How economic inequality harms societies | Richard Wilkinson

Translator: Hamazasp Danielyan Reviewer: Kristine Sargsyan

You all know the truth of what I'm going to say.

Դուք բոլորդ գիտեք այն, ճշմարտությունը, որ ասելու եմ։

I think the intuition that inequality is divisive and socially corrosive

Կարծում եմ ներըմբռնումը, որ անհավասարությունը բաժանարար և հասարակական առումով քայքայիչ է

has been around since before the French Revolution.

առկա է եղել դեռ ֆրանսիական հեղափոխությունից առաջ։

What's changed

Փոխվել է այն,

is we now can look at the evidence,

որ այժմ կարող ենք դիտարկել փաստեր,

we can compare societies, more and less equal societies,

կարող ենք համեմատել հասարակություններ, քիչ թե շատ հավասար հասարակություններ

and see what inequality does.

և տեսնել, թե ինչ է անում անհավասարությունը։

I'm going to take you through that data

Ես ձեզ այդ տվյալներն եմ ներկայացնելու

and then explain why

և հետո բացատրելու եմ՝ ինչու

the links I'm going to be showing you exist.

այն կապերը, որ ցույց եմ տալու, գոյություն ունեն։

But first, see what a miserable lot we are.

Բայց նախ տեսնենք, թե ինչ թշվառ իրավիճակում ենք մենք։

(Laughter)

/ծիծաղ/

I want to start though

Սակայն ես ուզում եմ սկսել

with a paradox.

ներկայացնելով մի պարադոքս։

This shows you life expectancy

Սա ցույց է տալիս կյանքի տևողությունը

against gross national income --

և համախառն ներքին եկամուտը՝

how rich countries are on average.

հարուստ երկների միջին ցուցանիշը։

And you see the countries on the right,

Կարող եք տեսնել, որ աջ կողմում գտնվող երկները՝

like Norway and the USA,

օրինակ Նորվեգիան և ԱՄՆ,

are twice as rich as Israel, Greece, Portugal on the left.

մոտ երկու անգամ ավելի հարուստ են, քան Իսրայելը, Հունաստանը, Պորտուգալիան՝ ձախ մասում։

And it makes no difference to their life expectancy at all.

Եվ այս տարբերությունը որևէ կերպ չի ազդում կյանքի տևողության ցուցանիշի վրա։

There's no suggestion of a relationship there.

Այստեղ հարաբերությունների, կապի մասին վկայություն չկա։

But if we look within our societies,

Բայց եթե մենք նայենք մեր հասարակություններին,

there are extraordinary social gradients in health

ապա կտեսնենք արտասովոր հասարակական շեղվածք առողջապահության ոլորտում,

running right across society.

որ անցնում է հասարակության միջով։

This, again, is life expectancy.

Սա կրկին կյանքի տևողությունն է։

These are small areas of England and Wales --

Սրանք փոքր տարածքներ են Անգլիայում և Ուելսում.

the poorest on the right, the richest on the left.

ամենաաղքատները՝ աջ մասում, ամենահարուստները՝ ձախում։

A lot of difference between the poor and the rest of us.

Հսկայական տարբերություն աղքատների և մնացյալի՝ մեր միջև։

Even the people just below the top

Անգամ մարդիկ, որ գտնվում են գագաթի հենց ներքևում,

have less good health

ունեն պակաս լավ առողջություն,

than the people at the top.

քան մարդիկ, որ գտնվում են հենց գագաթին։

So income means something very important

Այսինքն եկամուտը շատ կարևոր նշանակություն ունի

within our societies,

մեր հասարակությունների ներսում,

and nothing between them.

բայց չունի նման նշանակություն հասարակությունների միջև։

The explanation of that paradox

Այս պարադոքսի բացատրությունը

is that, within our societies,

այն է, որ մեր հասարակությունների ներսում

we're looking at relative income

մենք ուշադրություն ենք դարձնում եկամուտների հարաբերակցությանը

or social position, social status --

կամ հասարակական դիրքին, հասարակական ստատուսին,

where we are in relation to each other

որտեղ մենք հարաբերությունների մեջ են միմյանց հետ

and the size of the gaps between us.

և մեր միջև եղած տարբերությունների, խզումների չափը։

And as soon as you've got that idea,

Եվ հենց որ առաջանում է այդ միտքը,

you should immediately wonder:

իսկույն պետք է ցանկանաք պարզել.

what happens if we widen the differences,

իսկ ի՞նչ է տեղի կունենա, եթե խորացնենք այդ տարբերությունները,

or compress them,

կամ նվազեցնենք այդ տարբերությունները

make the income differences bigger or smaller?

դարձնենք եկամուտների միջև եղած տարբերությունները ավելի մեծ կամ փոքր։

And that's what I'm going to show you.

