Liza Donnelly: Drawing upon humor for change

Liza Donnely: Mizahi değişim için kullanmak

Çeviri: Cevat Erisken Gözden geçirme: Sancak Gülgen

(Laughter)

Gülüşmeler

I was afraid of womanhood.

Kadınlıktan korkardım eskiden.

Not that I'm not afraid now,

Şimdi de korkuyorum aslında ama

but I've learned to pretend.

korkmuyor gibi davranıyorum.

I've learned to be flexible.

Daha esnek olmayı öğrendim.

In fact, I've developed some interesting tools

Aslında, bu korkumu yenebilmek için

to help me deal with this fear.

bazı ilginç araçlar buldum.

Let me explain.

Müsadenizle açıklayayım.

Back in the '50s and '60s, when I was growing up,

50'li ve 60'li yıllarda, yani benim büyüme çağımda

little girls were supposed to be kind and thoughtful

küçük yaştaki kızların, nazik, düşünceli,

and pretty and gentle and soft,

şık, zarif, ve yumuşak huylu olmaları bekleniyordu.

and we were supposed to fit into roles

Ve çok iyi tanımlanmamış

that were sort of shadowy --

bazı rollere bürünmemiz bekleniyordu.

really not quite clear what we were supposed to be.

Gerçekten de ne olmamız gerektiği çok net değildi.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

There were plenty of role models all around us.

Çevremizde bol miktarda rol modeli olan kimseler vardı.

We had our mothers, our aunts, our cousins, our sisters,

Annelerimiz veya teyzelerimiz, kuzenlerimiz, kardeşlerimiz,

and of course, the ever-present media

ve tabi ki hiç bir zaman eksik olmayan,

bombarding us with images and words,

nasıl olmamız gerektiğini görüntüler ve sözcüklerle

telling us how to be.

sürekli bize aşılayan medya.

Now my mother was different.

Benim annem farklıydı.

She was a homemaker,

Annem bir evhanımıydı,

but she and I didn't go out and do girlie things together,

dışarıya çıkmazdık ve kızlar için çekici olan şeyler yapardık.

and she didn't buy me pink outfits.

Bana pembe renkli kıyafetler almadı hiç.

Instead, she knew what I needed, and she bought me a book of cartoons.

Onun yerine, neye ihtiyacım olduğunu bildiğinden, bana bir karikatür kitabı aldı.

And I just ate it up.

Bir hışımla bitirdim.

I drew, and I drew,

Çizdim, çizdim, ve ailemde

and since I knew that humor was acceptable in my family,

mizahın kabul gördüğünü bildiğimden,

I could draw, do what I wanted to do,

istediğimi çizebilirdim.

and not have to perform, not have to speak --

Gösteri yapıp, dil dökmem gerekmiyordu.

I was very shy --

Çok utangaçtım,

and I could still get approval.

fakat yine de onları ikna edebilirdim.

I was launched as a cartoonist.

Bir karikatürist olarak ortaya çıktım.

Now when we're young,

Gençliğimizde,

we don't always know. We know there are rules out there,

kuralların olduğunu biliyoruz fakat

but we don't always know --

-- her zaman bilemiyoruz --

we don't perform them right,

onları doğru şekilde uygulamıyoruz.

even though we are imprinted at birth

Daha doğuştan bu yana bu tür şeylerden

with these things,

etkilenmiş de olsak,

and we're told

ve dünyadaki en önemli rengin

what the most important color in the world is.

ne olduğu bize söylenmiş de olsa.

We're told what shape we're supposed to be in.

Ne şekilde olmamız/davranmamız gerektiği bize söylenmektedir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

We're told what to wear --

Ne giymemiz gerektiği ve

(Laughter)

(Gülüşmeler)

-- and how to do our hair --

saçımızı nasıl yapmamız gerektiği,

(Laughter)

(Gülüşmeler)

-- and how to behave.

ve nasıl davranmamız gerektiği bize söylenir.

Now the rules that I'm talking about

Şu anda bahsettiğim kurallar aslında

are constantly being monitored by the culture.

kültür tarafından sürekli kontrol altında tutulmaktadır.

