How economic inequality harms societies | Richard Wilkinson

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Christel Foncke

You all know the truth of what I'm going to say.

Jullie weten dat wat ik ga zeggen waar is.

I think the intuition that inequality is divisive and socially corrosive

Ik denk dat het aanvoelen dat ongelijkheid verdeeldheid zaait en sociaal corrosief is

has been around since before the French Revolution.

al bestaat van vóór de Franse Revolutie.

What's changed

Wat er is veranderd,

is we now can look at the evidence,

is dat we er nu bewijsmateriaal voor kunnen verzamelen.

we can compare societies, more and less equal societies,

We kunnen samenlevingen met minder of meer sociale ongelijkheid vergelijken

and see what inequality does.

en zien welke effecten ongelijkheid heeft.

I'm going to take you through that data

Ik ga die gegevens met jullie overlopen

and then explain why

en dan uitleggen waarom

the links I'm going to be showing you exist.

de verbanden die ik ga tonen, bestaan.

But first, see what a miserable lot we are.

Maar bekijk eerst eens wat voor een ellendig zootje wij zijn.

(Laughter)

(Gelach)

I want to start though

Ik wil beginnen

with a paradox.

met een paradox.

This shows you life expectancy

Dit toont je de levensverwachting

against gross national income --

tegenover het bruto nationaal inkomen -

how rich countries are on average.

hoe rijk landen gemiddeld zijn.

And you see the countries on the right,

Je ziet dat de landen aan de rechterkant,

like Norway and the USA,

zoals Noorwegen en de VS,

are twice as rich as Israel, Greece, Portugal on the left.

twee keer zo rijk zijn als Israël, Griekenland, Portugal aan de linkerkant.

And it makes no difference to their life expectancy at all.

Het maakt helemaal geen verschil voor hun levensverwachting.

There's no suggestion of a relationship there.

Er lijkt geen verband tussen te zijn.

But if we look within our societies,

Maar als we binnen onze samenlevingen gaan kijken,

there are extraordinary social gradients in health

lopen er qua gezondheid buitengewone sociale gradiënten

running right across society.

dwars door onze samenleving.

This, again, is life expectancy.

Dit is nog eens de levensverwachting.

These are small areas of England and Wales --

Dit zijn kleine gebieden van Engeland en Wales -

the poorest on the right, the richest on the left.

de armste aan de rechterkant, de rijkste aan de linkerkant.

A lot of difference between the poor and the rest of us.

Veel verschil tussen de armen en de rest.

Even the people just below the top

Zelfs de mensen net onder de top

have less good health

hebben een minder goede gezondheid

than the people at the top.

dan de mensen aan de top.

So income means something very important

Inkomen betekent dus iets heel belangrijks

within our societies,

binnen onze samenlevingen,

and nothing between them.

maar niet tussen de samenlevingen.

The explanation of that paradox

De verklaring van die paradox

is that, within our societies,

is dat we binnen onze samenlevingen

we're looking at relative income

kijken naar relatief inkomen

or social position, social status --

of maatschappelijke positie, sociale status -

where we are in relation to each other

waar we staan in relatie tot elkaar

and the size of the gaps between us.

en de grootte van de verschillen tussen ons.

And as soon as you've got that idea,

Zodra je dat door hebt,

you should immediately wonder:

moet je je onmiddellijk afvragen:

what happens if we widen the differences,

wat gebeurt er als we de verschillen vergroten

or compress them,

of verminderen,

make the income differences bigger or smaller?

de inkomensverschillen groter of kleiner maken?

And that's what I'm going to show you.

Dat is wat ik ga laten zien.

I'm not using any hypothetical data.

Niet met behulp van hypothetische gegevens.

I'm taking data from the U.N. --

Ik neem de gegevens van de VN -

it's the same as the World Bank has --

dezelfde gegevens als de Wereldbank hanteert -

on the scale of income differences

over de schaal van inkomensverschillen

in these rich developed market democracies.

in deze rijke, ontwikkelde marktdemocratieën.

The measure we've used,

De maatstaf die we hebben gebruikt,

because it's easy to understand and you can download it,

omdat hij makkelijk te begrijpen is en je het kunt downloaden,

is how much richer the top 20 percent

is hoeveel rijker de top 20 procent is

than the bottom 20 percent in each country.

dan de onderste 20 procent in elk land.

