How economic inequality harms societies | Richard Wilkinson

Translator: Tamar Chubabria Reviewer: meri togonidze

You all know the truth of what I'm going to say.

თქვენ ყველამ იცით იმ ჭეშმარიტების შესახებ, რაზეც უნდა გესაუბროთ.

I think the intuition that inequality is divisive and socially corrosive

ვგონებ, ის ფაქტი, რომ უთანასწორობა საზოგადოებას ვნებს და უთანხმოებას აჩენს

has been around since before the French Revolution.

საფრანგეთის რევოლუციის შემდეგ არსებობს.

What's changed

ერთადერთი რაც შეიცვალა, არის ის, რომ

is we now can look at the evidence,

დღეს ჩვენ შეგვიძლია გადავხედოთ ფაქტებს,

we can compare societies, more and less equal societies,

შევადაროთ საზოგადოებები, ასე თუ ისე თანასწორი საზოგადოებები

and see what inequality does.

და დავინახოთ, რას იწვევს უთანასწორობა.

I'm going to take you through that data

მე წარმოგიდგენთ მონაცემებს

and then explain why

და შემდგომ ავხსნი,

the links I'm going to be showing you exist.

რატომ არსებობს ის კავშირები, რომლებზეც მე მიგითითებთ.

But first, see what a miserable lot we are.

მაგრამ ჯერ დავაკვირდეთ რამდენად საბრალონი ვართ.

(Laughter)

(სიცილი)

I want to start though

მე სურს,

with a paradox.

პარადოქსით დავიწყო.

This shows you life expectancy

ამ ცხრილზე ჩანს სიცოცხლის ხანგრძლივობა

against gross national income --

მთლიან ეროვნულ შემოსავალთან მიმართებით --

how rich countries are on average.

თუ, რამდენად მდიდრები არიან ქვეყნები საშუალოდ

And you see the countries on the right,

და თქვენ ხედავთ ქვეყნებს მარცხენა მხარეს

like Norway and the USA,

ნორვეგიას, აშშ-ს,

are twice as rich as Israel, Greece, Portugal on the left.

რომლებიც საბერძნეთზე, პორტუგალიაზე ორჯერ მდიდარი ქვეყნებია.

And it makes no difference to their life expectancy at all.

და ეს მათ სიცოცხლის ხანგრძლივობაზე საერთოდ არ აისახება.

There's no suggestion of a relationship there.

არ არსებობს რაიმე მიმართება მათ შორის,

But if we look within our societies,

მაგრამ თუ დავაკვირდებით საზოგადოებებს შიგნით არსებულ სხვაობებს,

there are extraordinary social gradients in health

შევამჩნევთ განსაკუთრებულ სოციალურ განსხავებებს,

running right across society.

რომლებიც მჟღავნდება საზოგადოების ჯანმრთელობის მდგომარეობაში

This, again, is life expectancy.

აი, გიჩვენებთ სიცოხლის ხანგრძლივობის მონაცემებს,

These are small areas of England and Wales --

ეს არის ინგლისისა და უელსის მცირე ნაწილი---

the poorest on the right, the richest on the left.

უღარიბესი ნაწილი მარჯვნივ, უმდიდრესი კი მარცხნივ.

A lot of difference between the poor and the rest of us.

ძალიან დიდი განსხვავებაა ღარიბებსა და ჩვენს შორის.

Even the people just below the top

ზედა ფენაზე ოდნავ ქვევით მყოფთაც კი

have less good health

ნაკლებად კარგი ჯანმრთელობა აქვთ

than the people at the top.

ვიდრე მათ, ვინც ზედა ფენას ეკუთვნის.

So income means something very important

ე.ი. შემოსავალი დიდ მნიშვნელობას იძენს

within our societies,

საზოგადოების შიგნით,

and nothing between them.

და უმნიშვნელო რჩება საზოგადოებებს შორის მიმართებაში

The explanation of that paradox

ეს პარადოქსი იმით აიხსნება, რომ

is that, within our societies,

ჩვენს საზოგადოებებს შიგნით

we're looking at relative income

ჩვენ ფარდოფითი შემოსავალი გვაინტერესებს

or social position, social status --

ან სოციალური მდგომარეობა, სტატუსი--

where we are in relation to each other

რა ადგილი გვიკავია სხვებთან მიმართებით

and the size of the gaps between us.

და ჩვენს შორის რამხელა სივრცეა.

And as soon as you've got that idea,

მიხვდებით თუ არა ამას,

you should immediately wonder:

იკითხავთ:

what happens if we widen the differences,

რა მოხდება, თუ ჩვენ ამ განსხვავებას გავზრდით

or compress them,

ან შევამცირებთ,

make the income differences bigger or smaller?

