Liza Donnelly: Drawing upon humor for change

Translator: Gohar Khachatryan Reviewer: Kristine Sargsyan

(Laughter)

(Ծիծաղ)

I was afraid of womanhood.

Ես վախենում էի կանացի հասունությունից։

Not that I'm not afraid now,

Այնպես չէ, որ այժմ չեմ վախենում,

but I've learned to pretend.

բայց սովորել եմ ձևացնել։

I've learned to be flexible.

Սովորել եմ ճկուն լինել։

In fact, I've developed some interesting tools

Իրականում, մի շարք հետաքրքիր միջոցներ եմ մշակել

to help me deal with this fear.

այդ վախն հաղթահարելու համար։

Let me explain.

Թույլ տվեք բացատրել։

Back in the '50s and '60s, when I was growing up,

50-60-ականներին, երբ ես մեծանում էի,

little girls were supposed to be kind and thoughtful

փոքր աղջիկները պիտի լինեին բարի և խոհուն,

and pretty and gentle and soft,

սիրունատես, նուրբ ու փափուկ։

and we were supposed to fit into roles

Եվ մենք պիտի տեղավորվեինք մեր դերերի մեջ,

that were sort of shadowy --

որոնք այդքան էլ հստակ չէին։

really not quite clear what we were supposed to be.

Իրականում այդքան էլ պարզ չէր թե ինչ է մեզանից սպասվում։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

There were plenty of role models all around us.

Մեր շուրջը բավականին օրինակներ կային։

We had our mothers, our aunts, our cousins, our sisters,

Կային մեր մայրերը, մորաքույրները և հորաքույրները, մեր զարմուհիները, մեր քույրերը,

and of course, the ever-present media

և իհարկե մշտապես ներկա լրատվամիջոցները,

bombarding us with images and words,

որոնք ռմբակոծում էին մեզ պատկերներով և բառերով,

telling us how to be.

թելադրելով մեր ինչպիսին լինենը։

Now my mother was different.

Իմ մայրը տարբերվում էր մյուսներից։

She was a homemaker,

Նա տնային տնտեսուհի էր,

but she and I didn't go out and do girlie things together,

բայց մենք աղջկական բաներ չէինք անում։

and she didn't buy me pink outfits.

Եվ նա չէր գնում վարդագույն զգեստներ ինձ համար։

Instead, she knew what I needed, and she bought me a book of cartoons.

Փոխարենը, նա գիտեր, թե ինչի կարիք ես ունեմ, և նա ինձ համար գնեց ծաղրանկարների գիրք։

And I just ate it up.

Եվ ես այն կուլ տվեցի։

I drew, and I drew,

Ես նկարում էի ու նկարում էի,

and since I knew that humor was acceptable in my family,

և քանի որ ես գիտեի, որ հումորն ընդունելի է իմ ընտանիքում,

I could draw, do what I wanted to do,

ես կարող էի նկարել, անել այն ինչ ցանկանում էի,

and not have to perform, not have to speak --

և ստիպված չլինել խոսել,

I was very shy --

ես շատ ամաչկոտ էի,

and I could still get approval.

և միևնույն ժամանակ հավանություն ստանալ։

I was launched as a cartoonist.

Ես դարձա ծաղրանկարիչ։

Now when we're young,

Երբ մենք երիտասարդ ենք,

we don't always know. We know there are rules out there,

մենք միշտ չէ, որ գիտենք․․․մենք գիտենք, որ գոյություն ունեն կանոններ,

but we don't always know --

բայց միշտ չէ, որ գիտենք․․․

we don't perform them right,

մենք դրանց չենք հետևում,

even though we are imprinted at birth

չնայած նրան, որ ծննդյան պահից դրանք

with these things,

հետք են թողնում մեր վրա,

and we're told

մեզ ասում են,

what the most important color in the world is.

թե որն է աշխարհում ամենակարևոր գույնը։

We're told what shape we're supposed to be in.

Մեզ ասում են թե ինչ տեսք մենք պիտի ունենանք։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

We're told what to wear --

Մեզ ասում են ինչ հագուստ կրել,

(Laughter)

(Ծիծաղ)

-- and how to do our hair --

և ինչ սանրվածք ունենալ,

(Laughter)

(Ծիծաղ)

-- and how to behave.

և ինչպես պահել մեզ։

Now the rules that I'm talking about

Կանոնները, որոնց մասին խոսում եմ

are constantly being monitored by the culture.

մշտապես հսկվում են մշակույթի կողմից։

We're being corrected,

Մենք կարգավորման ընթացքում ենք գտնվում։

and the primary policemen are women,

Եվ հիմնական ոստիկաններն այստեղ կանայք են,

because we are the carriers of the tradition.