Եվ դա ես պատրաստվում եմ ցույց տալ ձեզ։

I'm not using any hypothetical data.

Ես չեմ օգտագործում որևէ հիպոթեթիկ տվյալ։

I'm taking data from the U.N. --

Ես օգտվել եմ ՄԱԿ-ի տվյալներից։

it's the same as the World Bank has --

Դրանք նույն տվյալներն են, որ ունի Համաշխարհային Բանկը

on the scale of income differences

եկամուտի տարբերությունների չափերի մասին՝

in these rich developed market democracies.

այս հարուստ զարգացած շուկայական տնտեսություն ունեցող ժողովրդավարություններում։

The measure we've used,

Մենք օգտագործեցինք այս չափումը,

because it's easy to understand and you can download it,

քանի որ այն հեշտ էր և հնարավոր էր ներբեռնել,

is how much richer the top 20 percent

թե որքանով են հարուստ վերևի 20%-ը

than the bottom 20 percent in each country.

ստորին 20%-ի համեմատությանբ՝ յուրաքանչյուր երկրում։

And you see in the more equal countries on the left --

Եվ կարող եք տեսնել, որ ձախ կողմում գտնվող ավելի հավասար երկրներում՝

Japan, Finland, Norway, Sweden --

Ճապոնիա, Ֆինլանդիա, Նորվեգիա, Շվեդիա,

the top 20 percent are about three and a half, four times as rich

ամենահարուստ 20%-ը մոտ երեք ու կես, չորս անգամ ավելի հարուստ են,

as the bottom 20 percent.

քան ամենաաղքատ 20%-ը։

But on the more unequal end --

Բայց ավելի անհավասար մասում՝

U.K., Portugal, USA, Singapore --

Մեծ Բրիտանիա, Պորտուգալիա, ԱՄՆ, Սինգապուր

the differences are twice as big.

տարբերությունը երկու անգամ ավելի մեծ է (քան երկրների առաջին խմբում)։

On that measure, we are twice as unequal

Այս չափումով մեքն երկու անգամ ավելի անհավասար ենք

as some of the other successful market democracies.

քան որոշ այլ հաջողած շուկայական տնտեսություն ունեցող ժողովրդավարությունները։

Now I'm going to show you what that does to our societies.

Հիմա ես ցույց կտամ, թե ինչ ազդեցություն ունի դա մեր հասարակությունների վրա։

We collected data on problems with social gradients,

Մենք հավաքեցին տվյալն այն խնդիրների մասին, որոնք ունեն սոցիալական թեքում,

the kind of problems that are more common

այնպիսի խնդիրներ, որոնք առավել բնորոշ են

at the bottom of the social ladder.

սացիալական աստիճանակագման ստորին հատավածում։

Internationally comparable data on life expectancy,

Միջազգային համեմատական տվյալներ կյանքի տևողության,

on kids' maths and literacy scores,

երեխաների մեթամատիկական և գրագիտության թվանշանների,

on infant mortality rates, homicide rates,

նորածինների մահացության չափերի, սպանությունների թվի,

proportion of the population in prison, teenage birthrates,

բանտերում գտնվող բնակչության համամասնության, անչափասների հղիության,

levels of trust,

վստահության մակարդակի,

obesity, mental illness --

գիրության, մտավոր հիվանդությունների,

which in standard diagnostic classification

որոնց թվում, համաձայն ստանդարտ ախտորոշման դասակարգման,

includes drug and alcohol addiction --

մտնում են նաև թմրանյութերից և ալկոհոլից կախվածությունը,

and social mobility.

և սոցիալական մոբիլությունը։

We put them all in one index.

Մենք դրանք համադրեցինք մեկ ինդեքսում։

They're all weighted equally.

Դրանցից բոլորը հաշվարկվել հավասարապես։

Where a country is is a sort of average score on these things.

Այն երկրները, որոնք միջին ցուցանիշ ունեին այս ոլորտներում։

And there, you see it

Եվ այդտեղ դուք տեսնում ես

in relation to the measure of inequality I've just shown you,

հարաբերությունը անհավասարության չափման հետ, որ նոր ցույց տվեցի,

which I shall use over and over again in the data.

որը ես նորից ու նորից օգտագործելու եմ։

The more unequal countries

Առավել անհավասար երկրները

are doing worse

ավելի վատ վիճակում են

on all these kinds of social problems.

նշված բոլոր հասարակական խնդիրների տեսանկյունից։

It's an extraordinarily close correlation.

Սա աննախադեպ սերտ հարաբերակցություն/ կորրելացիա է։

But if you look at that same index

Բայց եթե մենք նայենք նույն ինդեքսին

of health and social problems

հասարակական և առողջապահական խնդիրներին վերաբերող

in relation to GNP per capita,

և դրա հարաբերությունը մեկ շնչին հասանելիք ՀՆԱ ցուցանիշին,

gross national income,

կամ համախառն ազգային եկամուտին,

there's nothing there,

ապա այնտեղ ոչինչ չեք գտնի,

no correlation anymore.