შემოსავლებს შორის სხვაობას გავზრდით ან დავაპატარავებთ?

And that's what I'm going to show you.

სწორედ ამას გაჩვენებთ ეხლა.

I'm not using any hypothetical data.

მე არანაირ ჰიპოთეტურ ინფორმაციას არ ვიყენებ.

I'm taking data from the U.N. --

მე მომაქვს გაეროს მონაცემები --

it's the same as the World Bank has --

იგივე მონაცემებს ფლობს მსოფლიო ბანკიც --

on the scale of income differences

განვითარებული მდიდარი საბაზრო ეკონომიკის დემოკრატიების

in these rich developed market democracies.

შემოსავლებთან დაკავშირებით.

The measure we've used,

საზომი, რომელიც ჩვენ გამოვიყენეთ

because it's easy to understand and you can download it,

მარტივი გასაგებია და თქვენც შეგიძლიათ ჩამოტვირთოთ.

is how much richer the top 20 percent

გვიჩვენებს, რამდენად მდიდარია ზედა 20 პროცენტი მოსახლეობა

than the bottom 20 percent in each country.

ქვედა(ღარიბ) 20 პროცენზე თითოეულ ქვეყანაში.

And you see in the more equal countries on the left --

თქვენ ხედავთ, რომ შედარებით თანასწორ ქვეყნებში - მარცხნივ

Japan, Finland, Norway, Sweden --

იაპონია, ფინეთი, ნორვეგია, შევედეთი -

the top 20 percent are about three and a half, four times as rich

ზედა 20 პროცენტი სამნახევარჯერ მდიდარია

as the bottom 20 percent.

ქვედა 20 პროცენტზე.

But on the more unequal end --

მაგრამ უფრო სოციალურად უთანასწორო გარემოში

U.K., Portugal, USA, Singapore --

დიდი ბრიტანეთი, პორტუგალია, აშშ, სინგაპური

the differences are twice as big.

სხვაობა ორჯერ დიდია.

On that measure, we are twice as unequal

იგივე საზომით, ჩვენ ორჯერ უფრო უთანაწორო საზოგადეობა გვაქვს

as some of the other successful market democracies.

ვიდრე სხვა წარმატებულ საბაზრო დემოკრატიებს.

Now I'm going to show you what that does to our societies.

ახალა გაჩვენებთ რა გავლენა აქვს ამას ჩვენს საზოგადოებაზე.

We collected data on problems with social gradients,

ჩვენ შევაგროვეთ მონაცემები იმ პრობლემების შესახებ,

the kind of problems that are more common

რომლებიც უფრო ფართოდ გვხვდება

at the bottom of the social ladder.

საზოგადოების ქვედა ფენაში.

Internationally comparable data on life expectancy,

საერთაშორისო მონაცემები სიცოცხლის განხგრძლივობაზე,

on kids' maths and literacy scores,

ბავშვთა მათემატიკისა და წერა-კითხვის ქულებზე

on infant mortality rates, homicide rates,

ჩვილ ბავშვთა სიკვიდლიანობისა და მკვლელობის დონეზე,

proportion of the population in prison, teenage birthrates,

პატიმარი მოსახლეობის წილზე, ახალგაზრდების ორსულებაზე,

levels of trust,

ნდობის დონეზე,

obesity, mental illness --

სიმსუქნეზე, ფსიქიურ დაავადებებზე ---

which in standard diagnostic classification

რომლებიც სტანდარტული დიაგნოსტიკური კლასიფიკაციით

includes drug and alcohol addiction --

გულისხმობს ნარკომანიასა და ალკოჰილიზმს,

and social mobility.

და სოციალურ მობილობაზე.

We put them all in one index.

ყოველივეს ერთი ინდექსი მივანიჭეთ.

They're all weighted equally.

ყველა მონაცემი თანასწორადაა შეწონილი -

Where a country is is a sort of average score on these things.

გამოყვანილია ქვეყნის საშუალო ქულა ამ საკითებში.

And there, you see it

და აი, თქვენ ხედავთ

in relation to the measure of inequality I've just shown you,

რა მიმართებაა უთანასწორობის საზომთან, რომელიც მე ახლახანს გაჩვენეთ.

which I shall use over and over again in the data.

და მე კიდევ ხშირად მოვიყვან ამ ინფორმაციას.

The more unequal countries

შედარებით უფრო უთანასწორო ქვეყნებში

are doing worse

სიტუაცია უარესია

on all these kinds of social problems.

ყველა ამ სოციალურ პრობლემებთან დაკავშირებით.

It's an extraordinarily close correlation.

საგრძნობლად დიდია თანაფარდობა.

