The surprising habits of original thinkers | Adam Grant | TED

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Seven years ago, a student came to me and asked me to invest in his company.

လွန်ခဲ့တဲ့ ခုနစ်နှစ်က ကျောင်းသားတစ်ဦး သူ့ ကုမ္ပဏီမှာ ရင်းနှီးမြှပ်နှံဖို့ လာပြောတယ်

He said, "I'm working with three friends,

သူက "ကျွန်တော်က မိတ်ဆွေ သုံးဦးနဲ့ တွဲလုပ်

and we're going to try to disrupt an industry by selling stuff online."

နေပြီး အွန်လိုင်းပစ္စည်းတွေရောင်းကာ လုပ်ငန်းတစ်ခုကို နှောင့်ယှက်ကြမလို့"

And I said, "OK, you guys spent the whole summer on this, right?"

ကျွန်တော်က" အေး၊ မင်းတို့တွေ အဲဒါ့ကို တစ်နွေလုံး လုပ်နေခဲ့တား"

"No, we all took internships just in case it doesn't work out."

"နိုး၊ အလုပ် မဖြစ်ရင်ဆိုပြီး လိုရမယ်ရ အလုပ်သင်တွေပဲ ခေါ်ခဲ့တာ၊"

"All right, but you're going to go in full time once you graduate."

"ကောင်းပြီ၊ ဒါပေမဲ့ ကျောင်းပြီးတာနဲ့ အချိန်ပြည့် လုပ်မှာမို့လား"

"Not exactly. We've all lined up backup jobs."

"မသေချာဘူး၊ ကျွန်တော်တို့အားလုံး အရန်အလုပ်တွေ စီစဉ်ထားတယ်။"

Six months go by,

ခြောက်လ ကုန်သွားတယ်၊

it's the day before the company launches,

ကုမ္ပဏီ မစခင် နေ့ကဖြစ်ပြီး

and there is still not a functioning website.

အလုပ်လုပ်တဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုဒ်က မရှိသေးဘူး။

"You guys realize, the entire company is a website.

"ကုမ္ပဏီတစ်ခုလုံး ဝက်ဘ်ဆိုဒ် ဆိုတာ မင်းတို့သိတယ်။

That's literally all it is."

တကယ်က အားလုံးက ဒါပဲလေ။"

So I obviously declined to invest.

ဒါနဲ့ ရင်းနှီးမြှပ်နှံဖို့ ဗြောင်ပဲ ငြင်းလိုက်တယ်

And they ended up naming the company Warby Parker.

ကုမ္ပဏီကို Warby Parker အမည်တပ်ကာ အဆုံးသတ်သွားတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

They sell glasses online.

မျက်မှန်တွေ အွန်လိုင်းက ရောင်းတာပါ။

They were recently recognized as the world's most innovative company

မကြာခင်က ကမ္ဘာ့ အဆန်းသစ်ဆုံး ကုမ္ပဏီလို့ အသိအမှတ်ပြုခံရပြီး

and valued at over a billion dollars.

တစ် ဘီလီယံ ဒေါ်လာကျော် တန်ဖိုးသတ်ခံရတယ်။

And now? My wife handles our investments.

အခုရော၊ ကျွန်တော့ ဇနီးက ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုတွေ လုပ်ကိုင်ပါတယ်။

Why was I so wrong?

ဘာလို့ ကျွန်တော် ဒီလောက်မှားတာလဲ။

To find out, I've been studying people that I come to call "originals."

သိရှိဖို့ "တမူထူးသူတွေ"လို့ ဆိုသူတွေကို လေ့လာနေခဲ့တယ်။

Originals are nonconformists,

တမူထူးသူတွေဟာ လမ်းရိုးမလိုက်ဘူး၊

people who not only have new ideas

စိတ်ကူးသစ်တွေ ရှိရုံသာမက ဒါတွေကို

but take action to champion them.

ရပ်တည်ကာကွယ်ဖို့လည်း လုပ်ဆောင်သူတွေပါ။

They are people who stand out and speak up.

သူတို့ဟာ ထင်ရှားပြီး ရဲရဲ ပြောတတ်သူတွေပါ။

Originals drive creativity and change in the world.

တီထွင်ဖန်တီးမှုနဲ့ အပြောင်းအလဲကို ကမ္ဘာထဲ မောင်းသွင်းပါတယ်။

They're the people you want to bet on.

သင် လောင်းကြေးထပ်ချင်တဲ့ သူတွေပါ။

And they look nothing like I expected.

ကျွန်တော် မျှော်လင့်ခဲ့တဲ့ ပုံမျိုးမပေါက်ပါဘူး။

I want to show you today three things I've learned

တမူထူးသူတွေလို့ အသိအမှတ်ပြုခြင်းနဲ့

about recognizing originals

သူတို့တွေလို နည်းနည်း ပိုတူလာတဲ့ အကြောင်း

and becoming a little bit more like them.

သိထားတာ သုံးခုကို ကျွန်တော် ဒီနေ့ ပြသချင်ပါတယ်။

So the first reason that I passed on Warby Parker

Warby Parker ကို ရှော်လိုက်တဲ့ ပထမအကြောင်းက

was they were really slow getting off the ground.