And you see in the more equal countries on the left --

Je ziet dat in de landen met meer sociale gelijkheid links -

Japan, Finland, Norway, Sweden --

Japan, Finland, Noorwegen, Zweden -

the top 20 percent are about three and a half, four times as rich

de top 20 procent ongeveer drie en een half,

as the bottom 20 percent.

vier keer zo rijk is als de onderste 20 procent.

But on the more unequal end --

Maar op het einde met meer ongelijkheid -

U.K., Portugal, USA, Singapore --

U.K., Portugal, USA, Singapore -

the differences are twice as big.

zijn de verschillen twee keer zo groot.

On that measure, we are twice as unequal

Op die schaal zijn we twee keer zo ongelijk

as some of the other successful market democracies.

als sommige van de andere succesvolle marktdemocratieën.

Now I'm going to show you what that does to our societies.

Nu ga ik je laten zien wat dat betekent voor onze samenleving.

We collected data on problems with social gradients,

We verzamelden gegevens over problemen met sociale gradiënten.

the kind of problems that are more common

Het soort problemen die vaker voorkomen

at the bottom of the social ladder.

aan de onderkant van de maatschappelijke ladder.

Internationally comparable data on life expectancy,

Internationaal vergelijkbare gegevens over de levensverwachting,

on kids' maths and literacy scores,

over de scores van kinderen voor wiskunde en geletterdheid,

on infant mortality rates, homicide rates,

over kindersterfte, doodslag,

proportion of the population in prison, teenage birthrates,

deel van de bevolking in de gevangenis, tienerzwangerschappen,

levels of trust,

het niveau van onderling vertrouwen,

obesity, mental illness --

zwaarlijvigheid, psychische aandoeningen -

which in standard diagnostic classification

waaronder in de standaard diagnostische classificatie

includes drug and alcohol addiction --

ook drugs- en alcoholverslaving vallen -

and social mobility.

en sociale mobiliteit.

We put them all in one index.

We zetten ze allemaal in een index.

They're all weighted equally.

Ze zijn allemaal even gewogen.

Where a country is is a sort of average score on these things.

Elk land krijgt een gemiddelde score voor deze dingen.

And there, you see it

Je ziet het in relatie

in relation to the measure of inequality I've just shown you,

met de mate van ongelijkheid die ik jullie net heb getoond.

which I shall use over and over again in the data.

Ik gebruik die telkens weer in de gegevens.

The more unequal countries

De meer ongelijke landen

are doing worse

doen het slechter

on all these kinds of social problems.

voor al dit soort maatschappelijke problemen.

It's an extraordinarily close correlation.

Het is een buitengewoon nauwe correlatie.

But if you look at that same index

Maar als je kijkt naar diezelfde index

of health and social problems

van de gezondheids- en sociale problemen

in relation to GNP per capita,

in verhouding tot het BNP per hoofd van de bevolking,

gross national income,

het bruto nationaal inkomen,

there's nothing there,

dan is er

no correlation anymore.

geen correlatie meer.

We were a little bit worried

We waren een beetje ongerust

that people might think

dat de mensen zouden denken

we'd been choosing problems to suit our argument

dat we problemen uitkozen die in onze argumentatie pasten

and just manufactured this evidence,

om bewijsmateriaal 'op maat' te maken.

so we also did a paper in the British Medical Journal

Daarom publiceerden we ook een artikel in de British Medical Journal

on the UNICEF index of child well-being.

over de UNICEF-index voor kinderwelzijn.

It has 40 different components

Er zitten 40 verschillende componenten in,

put together by other people.

samengesteld door andere mensen.

It contains whether kids can talk to their parents,

Het gaat over of kinderen kunnen praten met hun ouders,

whether they have books at home,

of ze thuis boeken hebben,

what immunization rates are like, whether there's bullying at school.

wat de immunisatiegraad is en of er op school gepest wordt.

Everything goes into it.

Alles zit erin.

Here it is in relation to that same measure of inequality.

Hier is het ten opzichte van dezelfde maat van ongelijkheid.