ոչ մի հարաբերակցություն /կորրելացիա։

We were a little bit worried

Մենք մի քիչ անհանգստացած էինք,

that people might think

որ մարդիկ կարող են մտածել,

we'd been choosing problems to suit our argument

որ մենք առնանձնացրել ենք այնպիսի խնդիրներ, որ կհամապատասխաներ մեր փաստարկներին

and just manufactured this evidence,

և պարզապես սարքել ենք այս ակներեվությունը,

so we also did a paper in the British Medical Journal

այդպսիով մենք մի հոդված պատրաստեցինք Բրիտանական առողջապահական ամսագրի համար

on the UNICEF index of child well-being.

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի՝ երեխաների բարեկեցության ինդեքսի վերաբերյալ։

It has 40 different components

Այդ ինդեքսը ունի 40 տարբեր բաղադրիչներ,

put together by other people.

որոնք համախմբվել են այլ մարդկանց կողմից։

It contains whether kids can talk to their parents,

Այն իր մեջ ներառում է երեխաների իրենց ծնողների հետ խոսելու հնարավորությունը,

whether they have books at home,

արդյոք տանը գրքեր ունեն,

what immunization rates are like, whether there's bullying at school.

իմունիզացիայի մակարդակը, դպրոցում ճնշումների առկայությունը,

Everything goes into it.

Ամեն ինչ այս ինդեքսում ներառված է։

Here it is in relation to that same measure of inequality.

Ահա դրա հարաբերությունը անհավասարության արդեն նշված չափման հետ։

Kids do worse in the more unequal societies.

Երեխաները ավելի վատ վիճակում են անհավասար հասարակություններում։

Highly significant relationship.

Վիճակագրորեն բարձր նշանակալիություն ունեցող հարաբերակցություն։

But once again,

Բայց նորից,

if you look at that measure of child well-being,

եթե նայենք երեխայի բարեկեցության չափանիշի

in relation to national income per person,

և մեկ շնչին ազգային եկամուտի չափման հետ հարաբերակցությանը,

there's no relationship,

ապա կտեսնենք, որ այն առկա չէ,

no suggestion of a relationship.

կապի ոչ մի ակնարկ։

What all the data I've shown you so far says

Ձեզ ցույց տված տվյալները դեռևս խոսում են

is the same thing.

միևնույն բանի մասին։

The average well-being of our societies

Մեր հասարակությունների միջին բարեկեցությունը

is not dependent any longer

այլևս կախված չէ

on national income and economic growth.

ազգային եկամուտներից և տնտեսական աճից։

That's very important in poorer countries,

Այն շատ կարևոր է ավելի աղքատ երկրներում,

but not in the rich developed world.

բայց ոչ հարուստ զարգացած աշխարհում։

But the differences between us

Բայց տարբերությունները մեր միջև

and where we are in relation to each other

և թե ինչ հարաբերություններ ունենք միմյանց նկատմամբ

now matter very much.

այժմ շատ կարևոր են։

I'm going to show you some of the separate bits of our index.

Ես ձեզ ցույց կտամ մեր ինդեքսի որոշ առանձին պատառիկներ։

Here, for instance, is trust.

Ահա, օրինակ, վստահությունը։

It's simply the proportion of the population

Այն պարզապես հաշվում է հասարակության այն մասը,

who agree most people can be trusted.

որը համաձայն է, որ մարդկանց մեծամասնությանը կարելի է վստահել։

It comes from the World Values Survey.

Այն արժեքների համաշխարհային հետազոտության արդյուքների վրա է հիմնված։

You see, at the more unequal end,

Դուք տեսնում եք, որ առավել անհավասար մասում

it's about 15 percent of the population

այն բնակչության մոտ 15 %-ն է կազմում

who feel they can trust others.

ով կարծում է, որ կարող է վստահել ուրիշներին։

But in the more equal societies,

Մինչդեռ առավել հավասար հասարակություններում,

it rises to 60 or 65 percent.

այն հասնում է գրեթե 60-65%-ի։

And if you look at measures of involvement in community life

Եթե դուք նայեք համայնքային կյանքին մասնակցության ցուցանիշներին,

or social capital,

կամ սոցիալական կապիտալին,

very similar relationships

կգտնեք նմանատիպ հարաբերակցություն՝

closely related to inequality.

սերտոեն կապված անհավասարության հետ։

I may say, we did all this work twice.