သူတို့ဟာ စဖို့ အတော့ကို နှေးလို့ပါ။

Now, you are all intimately familiar with the mind of a procrastinator.

ကဲ အချိန်ဆွဲသူတစ်ယောက်ရဲ့ စိတ်ကို ခင်ဗျားတို့ အတော် ကျွမ်းဝင်ကြပါတယ်။

Well, I have a confession for you. I'm the opposite. I'm a precrastinator.

အင်း ခင်ဗျားတို့ကို ဝန်ခံစရာရှိတာက ကျွန် တော်က ဆန့်ကျင်ဘက်၊ ကြိုတင်လုပ်သူပါ။

Yes, that's an actual term.

ဟုတ်တယ်၊ ဒါတကယ့် ဝေါဟာရပါ။

You know that panic you feel a few hours before a big deadline

ဘာမှ မပြီးသေးတဲ့ နောက်ဆုံးပိတ် မတိုင်ခင် နာရီတွေမှာ ခံစားရတဲ့

when you haven't done anything yet.

ကြောက်စိတ်ကို ခင်ဗျားတို့သိပါတယ်။

I just feel that a few months ahead of time.

ဒါကို လအနည်းငယ် ကြိုပြီး ခံစားမိတာလေ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

So this started early: when I was a kid, I took Nintendo games very seriously.

ဒီတော့ ဒါက အစောပိုင်းက စခဲ့တာ၊၊ ကလေးတုန်းက Nintendo ဂိမ်းတွေး အသည်းအသန်ကစားခဲ့တယ်။

I would wake up at 5am,

မနက် ၅ နာရီဆို နိုးနိုးနေပြီး

start playing and not stop until I had mastered them.

စကစားလိုက်တာ ဒါတွေကို မကျွမ်းကျင်မချင်း မရပ်ဘူး။

Eventually it got so out of hand that a local newspaper came

နောက်ဆုံးတော့ မဆိုင်းမတွပဲ ဒေသတွင်းသတင်းစာမှာပါလာပြီး

and did a story on the dark side of Nintendo, starring me.

ကျွန်တော်ပါဝင်တဲ့ Nitendo ရဲ့ မကောင်း ကျိုးဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ် ဖြစ်ခဲ့တယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Since then, I have traded hair for teeth.

ဒီကတည်းက ဆံပင်ကို သွားနဲ့ လဲလှယ်ခဲ့တာပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

But this served me well in college,

ဒါပေမဲ့ ဒါက ကျွန်တော့အတွက် ကောလိပ်မှာ တော်တော် အသုံးဝင်တယ်။

because I finished my senior thesis four months before the deadline.

ဘာလို့ဆို နောက်ဆုံးနှစ် စာတမ်းကို နောက်ဆုံးရက်ထက် လေးလကြိုပြီးခဲ့တယ်။

And I was proud of that, until a few years ago.

ဒါကို ဂုဏ်ယူခဲ့တာပေါ့၊ သိပ်မကြာခင်ကထိပေါ့ဗျာ။

I had a student named Jihae, who came to me and said,

Jihae ဆိုတဲ့ ကျောင်းသူတစ်ယောက် ကျွန်တော့ဆီ လာပြီး ပြောတာက

"I have my most creative ideas when I'm procrastinating."

"အဆန်းသစ်ဆုံး စိတ်ကူးတွေက အချိန်ဆွဲ့တဲ့အခါမှာ ရခဲ့တာရှင့်။"

And I was like, "That's cute, where are the four papers you owe me?"

ကျွန်တော်က "ကျပါ့ကွာ၊ ငါကိုပေးဖို့ စာတမ်းလေးစောင် ဘယ်မှာလဲ။"

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

No, she was one of our most creative students,

နိုး၊ သူမက တီထွင်ဉာဏ်အရှိဆုံး တွေထဲက တစ်ယောက်

and as an organizational psychologist, this is the kind of idea that I test.

ဖြစ်ပြီး အဖွဲအစည်းဆိုင်ရာ စိတ်ပညာရှင်အနေ နဲ့ ဒီစိတ်ကူးမျိုးကို စမ်းသပ်တာပါ။

So I challenged her to get some data.

ဒါနဲ့ ဒေတာယူလာဖို့ သူမကို အကဲစမ်းလိုက်တယ်။

She goes into a bunch of companies.

ကုမ္ပဏီ တသီကြီးကို သူမသွားတယ်။

She has people fill out surveys about how often they procrastinate.

လူတွေကို ဘယ်နှစ်ကြိမ်အချိန်ဆွဲတတ်လဲ ဆိုတာ စစ်တမ်းတွေထဲ ဖြည့်ခိုင်းတယ်။

Then she gets their bosses to rate how creative and innovative they are.

နောက် အကြီးအကဲတွေကို သူတို့ ဘယ်လို ဆန်းသစ်၊တီထွင်တတ်လဲဆိုတာ သတ်မှတ်ခိုင်းတယ်

And sure enough, the precrastinators like me,

သေချာတာက ကျွန်တော့လို ကြိုတင် လုပ်သူ၊ အရာရာကို

who rush in and do everything early

ကမန်းကတမ်းနဲ့ စောစောလုပ်သူတွေဟာ

are rated as less creative

အသင့်အတင့် အချိန်ဆွဲ သူတွေထက်

than people who procrastinate moderately.

