How to practice emotional first aid | Guy Winch | TED

Translator: Rita Selimi Reviewer: Helena Bedalli

I grew up with my identical twin,

U rrita me binjakun tim identik

who was an incredibly loving brother.

i cili ishte një vëlla tepër i dashur

Now, one thing about being a twin is,

Tani, të qenurit binjak të bën ty ekspert

it makes you an expert at spotting favoritism.

për me dallu favoritizmin

If his cookie was even slightly bigger than my cookie,

Nëse biskota e tij ishte pak më e madhe se e imja, unë kisha pyetje.

I had questions.

edhe sigurisht nuk isha duke vdekur urie.

And clearly, I wasn't starving.

(Laughter)

(Te qeshura)

When I became a psychologist, I began to notice favoritism

Kur u bëra psikolog fillova ta shoh favoritizmin ndryshe

of a different kind;

and that is, how much more we value the body than we do the mind.

edhe kjo është se sa më shumë e vlerësojmë trupin se sa mendjen

I spent nine years at university earning my doctorate in psychology,

Shpenzova 9 vjet në universitet për ta fituar doktoratën në psikologji

and I can't tell you how many people look at my business card and say,

edhe nuk mundem me ju tregu se sa njerëz e shikojnë kartën e biznesit edhe më thonë

"Oh -- a psychologist. So, not a real doctor,"

"Oh, psikolog, Jo doktor i vërtetë"

sikur duhej të thuhej në kartë ajo.

as if it should say that on my card.

[Dr. Guy Winch, Just a Psychologist (Not a Real Doctor)]

(Te qeshura)

(Laughter)

This favoritism we show the body over the mind --

Këtë favoritizëm që i shfaqim trupit më shumë se mendjes, e shoh gjithkund

I see it everywhere.

I recently was at a friend's house,

Së fundmi isha në shtëpinë e një miku

and their five-year-old was getting ready for bed.

edhe fëmija i tyre 5 vjeçar po bëhej gati për shtrat.

He was standing on a stool by the sink, brushing his teeth,

Ai po qëndronte në stol afër lavamanit duke larë dhëmbët,

when he slipped and scratched his leg on the stool when he fell.

kur rrëshqiti dhe e gërvishti këmbën në stol kur ra.

He cried for a minute, but then he got back up,

Ai qau për një minutë por pastaj u ngrit

got back on the stool, and reached out for a box of Band-Aids

u kthye te stoli, edhe kërkoi një kuti me fasha dhe e vuri në vendin ku u gërvisht.

to put one on his cut.

Now, this kid could barely tie his shoelaces,

Tani, ky fëmijë mezi mundet te lidh këpucet,

but he knew you have to cover a cut so it doesn't become infected,

por e dinte se duhesh ta mbulosh prerjen, në mënyrë që të mos infektohesh,

and you have to care for your teeth by brushing twice a day.

edhe se duhesh të kujdesësh për dhëmbët duke i larë dy herë në ditë.

We all know how to maintain our physical health

Ne të gjithë e dimë si ta mbajmë shëndetin fizik

and how to practice dental hygiene, right?

dhe si me praktiku higjienën dentale,a po?

We've known it since we were five years old.

Ne e kemi ditur qe kur kemi qenë 5 vjeç.

But what do we know about maintaining our psychological health?

Por çka dimë ne për me mbajt shëndetin psikologjik?

Asgjë.

Well, nothing.

What do we teach our children about emotional hygiene?

çka i mësojmë fëmijët për higjienën emocionale?

Nothing.

Asgjë.

How is it that we spend more time taking care of our teeth

Si është e mundur që ne kalojmë më shumë kohë duke u kujdes për dhëmbët tonë

than we do our minds?

se sa për mendjen.

Why is it that our physical health is so much more important to us

Pse për ne shëndeti fizik është më i rëndësishëm

se sa shëndeti psikologjik?

than our psychological health?