Ես կարող եմ ասել, որ այս ամբողջ աշխատանքը արել ենք երկու անգամ։

We did it first on these rich, developed countries,

Մենք նախ արեցինք դա հարուստ, զարգացած երկների համար,

and then as a separate test bed,

ապա այլ առանձին փորձնական խմբի համար՝

we repeated it all on the 50 American states --

մենք այն կրկնեցինք ԱՄՆ բոլոր 50 նահանգների համար՝

asking just the same question:

հարցնելով հենց նույն հարցը.

do the more unequal states

արդյոք առավել անհավասար նահանգները

do worse on all these kinds of measures?

ավելի վատ տվյալներ ունեն այս բոլոր չափանիշներով։

So here is trust from a general social survey of the federal government

Ահա ընդհանուր հասարակական վստահությունը դաշնային իշխանությունների հանդեպ

related to inequality.

և դրա առնչությունը անհավասարության հետ։

Very similar scatter

Շստ միանման բաշխվածություն՝

over a similar range of levels of trust.

վստահության միանման մակարդակների միջև։

Same thing is going on.

Նույն բանը շարունակվում է։

Basically we found

Ըստ էության մենք բացահայտեցինք,

that almost anything that's related to trust internationally

որ գրեթե ամեն ինչ, որ կապված է վստահության հետ միջազգային համեմատության մակարդակում

is related to trust amongst the 50 states

կապված է նաև 50 նահանգներում գրանցված վստահության հետ

in that separate test bed.

տեսանելի է նաև այդ առանձին խմբում։

We're not just talking about a fluke.

Մենք չենք խոսում երջանիկ պատահականության մասին։

This is mental illness.

Դա խենթություն է։

WHO put together figures

Համաշխարհային առողջապահական կազմակերպությունն է հավաքում տվյալներ,

using the same diagnostic interviews

օգտագործելով ախտորոշման միևնույն հարցազրույցներ,

on random samples of the population

բնակչության պատահական ընտրանքների հիման վրա,

to allow us to compare rates of mental illness

որ մեզ հնարավորություն է տալիս համեմատել մտավոր հիվանդությունները

in each society.

բոլոր հասարակություններում։

This is the percent of the population

Սա բնակչության այն տոկոսն է,

with any mental illness in the preceding year.

որ չի ունեցել որևէ մտավոր հիվանդություն ընթացիկ տարում։

And it goes from about eight percent

Եվ այն սկսում է մոտ 8 %-ից և

up to three times that --

հասնում մինչև այդ ցուցանիշի եռապատիկը,

whole societies

ամբողջական հասարակություններ, որ ունեն

with three times the level of mental illness of others.

երեք անգամ ավելի բարձր ցուցանիշներ, քան այլ հասարակությունները մտավոր հիվանդության առումով։

And again, closely related to inequality.

Եվ կրկին սա սերտորեն կապված է անհավասարության հետ։

This is violence.

Սա բռնություն է։

These red dots are American states,

Այս կարմիր կետերը ԱՄՆ նահանգներն են,

and the blue triangles are Canadian provinces.

իսկ կապույտ եռանկյունիները՝ Կանադայինը։

But look at the scale of the differences.

Բայց նայեք դրանց միջև եղած տարբերության չափերին։

It goes from 15 homicides per million

Այն սկսում է մեկ միլիոն մարդու հաշվարկով 15 սպանություններից

up to 150.

և հասնում մինչև 150-ի։

This is the proportion of the population in prison.

Սա բնակչության թվի համամասնությունն է բանտերում գտնվողների թվին։

There's a about a tenfold difference there,

Այս ցուցանիշները տարբերվում են իրարից գրեթե տաս անգամ,

log scale up the side.

չափումի սկզբից և մինչև գագաթը։

But it goes from about 40 to 400

Այն սկսում է 40-ից և հասնում 400-ի՝

people in prison.

բանտում գտնվող մարդկանց թվի համամասնությունը։

That relationship

Այն կապը

is not mainly driven by more crime.

հիմնականում պայմանավորված չէ ավել մեծաթիվ հանցագործություններով։

In some places, that's part of it.

Որոշ տեղերում դա բացատրության մասն է։

But most of it is about more punitive sentencing,

Բայց մեծամասամբ դա կապված է խիստ պատիժներով

harsher sentencing.

ու դատավճիռներով։

And the more unequal societies

Եվ առավել անհավասար հասարակություններում

are more likely also to retain the death penalty.

ավելի հավանական է, որ կկիրառվի մահապատիժը։

Here we have children dropping out of high school.

Այստեղ դպրոցից դուրս մնացած աշակերտների թիվն է։

Again, quite big differences.

Կրկին, զգալի տարբերություններ։

Extraordinarily damaging,

Աննախադեպ վնասակար մի երևույթ,

if you're talking about using the talents of the population.

եթե խոսում ենք բնակչության տաղանդները ու հնարավրությունները օգտագործելու մասին։

This is social mobility.

Սա սոցիալական շարժունակության չափումն է։

It's actually a measure of mobility

Սա շարժունակության չափումն է՝

based on income.