But if you look at that same index

მაგრამ თუკი იგივე ინდექსს ავიღებთ

of health and social problems

ჯანმრთელობასა და სოციალურ პრობელემებთან დაკავშირებით

in relation to GNP per capita,

ერთ სულ მოსახლეზე,

gross national income,

მთლიან ეროვნულ პროდუქტთან მიმართებით,

there's nothing there,

აქ კავშირი არ არსებობს,

no correlation anymore.

აღარანაირი თანაფარდობა არ გვაქვს.

We were a little bit worried

ჩვენ ოდნავ გვაღელვებდა, რომ

that people might think

ხალხი იფიქრებდა,

we'd been choosing problems to suit our argument

ჩვენ პრობლემებს ჩვენი მოსაზრების დასასაბუთებლად ვარჩევდით,

and just manufactured this evidence,

უბრალოდ ვქმნიდით სამხილებს --

so we also did a paper in the British Medical Journal

ამის გამო, ჩვენ UNICEF-ის ბავშვის კეთიდლღეობის ინდექსთან დაკავშირებით

on the UNICEF index of child well-being.

ბრიტანეთის სამედიცინო ჟურნალში ნაშრომიც ვიკვლიეთ.

It has 40 different components

ეს ინდექსი სხვადასხვა ხალხის მიერ მოყვანილი

put together by other people.

40 სხვადასხვა კომპონენტისაგან შედგებოდა.

It contains whether kids can talk to their parents,

ეს გულისხმობდა - შეუძლიათ თუ არა ბავშვებს მშობლებთან ურთიერთობა,

whether they have books at home,

აქვთ თუ არა მათ სახლში წიგნები,

what immunization rates are like, whether there's bullying at school.

როგორია იმუნიზაციის დონე, აქვთ თუ არა ჩხუბები სკოლაში.

Everything goes into it.

ყველაფერს მოიცავდა.

Here it is in relation to that same measure of inequality.

აი, რა მიმართებაშია ის იგივე უთანასწორობის საზომთან.

Kids do worse in the more unequal societies.

ბავშვები უარასედ არიან უთანასწორო საზოგადოებებში.

Highly significant relationship.

თანაფარდობა შესამჩნევად მაღალია.

But once again,

მაგრამ, კიდევ ერთხელ,

if you look at that measure of child well-being,

თუ დააკვირდებით ბავშვის კეთილდღეობის საზომს

in relation to national income per person,

ერთ სულ მოსახლეზე ეროვნულ შემოსავალთან მიმართებით,

there's no relationship,

ვერანაირ დამოკიდებულებას ვერ იპოვით.

no suggestion of a relationship.

არანაირი მიმართება არ არსებობს.

What all the data I've shown you so far says

რა მონაცემებიც მე აქამდე წარმოგიდგინეთ,

is the same thing.

იგივეს ადასტურებს.

The average well-being of our societies

ჩვენი საზოგადოებების საშუალო კეთილდღეობა

is not dependent any longer

აღარ არის დამოკიდებული

on national income and economic growth.

ეროვნულ შემოსავალზე და ეკონომიკურ ზრდაზე.

That's very important in poorer countries,

ეს ძალიან მნიშვნელოვანია უფრო ღარიბ ქვეყნებში,

but not in the rich developed world.

მაგრამ არა მდიდარ, განვითარებულ სამყაროში.

But the differences between us

მაგრამ ჩვენს შორის განსხვავებები

and where we are in relation to each other

და ის, თუ სად ვართ ერთმანეთთან მიმართებით,

now matter very much.

დღეს ძალიან ბევრს ნიშნავს.

I'm going to show you some of the separate bits of our index.

მე ჩვენი ინდექსის გარკვეულ ნაწილებს წარმოგიდგენთ.

Here, for instance, is trust.

მაგალითად, ნდობა.

It's simply the proportion of the population

ეს არის უბრალოდ მოსახლეობის ის ნაწილი,

who agree most people can be trusted.

რომელიც ეთანხმება, რომ ხალხს შეგვიძლია ვენდოთ.

It comes from the World Values Survey.

ეს "მსოფლიოს ღირებულებათა კვევის" მონაცემებია.

You see, at the more unequal end,

შედარებით უთანასწორო ნაწილში

it's about 15 percent of the population

მოსახლეობის 15%-ია

who feel they can trust others.

ვინც თვლის, რომ მათ სხვების ნდობა შეუძლიათ.

But in the more equal societies,

მაგრამ უფრო თანასწორ საზოგადოებებში,

it rises to 60 or 65 percent.

ეს მაჩვენებელი 60-დან 65 პროცენტამდე იზრდება.

