Liza Donnelly: Drawing upon humor for change

Vertaald door: Els De Keyser Nagekeken door: Christel Foncke

(Laughter)

(Gelach)

I was afraid of womanhood.

Ik was bang van het vrouw-zijn.

Not that I'm not afraid now,

Niet dat ik nu niet bang meer ben,

but I've learned to pretend.

maar ik heb leren doen alsof.

I've learned to be flexible.

Ik heb geleerd flexibel te zijn.

In fact, I've developed some interesting tools

Ik heb een paar interessante tools ontwikkeld

to help me deal with this fear.

om me te helpen met deze angst.

Let me explain.

Laat me dit even uitleggen.

Back in the '50s and '60s, when I was growing up,

In de jaren '50 en '60, toen ik opgroeide,

little girls were supposed to be kind and thoughtful

moesten kleine meisjes lief en bedachtzaam zijn,

and pretty and gentle and soft,

en mooi en vriendelijk en zacht.

and we were supposed to fit into roles

En we moesten onze plaats vinden in rollen

that were sort of shadowy --

die nogal vaag waren.

really not quite clear what we were supposed to be.

Niet bepaald duidelijke verwachtingen.

(Laughter)

(Gelach)

There were plenty of role models all around us.

Er waren vele rolmodellen overal rondom ons.

We had our mothers, our aunts, our cousins, our sisters,

We hadden onze moeders, tantes, nichten, zussen,

and of course, the ever-present media

en natuurlijk de alomtegenwoordige media

bombarding us with images and words,

die ons bombardeerden met beelden en woorden

telling us how to be.

die ons voorschreven hoe we moesten zijn.

Now my mother was different.

Mijn moeder was anders.

She was a homemaker,

Ze was huismoeder,

but she and I didn't go out and do girlie things together,

maar we gingen niet uit om samen meisjesdingen te doen.

and she didn't buy me pink outfits.

Ze kocht geen roze kleren voor me.

Instead, she knew what I needed, and she bought me a book of cartoons.

Ze wist wat ik nodig had, en ze kocht me een boek met cartoons.

And I just ate it up.

Ik verslond het gewoon.

I drew, and I drew,

Ik tekende en tekende,

and since I knew that humor was acceptable in my family,

en vermits ik wist dat humor mocht in mijn familie,

I could draw, do what I wanted to do,

kon ik tekenen, doen wat ik wilde doen,

and not have to perform, not have to speak --

en niet verplicht worden te presteren, te spreken --

I was very shy --

ik was erg verlegen --

and I could still get approval.

en toch nog goedkeuring krijgen.

I was launched as a cartoonist.

Ik was gelanceerd als cartoonist.

Now when we're young,

Als we jong zijn,

we don't always know. We know there are rules out there,

weten we niet altijd -- we weten dat er regels zijn,

but we don't always know --

maar we weten niet altijd --

we don't perform them right,

we passen ze niet goed toe,

even though we are imprinted at birth

ook al worden we bij onze geboorte doordrongen

with these things,

van deze dingen,

and we're told

en wordt ons verteld

what the most important color in the world is.

wat de belangrijkste kleur ter wereld is.

We're told what shape we're supposed to be in.

Er wordt ons verteld in welke vorm we moeten zijn.

(Laughter)

(Gelach)

We're told what to wear --

Er wordt ons verteld wat we moeten dragen --

(Laughter)

(Gelach)

-- and how to do our hair --

-- en welk kapsel we moeten hebben --

(Laughter)

(Gelach)

-- and how to behave.

-- en hoe we ons moeten gedragen.

Now the rules that I'm talking about

De regels waar ik het over heb

are constantly being monitored by the culture.

worden permanent gemonitord door de cultuur.

We're being corrected,

We worden bijgestuurd.

and the primary policemen are women,

De belangrijkste politieagenten zijn vrouwen,

because we are the carriers of the tradition.

want wij dragen de traditie.

We pass it down from generation to generation.

We leveren ze over van generatie naar generatie.

Not only that --

Niet alleen

we always have this vague notion

hebben we altijd dat vage begrip

that something's expected of us.

dat er iets van ons wordt verwacht.

And on top of all off these rules,

Bovenop al die regels

they keep changing.

veranderen ze ook nog constant.

(Laughter)

(Gelach)

We don't know what's going on half the time,

De helft van de tijd weten we niet wat er gebeurt,

so it puts us in a very tenuous position.

en dus zitten we in een onbeduidende positie.

(Laughter)

(Gelach)

Now if you don't like these rules,

Als je deze regels niet leuk vindt,

and many of us don't --

en dat is zo voor velen van ons --

I know I didn't, and I still don't,

ik weet dat het bij mij zo was, en nog steeds is,

even though I follow them half the time,

hoewel ik ze de helft van de tijd volg

not quite aware that I'm following them --

zonder te beseffen dat ik ze volg --

what better way than to change them [than] with humor?

hoe kan je ze dan beter veranderen dan met humor?

Humor relies on the traditions of a society.

Humor rust op de tradities van een maatschappij.

It takes what we know, and it twists it.

Het neemt wat we weten en geeft er een draai aan.

It takes the codes of behavior and the codes of dress,

Het neemt de gedragsregels en de kledingvoorschriften

and it makes it unexpected,

en maakt ze verrassend,

and that's what elicits a laugh.

en daar komt een lach uit voort.

Now what if you put together women and humor?

Wat gebeurt er als je vrouwen en humor bijeenbrengt?

I think you can get change.

Dan kan je volgens mij verandering krijgen.