We sustain psychological injuries even more often than we do physical ones,

Në mbajmë lëndime psikologjike më shpesh se sa fizike,

injuries like failure or rejection or loneliness.

lëndime si dështimi, refuzimi ose vetmia.

And they can also get worse if we ignore them,

Këto munden me shku edhe më keq nëse i injorojmë

and they can impact our lives in dramatic ways.

dhe mund të na ndikojnë jetën në mënyrë dramatike.

And yet, even though there are scientifically proven techniques

Akoma, edhe pse ka teknika shkencërisht të provuara

we could use to treat these kinds of psychological injuries,

që munde te përdorim për t'i trajtuar këto lloj lëndime psikologjike,

we don't.

ne s'i përdorim.

It doesn't even occur to us that we should.

As që na shkon në mendje.

"Oh, you're feeling depressed? Just shake it off; it's all in your head."

"Oh, po ndjehesh i depresionuar? Largoje se është e gjitha në kokën tënde".

A imagjinoni t'i thoni kështu dikujt me këmbë të thyer;

Can you imagine saying that to somebody with a broken leg:

"Oh, just walk it off; it's all in your leg."

"Oh, veq ec; e gjitha është në këmbën tënde."

(Laughter)

(Te qeshura)

It is time we closed the gap

Është koha ta mbyllim hapësirën mes shëndetit tonë mendor dhe atij psikologjik

between our physical and our psychological health.

It's time we made them more equal,

Është koha t'i bëjmë më të barabartë,

more like twins.

më shumë si binjakë.

Speaking of which, my brother is also a psychologist.

Pasi po flasim për binjakë, edhe vëllai im është gjithashtu psikolog.

So he's not a real doctor, either.

As ai nuk është doktor i vërtetë.

(Laughter)

(Te qeshura)

We didn't study together, though.

Ne nuk studiuam së bashku,

In fact, the hardest thing I've ever done in my life

Në fakt, gjëja më e vështirë që kam bëre në jetë

është qe kalova Atlantikun për në qytetin e New York-ut

is move across the Atlantic to New York City

to get my doctorate in psychology.

për te marre doktoratën në psikologji.

We were apart then for the first time in our lives,

U ndamë për herë të parë në jetë.

and the separation was brutal for both of us.

edhe ndarja ishte brutale për të dy ne.

But while he remained among family and friends,

Por derisa ai qëndroi me familjen dhe shokët,

I was alone in a new country.

Unë isha vetëm në një shtet të ri.

We missed each other terribly,

Na merte malli tmerrësisht

but international phone calls were really expensive then,

por thirrjet internacionale ishin shumë shtrejtë atëherë

and we could only afford to speak for five minutes a week.

edhe ne mund ta përballonim të flisnim vetëm 5 minuta në javë.

Kur na erdhi ditëlindja,

When our birthday rolled around,

it was the first we wouldn't be spending together.

Ishte e para që nuk po e kalonim bashkë.

We decided to splurge,

Vendosëm të harxhonim, atë javë do të flisnim 10 minuta.

and that week, we would talk for 10 minutes.

(Laughter)

I spent the morning pacing around my room, waiting for him to call --

E kalova mëngjesin dukë shëtitur në dhomë, duke e pritur thirrjen e tij --

duke prit e duke prit por telefoni nuk binte.

and waiting ...

and waiting.

But the phone didn't ring.

Duke e parë dalimin e kohës supozoja,

Given the time difference, I assumed,

"OK, he's out with friends, he'll call later."

"Ai ka dal me shoke, do të therrase më vonë".

There were no cell phones then.

Nuk kishte telefona celulare atëherë.

But he didn't.

Ai nuk thirri.

And I began to realize that after being away for over 10 months,

Edhe fillova ta kuptoj se pasi u bë 10 muaj që u largova,

he no longer missed me the way I missed him.

nuk po i mungoj atij ashtu si ai po më mungon mua.