Kids do worse in the more unequal societies.

Kinderen doen het slechter in de meer ongelijke samenlevingen.

Highly significant relationship.

Zeer significante relatie.

But once again,

Maar nogmaals,

if you look at that measure of child well-being,

als je kijkt naar die maat van kinderwelzijn

in relation to national income per person,

in relatie tot het nationaal inkomen per persoon,

there's no relationship,

is er geen relatie,

no suggestion of a relationship.

geen suggestie van een relatie.

What all the data I've shown you so far says

Alle gegevens die ik tot nu toe heb laten zien,

is the same thing.

zeggen hetzelfde.

The average well-being of our societies

Het gemiddelde welzijn van onze samenleving

is not dependent any longer

is niet langer afhankelijk

on national income and economic growth.

van het nationaal inkomen en de economische groei.

That's very important in poorer countries,

Het is nog heel belangrijk in armere landen,

but not in the rich developed world.

maar niet meer in de rijke ontwikkelde wereld.

But the differences between us

Onze onderlinge verschillen

and where we are in relation to each other

en in welke verhouding we tot elkaar staan,

now matter very much.

zijn nu van het grootste belang.

I'm going to show you some of the separate bits of our index.

Ik ga jullie enkele van de afzonderlijke stukjes van onze index tonen.

Here, for instance, is trust.

Hier is bijvoorbeeld onderling vertrouwen.

It's simply the proportion of the population

Het is gewoon het gedeelte van de bevolking

who agree most people can be trusted.

dat ermee eens is dat de meeste mensen te vertrouwen zijn.

It comes from the World Values Survey.

Het komt uit de World Values Survey (Wereld Waarden Overzicht).

You see, at the more unequal end,

Jullie zien dat aan het meer ongelijke einde

it's about 15 percent of the population

ongeveer 15 procent van de bevolking

who feel they can trust others.

vindt dat ze anderen kunnen vertrouwen.

But in the more equal societies,

Maar in de meer gelijke samenlevingen,

it rises to 60 or 65 percent.

stijgt dat tot 60 of 65 procent.

And if you look at measures of involvement in community life

Als je kijkt naar de mate van betrokkenheid bij het gemeenschapsleven

or social capital,

of sociaal kapitaal,

very similar relationships

zie je zeer vergelijkbare relaties

closely related to inequality.

met ongelijkheid.

I may say, we did all this work twice.

We hebben al dit werk twee keer gedaan.

We did it first on these rich, developed countries,

We deden het eerst voor deze rijke, ontwikkelde landen,

and then as a separate test bed,

en dan als een aparte test,

we repeated it all on the 50 American states --

herhaalden we het allemaal voor de 50 Amerikaanse staten -

asking just the same question:

met net dezelfde vraag:

do the more unequal states

'Doen de meer ongelijke staten

do worse on all these kinds of measures?

het slechter op al deze vergelijkingen?'

So here is trust from a general social survey of the federal government

Hier zie je in een algemeen sociaal overzicht van de federale overheid

related to inequality.

het verband tussen vertrouwen en ongelijkheid.

Very similar scatter

Zeer vergelijkbare spreiding over

over a similar range of levels of trust.

een vergelijkbare reeks niveaus van vertrouwen.

Same thing is going on.

Hetzelfde beeld.

Basically we found

In principe hebben we gevonden

that almost anything that's related to trust internationally

dat bijna alles dat met betrekking tot vertrouwen

is related to trust amongst the 50 states

internationaal gerelateerd is aan vertrouwen tussen de 50 staten

in that separate test bed.

in die afzonderlijke test.

We're not just talking about a fluke.

We hebben het niet alleen over een toevalstreffer.

This is mental illness.

Dit gaat over psychische aandoeningen.

WHO put together figures

WHO verzamelde cijfers

using the same diagnostic interviews

met behulp van dezelfde diagnostische interviews

on random samples of the population

op willekeurige steekproeven van de bevolking

to allow us to compare rates of mental illness

om het voorkomen van geestesziekten

in each society.

in elke samenleving te vergelijken.

This is the percent of the population

Dit is het percentage van de bevolking

with any mental illness in the preceding year.

met een of andere geestesziekte in het voorgaande jaar.