հիմնված եկամտի վրա։

Basically, it's asking:

Պարզ ասած այն հարցնում է,

do rich fathers have rich sons

թե որքանով հարուստ են հարուստ հայրերի որդիները,

and poor fathers have poor sons,

և որքնով աղքատ են աղքատ հայրերի որդիները,

or is there no relationship between the two?

կամ միգուցե չկա որևէ հարաբերակցություն։

And at the more unequal end,

Եվ առավել անհավասար բևեռում

fathers' income is much more important --

հայրերի եկամուտները շատ ավելի կարևոր է,

in the U.K., USA.

օրինակ ԱՄՆ-ում, Մեծ Բրիտանիայում։

And in Scandinavian countries,

Իսկ Սկանդինավյան երկրներում

fathers' income is much less important.

հայրերի եկամուտները պակաս կարևոր գործոն են։

There's more social mobility.

Այդտեղ սոցիալական շարժունակությունը ավելի բարձր է։

And as we like to say --

Եվ ինչպես սիրում ենք ասել,

and I know there are a lot of Americans in the audience here --

և գիտեմ, որ այս լսարանում շատ ամերիկանցիներ կան,

if Americans want to live the American dream,

եթե ամերիկացիները ուզում են հասնել ամերիկյան երազանքին,

they should go to Denmark.

ապա պետք է գնան Դանիա։

(Laughter)

(ծիծաղ)

(Applause)

(ծափահարություններ)

I've shown you just a few things in italics here.

Ես ձեզ ցուցադրեցի միայն մի քանի ընդգծված բաներ

I could have shown a number of other problems.

Ես կարող էի մի շարք այլ խնդիրնր ևս ցույց տալ։

They're all problems that tend to be more common

Դրանք խնդիրներ են, որ առավել հաճախ հանդես են գալիս

at the bottom of the social gradient.

սոցիալական աստիճանակարգման ցածր հատվածում,

But there are endless problems with social gradients

սակայն աստիճանակարգման խնդիրները անվերջ են,

that are worse in more unequal countries --

և ավելի վատ վիճակում են գտնվում անհավասար երկներում,

not just a little bit worse,

սակայն ոչ թե մի քիչ են վատ,

but anything from twice as common to 10 times as common.

այլ ավելի վատ են առնվազն կրկնակի անգամից մինչև տասնապատիկ անգամ։

Think of the expense,

Մտածեք սրա գնի մասին

the human cost of that.

այս անհավասարության մարդկային գնի մասին

I want to go back though to this graph that I showed you earlier

Ես ուզում եմ վերադառնալ այս գծագրին, որ արդեն ցույց եմ տվել,

where we put it all together

որտեղ մենք բոլորը համախմբում ենք, որ

to make two points.

երկու հիմնական պնդում անենք։

One is that, in graph after graph,

Առաջինը այն է, որ գծապատկերով անցնելիս

we find the countries that do worse,

մենք պարզեցինք, որ այն երկրները, որոնք ավելի վատ վիճակում են,

whatever the outcome,

անկախ եկամուտից,

seem to be the more unequal ones,

այն երկներն են, որտեղ մեծ է անհավասարությունը,

and the ones that do well

իսկ այն երկները, որոնք ավելի լավ իրավիճակում են,

seem to be the Nordic countries and Japan.

Սկանդինավյան երկրները և Ճապոնիան են։

So what we're looking at

Եվ ուրեմն մենք գործ ունենք

is general social disfunction related to inequality.

հասարակական ընդհանուր թերգոծառնման հետ, որ կապված է անհավասարության հետ։

It's not just one or two things that go wrong,

Միայն մեկ կամ երկու ոլորտներ չեն, որ վատ վիճակում են,

it's most things.

այլ դրանց մեծամասնությունը։

The other really important point I want to make on this graph

Մյուս իսկապես կարևոր պնդում, որ ես ուզում են անել այս գծապատկերի հետ կապված,

is that, if you look at the bottom,

այն է, որ եթե դուք նայում եք ներքևի հատվածին՝

Sweden and Japan,

Շվեդիա և Ճապոնիա,

they're very different countries in all sorts of ways.

ապա տեսնում եք, որ դրանք շատ տարբեր երկրններ են բազմաթիվ առումներով։

The position of women,

Կանանց դիրքորոշումը,

how closely they keep to the nuclear family,

թե նրանք որքանով մոտ են նուկլեար ընտանիքին,

are on opposite ends of the poles

գտնվում են հակառակ բևեռներում`

in terms of the rich developed world.

հարուստ զարգացած աշխարհի ենթատեքստում։

But another really important difference

Բայց մեկ այլ կարևոր տարբրերություն կապված է

is how they get their greater equality.