တီထွင်မှု ပိုနည်းတယ်လို့ သုံးသပ်ခံရတယ်။

So I want to know what happens to the chronic procrastinators.

ဒီတော့ တာရှည်စွဲနေတဲ့ အချိန်ဆွဲသူတွေ ဘာဖြစ်လဲဆိုတာ သိချင်တယ်။

She was like, "I don't know. They didn't fill out my survey."

သူမက "ကျွန်မ မသိဘူး၊ သူတို့က စစ်တမ်းမဖြည့်ကြဘူးလေ။"

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

No, here are our results.

နိုး၊ ဒီမှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ရလဒ်တွေပါ။

You actually do see that the people who wait until the last minute

နောက်ဆုံးမိနစ်ထိ စောင့်သူတွေဟာ သူတို့မှာ စိတ်ကူးသစ်တွေ မရှိဘူးဆိုတာကို

are so busy goofing off that they don't have any new ideas.

ပေါက်ကရလုပ်ရင်းနဲ့ အလုပ်ရှုပ်နေတယ်။

And on the flip side, the people who race in

တဖက်ကကြည့်ရင် အပြေးအလွှားလုပ်သူတွေဟာ

are in such a frenzy of anxiety that they don't have original thoughts either.

သူတို့မှာ ပင်ကိုယ်အတွေတွေပါ မရှိဘူးဆိုတာ မှာ ဒီလောက်ကို ပူပန် မွှန်ထူနေတယ်။

There's a sweet spot where originals seem to live.

ပင်ကိုယ်ဉာဏ်ရှိသူတွေ ရှင်သန်ပုံရတဲ့ နေရာမှာ ကောင်းကွက်တစ်ခုရှိတယ်။

Why is this?

ဘာလို့ ဒါဖြစ်တာလဲ။

Maybe original people just have bad work habits.

ပင်ကိုယ်သမားတေွဟာ မကောင်းတဲ့ အလုပ်အကျင့့်တွေ ရှိုနိုင်တယ်။

Maybe procrastinating does not cause creativity.

အချိန်ဆွဲခြင်းဟာ ဖန်တီးမှုကို မထိခိုက်တာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

To find out, we designed some experiments.

သိရှိဖို့ စမ်းသပ်မှုတစ်ချို့ကို ပုံစံထုတ်ခဲ့တယ်။

We asked people to generate new business ideas,

လူတွေကို စီးပွားရေး စိတ်ကူးသစ်တွေ ထုတ်ခိုင်းခဲ့ပြီး

and then we get independent readers

ဒါတွေဟာ ဘယ်လို ဆန်းသစ်ပြီး

to evaluate how creative and useful they are.

အသုံးဝင်တာကို သီးခြား ဖတ်သူတွေကို အကဲဖြတ်ခိုင်းတယ်။

And some of them are asked to do the task right away.

သူတို့ထဲက အချို့ကို အလုပ်တာဝန် ချက်ချင်း လုပ်ခိုငိးတယ်။

Others we randomly assign to procrastinate

အခြားသူတွေကို သူတို့ရှေ့မှာ Minesweeper ကို ရှေ့မှာ

by dangling Minesweeper in front of them

ငါးမိနစ်၊ ဆယ်မိနစ်ကြာတွဲလောင်းချရင်း

for either five or 10 minutes.

အချိန်ဆွဲဖို့ ကျပန်းတာဝန်ပေးတယ်။

And sure enough, the moderate procrastinators

သေချာတာက အသင့်အတင့် အချိန်ဆွဲသူဆွေဟာ

are 16 percent more creative than the other two groups.

အခြား အုပ်စု နှစ်စုထက် ဖန်တီးနိုင်မှု ၁၆% ပိုပါတယ်။

Now, Minesweeper is awesome, but it's not the driver of the effect,

ကဲ Minesweeper ဟာ အံ့ဖွယ်ဆိုပေမဲ့ ထိရောက်မှုရဲ့ မောင်းတံ မဟုတ်ဘူး။

because if you play the game first before you learn about the task,

အကြောင်းက အလုပ်တာဝန်အကြောင်း မသိခင် ဂိမ်းအရင် ကစားရင်

there's no creativity boost.

တီထွင်မှု မြှင့်တင်တာ မရှိဘူး။

It's only when you're told that you're going to be working on this problem,

ဒီပြဿနာကို လုပ်ဆောင်တော့မယ်လို့ သင့်ကို ပြောပြီးတဲ့အခါမှသာ

and then you start procrastinating,

သင်ဟာ အချိန်စဆွဲပြီး

but the task is still active in the back of your mind,

ဒါပေမဲ့ စိတ်ရဲ့ အနောက်ဘက်မှာ တာဝန်က အသက်ဝင်တုန်းပါ၊

that you start to incubate.