And if you look at measures of involvement in community life

და თუ დააკვირდებით საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ჩართულობის ხარისხს,

or social capital,

ან სოციალურ კაპიტალს,

very similar relationships

ძალიან მსგავსი მაჩვენებლებია

closely related to inequality.

უთანასწორობასთან მიმართებით.

I may say, we did all this work twice.

მე შემიძლია გითხრათ, რომ ჩვენ ეს სამუშაო 2-ჯერ შევასრულეთ.

We did it first on these rich, developed countries,

პირველად მდიდარ, განვითარებად ქვეყნებზე,

and then as a separate test bed,

და შემდეგ ცალცალკე ტესტად

we repeated it all on the 50 American states --

გავიმეორეთ ყველაფერი ამერიკის 50 შტატში --

asking just the same question:

ვსვამდით ერთსა და იმავე კითხვას:

do the more unequal states

შედარებით უთანასწორო შტატები

do worse on all these kinds of measures?

უფრო უარეს მდგომარეობაში არიან მოცემული საზომების მიხედვით?

So here is trust from a general social survey of the federal government

აქ არის ნდობის მაჩვენებელი ფედერალური მთავრობის სოციალური კვლევის მიხედვით

related to inequality.

უთანასწორობასთან მიმართებით.

Very similar scatter

ძალიან მსგავსი გაბნებვაა

over a similar range of levels of trust.

ნდობის ხარისხის დიაპაზონში.

Same thing is going on.

იგივე რამ ხდება.

Basically we found

ძირითადად, ჩვენ აღმოვაჩინეთ, რომ

that almost anything that's related to trust internationally

ყველაფერი, რაც უკავშირდება ნდობას საერთაშორისო დონეზე,

is related to trust amongst the 50 states

უკავშირდება ნდობას

in that separate test bed.

50 შტატს შორის -

We're not just talking about a fluke.

ჩვენ უბრალო დამთხვევაზე არ ვსაუბრობთ.

This is mental illness.

ეს ფსიქიკური დაავადებაა.

WHO put together figures

მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციამ შემთხევით შერჩევაზე

using the same diagnostic interviews

ერთი და იგივე დიაგნოსტიკური გამოკითხვების გამოყენებით

on random samples of the population

ეს მონაცემები შეაგროვა.

to allow us to compare rates of mental illness

და მოგვცა საშუალება შეგვედარებინა მენტალური დაავადების დონე

in each society.

თითოეულ საზოგადოებაში.

This is the percent of the population

ეს მოსახლეობის ის პროცენტია,

with any mental illness in the preceding year.

რომელსაც გასული წლის განმავლობაში რაიმე მენტალური დაავადება აღენიშნებოდა.

And it goes from about eight percent

რაც 8 პროცენტიდან

up to three times that --

სამჯერ უფრი დიდ მაჩვენებლამდე ადის --

whole societies

გვაჩვენებს მთელს საზოგადოებებს,

with three times the level of mental illness of others.

სადაც მენტალური დაავადებები სამჯერ ხშირია სხვებთან შედარებით.

And again, closely related to inequality.

და კვლავაც დიდი კავშირი გვაქვს უთანასწორობასთან.

This is violence.

ეს ძალადობაა.

These red dots are American states,

ეს წითელი წერტილები ამერიკის შტატებია,

and the blue triangles are Canadian provinces.

და ლურჯი სამკუთხედები კანადის პროვინციებია.

But look at the scale of the differences.

მაგრამ შეხედეთ განსხვავების მასშტაბებს.

It goes from 15 homicides per million

15 მკვლევლობიდან

up to 150.

150-მდე ავდივართ.

This is the proportion of the population in prison.

ეს არის პატიმართა წილი მთლიან მოსახლეობაში.

There's a about a tenfold difference there,

დაახლოებით

log scale up the side.

ათმაგი განსხვავებაა

But it goes from about 40 to 400

40-დან 400-მდე ადის

people in prison.

პატიმართა მოსახლეობა.

That relationship

ეს დამოკიდებულება

is not mainly driven by more crime.

არ არის დანაშაულის ზრდით განპირობებული.

In some places, that's part of it.

ზოგ შემთხევევებში ეს ასეა.

But most of it is about more punitive sentencing,

მაგრამ ძირითადად ეს გაძლიერებულ სადამსჯელო ნორმებს ეხება,

harsher sentencing.

უფრო მკაცრ სასჯელებს.

And the more unequal societies

და უფრო უთანასწორო საზოგადოებები

are more likely also to retain the death penalty.

ინარჩუნებენ სიკვდილით დასჯას.

Here we have children dropping out of high school.

აქ ჩანს ბავშვები, რომლებიც სკოლიდან გამოდიან.