այն բանի հետ, թե ինչպես են նրանք ապահովում իրենց զգալի հավասարություն։

Sweden has huge differences in earnings,

Շվեդիայում առկա է հսկայական տարբերություն եկամուտների միջև

and it narrows the gap through taxation,

և այդ խզումը նվազեցվում է հարկման միջոցով,

general welfare state,

ընդանուր բարեկեցության պետություն,

generous benefits and so on.

առատ թոշակների ու նպաստների և այլն։

Japan is rather different though.

Սակայն Ճապոնիան իսկապես տարբրեր է։

It starts off with much smaller differences in earnings before tax.

Նախ այնտեղ եկամուտների տարբերությունը նախքան հարկումը շատ ավելի փոքր է։

It has lower taxes.

Այն ունի ցածր հարկեր։

It has a smaller welfare state.

Այն ունի ավելի փոքր բարեկեցության պետություն։

And in our analysis of the American states,

Եվ ԱՄՆ նահանգերի մեր վերլուծությունում

we find rather the same contrast.

մենք գտանք նմանատիպ հակադրություն։

There are some states that do well through redistribution,

Որոշ նահանգներ գտնվում են ավելի լավ վիճակում վերաբաշխման միջոցով,

some states that do well

դրանք այն նահանգները են,

because they have smaller income differences before tax.

որոնք նախքան հարկումը եկամուտների փոքր տարբերություններ ունեն։

So we conclude

Այսպիսով, մենք եզրակացնում ենք,

that it doesn't much matter how you get your greater equality,

որ այդքան էլ կարևոր չէ, թե ինչպես ես ապահովում առավել հավասարություն,

as long as you get there somehow.

կարևորը այդ հավասարության ինչ որ կերպ ապահովումն է։

I am not talking about perfect equality,

Ես չեմ խոսում կատարյալ հավասարության մասին,

I'm talking about what exists in rich developed market democracies.

Ես խոսում եմ այն բանի մասին, որը առկա է զարգացած հարուստ շուկայական դեմոկրատիաներում։

Another really surprising part of this picture

Այս պատկերի մեկ այլ իսկապես զարմացնող մասը այն է,

is that it's not just the poor

որ սա չի վերաբերում միայն աղքատներին,

who are affected by inequality.

ովքեր ազդվում են անհավասարությունից։

There seems to be some truth in John Donne's

Պարզվում է` ճշմարտության կա Ջոն Դոնի

"No man is an island."

"ոչ մի մարդ կղզի չէ" խոսքում։

And in a number of studies, it's possible to compare

Եվ մի շարք ուսումնասիրություններում հնարավոր է համեմատել,

how people do in more and less equal countries

թե ինչպին է մարդկանց վիճակը առավել և պակաս հավասար երկրներում

at each level in the social hierarchy.

սոցիալական աստիճանակարգման ամեն մի մակարդակում։

This is just one example.

Սա միայն մի օրինակ է։

It's infant mortality.

Նորածինների մահացությունն է։

Some Swedes very kindly classified a lot of their infant deaths

Որոշ շվեդներ բարի են գտնվել և խմբավորել են իրենց նորածինների գրանցված մահերը

according to the British register of general socioeconomic classification.

համաձայն ընդհանուր սոցիալ-տնտեսական դասակարգման բրիտանական ռեգիստրի:

And so it's anachronistically

Այսպիսով, ժամանակավրեպորեն

a classification by fathers' occupations,

դասակարգում է իրականացվել ըստ հայրերի զբաղեցրած դիրքի,

so single parents go on their own.

այսինքն միայնակ ծնողները առանձին են դիտարկվել։

But then where it says "low social class,"

Բայց այն դեպքերում, երբ գրված է "ցածր սացիալական խավ",

that's unskilled manual occupations.

այսինքն հմտություններ չունեցող ձեռքի գործ անողները։

It goes through towards the skilled manual occupations in the middle,

Այնուհետև հմտություններ ունեցող ձեռքի գործ անողները՝ մեջտեղում,

then the junior non-manual,

ապա բարձր ոչ ձեռքի գործ անողները,

going up high to the professional occupations --

իսկ գագաթում` այնպիսի մասնագիտական աշխատանքները,

doctors, lawyers,

ինչպիսիք են բժիշկները, իրավաբանները,

directors of larger companies.

մեծ ընկերությունների տնօրենները։

You see there that Sweden does better than Britain

Դուք կարող եք տեսնել, որ Շվեդիան ավելի լավ վիճակում է, քան Բրիտանիան

all the way across the social hierarchy.

սոցիալական աստիճանակարգման բոլոր մակարդակներում։

The biggest differences are at the bottom of society.

Ամենամեծ տարբերությունները հասարակության ամենաստորին հատվածում են։

But even at the top,

Բայց անգամ գագաթում,

there seems to be a small benefit

թվում է, թե քիչ օգտակար է

to being in a more equal society.

