Tania Luna: How a penny made me feel like a millionaire

Tłumaczenie: Martyna Bajek Korekta: Katarzyna Wypniewska

I'm five years old, and I am very proud.

Mam pięć lat i jestem bardzo dumna.

My father has just built the best outhouse

Tata właśnie zbudował najlepszy wychodek

in our little village in Ukraine.

w naszej małej wiosce na Ukrainie.

Inside, it's a smelly, gaping hole in the ground,

Wewnątrz to tylko śmierdząca dziura w ziemi,

but outside, it's pearly white formica

ale na zewnątrz ściany są z bieluśkiego laminatu

and it literally gleams in the sun.

i dosłownie lśnią w słońcu.

This makes me feel so proud, so important,

Czuję się taka dumna i ważna,

that I appoint myself the leader of my little group of friends

że mianuję się szefową paczki przyjaciół

and I devise missions for us.

i wyznaczam nam misje.

So we prowl from house to house

Skradamy się od domu do domu,

looking for flies captured in spider webs

szukamy much schwytanych w pajęczyny

and we set them free.

i uwalniamy je.

Four years earlier, when I was one,

Cztery lata wcześniej, gdy miałam rok,

after the Chernobyl accident,

po wybuchu w Czarnobylu

the rain came down black,

spadł czarny deszcz.

and my sister's hair fell out in clumps,

Włosy siostry wypadały kępkami,

and I spent nine months in the hospital.

a ja spędziłam 9 miesięcy w szpitalu.

There were no visitors allowed,

Odwiedziny nie były dozwolone,

so my mother bribed a hospital worker.

więc mama przekupiła kogoś z personelu.

She acquired a nurse's uniform,

Zdobyła pielęgniarski fartuch

and she snuck in every night to sit by my side.

i zakradała się każdej nocy, by siedzieć przy mnie.

Five years later, an unexpected silver lining.

5 lat później okazało się, że to szczęście w nieszczęściu.

Thanks to Chernobyl, we get asylum in the U.S.

Dzięki Czarnobylowi dostajemy azyl w USA.

I am six years old, and I don't cry when we leave home

Mam sześć lat. Nie płaczę, gdy opuszczamy dom

and we come to America,

i przyjeżdżamy do Ameryki,

because I expect it to be a place filled with rare

bo spodziewam się, że pełno tu

and wonderful things like bananas and chocolate

rzadkich wspaniałości, jak banany i czekolada,

and Bazooka bubble gum,

albo guma balonowa Bazooka.

Bazooka bubble gum with the little cartoon wrappers inside,

Balonówkę Bazooka z komiksem w środku,

Bazooka that we'd get once a year in Ukraine

na Ukrainie dostawało się raz do roku

and we'd have to chew one piece for an entire week.

i żuło się jeden kawałek przez cały tydzień.

So the first day we get to New York,

Pierwszego dnia w Nowym Jorku

my grandmother and I find a penny

znajdujemy z babcią miedziaka

in the floor of the homeless shelter that my family's staying in.

na podłodze przytułku dla bezdomnych, gdzie mieszkamy.

Only, we don't know that it's a homeless shelter.

Tyle, że my nie wiemy, że to przytułek.

We think that it's a hotel, a hotel with lots of rats.

Myślimy, że to hotel z mnóstwem szczurów.

So we find this penny kind of fossilized in the floor,

Miedziak wygląda jakby wrósł w podłogę

and we think that a very wealthy man must have left it there

i sądzimy, że zostawił go jakiś bogacz,

because regular people don't just lose money.

bo zwykli ludzie nie gubią pieniędzy ot tak.

And I hold this penny in the palm of my hand,

Trzymam w dłoni monetę,

and it's sticky and rusty,

jest lepka i zaśniedziała,

but it feels like I'm holding a fortune.

ale ja czuję się, jakbym miała majątek.

I decide that I'm going to get my very own piece

Postanawiam kupić swoją własną

gumę balonową Bazooka.

of Bazooka bubble gum.

And in that moment, I feel like a millionaire.

I w tym momencie czuję się jak milionerka.

About a year later, I get to feel that way again

Jakiś rok później znowu się tak czuję,

kiedy znajdujemy w śmietniku torbę pełną pluszaków.

when we find a bag full of stuffed animals in the trash,

and suddenly I have more toys

Nagle mam więcej zabawek

than I've ever had in my whole life.

niż kiedykolwiek.

And again, I get that feeling when we get a knock

Mam to uczucie po raz kolejny, gdy ktoś puka

on the door of our apartment in Brooklyn,

do naszego mieszkania na Brooklynie.

and my sister and I find a deliveryman

Widzimy z siostrą, że to dostawca

with a box of pizza that we didn't order.

z pudełkiem pizzy, którego nie zamawiałyśmy.