որովհետև կանայք մշակույթի կրողներն են։

We pass it down from generation to generation.

Մենք փոխանցում ենք այն սերնդից սերունդ։

Not only that --

Ոչ միայն,

we always have this vague notion

մենք միշտ ունենք այն աղոտ զգացմունքը,

that something's expected of us.

որ մեզանից ինչ-որ բան են ակնկալում։

And on top of all off these rules,

Եվ բոլոր այդ կանոնները, ամենից բացի,

they keep changing.

անընդհատ փոփոխվում են։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

We don't know what's going on half the time,

Մենք չգիտենք, թե ինչ է կատարվում,

so it puts us in a very tenuous position.

և շատ խոցելի վիճակում ենք հայտնվում։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

Now if you don't like these rules,

Եթե ձեզ դուր չեն գալիս այս կանոնները,

and many of us don't --

և դրանք շատերիս դուր չեն գալիս,

I know I didn't, and I still don't,

ես գիտեմ, որ ինձ դուր չէին գալիս, և մինչ այժմ դուր չեն գալիս,

even though I follow them half the time,

չնայած և ես հետևում եմ դրանց որոշ դեպքերում,

not quite aware that I'm following them --

առանց գիտակցելու, որ հետևում են դրանց,

what better way than to change them [than] with humor?

ի՞նչ ավելի լավ միջոց կա դրանք փոխելու քան հումորը։

Humor relies on the traditions of a society.

Հումորը հիմնված է հասարակության ավանդույթների վրա։

It takes what we know, and it twists it.

Այն վերցնում է մեր իմացածը և պտտում այն։

It takes the codes of behavior and the codes of dress,

Այն վերցնում է վարքի և հագուստի կանոնները,

and it makes it unexpected,

և դարձնում դրանք անսպասելի,

and that's what elicits a laugh.

և հենց դա է ծիծաղ առաջացնում։

Now what if you put together women and humor?

Ի՞նչ կկատարվի, եթե միացնեք հումորը և կանանց։

I think you can get change.

Կարծում եմ փոփոխություն կստանանք։

Because women are on the ground floor,

Քանի որ կանայք ներգրավված են այս ամենի մեջ,

and we know the traditions so well,

և մենք այդքան լավ գիտենք ավանդույթները,

we can bring a different voice to the table.

մենք կարող ենք մեկ ուրիշ տեսակետ առաջադրել։

Now I started drawing

Ես սկսեցի նկարել

in the middle of a lot of chaos.

քաոսային վիճակի ժամանակ։

I grew up not far from here in Washington D.C.

Ես մեծացել եմ Վաշինգտոնից ոչ հեռու

during the Civil Rights movement, the assassinations,

քաղաքացիական իրավունքների համար պայքարի, սպանությունների,

the Watergate hearings and then the feminist movement,

Ուոթերգեյթի լսումների և ֆեմինիստական շարժման ժամանակ։

and I think I was drawing,

Կարծում եմ, ես նկարում էի,

trying to figure out what was going on.

որպեսզի հասկանայի, թե ինչ է կատարվում։

And then also my family was in chaos,

Իմ ընտանիքը նույնպես քաոսի մեջ էր։

and I drew to try to bring my family together --

Եվ ես նկարում էի, որպեսզի ընտանիքս փրկեմ,

(Laughter)

(Ծիծաղ)

-- try to bring my family together with laughter.

փորձում էի ընտանիքս փրկել ծիծաղի օգնությամբ։

It didn't work.

Բայց դա չօգնեց։

My parents got divorced, and my sister was arrested.

Ծնողներս բաժանվեցին, և քույրս ձերբակալվեց։

But I found my place.

Բայց ես գտա իմ տեղը։

I found that I didn't have to wear high heels,

Ես հասկացա, որ ստիպված չեմ բարձրակրունկ կոշիկներ կրել,

I didn't have to wear pink,

ստիպված չեմ վարդագույն զգեստներ հագնել,

and I could feel like I fit in.

և գտա իմ տեղը։

Now when I was a little older, in my 20s,

Երբ ես մի քիչ ավելի մեծացա, իմ 20-ականներում,

I realized there are not many women in cartooning.

ես գիտակցեցի, որ չկան շատ կին ծաղրանկարիչներ։

And I thought, "Well, maybe I can break

Եվ ես մտածեցի․ «Միգուցե ես կարող եմ կոտրել

the little glass ceiling of cartooning,"

կանանց հանդեպ խտրականության խոչընդոտը ծաղրանկարչության ոլորտում»։

and so I did. I became a cartoonist.

Եվ ես արեցի դա, ես դարձա ծաղրանկարիչ։

And then I thought -- in my 40s I started thinking,

Իսկ այնուհետև, իմ 40-ականներում, ես սկսեցի մտածել,

"Well, why don't I do something?