քան լինել ավելի հավասար հասարակությունում։

We show that on about five different sets of data

Մենք ցույց ենք տալիս, որ հինգ տարբեր տվյալներով,

covering educational outcomes

որ ներառում են կրթության արդյունքները

and health in the United States and internationally.

և առողջապահությունը ԱՄՆ-ում և միջազգային մակարդակում։

And that seems to be the general picture --

Եվ կարծես, թե սա ընդհանրական պատկերն է.

that greater equality makes most difference at the bottom,

ավելի մեծ հավասարությունը ավելի մեծ տարբրեւոյթունն է տալիս ստորին հատվածի համար,

but has some benefits even at the top.

սակայն ունի նաև դրական ազդեցություն վերին հատվածի համար ևս։

But I should say a few words about what's going on.

Բայց ես մի քանի բառ պետք է ասեմ նաև այն մասին, թե ինչ է տեղի ունենում։

I think I'm looking and talking

Ես կարծում եմ, որ նայում ու խոսում եմ

about the psychosocial effects of inequality.

անհավասարության հոգեբանական ազդեցության մասին։

More to do with feelings of superiority and inferiority,

Ավելի շատ կապված է գերակայության և թերարժեքության զգացումների հետ,

of being valued and devalued,

արժեվորված և չգնահատված լինելու հետ,

respected and disrespected.

հարգված և անհարգված լինելու մասին։

And of course, those feelings

Եվ իհարկե այն զգացողությունների մասին,

of the status competition that comes out of that

որ առաջանում է կարգավիճակների մրցակցությունից,

drives the consumerism in our society.

որը խրախուսում է մեր հասարակաությունների սպառողականությունը։

It also leads to status insecurity.

Այն նաև առաջացնում է կարգավիճակի անապահովության զգացողություն։

We worry more about how we're judged and seen by others,

Մենք ավելի շատ մտահոգվում ենք այն մասին, թե ինչպես ենք մենք դիտվում ուրիշների աչքերում,

whether we're regarded as attractive, clever,

արդյոք մենք համարվում ենք գրավիչ, խելացի,

all that kind of thing.

նման այլ բաներ։

The social-evaluative judgments increase,

Սոցիալ-գնահատողական դատողությունները ավելանում են,

the fear of those social-evaluative judgments.

ավելանում է նաև վախը նման սոցիալ-գնահատողական դատողություններից։

Interestingly,

Հետաքրքիր է,

some parallel work going on in social psychology:

որ զուգահեռ որոշ աշխատանքներ հասարակական հոգեբանության ոլորտում.

some people reviewed 208 different studies

որոշ մարդիկ դիտարկել են 208 տարբեր հետազոտություններ,

in which volunteers had been invited

որտեղ կամավորները հրավիրվել են

into a psychological laboratory

հոգեբանական լաբորատորիաներ, որտեղ

and had their stress hormones,

չափվել են նրանց սթրեսային հորմոնները,

their responses to doing stressful tasks, measured.

և նրանց արձագանքը սթրեսային հանձնարարությունների նկատմամբ։

And in the review,

Եվ որպես տեսություն,

what they were interested in seeing

նրան հետաքրքված են եղել պարզելու,

is what kind of stresses

թե որ տեսակի սթրեսներն են

most reliably raise levels of cortisol,

առավել կայուն կերպով բարձրացնում քորթիսոլի մակարդակը,

the central stress hormone.

առանցքային սթրեսային հորմոնը։

And the conclusion was

Եվ եզրակացությունը այն էր, որ

it was tasks that included social-evaluative threat --

այն տեսակի հանձնարությունները, որոնք ներառում են սոցիալ-գնահատողական վտանգներ,

threats to self-esteem or social status

ինքնագնահատականի և սոցիալական կարգավիճակի հետ կապված վտանգները,

in which others can negatively judge your performance.

երբ ուրիշները կարող են բացասաբար դատել իրենց քայլերը։

Those kind of stresses

Նման սթրեսները

have a very particular effect

ունեն առանձնահատուկ ազդեցություն

on the physiology of stress.

սթրեսի հոգեբանությունում։

Now we have been criticized.

Մեզ քննադատում են։

Of course, there are people who dislike this stuff

Իհարկե կան մարդիկ, ում դուր չեն գալիս այս պնդումները

and people who find it very surprising.

և մարիկ, ովքեր դա զարամանլի են համարում։

I should tell you though

Սակայն ես պետք է ասեմ ձեզ,

that when people criticize us for picking and choosing data,

որ մարդիկ քննադատում են մեզ առանձին տվյալներ ընտրողաբար օգտագործելու մեջ,

we never pick and choose data.

մենք երբեք չենք ընտրել և առանձնացրել տվյալներ։

We have an absolute rule

Մենք ունենք բացարձակ կանոն,

that if our data source has data for one of the countries we're looking at,

որ եթե մեր տվյալները վերբերում են միայն մեր դիտարկած երկրնեից մեկին,

it goes into the analysis.