And it goes from about eight percent

Het gaat van ongeveer acht procent

up to three times that --

tot drie keer zoveel.

whole societies

Hele samenlevingen

with three times the level of mental illness of others.

met drie keer het niveau van geestesziekten dan andere.

And again, closely related to inequality.

Nogmaals een nauw verband met ongelijkheid.

This is violence.

Dit is geweld.

These red dots are American states,

Deze rode stippen zijn Amerikaanse staten,

and the blue triangles are Canadian provinces.

en de blauwe driehoekjes zijn Canadese provincies.

But look at the scale of the differences.

Maar kijk naar de omvang van de verschillen.

It goes from 15 homicides per million

Het gaat van 15 moorden per miljoen

up to 150.

tot 150.

This is the proportion of the population in prison.

Dit is het deel van de bevolking in de gevangenis.

There's a about a tenfold difference there,

Er is een ongeveer een tienvoudig verschil op

log scale up the side.

de log-schaal aan de zijkant.

But it goes from about 40 to 400

Het gaat van ongeveer 40 tot 400

people in prison.

mensen in de gevangenis.

That relationship

Die relatie

is not mainly driven by more crime.

is niet hoofdzakelijk gedreven door meer criminaliteit.

In some places, that's part of it.

Op sommige plaatsen is dat een deel ervan.

But most of it is about more punitive sentencing,

Maar meestal gaat het om meer bestraffende veroordelingen,

harsher sentencing.

zwaardere veroordelingen.

And the more unequal societies

De meer ongelijke samenlevingen

are more likely also to retain the death penalty.

zijn meer geneigd de doodstraf te handhaven.

Here we have children dropping out of high school.

Hier hebben we kinderen die de middelbare school niet voltooien.

Again, quite big differences.

Weer heel grote verschillen.

Extraordinarily damaging,

Buitengewoon schadelijk als het erom gaat

if you're talking about using the talents of the population.

de talenten van de bevolking te gebruiken.

This is social mobility.

Dat is sociale mobiliteit.

It's actually a measure of mobility

Het is eigenlijk een maat voor de mobiliteit

based on income.

gebaseerd op het inkomen.

Basically, it's asking:

In principe vraagt dit:

do rich fathers have rich sons

hebben rijke vaders rijke zoons

and poor fathers have poor sons,

en arme vaders arme zonen

or is there no relationship between the two?

of is er geen relatie tussen de twee?

And at the more unequal end,

Aan het meer ongelijke einde

fathers' income is much more important --

is het inkomen van de vaders veel belangrijker -

in the U.K., USA.

in het VK, de VSA.

And in Scandinavian countries,

In de Scandinavische landen

fathers' income is much less important.

is het inkomen van de vaders veel minder belangrijk.

There's more social mobility.

Er is meer sociale mobiliteit.

And as we like to say --

Zoals we graag zeggen -

and I know there are a lot of Americans in the audience here --

en ik weet dat er heel wat Amerikanen zijn in het publiek hier -

if Americans want to live the American dream,

als Amerikanen de Amerikaanse droom willen beleven,

they should go to Denmark.

moeten ze naar Denemarken gaan.

(Laughter)

(Gelach)

(Applause)

(Applaus)

I've shown you just a few things in italics here.

Ik heb je gewoon een paar dingen in cursief laten zien.

I could have shown a number of other problems.

Ik zou nog een aantal andere problemen kunnen laten zien.

They're all problems that tend to be more common

Het zijn allemaal problemen die over het algemeen vaker voorkomen

at the bottom of the social gradient.

aan de onderkant van de sociale gradiënt.

But there are endless problems with social gradients

Maar er zijn eindeloos veel problemen met sociale gradiënten

that are worse in more unequal countries --

die erger zijn in meer ongelijke landen -

not just a little bit worse,

niet zomaar een klein beetje erger,

but anything from twice as common to 10 times as common.

maar vaak twee tot tien keer erger.

Think of the expense,

Denk aan de kosten,

the human cost of that.

de menselijke kosten daarvan.