E dija se në mëngjes do të më thirrte,

I knew he would call in the morning,

por ajo natë ishte nata më e gjatë dhe më e trishtuar e jetës time.

but that night was one of the saddest and longest nights of my life.

I woke up the next morning.

U zgjova mëngjesin tjetër.

I glanced down at the phone,

Ja lëshova sytë telefonit dhe e pash që e kisha lënë hapur

and I realized I had kicked it off the hook

when pacing the day before.

deri sa po shëtitesha në dhomë dje.

I stumbled out of bed,

U cova nga shtrati,

I put the phone back on the receiver, and it rang a second later.

E vura receptorin në vend dhe pas një sekonde ra telefoni,

And it was my brother,

Ishte vëllai im dhe, a ishte i zemëruar?.

and boy, was he pissed.

(Laughter)

(Te qeshura)

It was the saddest and longest night of his life as well.

Ishte nata më e mërzitshme dhe më e gjatë e jetës tij gjithashtu.

Unë u mundova t'ja spjegoj çka ka ndodhur por ai tha,

Now, I tried to explain what happened, but he said,

"I don't understand.

"Nuk e kuptoj, pasi e pe që unë nuk po të thërras,

If you saw I wasn't calling you,

why didn't you just pick up the phone and call me?"

pse nuk më telefonove ti?"

He was right.

Ai kishte të drejtë. Pse nuk e thirra?

Why didn't I call him?

I didn't have an answer then.

Atëherë nuk kisha përgjigje por tani kam,

But I do today,

dhe është e thjeshtë: vetmia.

and it's a simple one:

loneliness.

Loneliness creates a deep psychological wound,

Vetmia krijon një plagë të thellë psikologjike,

që shtrembëron përceptimet tona dhe që përzien mendimet tona.

one that distorts our perceptions and scrambles our thinking.

Na bën të mendojmë se njerëzit rreth nesh, kujdesen shumë më pak se sa në të vërtetë.

It makes us believe that those around us care much less than they actually do.

Na bën të frikësuar për tu lidhur,

It make us really afraid to reach out,

because why set yourself up for rejection and heartache

sepse pse ta vësh vetën në pozitë për refuzim dhe dhimbje të zemrës

kur zemra juaj tashmë po dhemb më shumë se sa mund ta përballoni?

when your heart is already aching more than you can stand?

I was in the grips of real loneliness back then,

Unë isha i mbërthyer nga vetmia e vërtetë atëherë,

but I was surrounded by people all day, so it never occurred to me.

por isha i rrethuar nga njerëzit tërë ditën dhe nuk më binte në mend.

But loneliness is defined purely subjectively.

Por vetmia është e definuar pastër në mënyrë subjektive.

It depends solely on whether you feel emotionally or socially disconnected

Varet nga ajo nëse ndjeni

emocionalisht apo socialisht i shkëputur nga njerëzit rreth jush.

from those around you.

And I did.

Dhe unë ndjehesha ashtu.

Ka shumë studime për vetminë dhe të gjitha janë tejet të frikshme

There is a lot of research on loneliness, and all of it is horrifying.

Loneliness won't just make you miserable;

Vetmia jo vetëm të bën të mjerueshëm, por mund t'ju vrasë.

it will kill you.

I'm not kidding.

Nuk bej shaka.

Chronic loneliness increases your likelihood of an early death

Vetmia kronike i rrit shanset për vdekje të hershme

by 14 percent.

për 14 përçind.

Fourteen percent!

Loneliness causes high blood pressure,

Vetmia shkakton tension të lartë të gjakut dhe kolesterol të lartë.

high cholesterol.

It even suppress the functioning of your immune system,

Ajo bile dhe e bllokon funksionimin e sistemit imunitar,

making you vulnerable to all kinds of illnesses and diseases.

dhe të bën të dobët ndaj çdo lloj sëmundje.