այն տեղ է գտնում վերլուծության մեր։

Our data source decides

Մեր տվյալներ աղբյուրներն են որոշում,

whether it's reliable data,

թե արդյոք դրանք վստահելի տվյալներ են,

we don't.

և ոչ թե մենք։

Otherwise that would introduce bias.

Այլապես դա կհանգեցներ կողմնակալության։

What about other countries?

Իսկ ի՞նչ գիտենք այլ երկրների մասին։

There are 200 studies

200 ուսումնասիրություններ կան՝

of health in relation to income and equality

նվիրված առողջության և եկամուտի ու անհավասարության կապին

in the academic peer-reviewed journals.

գրախոսվող գիտական ամսագրերում։

This isn't confined to these countries here,

Դրանք չեն սահմանափակվում այստեղ նշված երկրներով

hiding a very simple demonstration.

թաքցնելով շատ պարզ մի ապացույց։

The same countries,

Նույն երկրները,

the same measure of inequality,

անհավասարության նույն չափումը,

one problem after another.

մեկ խնդիր մյուսի հետևից։

Why don't we control for other factors?

Ինչո՞ւ մենք չենք կառավարում այլ գործոններ։

Well we've shown you that GNP per capita

Դե մենք ցույց տվեցինք, որ մեկ շնչին հասնող ՀՆԱ-ի ցուցանիշը

doesn't make any difference.

որևէ ազդեցություն չունի։

And of course, others using more sophisticated methods in the literature

Եվ իհարկե ուրիշները օգտագործում են գրականությունում առկա ավելի կատարելագործված մեթոդներ,

have controlled for poverty and education

որոնք վերահսկել են աղքատությունը և կրթությունը

and so on.

և այլն, և այլն։

What about causality?

Իսկ ի՞նչ կասենք պատճառահետևանքային կապի մասին։

Correlation in itself doesn't prove causality.

Կորրելացիան ինքնին դեռ չի ապացուցում պատճառահետևանքային կապը։

We spend a good bit of time.

Մենք բավական ժամանակ ենք օգտագործել։

And indeed, people know the causal links quite well

Եվ իսկապես, մարդիկ պատճառային կապերը բավական լավ գիտեն

in some of these outcomes.

կապված որոշ արդյունքների հետ։

The big change in our understanding

Մեր ընկալման մեջ մեծ փոփոխությունը

of drivers of chronic health

խրոնիկ առողջության հիմնական խթանիչները վերաբերյալ

in the rich developed world

հարուստ զարգացած աշխարհում

is how important chronic stress from social sources

այն է, թե որքան կարևոր է հասարակական աղբյուրներից ծագած խրոնիկ սթրեսը,

is affecting the immune system,

որ ազդում է իմունային համակարգի,

the cardiovascular system.

սրտանոթային համակարգի վրա։

Or for instance, the reason why violence

Կամ օրինակի համար, ինչու է բռնությունը

becomes more common in more unequal societies

դառնում առավել տարածված, առավել անհավասար հասարակություններում,

is because people are sensitive to being looked down on.

քանի որ մարդիկ առավել զգայուն, խոցելի են դառնում, երբ իրենց վերևից են նայում։

I should say that to deal with this,

Ես պետք է ասեմ, որ այս խնդրով զբաղվելու համար

we've got to deal with the post-tax things

մենք պետք է ուշադրություն դարձնենք հարկումից հետո տեղի ունեցող երևույթներին,

and the pre-tax things.

ինչպես նաև հարկումից առաջ տեղի ունեցողներին։

We've got to constrain income,

Մենք պետք է սահմանափակենք որոշ եկամուտներ,

the bonus culture incomes at the top.

բոնուսային մշակույթի բերած եկամուտները, որ առկա են վերևում։

I think we must make our bosses accountable to their employees

Ես կարծում եմ, որ մենք պետք է մեր ղեկավարներին աշխատողների առջև հաշվետու դարձնենք

in any way we can.

բոլոր այն եղանակներով, որ կարող ենք։

I think the take-home message though

Սակայն կարծում եմ, որ ձեզ հետ տանելու ամենակարևոր միտքը

is that we can improve the real quality of human life

այն է, որ մենք կարող ենք բարելավել մարդու կյանքի իրական որակը՝

by reducing the differences in incomes between us.

մեր միջև եղած եկամուտների տարբերությունը նվազեցնելու միջոցով։

Suddenly we have a handle

Անսպասելիորեն մենք ստացել ենք լծակ`

on the psychosocial well-being of whole societies,

ազդելու բոլոր հասարակությունների հոգեբանա-սոցիալական բարեկեցության վրա,

and that's exciting.

և դա ոգևորիչ է։

Thank you.

Շնորհակալություն։

(Applause)

(ծափահարություններ)