«Ինչ՞ու չանել ինչ-որ բան։

I always loved political cartoons,

Ես միշտ սիրել եմ քաղաքական ծաղրանկարներ,

so why don't I do something with the content of my cartoons

ինչ՞ու չանել մի բան իմ ծաղրանկարների օգնությամբ,

to make people think about the stupid rules that we're following

որպեսզի մարդիկ մտածեն այն հիմար օրենքների մասին, որոնց մենք հետևում ենք,

as well as laugh?"

և նաև ծիծաղեն»։

Now my perspective

Իմ պատկերացումը

is a particularly --

հատկապես

(Laughter)

(Ծիծաղ)

-- my perspective is a particularly American perspective.

իմ պատկերացումը հատկապես ամերիկյան պատկերացում է։

I can't help it. I live here.

Ոչինչ չեմ կարող անել։ Ես այստեղ եմ ապրում։

Even though I've traveled a lot,

Չնայած շատ եմ ճանապարհորդել,

I still think like an American woman.

ես դեռ մտածում եմ ինպես ամերիկուհի։

But I believe that the rules that I'm talking about

Բայց ես հավատացած եմ, որ կանոնները, որոնց մասին խոսում եմ

are universal, of course --

համըդհանուր են, իհարկե,

that each culture has its different codes of behavior

յուրաքանչյուր մշակույթ ունի իր յուրահատուկ կանոնները վարքի,

and dress and traditions,

հագուստի և ավանդույթների հետ կապված,

and each woman has to deal with these same things

և յուրաքանչյուր կին գործ ունի նույն խնդիրների հետ,

that we do here in the U.S.

որոնց հետ մենք առնչվում ենք ԱՄՆ-ում։

Consequently, we have.

Նմանապես, մենք ունենք,

Women, because we're on the ground, we know the tradition.

քանի որ կանայք ներգրավված են, մենք գիտենք ավանդույթները,

We have amazing antennae.

մենք զարմանահրաշ անտեննա ունենք։

Now my work lately

Վերջերս իմ աշխատանքը

has been to collaborate with international cartoonists,

միջազգային ծաղրանկարիչների հետ համագործակցությունն է,

which I so enjoy,

որից ես մեծ հաճույք եմ ստանում։

and it's given me a greater appreciation

Եվ այն թույլ է տվել, որ ես գնահատեմ

for the power of cartoons

ծաղրանկարների ազդեցության ուժը

to get at the truth,

ճշմարտությունը բացահայտելու գործում,

to get at the issues quickly and succinctly.

արագ և սեղմ ժամկետներում։

And not only that, it can get to the viewer

Եվ բացի դրանից, այն կարող է հասնել դիտողին,

through not only the intellect, but through the heart.

ոչ միայն բանականության, այլ նաև զգացմունքների միջոցով։

My work also has allowed me to collaborate

Իմ աշխատանքը նաև թույլ է տալիս ինձ համագործակցել

with women cartoonists from across the world --

կին ծաղրանկարիչների հետ ամբողջ աշխարհում,

countries such as Saudi Arabia,

այնպիսի երկրներից ինչպիսիք են Սաուդյան Արաբիան,

Iran, Turkey,

Իրանը, Թուրքիան,

Argentina, France --

Արգենտինան, Ֆրանսիան,

and we have sat together and laughed

և մենք միասին ծիծաղել ենք,

and talked and shared our difficulties.

և զրուցել և կիսվել մեր դժվարություններով։

And these women are working so hard to get their voices heard

Այս կանայք այնքան շատ ջանք են թափում, որպեսզի իրենց ձայնը լսելի դարձնեն,

in some very difficult circumstances.

որոշ շատ բարդ հանգամանքներում։

But I feel blessed to be able to work with them.

Եվ ես երջանիկ եմ, որ կարող եմ աշխատել իրենց հետ։

And we talk about

Մենք խոսում ենք այն մասին,

how women have such strong perceptions,

որ կանայք խորը ըմբռնում ունեն,

because of our tenuous position

ի շնորհիվ այն նուրբ դիրքի,

and our role as tradition-keepers,

որպես սովորույթների պահպանող իրենց դերի,

that we can have the great potential

որ մենք ունենք այս հսկայական ներուժը,

to be change-agents.

փոփոխություն մտցնելու։

And I think, I truly believe,

Եվ ես կարծում եմ, ես հավատացած եմ,

that we can change this thing

որ մենք կարող ենք փոխել այս ամենը

one laugh at a time.

ծիծաղ պարգևելով։

Thank you.

Շնորհակալություն։

(Applause)

(Ծափահարություններ)