Again, quite big differences.

კვლავაც დიდი განსხვავებაა.

Extraordinarily damaging,

საოცრად საზიანო,

if you're talking about using the talents of the population.

თუ მოსახლეობის ნიჭის გამოყენებაზე ვსაუბრობთ.

This is social mobility.

ეს სოციალური მობილობაა.

It's actually a measure of mobility

ეს არის მობილობის დონე,

based on income.

შემოსავლებთან მიმართებაში,

Basically, it's asking:

რომელიც გვეკითხება:

do rich fathers have rich sons

ყავთ თუ არა მდიდარ მამებს მდიდარი შვილები

and poor fathers have poor sons,

და ღარიბ მამებს ღარიბი შვილები?

or is there no relationship between the two?

თუ საერთოდ არ არის დამოკიდებულება მათ შორის?

And at the more unequal end,

უფრო უთანასწორო საზოგადოებებში

fathers' income is much more important --

მამების შემოსავალი გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანია -

in the U.K., USA.

დიდ ბირტანეთში, აშშ-ში.

And in Scandinavian countries,

და სკანდინავიის ქვეყნებში,

fathers' income is much less important.

მამების შემოსავალი ნაკლებად მნიშვნელოვანია.

There's more social mobility.

და უფრო ხშირია სოციალური მობილობა.

And as we like to say --

და როგორც ამბობენ -

and I know there are a lot of Americans in the audience here --

და მე ვიცი ბევრი ამერიკელია აუდიტორიაში -

if Americans want to live the American dream,

თუ ამერიკელებს სურთ იცხოვრონ "ამერიკული ოცნებით",

they should go to Denmark.

ისინი დანიაში უნდა გადასახლდნენ.

(Laughter)

(სიცილი)

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

I've shown you just a few things in italics here.

რამდენიმე რამ გამოვყავი თქვენთვის.

I could have shown a number of other problems.

შემეძლო ბევრი სხვა პრობლემა მომეყვანა.

They're all problems that tend to be more common

ეს ყველა ის პრობლემებია, რომლებიც

at the bottom of the social gradient.

ხშირად გვხვდება ქვედა ფენებში.

But there are endless problems with social gradients

მაგრამ უამრავი პრობლემაა სხვადასხვა შრეებში,

that are worse in more unequal countries --

რომლებიც უარესია უთანასწორო ქვეყნებში -

not just a little bit worse,

არა უბრალოდ უარესი,

but anything from twice as common to 10 times as common.

არამედ ორჯერ და 10-ჯერ უარესი.

Think of the expense,

იფიქრეთ დანახარჯებზე,

the human cost of that.

მის ადამიანურ საფასურზე.

I want to go back though to this graph that I showed you earlier

უკვე მოყვანილ გრაფიკს მინდა დავუბრუნდე,

where we put it all together

სადაც ყველაფერს მოვუყარეთ თავი,

to make two points.

ორ დასკვნას გავაკეთებ.

One is that, in graph after graph,

ერთი, რომ გრაფიკიდან გრაფიკამდე

we find the countries that do worse,

იკვეთება, რომ ქვეყნები,

whatever the outcome,

რომლებსაც უარესი

seem to be the more unequal ones,

მდგომარეობა ახასიათებთ - უთანასწოროა.

and the ones that do well

და ისინი, რომლებსაც უკეთესად ვახასიათებთ -

seem to be the Nordic countries and Japan.

არის სკანდინავიური ქვეყნები და იაპონია,

So what we're looking at

სჩანს, რომ საქმე გვაქვს უთანასწორობასთან დაკავშირებულ

is general social disfunction related to inequality.

საერთო სოციალურ დისფუნქციასთან.

It's not just one or two things that go wrong,

არა მარტო ერთი და ორი რამ შავდება,

it's most things.

არამედ საკითხთა უმრავლესობა.

The other really important point I want to make on this graph

კიდევ ერთი შენიშვნა ამ გრაფიკთან დაკავშირებით

is that, if you look at the bottom,

არის, რომ თუ ქვევით დავაკვირდებით,

Sweden and Japan,

შვედეთი და იაპონია -

they're very different countries in all sorts of ways.

ისინი ძალიან განსხვავებული ქვეყნებია ყოველ მხრივ.

The position of women,

ქალთა პოზიცია,

how closely they keep to the nuclear family,

რამდენად ახლოს არიან ისინი ოჯახურ ბირთვთან,

are on opposite ends of the poles

სავსებით განსხვავებულია

in terms of the rich developed world.

მდიდარი განვითარებული ქვეყნების პირობაზე.

But another really important difference

არანაკლებ მნიშვნელოვანი განსხვავებაა

is how they get their greater equality.

