانەوە و چاکسازی لە قالبەکان دەکات

to create the resilient material that makes up the triplets' bodies.

بۆ دروستکردبی ئەو ماددە تۆکمەیە کە لاشەی سیانەکەی لە پێکدێت.

Machines filled the bottles with sweet bubbily liquid

ئامێرەکان بوتڵەکانیان پڕکردەوە لەگەڵ شلەی شیرین

and they were then wrapped, shipped, bought, opened, consumed

پاشان پێچراونەتەوە، گوازراونەتەوە، کڕین، کراونەتەوە بەکارهاتوون

and unceremoniously discarded.

نا ڕەسمیانە و نەویستراو.

And now here they lie,

ئێستا ئەوان لێرە درۆ دەکەن،

poised at the edge of the unknown.

ھاوسەنگن لە لێواری نەزانراوەکە.

Bottle one, like hundreds of millions of tons of his plastic brethren,

بوتڵی یەک، وەک سەدان و ملیۆنان تۆن بوتڵی وەک خۆی،

ends up in a landfill.

لە کۆتایی دەکەوێتە زبڵدان.

This huge dump expands each day

ئەم جێگەی زبڵە ھەموو ڕۆژێک فراوانتر دەبێت

as more trash comes in and continues to take up space.

زبڵێ زیاتر دێتە ناو و باردەوام دەبێت لە شاگیرکردنی بۆشایی.

As plastics sit there being compressed amongst layers of other junk,

پلاستیکەکانی تر لەوێ دادەنرێن کە بەستراون لە نێوان چینە کۆنەکانی تر،

rainwater flows through the waste

ئاوی باران دەڕژێتە ناو پاشماوەکان

and absorbs the water-soluble compounds it contains,

پێکھاتە لە ئاو تواوەکان ھەڵدەمژێت،

and some of those are highly toxic.

ھەندێک لەوانە بە زۆری ژەھراوین.

Together, they create a harmful stew called leachate,

بە یەکەوە، پێکھاتەیەکی زیانبەخش دروست دەکەن پێی دەوترێت لیکەیت،

دەتوانێت بچێتە ناو ئاوی ژێر زەوی، خاک و جۆگە،

which can move into groundwater, soil and streams,

poisoning ecosystems and harming wildlife.

ژەھراوی کردنی ئیکۆسیستەمەکان و ئازاردانی ژیانی کێوی.

It can take bottle one an agonizing 1,000 years to decompose.

دەتوانێت بوتڵێک ببات بە ئازاری ١٠٠٠ ساڵ بۆ شیبونەوە.

دوو گەشتی بۆتڵ نامۆیە بەڵام، بە داخەوە، دڵخۆش نییە.

Bottle two's journey is stranger but, unfortunately, no happier.

He floats on a trickle that reaches a stream,

سەر ئاو دەکەوێت لەسەر تریکڵ کە دەگاتە جۆگەیەک،

a stream that flows into a river,

جۆگەیەک دەڕژێتە ڕوبارەکە،

and a river that reaches the ocean.

و ڕوبارێک کە دەگاتە زەریا.

After months lost at sea,

دوای چەند مانگێک ون بوو لە دەریا،

he's slowly drawn into a massive vortex, where trash accumulates,

بە ھێواشی بە گێژاوێکی گەورە کێشراوە، و کۆ کردنەوەی زبڵەکان،

a place known as the Great Pacific Garbage Patch.

شوێنێک ناسراوە بە پارچەی پاشماوەی گەورە.

Here the ocean's currents have trapped millions of pieces of plastic debris.

لێرە ئاکاری زەریاکان پێچیان خواردووە و ملۆنان پارچەی پاستیک بەجێ ماوە.

This is one of five plastic-filled gyres in the world's seas.

ئەمە یەکێکە لە ٥ پلاستیکی پڕکراو لە دەریاکانی جیھاندا.

Places where the pollutants turn the water into a cloudy plastic soup.

ئەو شوێنە پیسەی کە ئاوەکە دەگۆڕێت بۆ پلاستیکی شلی ھەوری.

Some animals, like seabirds, get entangled in the mess.

ھەندێک لە ئاژەڵەکان ، وەک باڵندەی دەریا، لە ناو جەنجاڵیەکە ئاڵۆز دەبن.

They, and others, mistake the brightly colored plastic bits for food.

ئەوان و ئەوانەی تر بە ڕوناکی ھەڵە دەکەن پارچە پلاستیکی ڕەنگاوڕەنگ بۆ خواردن.

Plastic makes them feel full when they're not,

پلاستیک وا دەکات ھەست بە پڕبوون بکەن کاتێک کە نیانە،

so they starve to death

مردن لە برسان

and pass the toxins from the plastic up the food chain.

ژەھرەکان لە پلاستیکەکە تێدەپەڕێت لە سەرەوەی زنجیرەی خواردن.

For example, it's eaten by lanternfish,

بۆ نمونە، ئەوە دەخورێت لە لایەن ماسی فانۆسی،

the lanternfish are eaten by squid,

ماسی فانۆسی دەخورێت لە لایەن سکوید.

the squid are eaten by tuna,

سکوید دەخورێت لە لایەن ماسی تونە.

and the tuna are eaten by us.

و ئێمە ماسی تونە دەخۆین.

And most plastics don't biodegrade,

زۆربەی پلاستیکەکان شی نابنەوە،

which means they're destined to break down into smaller and smaller pieces

ئەوان تەرخانکراون بۆ شکاندن بۆ پارچەی بچوک بچوک

called micro plastics,

پێیان دەوتری پلاستیکی بچوک(وردبینی),

which might rotate in the sea eternally.

لەوانەیە تاھەتایە لە دەریا بخولێنەوە.

But bottle three is spared the cruel purgatories of his brothers.

بەڵام بتڵی سێ پارێزراوە لە پاک کردنەوەی براکانی

A truck brings him to a plant

بارھەڵگرێک دەیھێنێت بۆ ڕوەکێک

where he and his companions are squeezed flat

لەو شوێنەی خۆی و ھاوەڵەکانی بە تەختی دەپەسترێن

and compressed into a block.

و پەستراوە لەناو پارچە تەختە.

Okay, this sounds pretty bad, too, but hang in there.

باشە، ئەم دەنگە زۆر خراپە، بەڵام لەوێ شۆڕ دەبێتەوە.

It gets better.

باشتر دەبێت.

The blocks are shredded into tiny pieces,

پارچەکان کراونەتە پارچەی بچوکتر،

which are washed and melted,

کامانە دەشۆرێن و دەتوێنرێنەوە،

so they become the raw materials that can be used again.

دەبنە کەرەستەی خاو کە دەتوانرێت بەکار بھێنرێنەوە دووبارە

As if by magic, bottle three is now ready to be reborn

وەک سیحرێک، ئێستا بوتڵی ٣ ئامادەیە بۆ نوێبونەوە(لەدایک بونەوە)

as something completely new.

وەک شتێکی تەواو نوێ.

For this bit of plastic with such humble origins,

بۆ ئەم پارچە پلاستیکە لەگەڵ ئەم بنچینە سادەیە،

suddenly the sky is the limit.

لەناکاو ئاسمان سنوربونی نییە.