In fact, scientists have concluded that taken together,

Në fakt shkencëtarët kanë konkluduar se kur meren së bashku,

chronic loneliness poses as significant a risk

vetmia kronike ofron rrezik signifikant

for your long-term health and longevity

për shëndetin afatgjatë te njejtë si pirja e duhanit.

as cigarette smoking.

Now, cigarette packs come with warnings saying, "This could kill you."

Paketat e cigarëve vijnë me paralajmërim që thotë se "Kjo mund t'ju vrasë".

But loneliness doesn't.

Por vetmia jo.

And that's why it's so important

Për këtë është e rëndësishme ta bëjmë primar shëndetin psikologjik,

that we prioritize our psychological health,

dhe ta praktikojmë higjienën emocionale.

that we practice emotional hygiene.

Because you can't treat a psychological wound

Sepse ju nuk mundeni me trajtu një plagë psikologjike

if you don't even know you're injured.

nëse nuk e dini se jeni të dëmtuar.

Loneliness isn't the only psychological wound

Vetmia nuk është e vetmja plagë psikologjike

that distorts our perceptions and misleads us.

që na shtrembëron përceptimet tona dhe na çorienton.

Failure does that as well.

Dështimi e bën këtë gjithashtu.

I once visited a day care center,

Njëherë vizitova një qendër të kujdesit ditor,

where I saw three toddlers play with identical plastic toys.

ku pash tre fëmijë që luanin, me lodra plastike të njejta.

You had to slide the red button, and a cute doggie would pop out.

Duhej ta rrëshqisin butonin e kuq dhe një qen simpatik shfaqej.

One little girl tried pulling the purple button, then pushing it,

Një vajzë e vogël u mundua ta tërhiqte butonin vjollcë, pastaj ta shtynte,

and then she just sat back and looked at the box

dhe pas kësaj ajo u ul, shikonte kutinë, deri sa buza e poshtme i dridhej.

with her lower lip trembling.

Djali afër saj e pa këtë derisa ndodhte,

The little boy next to her watched this happen,

then turned to his box and burst into tears without even touching it.

u kthye te kutia dhe ia plasi të qarit pa e prekur fare kutinë.

Meanwhile, another little girl tried everything she could think of

Ndërkohë, një vajzë tjetër provoi gjithçka të mundshme

until she slid the red button,

deri sa e rrëshqiti butonin e kuq,

the cute doggie popped out, and she squealed with delight.

qenushi simpatik u shfaq dhe ajo filloi të hidhej me kënaqësi.

So: three toddlers with identical plastic toys,

Pra tre fëmijë të vegjël me lodra plastike identike

por me reagime të ndryshme për dështimin.

but with very different reactions to failure.

The first two toddlers were perfectly capable of sliding a red button.

Dy të parët ishin të aftë ta rrëshqisin butonin e kuq.

The only thing that prevented them from succeeding

Gjëja e vetme që i ndalonte nga suksesi

was that their mind tricked them into believing they could not.

ishte mendja e tyre e cila i mashtronte duke i bërë të besonin se ata nuk munden.

Now, adults get tricked this way as well, all the time.

Tani, të rriturit mashtrohen kështu gjatë gjithë kohës.

Në fakt, ne të gjithë kemi një set të ndjenjave dhe bindjeve që shkaktohen

In fact, we all have a default set of feelings and beliefs

that gets triggered whenever we encounter frustrations and setbacks.

kur ballafaqohemi me frustrime dhe pengesa.

Are you aware of how your mind reacts to failure?

A jeni të vetëdijshëm si reagon mendja juaj ndaj dështimit?

You need to be.

Duhet të jeni.

Because if your mind tries to convince you you're incapable of something,

Sepse nëse mendja juaj provon t'ju bindë se ju jeni i paaftë për të bërë diçka

and you believe it,

dhe ju e besoni atë,

then like those two toddlers, you'll begin to feel helpless

atëherë sikur dy fëmijët e vegjël, do të filloni të ndjeheni të pazotë

and you'll stop trying too soon, or you won't even try at all.

dhe do të ndaloni së provuari shpejt, ose nuk do të provoni fare.