იმაში, თუ როგორ აღწევენ მაღალი დონის თანასწორობას.

Sweden has huge differences in earnings,

შვედეთში დიდი სხვაობაა შემოსავლებს შორის.

and it narrows the gap through taxation,

სხვაობას ბეგარით ამცირებენ.

general welfare state,

როგორც ზოგადად კეთილდღეობის სახელმწიფოში,

generous benefits and so on.

გულუხვი დახმარებების გზებით და ა.შ.

Japan is rather different though.

იაპონია ბევრად განსხვავბულია ამ მხრივ.

It starts off with much smaller differences in earnings before tax.

აქ ბევრად ნაკლებია სხვაობა შემოსავლებს შორის.

It has lower taxes.

გაცილებით დაბალი ბეგარაცაა.

It has a smaller welfare state.

კეთილდღეობის სახელმწიფო ბევრად მცირეა

And in our analysis of the American states,

ამერიკის შტატების ანალიზისას

we find rather the same contrast.

მსგავს კონტრასტს ვაწყდებით.

There are some states that do well through redistribution,

არსებობს ქვეყნები, რომლებიც გადანაწილებით იგებენ,

some states that do well

და ქვეყნები, სადაც იმით იგებენ,

because they have smaller income differences before tax.

რომ შემოსავლებს შორის მცირე სხვაობას ინარჩუნებენ.

So we conclude

აქედან ვასკვნით,

that it doesn't much matter how you get your greater equality,

რომ დიდად არ აქვს მნიშვნელობა რა გზით აღწევ თანასწორობას,

as long as you get there somehow.

მთავარია შედეგამდე მისვლა.

I am not talking about perfect equality,

მე არ ვსაუბრობ სრულ თანასწორობაზე,

I'm talking about what exists in rich developed market democracies.

მე ვსაუბრობ იმაზე, რაც ხდება მდიდარ საბაზრო დემოკრატიებში.

Another really surprising part of this picture

კიდევ ერთი მართლაც საოცარი ფაქტია,

is that it's not just the poor

რომ არა მხოლოდ ღარიბები

who are affected by inequality.

ზარალდებიან უთანასწორობით.

There seems to be some truth in John Donne's

არის რაღაც სიმართლე ჯონ დონსის

"No man is an island."

"არც ერთი ადამიანი არ არის კუნძული".

And in a number of studies, it's possible to compare

ბევრ კვლევაში შეგვიძლია შევადაროთ,

how people do in more and less equal countries

როგორ იქცევინ ადამიანები შედარებით თანასწორ თუ უთანასწორო ქვეყნებში,

at each level in the social hierarchy.

იერარქიის თითოეულ საფეხურზე.

This is just one example.

აი ერთი მაგალითი.

It's infant mortality.

ეს არის ჩვილთა სიკვდილინობა.

Some Swedes very kindly classified a lot of their infant deaths

რამდენიმე შვედმა გამოიკვლია ჩვილთა სიკვდილიანობა

according to the British register of general socioeconomic classification.

ბრიტანული სოციოეკონომიკური კლასიფიკაციის მეთოდით.

And so it's anachronistically

ანაქრონულად დალაგებულია -

a classification by fathers' occupations,

კლასიფიცირებულია მამების პროფესიის მიხედვით,

so single parents go on their own.

მარტოხელა მშობლები დამოუკიდებლად არის განხილული.

But then where it says "low social class,"

და სადაც "დაბალი სოციალური კლასი” წერია

that's unskilled manual occupations.

უკვალიფიკაციო ხელობის მცდონენი იგულისხმება.

It goes through towards the skilled manual occupations in the middle,

შუაში კვალიფიციური ხელობის მცოდნეა,

then the junior non-manual,

შემდეგ უმცროსი ხელობის მცოდნე,

going up high to the professional occupations --

და ასე გრძელდება პროფესიონალამდე

doctors, lawyers,

- ექიმამდე, იურისტამდე,

directors of larger companies.

დიდი კომპანიის დირექტორებამდე.

You see there that Sweden does better than Britain

თქვენ ხედავთ, რომ შვედეთი უფრო კარგ მდგომარეობაშია,

all the way across the social hierarchy.

ვიდრე ბრიტანეთი მთელს სოციალურ იერარქიაში.

The biggest differences are at the bottom of society.

ყველაზე დიდი სხვაობა საზოგადოების ქვედა ფენაში შეინიშნება,

But even at the top,

მაგრამ ზედა ფენაშიც კი

there seems to be a small benefit

ნაკლები სარგებელი ჩანს,

to being in a more equal society.

როდესაც უთანასწორო საზოგადოებაში იმყოფები.