Because women are on the ground floor,

Want vrouwen staan met de voeten op de grond,

and we know the traditions so well,

we kennen de tradities zo goed,

we can bring a different voice to the table.

we kunnen een andere stem laten horen aan tafel.

Now I started drawing

Ik begon te tekenen

in the middle of a lot of chaos.

temidden van een hoop chaos.

I grew up not far from here in Washington D.C.

Ik groeide niet zo ver van hier op, in Washington DC,

during the Civil Rights movement, the assassinations,

tijdens de Burgerrechtenbeweging, de moorden,

the Watergate hearings and then the feminist movement,

de Watergate-hoorzitting en daarna de feministische beweging.

and I think I was drawing,

Ik denk dat ik tekende

trying to figure out what was going on.

omdat ik probeerde te snappen wat er gebeurde.

And then also my family was in chaos,

Toen kwam mijn familie in chaos terecht.

and I drew to try to bring my family together --

En ik tekende om mijn familie samen te brengen --

(Laughter)

(Gelach)

-- try to bring my family together with laughter.

-- in een poging mijn familie met lachen bijeen te brengen.

It didn't work.

Het hielp niet.

My parents got divorced, and my sister was arrested.

Mijn ouders scheidden en mijn zus werd gearresteerd.

But I found my place.

Maar ik vond mijn plek.

I found that I didn't have to wear high heels,

Ik ontdekte dat ik geen hoge hakken moest dragen,

I didn't have to wear pink,

dat ik geen roze moest dragen,

and I could feel like I fit in.

en dat ik toch in het geheel kon passen.

Now when I was a little older, in my 20s,

Toen ik wat ouder was, in de 20,

I realized there are not many women in cartooning.

besefte ik dat er niet veel vrouwen cartoons tekenen.

And I thought, "Well, maybe I can break

En ik dacht: "Misschien kan ik

the little glass ceiling of cartooning,"

het glazen plafondje van de cartoonwereld doorbreken."

and so I did. I became a cartoonist.

En dat deed ik. Ik werd cartoonist.

And then I thought -- in my 40s I started thinking,

En ik dacht, toen ik rond de 40 was begon ik te denken:

"Well, why don't I do something?

"Waarom niet iets ondernemen?

I always loved political cartoons,

Ik hield altijd al van politieke cartoons,

so why don't I do something with the content of my cartoons

dus waarom niet iets gedaan met de inhoud van mijn cartoons

to make people think about the stupid rules that we're following

om mensen te doen nadenken over de dwaze regels die we volgen

as well as laugh?"

en ook nog eens lachen?"

Now my perspective

Mijn perspectief

is a particularly --

is bepaald --

(Laughter)

(Gelach-

-- my perspective is a particularly American perspective.

-- mijn perspectief is bepaald Amerikaans.

I can't help it. I live here.

Ik kan het niet helpen. Ik woon hier.

Even though I've traveled a lot,

Zelfs al heb ik veel gereisd,

I still think like an American woman.

dan nog denk ik als een Amerikaanse vrouw.

But I believe that the rules that I'm talking about

Maar ik geloof dat de regels waar ik het over heb,

are universal, of course --

natuurlijk universeel zijn --

that each culture has its different codes of behavior

dat elke cultuur haar eigen gedragscode heeft,

and dress and traditions,

en kledij en tradities,

and each woman has to deal with these same things

en dat elke vrouw met diezelfde dingen te maken krijgt

that we do here in the U.S.

als wij hier in de VS.

Consequently, we have.

Bijgevolg hebben we --

Women, because we're on the ground, we know the tradition.

wij vrouwen, omdat we de voeten op de grond hebben en de traditie kennen --

We have amazing antennae.

wij hebben fantastische voelsprieten.

Now my work lately

Recent bestond mijn werk erin

has been to collaborate with international cartoonists,

samen te werken met internationale cartoonisten,

which I so enjoy,

wat ik echt geweldig vind.

and it's given me a greater appreciation

Het verhoogt mijn appreciatie

for the power of cartoons

voor de kracht van cartoons

to get at the truth,

om tot de waarheid te komen,

to get at the issues quickly and succinctly.

om snel en beknopt tot de kern van de zaak te komen.

And not only that, it can get to the viewer

Dat niet alleen, ik kan de kijker bereiken,

through not only the intellect, but through the heart.

niet alleen langs het intellect, maar ook langs het hart.

My work also has allowed me to collaborate

Mijn werk heeft me ook laten samenwerken

with women cartoonists from across the world --

met vrouwelijke cartoonisten van over de hele wereld --

countries such as Saudi Arabia,

landen als Saoedi-Arabië,

Iran, Turkey,

Iran, Turkije,

Argentina, France --

Argentinië, Frankrijk --

and we have sat together and laughed

en we hebben samengezeten en gelachen

and talked and shared our difficulties.

en gepraat en onze moeilijkheden gedeeld.

And these women are working so hard to get their voices heard

En al deze vrouwen werken zo hard om hun stem te laten horen

in some very difficult circumstances.

soms in zeer moeilijke omstandigheden.

But I feel blessed to be able to work with them.

Maar ik voel me bevoorrecht dat ik met hen kan werken.

And we talk about

We praten over

how women have such strong perceptions,

hoe vrouwen zo'n goede perceptie hebben

because of our tenuous position

omwille van onze onbeduidende positie

and our role as tradition-keepers,

en onze rol als hoeders van de traditie,

that we can have the great potential

dat we groot potentieel kunnen hebben

to be change-agents.

om change agents te worden.

And I think, I truly believe,

Ik denk, ik geloof echt

that we can change this thing

dat we dit ding veranderen

one laugh at a time.

lach per lach.

Thank you.

Dankuwel.

(Applause)

(Applaus)