စိတ်မှာ စမွေးတာပါ။

Procrastination gives you time to consider divergent ideas,

အချိန်ဆွဲခြင်းဟာ ကွဲလွဲတဲ့စိတ်ကူးတွေ စဉ်းစားဖို့၊ အစဉ်အတိုင်းမဟုတ်တဲ့

to think in nonlinear ways, to make unexpected leaps.

နည်းတွေ တွေးဖို့၊ မမျှော်လင့်တဲ့ အယူ အဆတွေ လုပ်ဖို့ အချိန်ပေးတယ်။

So just as we were finishing these experiments,

ဒါနဲ့ ဒီစမ်းသပ်ချက်တွေကို အပြီးသတ်နေတုန်းမှာပဲ

I was starting to write a book about originals,

တမူးထူးသူတွေအကြောင်း စာအုပ်ရေးဖို့ စနေပြီး

and I thought, "This is the perfect time to teach myself to procrastinate,

တွေးမိတာက "ဒါဟာ ကိုယ့်ကိုယ့်ကို အချိန်ဆွဲဖို့ သင်ရန် အကောင်းဆုံးအချိန်ပဲ၊

while writing a chapter on procrastination."

အချိန်ဆွဲခြင်းအကြောင်း အခန်းရေးတုန်းပေါ့။"

So I metaprocrastinated,

ဒါနဲ့ အချိန်အရှည်ကြီးဆွဲပြီး

and like any self-respecting precrastinator,

မိမိကိုယ်ကိုလေးစားတဲ့ ကြိုတင် လုပ်သူတစ်ယောက်လိုမျိုး

I woke up early the next morning

နောက်မနက် အစောကြီးထပြီး

and I made a to-do list with steps on how to procrastinate.

ဘယ်လိုအချိန်ဆွဲဖို့ စာရင်းပြုစုတာပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And then I worked diligently

နောက် ကျွန်တော့ ရည်ရွယ်ချက်ဆီ

toward my goal of not making progress toward my goal.

မတိုးတက်စေရေး ရည်ရွယ်ချက်ဆီ ဝီရိယရှိရှိ လုပ်ခဲ့တယ်။

I started writing the procrastination chapter,

အချိန်ဆွဲခြင်း အခန်းကိုစရေးခဲ့ပြီး

and one day -- I was halfway through --

တစ်နေ့.. လမ်းတစ်ဝက်မှာပေါ့၊

I literally put it away in mid-sentence

ပြောရရင် ဝါကျ အလယ်ခေါင်မှာ လနဲ့ချီ

for months.

ပစ်ထားခဲ့တယ်။

It was agony.

ဒါက မချိမဆံ့ပါ။

But when I came back to it, I had all sorts of new ideas.

ဒါပေမဲ့ ပြန်ရေးတဲ့အခါ စိတ်ကူးသစ်မျိုးစုံ ရခဲ့တယ်။

As Aaron Sorkin put it,

Aaron Sorkin ပြောသလိုပဲ

"You call it procrastinating. I call it thinking."

"အချိန်ဆွဲတာလို့ သင်ခေါ်တယ်၊ ကျုပ်က စဉ်းစားတာလို့ ခေါ်တယ်။"

And along the way I discovered

ဒီတစ်လျှောက်မှာ တွေ့ရှိခဲ့တာက

that a lot of great originals in history were procrastinators.

သမိုင်းထဲက ထူးချွန်တဲ့ တမူးထူးသူ တွေဟာ အချိန်ဆွဲသူတွေပါ။

Take Leonardo da Vinci.

Leonardo da Vinci ကို ကြည့်ပါ။

He toiled on and off for 16 years

Mona Lisa ကို ၁၆ နှစ်ကြာ လုပ်လိုက်၊ မလုပ်လိုက်နဲ့

on the Mona Lisa.

ပင်ပင်ပန်းပန်း ဆွဲခဲ့တယ်။

He felt like a failure.

မအောင်မြင်သလို ခံစားခဲ့တယ်။

He wrote as much in his journal.

နေ့စဉ်မှတ်တမ်းထဲ အများကြီး ရေးခဲ့တယ်။

But some of the diversions he took in optics

ဒါပေမဲ့ အလင်းအမှောင်မှာ သူယူခဲ့တဲ့သူပြောင်းလဲတစ်ချို့က

transformed the way that he modeled light

သူ အလင်း ပုံဖော်နည်းကို ပြောင်းလဲသွားပြီး

and made him into a much better painter.

သူကို ပိုတော်တဲ့ ပန်းချီဆရာဖြစ်စေတယ်။

What about Martin Luther King, Jr.?

Martin Luther King. Jr ကျတော့ရော။

The night before the biggest speech of his life,

သူ့ဘဝရဲ့ အကြီးကျယ်ဆုံး မိန့်ခွန်း မတိုင်ခင်

the March on Washington,

Washington ချီတက်ပွဲမှာ၊

he was up past 3am, rewriting it.

ဒါကို မနက် ၃ နာရီမှာ ပြန်ရေးနေတယ်။

He's sitting in the audience waiting for his turn to go onstage,

စင်ပေါ်တက်ဖို့ သူ့အလှည့်ကျဖို့ ပရိတ်သတ်ထဲမှာ ထိုင်နေပြီး

and he is still scribbling notes and crossing out lines.