We show that on about five different sets of data

ეს ჩანს 5 სხვადასხვა მონაცემში, რომელიც ეხება

covering educational outcomes

საგანმანათლებლო სისტემას

and health in the United States and internationally.

და ჯანმრთელობას აშშ-ში და საერთაშორისო დონეზე.

And that seems to be the general picture --

ეს საერთო სურათია -

that greater equality makes most difference at the bottom,

უფრო დიდი დონის უთანასწორორბა დიდ სხვაობებს ქვედა ფენაში წარმოქმნის.

but has some benefits even at the top.

და მცირე სარგებელი მოაქვს ზედა ფენაში.

But I should say a few words about what's going on.

მე რამდენიმე სიტყვა უნდა ვთქვა ამის ასახსნელად.

I think I'm looking and talking

ვგონებ, მე ვსაუბრობ

about the psychosocial effects of inequality.

უთანასაწორობის ფსიქოსოციალურ ეფექტებზე.

More to do with feelings of superiority and inferiority,

მეტი კავშირია უფროს-უმცროსობის აღქმასთან,

of being valued and devalued,

იმასთან, ხარ თუ არა დაფასებული,

respected and disrespected.

ან გცემენ თუ არა პატივს.

And of course, those feelings

შესაბამისად, სოციალურ სტატუსთან

of the status competition that comes out of that

დაკავშირებული გრძნობები

drives the consumerism in our society.

აღძრავს მომხმარებლურ დამოკიდებულებას ჩვენს საზოგადოებაში.

It also leads to status insecurity.

ეს ასევე იწვევს უსაფრთხოების განცდას.

We worry more about how we're judged and seen by others,

მეტად გვაღელვებს, თუ როგორ გვიყურებენ და გვსჯიან,

whether we're regarded as attractive, clever,

გვთვლიან თუ არა მიმზიდველებად, ჭკვიანებად,

all that kind of thing.

და მისთ.

The social-evaluative judgments increase,

საზოგადოების შეფასებაზე დამოკიდებული გადაწყვეტილებები იზრდება,

the fear of those social-evaluative judgments.

იზრდება შიში ამგვარად განსჯისა.

Interestingly,

საინტერესოა ფაქტი -

some parallel work going on in social psychology:

სოციალურ ფსიქოლოგში პარალელურად ტარდებოდა კვლევა:

some people reviewed 208 different studies

ადამიანების ჯგუფმა შეისწავლა 208 შემთხვევა,

in which volunteers had been invited

სადაც მოხალისეები ფსიქოლოგიურ

into a psychological laboratory

ლაბორატორიაში მოიხმეს.

and had their stress hormones,

გაუზომეს სტრესის ჰორმონები,

their responses to doing stressful tasks, measured.

მათი რეაქცია სტრესული დავალებების შესრულებისას.

And in the review,

საბოლოოდ, მათ

what they were interested in seeing

აინტერესებდათ ენახათ,

is what kind of stresses

როგორი სტრესული შემთხვევების დროს

most reliably raise levels of cortisol,

იზრდებოდა კორტიზოლის დონე ყველაზე ხშირად -

the central stress hormone.

დონე მთავარი სტრესის ჰორმონისა.

And the conclusion was

დასკვნა იყო, რომ იმ მომენტებში,

it was tasks that included social-evaluative threat --

როდესაც დავალება საზოგადოებისაგან განსჯის საფრთხეს შეიცავდა.

threats to self-esteem or social status

საფრთხეს უქმნიდა თვით-შეფასებას და სოციალურ სტატუსს.

in which others can negatively judge your performance.

გულისხმობდა შემთხვევებს, როდესაც ურაყოფითად განგსჯიდნენ.

Those kind of stresses

მსგავსი ტიპის სტრესს

have a very particular effect

განსაკუთრებული ეფექტი აქვს

on the physiology of stress.

სტრესის ფსიქოლოგიაზე.

Now we have been criticized.

ჩვენ გაგვაკრიტიკეს.

Of course, there are people who dislike this stuff

- რა თქმა უნდა არსებობს ხალხი, ვისაც ეს არ მოსწონს

and people who find it very surprising.

და ხალხი, ვისაც ეს აოცებს.

I should tell you though

მაგრამ ერთი რამ უნდა გითხრათ,

that when people criticize us for picking and choosing data,

როდესაც ხალხი გვადანაშაულებს მონაცემების

we never pick and choose data.

თვითნებურად შერჩევაში - ცდებიან.

We have an absolute rule

ჩვენ გვაქვს წესი -

that if our data source has data for one of the countries we're looking at,

როდესაც წყარო გვაწვდის მონაცემს ერთი ქვეყნის შესახებ,

it goes into the analysis.