And then you'll be even more convinced you can't succeed.

Dhe pastaj do të bindeni edhe më shumë se nuk do të keni sukses.

You see, that's why so many people function below their actual potential.

E shihni, kjo është pse shumë njerëz funksionojnë poshtë potencialit që kanë.

Because somewhere along the way, sometimes a single failure

Sepse diku rrugës, nganjëherë një dështim

convinced them that they couldn't succeed, and they believed it.

i ka bindur ata se nuk mund të kenë sukses dhe ata e kanë besuar atë.

Sepse nëse njëherë bindemi për diçka, është shumë e veshtirë të ndërrosh mendje.

Once we become convinced of something, it's very difficult to change our mind.

I learned that lesson the hard way when I was a teenager with my brother.

Unë e mësova këtë mësim në mënyrën e vështirë kur isha adoleshent me vëllanë.

We were driving with friends down a dark road at night,

Ne ishim duke vozitur me shokë në një rrugë të errët natën.

when a police car stopped us.

kur na ndaloi një polic.

Kishte pasur një grabitje në atë zonë dhe ata po kërkonin të dyshuarit.

There had been a robbery in the area and they were looking for suspects.

The officer approached the car, and shined his flashlight on the driver,

Oficeri iu afrua veturës, dhe e lëshoi dritën tek vozitësi,

then on my brother in the front seat,

pastaj tek vëllai im në ulësen përpara, dhe pastaj tek une.

and then on me.

And his eyes opened wide and he said,

I hapi sytë dhe tha,

"Ku e kam parë fytyrën tuaj më përpara?"

"Where have I seen your face before?"

(Te qeshura)

(Laughter)

And I said,

Dhe unë thash, "Në ulësen përpara."

"In the front seat."

(Laughter)

(Te qeshura)

But that made no sense to him whatsoever,

Por kjo nuk kishte kuptim për atë,

so now he thought I was on drugs.

Kështu që ai mendoi se unë kisha marre drogë

(Laughter)

(Te qeshura)

So he drags me out of the car, he searches me,

Kështu që ai më nxjerr nga makina, më kontrollon,

he marches me over to the police car,

me drejton drejt veturës së policisë,

and only when he verified I didn't have a police record,

dhe vetëm kur e vërtetoi se nuk kisha dosje në polici

munda t'i tregoj që e kisha një binjak në ulësen përpara.

could I show him I had a twin in the front seat.

But even as we were driving away,

Por edhe derisa largoheshim me makinë, mund ta shihje nga shikimi i tij

you could see by the look on his face he was convinced

se ai ishte i bindur që unë po ikja sepse kisha bërë diçka.

that I was getting away with something.

(Laughter)

Mendja jonë vështirë ndryshohet pasi të bindemi për diçka.

Our mind is hard to change once we become convinced.

So it might be very natural to feel demoralized

Është e natyrshme të ndjeheni të demoralizuar e të mposhtur pas dështimit.

and defeated after you fail.

But you cannot allow yourself to become convinced you can't succeed.

Por ju nuk mund ta lejoni vetën të bindeni se nuk mund të keni sukses.

You have to fight feelings of helplessness.

Duhet t'i luftoni ndjenjat e pafuqisë.

Duhet të fitoni kontroll mbi situatën.

You have to gain control over the situation.

And you have to break this kind of negative cycle

Dhe ju duhet ta thyeni këtë lloj cikli negativ para se të fillojë.

before it begins.

[Stop Emotional Bleeding]

Our minds and our feelings --

Mendjet dhe ndjenjat tona,

they're not the trustworthy friends we thought they were.

nuk janë shokët e besueshëm sic i kemi menduar.