မှတ်စုကို ရေးခြစ်လိုက်၊ လိုင်းတွေကို ဖျက်လိုက် လုပ်နေတုန်းပဲ။

When he gets onstage, 11 minutes in,

စင်ပေါ်ကိုတက်တော့ ၁၁ မိနစ်အတွင်းမှာ

he leaves his prepared remarks

သမိုင်းကြောင်းကို ပြောင်းစေတဲ့ စကားလုံး

to utter four words that changed the course of history:

လေးလုံးကို ဖွင့်ဟဖို့သူ ပြင်ဆင်ထားတဲ့ မှတ်ချက်တွေကို စွန့်တယ်။

"I have a dream."

"I have a dream."

That was not in the script.

ဒါက သူ​ရေးတာထဲမှာ မပါပါဘူး။

By delaying the task of finalizing the speech until the very last minute,

နောက်ဆုံး မိနစ်အထိ မိန့်ခွန်းကို အပြီးသတ်တဲ့အလုပ်ကို အချိန်ဆွဲရင်း

he left himself open to the widest range of possible ideas.

အပြင်းရှဆုံး ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ စိတ်ကူး တွေဆီ သူ့ကိုယ်ကို ဖွင့်ချလိုက်တယ်။

And because the text wasn't set in stone,

စာသားက ကျောက်ထက် အက္ခရာတင် မထားတာကြောင့်

he had freedom to improvise.

သူ့မှာ လက်တန်းပြောခွင့်ရှိခဲ့တာပေါ့။

Procrastinating is a vice when it comes to productivity,

အချိန်ဆွဲခြင်းဟာ ထုတ်လုပ်မှုနဲ့ဆိုရင် ဒုစရိုက်ဆိုပေမဲ့

but it can be a virtue for creativity.

ဆန်းသစ်မှုနဲ့ကျတော့ သုစရိုက်ပဲလေ။

What you see with a lot of great originals

များစွာသော ပြောင်မြောက်တဲ့ ပင်ကိုယ်

is that they are quick to start but they're slow to finish.

ဉာဏ်သမားတွေနဲ့ တွဲတွေ့ရတာက သူတို့ဟာ အစမြန်ပြီး အဆုံးသတ်နှေးတာပါ။

And this is what I missed with Warby Parker.

ဒါက Warby Parker နဲ့ ကျွန်တော်လွဲခဲ့တာလေ။

When they were dragging their heels for six months,

ခြောက်လကြာ သူတို့ ဖင်ဒရွတ်တိုက် ဆွဲနေချိန်မှာ

I looked at them and said,

သူတို့ကို ကြည့်ပြီး ပြောမိတာက

"You know, a lot of other companies are starting to sell glasses online."

"သိလား၊ သူများကုမ္ပဏီတွေ အွန်လိုင်းမှာ မျက်မှန်တွေ စရောင်းနေတယ်။"

They missed the first-mover advantage.

ပထမရွှေ့သူ အသာစီးရတာ သူတို့လွတ်ခဲ့တယ်။

But what I didn't realize was they were spending all that time

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော် သဘောမပေါက်မိတာက သူတို့ဟာ လူတွေ သူတို့ရဲ့

trying to figure out how to get people

မျက်မှန်တွေ အွန်လိုင်းမှာ အေးအေးဆေးဆေး

to be comfortable ordering glasses online.

မှာလို့ရအောင် တစ်ချိန်လုံး ကြံဆနေတာကိုပါ။

And it turns out the first-mover advantage is mostly a myth.

ဖြစ်သွားတာက ပတမရွေ့သူ အသာစီးရမှုဟာ အများအားဖြင့် ယုံမှတ်မှုပါ။

Look at a classic study of over 50 product categories,

ထုတ်ကုန်အမျိုးအစား ၅၀ ကျော်ရဲ့ စံနမူနာ လေ့လာမှုတစ်ခုကို ကြည့်ပါ၊

comparing the first movers who created the market

စျေးကွက်ထွင်သူ ပထမရွှေ့သူတွေကို ထူးခြားပြီး

with the improvers who introduced something different and better.

ပိုကောင်းတာတစ်ခု မိတ်ဆက်တဲ့ တိုးတက် အောင် လုပ်သူတွေနဲ့ ယှဉ်ကြည့်တာပေါ့။

What you see is that the first movers had a failure rate of 47 percent,

တွေ့ရတာက ပတမရွှေ့ သူတွေဟာ ၄၇% ကျဆုံးမှုရှိပြီး

compared with only 8 percent for the improvers.

ယှဉ်လိုက်ရင် တိုးတက်အောင် လုပ်သူတွေကျတော့ ၈% ပဲရိုတယ်။

Look at Facebook, waiting to build a social network

Facebook ကိုကြည့်၊ လူမှုကွန်ရက် တစ်ခုဆောက်ဖို့

until after Myspace and Friendster.

Myspace နဲ့ Friendster တို့ ဆောက်ပြီးတဲ့အထိ စောင့်ခဲ့တယ်။

Look at Google, waiting for years after Altavista and Yahoo.