I want to go back though to this graph that I showed you earlier

Deze grafiek toonde ik jullie al eerder.

where we put it all together

Hierin brachten we alles samen

to make two points.

om twee punten duidelijk te maken.

One is that, in graph after graph,

Een daarvan is dat in grafiek na grafiek

we find the countries that do worse,

blijkt dat de landen die het ongeacht

whatever the outcome,

de uitkomst slechter doen,

seem to be the more unequal ones,

de meer ongelijke zijn

and the ones that do well

en deze die het goed doen,

seem to be the Nordic countries and Japan.

zijn de Scandinavische landen en Japan.

So what we're looking at

Waar we nu naar kijken

is general social disfunction related to inequality.

is het algemeen maatschappelijk disfunctioneren met betrekking tot ongelijkheid.

It's not just one or two things that go wrong,

Het zijn niet slechts een paar dingen die fout gaan,

it's most things.

het zijn de meeste dingen.

The other really important point I want to make on this graph

Het andere werkelijk belangrijke punt dat ik wil maken met deze grafiek

is that, if you look at the bottom,

is dat, als je onderaan kijkt

Sweden and Japan,

naar Zweden en Japan.

they're very different countries in all sorts of ways.

Het zijn op allerlei manieren zeer verschillende landen.

The position of women,

De positie van vrouwen,

how closely they keep to the nuclear family,

hoe sterk ze houden aan het kerngezin,

are on opposite ends of the poles

staan diametraal tegenover elkaar

in terms of the rich developed world.

in termen van de rijke ontwikkelde wereld.

But another really important difference

Maar een ander heel belangrijk verschil

is how they get their greater equality.

is de manier waarop ze aan hun grotere gelijkheid komen.

Sweden has huge differences in earnings,

Zweden heeft grote verschillen in inkomen,

and it narrows the gap through taxation,

maar vernauwt de kloof door middel van belastingen,

general welfare state,

de algemene verzorgingsstaat,

generous benefits and so on.

genereuze uitkeringen en ga zo maar door.

Japan is rather different though.

Japan is heel anders.

It starts off with much smaller differences in earnings before tax.

Het begint met veel kleinere verschillen in inkomen vóór belastingen.

It has lower taxes.

Het heeft lagere belastingen.

It has a smaller welfare state.

Het heeft een lagere verzorgingsstaat.

And in our analysis of the American states,

In onze analyse van de Amerikaanse staten,

we find rather the same contrast.

vinden we hetzelfde contrast.

There are some states that do well through redistribution,

Er zijn een aantal staten die het goed doen door middel van herverdeling,

some states that do well

sommige staten doen het goed

because they have smaller income differences before tax.

want ze hebben kleinere inkomensverschillen vóór belastingen.

So we conclude

We concluderen

that it doesn't much matter how you get your greater equality,

dat het niet veel uitmaakt hoe je een grotere gelijkheid krijgt,

as long as you get there somehow.

zolang je ze maar krijgt.

I am not talking about perfect equality,

Ik heb het niet over een perfecte gelijkheid,

I'm talking about what exists in rich developed market democracies.

ik heb het over wat er bestaat in de rijke ontwikkelde marktdemocratieën.

Another really surprising part of this picture

Een ander verrassend onderdeel van dit beeld

is that it's not just the poor

is dat het niet alleen de armen zijn

who are affected by inequality.

die worden getroffen door ongelijkheid.

There seems to be some truth in John Donne's

Er lijkt een kern van waarheid te zitten in John Donne's

"No man is an island."

‘Niemand is een eiland.'

And in a number of studies, it's possible to compare

In een aantal studies is het mogelijk te vergelijken

how people do in more and less equal countries

hoe mensen in meer en minder gelijke landen

at each level in the social hierarchy.

het doen op elk niveau in de sociale hiërarchie.

This is just one example.

Dit is slechts een voorbeeld.

It's infant mortality.

Het is kindersterfte.

Some Swedes very kindly classified a lot of their infant deaths

Een aantal Zweden waren zo vriendelijk veel kindersterftes te classificeren

according to the British register of general socioeconomic classification.

volgens het Britse register van de algemene sociaal-economische classificatie.

And so it's anachronistically

Een ouderwetse

a classification by fathers' occupations,

classificatie volgens de beroepen van de vaders,

so single parents go on their own.

zodat alleenstaande ouders apart vermeld staan.