They're more like a really moody friend,

Janë më shumë si një shok me humor të ndryshueshëm,

who can be totally supportive one minute, and really unpleasant the next.

që mund të jetë shumë mbështetës në një moment dhe shumë i pakënaqur në tjetrin.

Njëherë kam punuar më një grua

I once worked with this woman who, after 20 years marriage

e cila pas 20 vitëve martesë dhe pas një divorci të shëmtuar,

and an extremely ugly divorce,

ishte më në fund gati për takimin e parë.

was finally ready for her first date.

She had met this guy online,

Ajo kishte hasur online një djalë që dukej i mirë dhe i suksesshëm,

and he seemed nice and he seemed successful,

dhe më e rëndësishmja dukej që e pëlqente atë.

and most importantly, he seemed really into her.

So she was very excited, she bought a new dress,

Kështu ajo ishte shumë e entuziazmuar, bleu një fustan të ri,

and they met at an upscale New York City bar for a drink.

dhe u takuan në një bar të pasur të New York-ut për një pije.

Ten minutes into the date, the man stands up and says,

Pas 10 minutave të takimit burri ngritet në këmbë dhe i thotë

"I'm not interested," and walks out.

"Nuk jam i interesuar," dhe ikën.

Rejection is extremely painful.

Refuzimi është tejet i dhimbshëm.

The woman was so hurt she couldn't move.

Gruaja ishte aq e lënduar sa nuk lëvizte, çka mundi të bëj ishte ta thirrte një mik.

All she could do was call a friend.

Here's what the friend said: "Well, what do you expect?

Ja çka i tha miku : "Eh pra, çfarë prisje?

You have big hips, you have nothing interesting to say.

Ti ke ije të gjera, ske ndonjë gjë interesante për të thënë,

Why would a handsome, successful man like that

Pse një burrë i bukur dhe i suksseshëm

si ai do të dilte me një humbëse si ti?"

ever go out with a loser like you?"

Shokuese, apo jo, se si një mik mund të jetë kaq mizor?

Shocking, right, that a friend could be so cruel?

But it would be much less shocking

Por do të ishte më pak shokuese

nëse ju them se nuk ishte miku që e tha këtë

if I told you it wasn't the friend who said that.

It's what the woman said to herself.

Ishte çka gruaja i thonte vetës.

And that's something we all do,

Dhe kjo është çka bëjmë ne të gjithë, sidomos pas një refuzimi.

especially after a rejection.

We all start thinking of all our faults and all our shortcomings,

Ne të gjithë fillojmë të mendojmë për fajin dhe mangësitë tona,

what we wish we were, what we wish we weren't.

çka do të donim të ishim, dhe të mos ishim,

We call ourselves names.

ne e thërrasim vetën me emra.

Maybe not as harshly, but we all do it.

Ndoshta jo aq ashpër, por e bëjmë.

And it's interesting that we do,

Dhe është interesante që e bëjmë këtë, sepse vetëbesimi ynë tashmë është lënduar.

because our self-esteem is already hurting.

Why would we want to go and damage it even further?

Pse do të donim ta dëmtojmë atë më shumë

We wouldn't make a physical injury worse on purpose.

Ne nuk do ta bënim një plagë fizike më keq me qëllim.

You wouldn't get a cut on your arm and decide, "Oh! I know --

Ti nuk do ta kishe pre dorën dhe me vendos, "Oh, unë e di!

I'm going to take a knife and see how much deeper I can make it."

Do ta mar një thikë dhe ta shoh sa të thellë mundem me bë."

But we do that with psychological injuries all the time.

Por ne e bëjmë këtë me plagë psikologjike gjatë gjithë kohës.

Why? Because of poor emotional hygiene.

Pse? Për shkak higjienës emocionale të dobët.

Because we don't prioritize our psychological health.

Sepse ne nuk e bëjmë primar shëndetin tonë psikologjik.

