Liza Donnelly: Drawing upon humor for change

Translator: Ilina Kareva Reviewer: Dejan Spaseski

(Laughter)

(Смеа)

I was afraid of womanhood.

Јас се плашев од женственоста.

Not that I'm not afraid now,

Не дека сега не се плашам,

but I've learned to pretend.

но научив да се преправам.

I've learned to be flexible.

Научив да бидам флексибилна.

In fact, I've developed some interesting tools

Всушност, развив интересни алатки

to help me deal with this fear.

за справување со овој страв.

Let me explain.

Дозволете ми да Ви објаснам.

Back in the '50s and '60s, when I was growing up,

Во 50тите и 60тите кога јас растев,

little girls were supposed to be kind and thoughtful

малите девојчиња требаше да бидат мили и промислени

and pretty and gentle and soft,

и убави и нежни и меки.

and we were supposed to fit into roles

И требаше да се соживуваме со улогите

that were sort of shadowy --

кои беа еден вид на сенки.

really not quite clear what we were supposed to be.

Не ни беше јасно што требаше да бидеме.

(Laughter)

(Смеа)

There were plenty of role models all around us.

Имаше премногу идоли околу нас.

We had our mothers, our aunts, our cousins, our sisters,

Имавме мајки, тетки, братучетки, сестри,

and of course, the ever-present media

и секако насекаде присутниве медиуми

bombarding us with images and words,

кои нè бомбардираа со слики и зборови,

telling us how to be.

кажувајќи ни какви треба да бидеме.

Now my mother was different.

Епа, мојата мајка беше различна

She was a homemaker,

Таа беше домаќинка

but she and I didn't go out and do girlie things together,

но, ние не правевме женски работи заедно.

and she didn't buy me pink outfits.

И не ми купуваше розеви парчиња облека.

Instead, she knew what I needed, and she bought me a book of cartoons.

Напротив, таа знаеше што ми треба и ми купи книга со карикатури.

And I just ate it up.

И јас практично ја "изедов"!

I drew, and I drew,

Цртав, и цртав

and since I knew that humor was acceptable in my family,

и бидејќи знаев дека хуморот е прифатлив во моето семејство

I could draw, do what I wanted to do,

можев да цртам и да правам што сакам,

and not have to perform, not have to speak --

и не морав да изведувам, нити морав да зборувам

I was very shy --

Бев многу срамежлива

and I could still get approval.

a сепак добивав одобрување.

I was launched as a cartoonist.

И станав карикатурист.

Now when we're young,

Сега кога си млад

we don't always know. We know there are rules out there,

не секогаш знаеш сè -- знаеш дека има некои правила таму

but we don't always know --

но не секогаш знаеш

we don't perform them right,

не ги следиш добро

even though we are imprinted at birth

иако сме испрограмирани на раѓање

with these things,

со овие работи

and we're told

и кажано ни е

what the most important color in the world is.

која е најважната боја во светот

We're told what shape we're supposed to be in.

Кажано ни е во каква форма треба да бидеме.

(Laughter)

(Смеа)

We're told what to wear --

Кажано ни е што да носиме

(Laughter)

(Смеа)

-- and how to do our hair --

и каква фризура да носиме

(Laughter)

(смеа)

-- and how to behave.

и како да се однесуваме

Now the rules that I'm talking about

Сега тие правила за кои зборувам

are constantly being monitored by the culture.

се секогаш под будното око на културата.

We're being corrected,

Ние сме цело време исправани.

and the primary policemen are women,

И првите полицајци се жени

because we are the carriers of the tradition.

бидејќи ние сме носителите на традицијата.

We pass it down from generation to generation.

Ја пренесуваме од генерација на генерација.

Not only that --

Не само,

we always have this vague notion

ние секогаш имаме нејасна претстава

that something's expected of us.

дека нешто се очекува од нас.

And on top of all off these rules,

И како врв на овие правила

they keep changing.

тие се менуваат.

(Laughter)

(Смеа)

We don't know what's going on half the time,

Ние не знаеме што се случува во половина од времето,

so it puts us in a very tenuous position.

и тоа не става во многу нејасна позиција.

(Laughter)

(Смеа)

Now if you don't like these rules,

Сега, ако не ги сакате тие правила

and many of us don't --

и многу од нас не ги сакаат

I know I didn't, and I still don't,

знам дека јас не ги сакав, и сеуште не ги сакам

even though I follow them half the time,

иако ги следам половина од времето,

not quite aware that I'm following them --

не секогаш свесна дека ги следам

what better way than to change them [than] with humor?

кој е подобар начин од тој да ги сменам со хумор?

Humor relies on the traditions of a society.

Хуморот се потпира на обичаите на едно општество.

It takes what we know, and it twists it.

Го зема она што го знаеме и го извртува.

It takes the codes of behavior and the codes of dress,

Ги зема кодексите на однесување и кодексите на облекување

and it makes it unexpected,

и ги прави неочекувани

and that's what elicits a laugh.

и тоа е она што изнудува насмевки.

Now what if you put together women and humor?

Сега што ако се направи спој на жени и хумор?

I think you can get change.

Мислам дека може да се добијат промени.

Because women are on the ground floor,

Бидејќи жените се на основата

and we know the traditions so well,

и ја знаат традицијата толку добро

we can bring a different voice to the table.