But then where it says "low social class,"

Waar 'lage sociale klasse' staat,

that's unskilled manual occupations.

bedoelen ze ongeschoolde handarbeiders.

It goes through towards the skilled manual occupations in the middle,

Het gaat door naar de geschoolde beroepen in het midden,

then the junior non-manual,

dan de junior niet-handarbeider,

going up high to the professional occupations --

gaat dan omhoog voor de professionele beroepen -

doctors, lawyers,

artsen, advocaten,

directors of larger companies.

directeuren van grotere bedrijven.

You see there that Sweden does better than Britain

Je ziet daar dat Zweden het beter doet dan Groot-Brittannië

all the way across the social hierarchy.

over de hele sociale hiërarchie.

The biggest differences are at the bottom of society.

De grootste verschillen zitten aan de onderkant van de samenleving.

But even at the top,

Maar zelfs aan de top

there seems to be a small benefit

lijkt er een klein voordeel te zijn

to being in a more equal society.

om in een meer gelijke samenleving te leven.

We show that on about five different sets of data

We laten dat zien aan de hand van vijf verschillende sets gegevens

covering educational outcomes

met betrekking tot onderwijsresultaten

and health in the United States and internationally.

en gezondheid in de Verenigde Staten en internationaal.

And that seems to be the general picture --

Dat lijkt het algemene beeld te zijn:

that greater equality makes most difference at the bottom,

een grotere gelijkheid heeft het meest effect onderaan,

but has some benefits even at the top.

maar ook voor de top heeft het een aantal voordelen.

But I should say a few words about what's going on.

In een paar woorden zeg ik wat er gaande is.

I think I'm looking and talking

Ik kijk naar en praat

about the psychosocial effects of inequality.

over de psychosociale effecten van ongelijkheid.

More to do with feelings of superiority and inferiority,

Het heeft meer te maken met gevoelens van superioriteit en inferioriteit,

of being valued and devalued,

van gewaardeerd en ondergewaardeerd te worden,

respected and disrespected.

gerespecteerd en niet gerespecteerd te worden.

And of course, those feelings

De gevoelens

of the status competition that comes out of that

van statusconcurrentie die daaruit voortvloeien

drives the consumerism in our society.

veroorzaken het consumentisme in onze samenleving.

It also leads to status insecurity.

Het leidt ook tot statusonzekerheid.

We worry more about how we're judged and seen by others,

We maken ons meer zorgen over hoe we door anderen worden beoordeeld en gezien.

whether we're regarded as attractive, clever,

Vindt men ons aantrekkelijk, slim,

all that kind of thing.

enzovoort.

The social-evaluative judgments increase,

De sociaal-evaluatieve oordelen verhogen

the fear of those social-evaluative judgments.

de angst voor die sociaal-evaluatieve oordelen.

Interestingly,

Interessant genoeg is er

some parallel work going on in social psychology:

parallel werk aan de gang in de sociale psychologie:

some people reviewed 208 different studies

een aantal mensen beoordeelden 208 verschillende studies

in which volunteers had been invited

waarin de vrijwilligers waren uitgenodigd

into a psychological laboratory

in een psychologisch laboratorium.

and had their stress hormones,

Hun stresshormonen en

their responses to doing stressful tasks, measured.

hun reacties op het doen van stressvolle taken werd gemeten.

And in the review,

Daarbij

what they were interested in seeing

werd gezocht

is what kind of stresses

naar wat voor soort spanningen

most reliably raise levels of cortisol,

het meest betrouwbaar het niveau van cortisol,

the central stress hormone.

het voornaamste stresshormoon, verhoogden.

And the conclusion was

De conclusie was

it was tasks that included social-evaluative threat --

dat het de taken waren die een sociaal-evaluatieve bedreiging inhielden.

threats to self-esteem or social status

Bedreigingen voor het gevoel van eigenwaarde of sociale status

in which others can negatively judge your performance.

waarbij anderen een negatief oordeel over je prestaties kunnen vellen.

Those kind of stresses

Dat soort spanningen

have a very particular effect

hebben een zeer bijzonder effect

on the physiology of stress.

op de fysiologie van stress.