We know from dozens of studies that when your self-esteem is lower,

Ne e dijmë nga qindra studime se kur vetëbesimi është i ulët,

you are more vulnerable to stress and to anxiety;

Jeni më të dobët ndaj stresit dhe ankthit,

that failures and rejections hurt more,

dështimi dhe refuzimi lëndojnë më shumë, mer kohë më të gjatë për ta rimarrë veten.

and it takes longer to recover from them.

So when you get rejected, the first thing you should be doing

Pra kur ju refuzojnë, gjëja e parë që do të duhej të bëni

is to revive your self-esteem,

është ta ngjallni vetëbesimin, e jo të bashkoheni me Fight Club.

not join Fight Club and beat it into a pulp.

Kur jeni në dhimbje emocionale,

When you're in emotional pain,

treat yourself with the same compassion

trajtoje vetën me dhembshurinë e njejtë që do ta prisje nga një mik i mirë.

you would expect from a truly good friend.

[Protect Your Self-Esteem]

We have to catch our unhealthy psychological habits and change them.

Ne duhet t'i kapim shprehitë psikologjike të pashëndetshme dhe t'i ndryshojmë ato.

And one of unhealthiest and most common is called rumination.

Një më e pashëndetshmja dhe më e shpeshta quhet rimendim.

To ruminate means to chew over.

Të rimendosh do të thotë ta përsëritësh.

It's when your boss yells at you

Është kur shefi të bërtet, apo profesori të bën të dukesh si budalla në klasë,

or your professor makes you feel stupid in class,

or you have big fight with a friend

ose kur grindesh me një shok

and you just can't stop replaying the scene in your head for days,

dhe nuk mund të ndalesh duke e përsëritur këtë skenë në kokën tënde me ditë të tëra

sometimes for weeks on end.

ndonjëherë edhe me javë.

Rimendimi për ngjarje tronditëse shumë lehtë mund të kalojë në shprehi

Now, ruminating about upsetting events in this way can easily become a habit,

and it's a very costly one,

dhe është mjaft e kushtueshme.

because by spending so much time focused on upsetting and negative thoughts,

Sepse duke kaluar kaq shumë kohë fokusuar në mendime tronditse dhe negative

ju jeni në fakt duke e vënë vetën në rrezik signifikant

you are actually putting yourself at significant risk

për të zhvilluar depresion klinik, alkoolizëm, çregullime të ngrënit,

for developing clinical depression,

alcoholism,

eating disorders,

and even cardiovascular disease.

dhe sëmundje kardiovaskulare.

The problem is,

Problemi është se urgjenca për rimendim është shumë e fortë dhe e rëndësishme,

the urge to ruminate can feel really strong and really important,

so it's a difficult habit to stop.

pra është e vështirë ta ndalosh.

I know this for a fact,

Unë e di këtë sigurt sepse, para një viti,

because a little over a year ago, I developed the habit myself.

Unë e zhvillova këtë shprehi.

You see, my twin brother was diagnosed with stage 3 non-Hodgkin's lymphoma.

Vëllai im binjak ishte diagnostifikuar me Hodgkin Lymphoma në shkallën e tretë.

His cancer was extremely aggressive.

Kanceri i tij ishte ekstremisht agresiv.

He had visible tumors all over his body.

Ai kishte tumorë të dukshëm në të gjithë trupin.

And he had to start a harsh course of chemotherapy.

Dhe ai u desh të fillonte një cikël të ashpër të kimioterapisë.

And I couldn't stop thinking about what he was going through.

Dhe unë nuk mund të ndalesha së menduari nëpër çka po kalonte ai.

I couldn't stop thinking about how much he was suffering,

Unë nuk mund të ndalesha së menduari se sa shumë ai po vuante,

edhe pse ai kurrë nuk u ankua, as edhe një herë.

even though he never complained, not once.

He had this incredibly positive attitude.

Ai kishte një qëndrim tepër pozitiv.

Shëndeti i tij psikologjik ishte i mrekullueshëm.