што може да придонесе еден различен глас на масата.

Now I started drawing

И јас почнав да цртам

in the middle of a lot of chaos.

на сред огромен хаос.

I grew up not far from here in Washington D.C.

Пораснав недалеку од тука во Вашингтон

during the Civil Rights movement, the assassinations,

за време на движењето за правата на граѓаните, погубувањата,

the Watergate hearings and then the feminist movement,

прислушувањето Вотергејт и феминистичкото движење.

and I think I was drawing,

И мислам дека цртав

trying to figure out what was going on.

обидувајќи се да сфатам што се случува.

And then also my family was in chaos,

И тогаш исто и моето семејство беше во хаос.

and I drew to try to bring my family together --

И јас цртав обидувајќи се да го соединам моето семејство

(Laughter)

(Смеа)

-- try to bring my family together with laughter.

-- обидувајќи се да го соединам моето семејство преку смеа.

It didn't work.

Тоа не ми успеа.

My parents got divorced, and my sister was arrested.

Моите родители се разведоа, сестра ми беше уапсена,

But I found my place.

Но, јас го најдов моето место.

I found that I didn't have to wear high heels,

Открив дека не морам да носам високи потпетици

I didn't have to wear pink,

не морав да носам розево,

and I could feel like I fit in.

и да се чувствувам дека припаѓам.

Now when I was a little older, in my 20s,

Кога бев малку постара во моите 20ти години

I realized there are not many women in cartooning.

сфатив дека нема многу жени - карикатуристи.

And I thought, "Well, maybe I can break

И си помислив " Епа.. можеби можам да го скршам

the little glass ceiling of cartooning,"

стаклениот плафон на карикатуристите"

and so I did. I became a cartoonist.

И така направив, станав карикатурист.

And then I thought -- in my 40s I started thinking,

И тогаш си помислив, во моите 40ти почнав да размислувам

"Well, why don't I do something?

" Епа, зашто не направам нешто?

I always loved political cartoons,

Секогаш ги сакав политичките карикатури,

so why don't I do something with the content of my cartoons

па зашто не направам нешто со содржината на моите карикатури

to make people think about the stupid rules that we're following

да ги натерам луѓето да помислат за глупавите правила кои ги следиме

as well as laugh?"

низ смеа?"

Now my perspective

Сега мојата перспектива

is a particularly --

е всушност

(Laughter)

(Смеа)

-- my perspective is a particularly American perspective.

мојата перспектива е американска перспектива

I can't help it. I live here.

Не можам против тоа. Јас живеам тука

Even though I've traveled a lot,

Иако сум патувала многу

I still think like an American woman.

сеуште размислувам како американска жена

But I believe that the rules that I'm talking about

Но верувам дека правилата за кои зборувам

are universal, of course --

се универзални, секако--

that each culture has its different codes of behavior

кои секоја култура има различни кодекси на однесување

and dress and traditions,

и облекување и традиција

and each woman has to deal with these same things

и секоја жена треба да се справува со овие исти нешта

that we do here in the U.S.

со кои се справуваме и ние од САД

Consequently, we have.

Така, имаме

Women, because we're on the ground, we know the tradition.

жените, бидејќи ние сме на основата, ја знаеме традицијата --

We have amazing antennae.

имаме неверојатна антена.

Now my work lately

Мојата работа во последно време

has been to collaborate with international cartoonists,

е во соработка со интернационални карикатуристи

which I so enjoy,

во која многу уживам.

and it's given me a greater appreciation

Со тоа почнав повеќе да ја ценам

for the power of cartoons

моќта на карикатурите

to get at the truth,

за доаѓање до вистината,

to get at the issues quickly and succinctly.

за доаѓање до проблемите брзо и "посочно".

And not only that, it can get to the viewer

И не е само тоа, туку и фактот дека може да се стигне до читателот

through not only the intellect, but through the heart.

не само преку интелектот туку и преку срцето.

My work also has allowed me to collaborate

Мојата работа исто така ми овозможи да соработувам

with women cartoonists from across the world --

со жени карикатуристи од цел свет --

countries such as Saudi Arabia,

земји како Саудиска Арабија,

Iran, Turkey,

Иран, Турција,

Argentina, France --

Аргентина, Франција --

and we have sat together and laughed

и сме седнале заедно и сме се смееле

and talked and shared our difficulties.

и сме зборувале и сме ги споделувале нашите тешкотии.

And these women are working so hard to get their voices heard

И овие жени работат напорно за да бидат чуени нивните гласови

in some very difficult circumstances.

под некои многу тешки услови.

But I feel blessed to be able to work with them.

Но јас се чувствувам благословена што можев да работам со нив.

And we talk about

И зборевме за

how women have such strong perceptions,

како жените имаат силна перцепција,

because of our tenuous position

заради нашата нејасна позиција

and our role as tradition-keepers,

и нашата улога како зачувувачи на традициите,

that we can have the great potential

и дека имаме огромен потенцијал

to be change-agents.

да бидеме предводници на промени.

And I think, I truly believe,

И мислам, искрено верувам

that we can change this thing

дека може да воведеме промени

one laugh at a time.

преку смеа.

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause)

(Аплауз)