Now we have been criticized.

Hierop werden we bekritiseerd.

Of course, there are people who dislike this stuff

Natuurlijk zijn er mensen die hieraan een hekel hebben

and people who find it very surprising.

en mensen die het zeer verrassend vinden.

I should tell you though

Ik moet jullie wel vertellen

that when people criticize us for picking and choosing data,

dat wanneer mensen ons bekritiseren voor het uitkiezen van data,

we never pick and choose data.

we nooit data uitkiezen.

We have an absolute rule

We hebben een absolute regel dat gegevens die

that if our data source has data for one of the countries we're looking at,

onze gegevensbron beschikbaar heeft over de door ons onderzochte landen,

it goes into the analysis.

eerst geanalyseerd worden.

Our data source decides

Onze gegevensbron beslist

whether it's reliable data,

of de data betrouwbaar zijn,

we don't.

wij niet.

Otherwise that would introduce bias.

Anders zou dit een vertekend beeld geven.

What about other countries?

Hoe zit het met andere landen?

There are 200 studies

Er zijn 200 studies

of health in relation to income and equality

over gezondheid in relatie tot inkomen en gelijkheid

in the academic peer-reviewed journals.

in de academische door collega's getoetste tijdschriften.

This isn't confined to these countries here,

Dit beperkt zich niet tot deze landen hier,

hiding a very simple demonstration.

de problemen zijn wijdverspreid.

The same countries,

Dezelfde landen,

the same measure of inequality,

dezelfde mate van ongelijkheid,

one problem after another.

het ene probleem na het andere.

Why don't we control for other factors?

Waarom kijken we niet naar andere factoren?

Well we've shown you that GNP per capita

We hebben laten zien dat het BNP per hoofd van de bevolking

doesn't make any difference.

geen verschil maakt.

And of course, others using more sophisticated methods in the literature

Natuurlijk hebben anderen met behulp van meer geavanceerde methoden uit de literatuur

have controlled for poverty and education

gecontroleerd voor armoede, onderwijs

and so on.

enzovoort.

What about causality?

Hoe zit het met causaliteit?

Correlation in itself doesn't prove causality.

Correlatie op zich bewijst geen causaliteit.

We spend a good bit of time.

We besteden daar nogal wat tijd aan.

And indeed, people know the causal links quite well

Mensen kennen de causale verbanden goed

in some of these outcomes.

bij een aantal van deze uitkomsten.

The big change in our understanding

De grote verandering in ons begrip

of drivers of chronic health

van chronische gezondheidsproblemen

in the rich developed world

in de rijke ontwikkelde wereld

is how important chronic stress from social sources

is hoe belangrijk chronische stress uit de sociale oorzaken is.

is affecting the immune system,

Ze beïnvloeden het immuunsysteem en

the cardiovascular system.

het cardiovasculaire systeem.

Or for instance, the reason why violence

De reden waarom geweld

becomes more common in more unequal societies

vaker voorkomt in meer ongelijke samenlevingen

is because people are sensitive to being looked down on.

is dat mensen er gevoeliger voor worden dat er op hen wordt neergekeken.

I should say that to deal with this,

Om hier mee om te gaan,

we've got to deal with the post-tax things

moeten we het hebben over zaken

and the pre-tax things.

voor en na de belastingen.

We've got to constrain income,

We moeten de inkomsten beperken,

the bonus culture incomes at the top.

de bonuscultuur voor topinkomens.

I think we must make our bosses accountable to their employees

Onze bazen moeten verantwoording afleggen aan hun werknemers

in any way we can.

op welke manier dan ook.

I think the take-home message though

Wat we moeten onthouden is

is that we can improve the real quality of human life

dat we de echte kwaliteit van het menselijk leven kunnen verbeteren

by reducing the differences in incomes between us.

door het verminderen van de verschillen in inkomens tussen ons.

Suddenly we have a handle

Plotseling hebben we grip

on the psychosocial well-being of whole societies,

op het psychosociaal welzijn van hele samenlevingen.

and that's exciting.

Dat is geweldig.

Thank you.

Dankjewel.

(Applause)

(Applaus)