We're being corrected,

Yaptığımız hatalarımız düzeltilmektedir.

and the primary policemen are women,

Ve bunu birinci derecede takip edecek kişiler kadınlardır,

because we are the carriers of the tradition.

çünkü bizler geleneklerin taşıyıcılarıyız.

We pass it down from generation to generation.

Gelenekleri kuşaktan kuşağa aktarırız.

Not only that --

Her zaman

we always have this vague notion

çok da net olmayan

that something's expected of us.

bizden birşeylerin beklendiği duygusu vardır.

And on top of all off these rules,

Bu kuralların varlığından da önemli olan şey

they keep changing.

bunların sürekli değişmeleridir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

We don't know what's going on half the time,

Genellikle neler olup bittiğini bilmiyoruz

so it puts us in a very tenuous position.

ve bu da bizim pozisyonumuzu zayıflatıyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Now if you don't like these rules,

Eğer bu kuralları sevmiyorsanız,

and many of us don't --

ki çoğumuz sevmeyiz --

I know I didn't, and I still don't,

ben sevmezdim ve hala sevmiyorum,

even though I follow them half the time,

yarı yarıya uygulasam da

not quite aware that I'm following them --

uyguladığımın pek farkında değilim --

what better way than to change them [than] with humor?

Onları değiştirmenin mizahtan daha iyi bir yolu olabilir mi?

Humor relies on the traditions of a society.

Mizah, bir toplumun gelenekleriyle ilgilidir.

It takes what we know, and it twists it.

Bildiklerimizi alır ve yoğurur.

It takes the codes of behavior and the codes of dress,

Davranış ve kıyafet tarzlarımızı alır,

and it makes it unexpected,

ve ortaya beklenmedik bir şey çıkartır,

and that's what elicits a laugh.

işte bizi gülmeye iten şey de budur.

Now what if you put together women and humor?

Peki kadınla mizahı bir araya koyarsanız ne olur?

I think you can get change.

Bence değişim ortaya çıkar.

Because women are on the ground floor,

Kadınlar en temel konumda olduklarına göre

and we know the traditions so well,

ve bizler gelenekleri çok iyi bildiğimize göre

we can bring a different voice to the table.

ortaya farklı bir ses çıkarabiliriz.

Now I started drawing

Ben çizimlerime

in the middle of a lot of chaos.

oldukça karmaşık bir ortamda başladım.

I grew up not far from here in Washington D.C.

Buradan, yani Washington D.C.'den çok uzakta olmayan bir yerde,

during the Civil Rights movement, the assassinations,

Sivil Hak hareketleri esnasında, suikastlar ortamında,

the Watergate hearings and then the feminist movement,

Watergate haberleri ve feminist hareketler zamanında büyüdüm.

and I think I was drawing,

Ve neler olup bittiğini

trying to figure out what was going on.

kavramaya çalışarak çiziyordum.

And then also my family was in chaos,

O zaman benim ailem de karışıklıklar içindeydi.

and I drew to try to bring my family together --

Ailemi bir araya getirmek, toparlamak için çiziyordum --

(Laughter)

(Gülüşmeler)

-- try to bring my family together with laughter.

-- komediyi kullanarak ailemi birleştirmeye çalışıyordum.

It didn't work.

İşe yaramadı tabi.

My parents got divorced, and my sister was arrested.

Ebeveynlerim ayrıldı ve kardeşim tutuklandı.

But I found my place.

Fakat ben kendime bir yer edindim.

I found that I didn't have to wear high heels,

Yüksek topuklu ayakkabılar giymek zorunda olmadığımı,

I didn't have to wear pink,

pembe renkli kıyafetler giymek zorunda olmadığımı anladım,

and I could feel like I fit in.

ve ortama uyum sağladım.

Now when I was a little older, in my 20s,

Yaşım 20'den biraz fazla olduğu zamanlarda

I realized there are not many women in cartooning.

karikatür camiasında fazla kadın olmadığını farkettim.

And I thought, "Well, maybe I can break

Ve "Belki de karikatür dünyasının

the little glass ceiling of cartooning,"

küçük cam tavanını kırabilirim" diye düşündüm.

and so I did. I became a cartoonist.