Google ကိုကြည့်၊ Altavista နဲ့ Yahoo တို့နောက် နှစ်ချီစောင့်ခဲ့တယ်။

It's much easier to improve on somebody else's idea

အသစ်တစ်ခုကို အစကနေ ဖန်တီးတာထက် အခြားသူတစ်ဦးရဲ့ စိတ်ကူးကို

than it is to create something new from scratch.

တိုးတက်အောင်လုပ်တာက သိပ်ကို ပိုလွယ်တာပေါ့။

So the lesson I learned is that to be original you don't have to be first.

ကျွန်တော် သိလိုက်ရတဲ့ သင်ခန်းစာက ပင်ကိုယ်ဖြစ်ဖို့ ပထမဖြစ်ဖို့ မလိုတာပါ။

You just have to be different and better.

ထူးခြားပြီး ပိုကောင်းဖို့သာ လိုတာပါ။

But that wasn't the only reason I passed on Warby Parker.

ဒါပေမဲ့ Warby Parker ကို ကျော်လိုက်တဲ့ အကြောင်းက ဒါပဲမဟုတ်ပါ

They were also full of doubts.

သူတို့ဟာ သံသယတွေနဲ့လည်း ပြည့်နေပါသေးတယ်။

They had backup plans lined up,

စီထားတဲ့ အပိုအစီအစဉ်တွေ ရှိခဲ့ပြီး

and that made me doubt that they had the courage to be original,

ဒါက သူတို့မှာ ပင်ကိုယ်ဖြစ်ဖို့ သတ္တိရှိလားဆိုတာ သံသယပွားစေတယ်။

because I expected that originals would look something like this.

အကြောင်းက တမူးထူးသူတွေဟာ ဒီလိုပုံပေါက်မယ်လို့ မျှော်လင့်ခဲ့လို့ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Now, on the surface,

ကဲ အပေါ်ယံမှာ ပင်ကိုယ်သမား

a lot of original people look confident,

အတော်များများဟာ ယုံကြည်မှုရှိပုံရပေမဲ့

but behind the scenes,

မြင်ကွင်းနောက်ကွယ်မှာ

they feel the same fear and doubt that the rest of us do.

ကျွန်တော်တို့လို ထပ်တူ ကြောက်စိတ်နဲ့ သံသယ ရှိတာပါပဲ။

They just manage it differently.

စီမံကိုင်တွယ်ပုံ မတူတာပါပဲ။

Let me show you: this is a depiction

ဒီ ဆန်းသစ်တဲ့ဖြစ်စဉ်က ကျွန်တော်တို့

of how the creative process works for most of us.

အများစုအတွက် ဘယ်လိုလုပ်တာကို သရုပ်ပြပါရစေ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Now, in my research, I discovered there are two different kinds of doubt.

ကဲ ကျွန်တော့သုသေသနထဲမှာ မတူညီတဲ့ သံသယနှစ်မျိုးရှိတာ တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

There's self-doubt and idea doubt.

ကိုယ်တိုင် သံသယနဲ့ စိတ်ကူး သံသယပါ။

Self-doubt is paralyzing.

ကိုယ်တိုင် သံသယက တုံ့ဆိုင်းတာပါ။

It leads you to freeze.

ဒါက သင့်ကို ရပ်တန့်စေတယ်။

But idea doubt is energizing.

ဒါပေမဲ့ စိတ်ကူး သံသယက လှုံဆော်ပေးတယ်

It motivates you to test, to experiment, to refine,

ဒါက သင့်ကို့ စစ်ဆေး၊ စမ်းသပ်၊ မွမ်းမံဖို့ နှိုးဆော်တယ်၊

just like MLK did.

MLK လုပ်ခဲ့သလိုပေါ့။

And so the key to being original

ဒီတော့ တမူထူးဖို့ အဓိကအချက်က

is just a simple thing

အဆင့်သုံးကနေ အဆင့်လေးကို

of avoiding the leap from step three to step four.

ကျော်တာကို ရှောင်ခြင်းရဲ့ ရိုးစင်းတဲ့ အရာလေးပါ၊

Instead of saying, "I'm crap,"

"ငါက ဖွတ်ကျား" လို့ပြောတာအစား

you say, "The first few drafts are always crap,

"ပထမဆုံး မူကြမ်းတွေဟာ အမြဲ ချာတူးလံနေပြီး အဲဒီမှာ

and I'm just not there yet."

ငါက မရှိသေးဘူး" လို့ပြောပါ။

So how do you get there?

ဒီတော့ အဲဒီကို သင်ဘယ်လိုရောက်လဲ။

Well, there's a clue, it turns out,

အင်း၊ သဲလွန်စရှိပါတယ်။ ဖြစ်သွားတာက

in the Internet browser that you use.

သင်သုံးတဲ့ အင်တာနက် ရှာဖွေရေးကိရိယာမှာပါ။

We can predict your job performance and your commitment

သင်သုံးတဲ့ ဝက်ဘ် ရှာဖွေရေးကိရိယာ ဘာဆိုတာ သိရုံနဲ့တင်

just by knowing what web browser you use.