ჩვენ მას ვაანალიზებთ.

Our data source decides

ჩვენი წყარო განსაზღვრავს,

whether it's reliable data,

არის მონაცემი სანდო, თუ არა

we don't.

და არა ჩვენ.

Otherwise that would introduce bias.

სხვა შემთხვევაში მიკერძოებასთან გვექნებოდა საქმე.

What about other countries?

რა შეგვიძლია ვთქვათ სხვა ქვეყნებზე?

There are 200 studies

200-მდე კვლევა არსებობს აკადემიურ ჟურნალებში

of health in relation to income and equality

ჯანმრთელობის შემოსავალთან და

in the academic peer-reviewed journals.

თანასწორობასთან დამოკიდებულების სასწავლად.

This isn't confined to these countries here,

ეს კვლევები მხოლოდ ამ ქვეყნებს არ ეხება,

hiding a very simple demonstration.

და ამჟღავნებს ერთსა და იმავე ტენდენციას.

The same countries,

იგივე ქვეყნები,

the same measure of inequality,

იგივე დონის უთანასწორობა,

one problem after another.

პრობლემას პრობლემა მოსდევს.

Why don't we control for other factors?

რატომ არ შემოგვყავს სხვა ფაქტორები?

Well we've shown you that GNP per capita

ჩვენ გაჩვენეთ, რომ ეეპ ერთ სულ მოსახლეზე

doesn't make any difference.

არანაირ გავლენას არ ახდენს.

And of course, others using more sophisticated methods in the literature

რა თქმა უნდა სხვებს, ვისაც უფრო სრულყოფილი მეთოდები გამოუყნებია

have controlled for poverty and education

ჰქონიათ კონტროლი სიღარიბესა და განათლებაზე,

and so on.

და ა.შ.

What about causality?

რა შეგვიძლია ვთქვათ მიზეზ-შედეგობრიობაზე?

Correlation in itself doesn't prove causality.

თანაფარდობა თავისთავად არ ამტკიცებს მიზეზ-შედეგობრიობას.

We spend a good bit of time.

ჩვენ დიდ დროს ვხარჯავთ.

And indeed, people know the causal links quite well

მართლაც, ხალხმა იცის ამ შემთხვევებში

in some of these outcomes.

მიზეზ-შედეგობრიობის შესახებ.

The big change in our understanding

ჩვენს ცნობიერებაში ცვლილებაა საჭირო, რომ

of drivers of chronic health

მივხვდეთ მძღოლის ჯანმრთელობის მდგომარეობას,

in the rich developed world

განვითარებულ ქვეყანაში,

is how important chronic stress from social sources

მხოლოდ იმუნური და კარდიოვასკულარული

is affecting the immune system,

სისტემა არ განსაზღვრავს,

the cardiovascular system.

მასზე სოციალური სტერესებიც მოქმედებს.

Or for instance, the reason why violence

მაგალითად, ამბობენ, რომ მიზეზი თუ

becomes more common in more unequal societies

რატომ არის ძალადობა უფრო ხშირი უთანასწორო საზოგადოებებში,

is because people are sensitive to being looked down on.

არის ის, რომ ხალხი ვერ იტანს, როდესაც ზევიდან უყურებენ.

I should say that to deal with this,

ეს რომ მოვაგვაროთ, საჭიროა,

we've got to deal with the post-tax things

გავუმკლვდეთ პოსტ და პრე

and the pre-tax things.

დაბეგვრასთან დაკავშირებულ საკითხებს.

We've got to constrain income,

უნდა შევზღუდოთ შემოსავალი,

the bonus culture incomes at the top.

განსაკუთრებით, ზედმეტი შემოსვლების კულტურა.

I think we must make our bosses accountable to their employees

ვგონებ, ჩვენი უფროსები სკუთარ თანამშრომლებთან ანგარიშვალდებულები უნდა გავხადოთ,

in any way we can.

ყველანაირად, როგორც კი შეგვიძლია.

I think the take-home message though

სახლში წასაღები მესიჯი შეიძლება იყოს, -

is that we can improve the real quality of human life

რომ ჩვენ შეგვიძლია ადამიანის ცხოვრების გაუმჯობესება

by reducing the differences in incomes between us.

ჩვენს შემოსავლებს შორის სხვაობის შემცირებით.

Suddenly we have a handle

უცებ ჩვენს ხელთაა

on the psychosocial well-being of whole societies,

მთელი საზოგადოების ფსიქო-სოციალური კეთილდღეობა,

and that's exciting.

ეს აღმაფრთოვანებელია.

Thank you.

მადლობა

(Applause)

(აპლოდისმენტები)