His psychological health was amazing.

I was physically healthy, but psychologically, I was a mess.

Unë isha fizikisht mirë, por psikologjikisht isha lëmsh.

Por unë e dija çka të bëj.

But I knew what to do.

Studies tell us that even a two-minute distraction is sufficient

Studimet tregojnë se edhe vetëm dy minuta shpërqëndrim janë të mjaftueshme

për ta thyer urgjencën për të rimenduar në atë moment.

to break the urge to ruminate in that moment.

Dhe sa herë kisha një mendim brengosës, tonditës, negativ,

And so each time I had a worrying, upsetting, negative thought,

I forced myself to concentrate on something else until the urge passed.

e detyroja vetën të koncentrohem në diçka tjetër derisa të kalonte ajo nevoje.

And within one week, my whole outlook changed

Dhe për një javë, gjithë pikëpamja ime ndryshoi

and became more positive and more hopeful.

u bë më pozitive dhë më optimiste.

[Battle Negative Thinking]

Nine weeks after he started chemotherapy, my brother had a CAT scan,

Nëntë javë pasi ai filloi kimioterapinë, vëllau im pati nje CAT skan

dhe unë isha me të kur ai mori rezultatet.

and I was by his side when he got the results.

All the tumors were gone.

Gjithë tumorët ishin zhdukur.

He still had three more rounds of chemotherapy to go,

Ai ende kishte edhe tri raunde të kimioterapisë.

but we knew he would recover.

por ne e dinim se ai do të shërohej.

This picture was taken two weeks ago.

Kjo fotografi është bërë para dy javesh.

By taking action when you're lonely,

Duke ndërmarrë veprime kur je i vetmuar,

by changing your responses to failure,

duke ndërruar përgjigjet tua ndaj dështimit,

by protecting your self-esteem,

duke mbrojtur vetëbesimin tënd,

by battling negative thinking,

duke i mposhtur mendimet negative,

you won't just heal your psychological wounds,

ju nuk do t'i shëroni vetëm plagët psikologjike,

ju do të ndërtoni elasticitet emocional, ju do të rriteni.

you will build emotional resilience,

you will thrive.

A hundred years ago, people began practicing personal hygiene,

Njëqind vjet më parë, njerëzit filluan ta praktikonin higjienën personale

dhe norma e jetëgjatësisë u rrit me mbi 50 për qind

and life expectancy rates rose by over 50 percent

in just a matter of decades.

vetëm për një dekadë.

I believe our quality of life could rise just as dramatically

Unë e besoj se cilësia e jetës tonë mund të rritet aq dramatikisht

nëse ne fillojmë ta praktikojmë higjienën emocionale.

if we all began practicing emotional hygiene.

A mund ta imagjinoni si do të ishte bota

Can you imagine what the world would be like

nëse çdokush do të ishte psikologjikisht më i shëndetshëm?

if everyone was psychologically healthier?

If there were less loneliness and less depression?

Nëse do të kishte më pak vetmi dhe më pak depresion?

If people knew how to overcome failure?

Nëse njerëzit do të dinin si ta mundnin dështimin?

If they felt better about themselves and more empowered?

Nëse ata do të ndjeheshin më mirë për veten dhe më të fuqizuar?

If they were happier and more fulfilled?

Nëse do të ishin më të lumtur dhe më të përmbushur?

I can, because that's the world I want to live in.

Unë mundem, sepse kjo është bota në të cilën unë dua të jetoj,

kjo është bota në të cilën do të jetojë vëllai im.

And that's the world my brother wants to live in as well.

And if you just become informed and change a few simple habits, well --

Dhe nëse ju informoheni dhe i ndërroni disa shprehi të thjeshta,

kjo pra është bota në të cilën ne të gjithë mund të jetojmë.

that's the world we can all live in.

Faleminderit shumë.

Thank you very much.

(Applause)

(Duartrokitje)