သင့်အလုပ်စွမ်းဆောင်မှုနဲ့ နှစ်မြှပ်မှုကို ကြိုပြောနိုင်တယ်။

Now, some of you are not going to like the results of this study --

ကဲ တစ်ချို့ကတော့ ဒီလေ့လာမှုရဲ့ ရလဒ်တွေကို ကြိုက်မှာ မဟုတ်ဘူးပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

But there is good evidence that Firefox and Chrome users

ဒါပေမဲ​့ အထောက်အထားကောင်းရှိတာက Firefox နဲ့ Chrome သုံးသူတွေဟာ

significantly outperform Internet Explorer and Safari users.

Internet Explorer နဲ့ Safari သုံးသူတွေထက် သိသိသာသာ သာတယ်ဆိုတာပါ။

Yes.

ဟုတ်တယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

They also stay in their jobs 15 percent longer, by the way.

ဒါထက်စကားမစပ် သူတို့ဟာ သူတို့ အလုပ်မှာ ၁၅% ပိုမြဲပါသေးတယ်။

Why? It's not a technical advantage.

ဘာလို့လဲ။ ဒါက နည်းပညာ အသာစီးတစ်ခု မဟုတ်ပါဘူး။

The four browser groups on average have similar typing speed

ရှာဖွေရေးကိရိယာ လေးစုဟာ အကြမ်းဖျင်းတူညီတဲ့ စာရိုက်နှုန်းရှိပြီး

and they also have similar levels of computer knowledge.

ကွန်ပြူတာ သုတရဲ့ တူညီတဲ့ အဆင့်တွေလည်း ရှိပါတယ်။

It's about how you got the browser.

ကိစ္စက ရှာဖွေရေးကိရိယာ ရလာပုံပါ။

Because if you use Internet Explorer or Safari,

အကြောင်းက Internet Explorer (သို့) Safari သုံးရင်

those came preinstalled on your computer,

ဒါတွေက ကွန်ပြူတာမှာ ကြိုသွင်းပြီးသားဖြစ်ပြီး

and you accepted the default option that was handed to you.

သင့်ကို ပေးထားတဲ့ မူလရွေးပိုင်ခွင့်ကို လက်ခံလိုက်တာပါ။

If you wanted Firefox or Chrome, you had to doubt the default

Firefox (သို့) Chrome ကိုလိုချင်ရင် တော့ မူလကို သံသယထားကာ

and ask, is there a different option out there,

ဒီမှာ မတူတဲ့ရွေးစရာရှိလားလို့ မေးဖို့လိုပါတယ်၊

and then be a little resourceful and download a new browser.

နောက်ပြီး နည်းနည်း ကြံရည်ဖန်ရည် ရှိပြီး အသစ်ကို ဆွဲယူတယ်။

So people hear about this study and they're like,

ဒီတော့ ဒီလေ့လာမှုကိုကြားပြီး လူတွေကပြောတာက

"Great, if I want to get better at my job, I just need to upgrade my browser?"

"အိုး၊၊ ပိုကောင်းတဲ့ အလုပ်ရချင်ရင် ရှာဖွေရေးကိရိယာကို မြှင့်ရုံပဲလား။"

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

No, it's about being the kind of person

နိုး၊ ပြောလိုတာက မူလကို သံသယထားပြီး

who takes the initiative to doubt the default

ပိုကောင်းတဲ့ ရွေးချယ်ခွင့်ရှာဖို့ ပဏာမခြေလှမ်း

and look for a better option.

လှမ်းတဲ့သူမျိုး ဖြစ်ခြင်းပါ။

And if you do that well,

ဒါကို ကောင်းကောင်း လုပ်ရင်

you will open yourself up to the opposite of déjà vu.

မြင်ဖူးသလိုခံစားတာရဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ဆီ ကိုယ်တိုင် ဖွင့်မိမယ်။

There's a name for it. It's called vuja de.

ဒါအတွက် အမည်ရှိတယ်။ vuja de လို့ခေါ်ပါတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Vuja de is when you look at something you've seen many times before

Vuja de ဟာ အရင်က ကြိမ်ဖန်များစွာ မြင်ဖူးတဲ့ တစ်ခုခုကိုကြည့်တဲ့အခါ

and all of a sudden see it with fresh eyes.

ရုတ်တရက် ဒါကို အမြင်သစ်တွေနဲ့ တွေ့လိုက်တာပါ။

It's a screenwriter who looks at a movie script

ရာစုဝက်ကျော်ကျော် အစိမ်းရောင် အလင်းမရနိုင်တဲ့

that can't get the green light for more than half a century.

ရုပ်ရှင်ဇာတ်ညွှန်းကို ကြည့်သူ ဇာတ်ညွှန်းဆရာတစ်ယောက်ပါ။

In every past version, the main character has been an evil queen.

အရင်က မူကွဲတိုင်းမှာ အဓိကသရုပ်ဆောင်ဟာ ယုတ်ညံ့တဲ့ ဘုရင်မဖြစ်ဖူးတယ်။

But Jennifer Lee starts to question whether that makes sense.