Ve yaptım; karikatürist oldum.

And then I thought -- in my 40s I started thinking,

Ve 40'lı yaşlarıma geldiğimde,

"Well, why don't I do something?

"Acaba neden farklı birşeyler yapmıyorum?

I always loved political cartoons,

Her zaman siyasi karikatürü sevdim,

so why don't I do something with the content of my cartoons

karikatürlerimin içeriği ile

to make people think about the stupid rules that we're following

uyguladigimiz sacma kurallar konusunda insanlari dusundurup

as well as laugh?"

aynı zamanda güldürecek birşeyler neden yapmıyorum?"

Now my perspective

Benim bakışım

is a particularly --

özellikle --

(Laughter)

(Gülüşmeler)

-- my perspective is a particularly American perspective.

-- benim bakış açım Amerikan tarzıdır.

I can't help it. I live here.

Başka türlü yapamam. Ben burada yaşıyorum.

Even though I've traveled a lot,

Çok fazla seyahat etmiş olmama rağmen,

I still think like an American woman.

hala Amerikalı bir kadın gibi düşünüyorum.

But I believe that the rules that I'm talking about

Fakat, bahsettiğim kuralların

are universal, of course --

evrensel olduğuna inanıyorum --

that each culture has its different codes of behavior

tabi ki her kültürün kendi davranış biçimi,

and dress and traditions,

kıyafet tarzı ve gelenekleri vardır,

and each woman has to deal with these same things

ve her kadın, bizim burada A.B.D.'de olduğu gibi

that we do here in the U.S.

benzer şeylerle uğraşmak zorundadır.

Consequently, we have.

Sonuçta,

Women, because we're on the ground, we know the tradition.

kadınlar olarak bizler temel konumdayız, gelenekleri biliyoruz --

We have amazing antennae.

ve mükemmel alıcılarımız var.

Now my work lately

Son zamanlarda, uluslararası karikatüristlerle

has been to collaborate with international cartoonists,

ortak birşeyler yapmaya başladım

which I so enjoy,

ve bundan çok zevk alıyorum.

and it's given me a greater appreciation

Bu durum, gerçekleri doğru tespit etmek

for the power of cartoons

ve sorunları daha çabuk ve

to get at the truth,

kestirme yoldan anlamak için

to get at the issues quickly and succinctly.

karikatürlerin gücünü görmemi sağladı.

And not only that, it can get to the viewer

Ve aynı zamanda bunların sadece bilgi yoluyla değil

through not only the intellect, but through the heart.

kalbin yönlendirmesiyle de olabileceğini gösterdi.

My work also has allowed me to collaborate

Calışmalarım, aynı zamanda dünyanın çeşitli ülkelerindeki

with women cartoonists from across the world --

kadın karikatüristlerle işbirliği yapmama olanak sağladı --

countries such as Saudi Arabia,

Sudi Arabistan,

Iran, Turkey,

İran, Türkiye,

Argentina, France --

Arjantin, Fransa gibi ülkelerdi --

and we have sat together and laughed

ve birlikte oturduk, gülüştük,

and talked and shared our difficulties.

konuştuk ve zorluklarımızı paylaştık.

And these women are working so hard to get their voices heard

Bu kadınlar, seslerini duyurabilmek için

in some very difficult circumstances.

çok zor şartlarda yoğun bir şekilde çalışıyorlar.

But I feel blessed to be able to work with them.

Onlarla çalışabilmiş olmaktan dolayı kendimi çok şanslı görüyorum.

And we talk about

Onlarla, kadınların ne kadar

how women have such strong perceptions,

güçlü algıları olduğunu konuşuyoruz.

because of our tenuous position

Bizim hassas konumumuzdan

and our role as tradition-keepers,

ve gelenek-taşıyıcı rolümüzden dolayı

that we can have the great potential

değişim ajanları olabilmek için

to be change-agents.

çok güçlü bir potansiyele sahip olduğumuzdan bahsediyoruz.

And I think, I truly believe,

Ve gerçekten inanıyorum ki,

that we can change this thing

biz bunu değiştiririz.

one laugh at a time.

Her seferinde bir gülüşle.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)