So we take the pizza, our very first pizza,

Bierzemy naszą pierwszą pizzę

and we devour slice after slice

i pochłaniamy, kawałek po kawałku.

as the deliveryman stands there and stares at us from the doorway.

Dostawca stoi i gapi się na nas.

And he tells us to pay, but we don't speak English.

Każe nam zapłacić, ale nie znamy angielskiego.

My mother comes out, and he asks her for money,

Przychodzi mama, on żąda od niej pieniędzy,

but she doesn't have enough.

ale ona nie ma tyle.

She walks 50 blocks to and from work every day

Codziennie chodzi pieszo 50 przecznic do pracy i z powrotem,

just to avoid spending money on bus fare.

żeby nie wydawać pieniędzy na autobus.

Then our neighbor pops her head in,

Wtedy pojawia się sąsiadka

and she turns red with rage when she realizes

i czerwienieje ze złości, gdy zdaje sobie sprawę,

that those immigrants from downstairs

że ci imigranci piętro niżej

have somehow gotten their hands on her pizza.

dobrali się jakoś do jej pizzy.

Everyone's upset.

Wszyscy są zdenerwowani.

But the pizza is delicious.

Ale pizza jest przepyszna.

It doesn't hit me until years later just how little we had.

Dopiero po latach uderzyło mnie, jak niewiele mieliśmy.

On our 10 year anniversary of being in the U.S.,

Dziesiątą rocznicę pobytu w USA

we decided to celebrate by reserving a room

postanowiliśmy uczcić, wynajmując pokój w tym hotelu,

at the hotel that we first stayed in when we got to the U.S.

gdzie zatrzymaliśmy się po przyjeździe do USA.

The man at the front desk laughs, and he says,

Mężczyzna w recepcji mówi ze śmiechem:

"You can't reserve a room here. This is a homeless shelter."

"Tu nie ma pokoi do wynajęcia. To przytułek dla bezdomnych".

And we were shocked.

Byliśmy wstrząśnięci.

My husband Brian was also homeless as a kid.

Mój mąż Brian też był bezdomny w dzieciństwie.

His family lost everything, and at age 11,

Jego rodzina straciła wszystko. Gdy miał 11 lat,

he had to live in motels with his dad,

musiał mieszkać z tatą w motelach.

motels that would round up all of their food

Zabierano im tam całą żywność w zastaw,

and keep it hostage until they were able to pay the bill.

dopóki nie zapłacili rachunku.

And one time, when he finally got his box

Raz, kiedy dostał z powrotem płatki śniadaniowe,

of Frosted Flakes back, it was crawling with roaches.

w pudełku roiło się od karaluchów.

But he did have one thing.

Ale miał jedną rzecz.

He had this shoebox that he carried with him everywhere

Miał takie pudełko po butach, które wszędzie zabierał.

containing nine comic books,

W środku było dziewięć komiksów,

two G.I. Joes painted to look like Spider-Man

dwie figurki G.I. Joe pomalowane jak Spiderman,

and five Gobots. And this was his treasure.

i pięć Gobotów. To był jego skarb.

This was his own assembly of heroes

To była jego własna drużyna bohaterów,

that kept him from drugs and gangs

która chroniła go przed narkotykami i gangami

and from giving up on his dreams.

oraz przed porzuceniem marzeń.

I'm going to tell you about one more

Opowiem wam o jeszcze jednym

formerly homeless member of our family.

niegdyś bezdomnym członku naszej rodziny.

This is Scarlett.

Oto Scarlett.

Once upon a time, Scarlet was used as bait in dog fights.

Kiedyś Scarlett używano jako przynęty w walkach psów.

She was tied up and thrown into the ring

Wiązano ją i wrzucano na ring,

for other dogs to attack so they'd get more aggressive before the fight.

gdzie inne psy atakowały ją, żeby wzmóc agresję przed walką.

And now, these days, she eats organic food

Dzisiaj je ekologiczną żywność

and she sleeps on an orthopedic bed with her name on it,

i śpi na ortopedycznym łóżku podpisanym jej imieniem,

but when we pour water for her in her bowl,

ale kiedy nalewamy jej wody do miski

she still looks up and she wags her tail in gratitude.

wciąż spogląda w górę i merda ogonem z wdzięcznością.

Sometimes Brian and I walk through the park with Scarlett,

Czasami Brian i ja spacerujemy ze Scarlett po parku,

and she rolls through the grass,

ona tarza się w trawie,

and we just look at her

a my po prostu patrzymy na nią,

and then we look at each other

potem na siebie

and we feel gratitude.

i czujemy wdzięczność.

We forget about all of our new middle-class frustrations

Zapominamy o frustracjach i rozczarowaniach

and disappointments,

przedstawicieli klasy średniej

and we feel like millionaires.

i czujemy się jak milionerzy.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)