ဒါပေမဲ့ Jennifer Lee က ဒါဟာ အဓိပ္ပါယ်ရှိ လားလို့ စမေးခွန်းထုတ်တယ်။

She rewrites the first act,

ပထမဇာတ်ဝင်ခန်းကို ပြန်ရေးတယ်၊

reinvents the villain as a tortured hero

ဗီလိန်ကို အနှိပ်စက်ခံရတဲ့ သူရဲကောင်းအဖြစ် ပြန်ရေးပြီး

and Frozen becomes the most successful animated movie ever.

Frozen ဟာ အအောင်မြင်ဆုံး အသက်ဝင်တဲ့ ရုပ်ရှင်တစ်ကား ဖြစ်လာတယ်။

So there's a simple message from this story.

ဒီဇာတ်လမ်းက ရိုးစင်းတဲ့ သတင်းစကားတစ်ခုရတယ်။

When you feel doubt, don't let it go.

သံသယဝင်လာရင် လွှတ်မပေးလိုက်နဲ့တဲ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

What about fear?

ကြောက်စိတ်ကျတော့ရော။

Originals feel fear, too.

ပင်ကိုယ်သမားတွေလည်း ကြောက်တာပဲလေ။

They're afraid of failing,

ကျရှုံးမှာ ကြောက်ကြတယ်၊

but what sets them apart from the rest of us

ဒါပေမဲ့ ကျန်တဲ့ကျွန်တော်တို့နဲ့ ကွာပုံရတာက

is that they're even more afraid of failing to try.

ကြိုးစားဖို့ ပျက်ကွက်မှာကို ပိုတောင်ကြောက်တာပါ။

They know you can fail by starting a business that goes bankrupt

ဒေဝါလီခံရတဲ့ လုပ်ငန်းတစ်ခုကစတာ (သို့) လုပ်ငန်းတစ်ခုကို စဖို့

or by failing to start a business at all.

ပျက်ကွက်ခြင်းကနေ ကျရှုံးနိုင်တာ သူတို့သိကြတယ်။

They know that in the long run, our biggest regrets are not our actions

ရေရှည်မှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အကြီးဆုံးနောင်တ တွေဟာ လုပ်ဆောင်တာတွေမဟုတ်ပဲ

but our inactions.

မလုပ်ဆောင်တာတွေဆိုတာ သူတို့သိတယ်။

The things we wish we could redo, if you look at the science,

သိပ္ပံကိုကြည့်ရင် ကိုယ် ပြန်လုပ်နိုင်ဖို့ ဆန္ဒရှိတာတွေဟာ

are the chances not taken.

မယူခဲ့တဲ့ အခွင့်အရေးတွေပါ။

Elon Musk told me recently, he didn't expect Tesla to succeed.

Elon Musk မကြာခင်က ပြောတာက Tesla အောင်မြင်ဖို့ သူမမျှော်လင့်ခဲ့ဘူးတဲ့။

He was sure the first few SpaceX launches

သူသေချာခဲ့တာက ပထမပစ်လွှတ်တဲ့ SpaceX အနည်းငယ်ဟာ

would fail to make it to orbit, let alone get back,

ပြန်လာဖို့အသာထား ဒါကို လည်ပတ်ဖို့ လုပ်နိုင်မှာ မဟုတ်ပေမဲ့

but it was too important not to try.

မကြိုးစားဖို့ဆိုတာကျတော့ အရေးကြီးလွန်းတယ်။

And for so many of us, when we have an important idea,

ကျွန်တော်တို့ အများကတော့ အရေးပါတဲ့ စိတ်ကူးတစ်ခု ရရင်

we don't bother to try.

ဒုက္ခခံ မကြိုးစားကြဘူး။

But I have some good news for you.

ဒါပေမဲ့ သတင်းကောင်းတစ်ချို့ရှိတယ်။

You are not going to get judged on your bad ideas.

မကောင်းတဲ့ စိတ်ကူးမှာ ခင်ဗျား ဝေဖန်ခံရမှာ မဟုတ်ဘူး။

A lot of people think they will.

လူအများထင်တာက ဝေဖန်ခံရမယ်ပေါ့။

If you look across industries

လုပ်ငန်းတွေကို ဖြတ်သန်းကြည့်ပြီး

and ask people about their biggest idea, their most important suggestion,

လူတွေရဲ့ အကြီးမားဆုံးစိတ်ကူးနဲ့ အရေးပါဆုံး အကြံဉာဏ်တွေကို မေးရင်

85 percent of them stayed silent instead of speaking up.

ဖွင့်ပြောမယ့် အစား သူတို့ထဲက ၈၅% က နှုတ်ဆိတ်နေခဲ့တယ်။

They were afraid of embarrassing themselves, of looking stupid.

သူတို့ဘာသာ ရှက်ကိုးရှက်ကန်းနဲ့ ဆင်ခြင်ဉာဏ်မရှိပုံပေါက်မှာ လန့်ကြတယိ။

But guess what? Originals have lots and lots of bad ideas,

ဒါပေမဲ့ ဘာလဲမှန်းကြည့်၊ ပင်ကိုယ် သမားတွေမှာ မကောင်းတဲ့ စိတိကူးတွေ

tons of them, in fact.

အများကြီး တကယ်က တန်ချီတယ်။

Take the guy who invented this.

ဒါကို ထွင်တဲ့လူကို ကြည့်။

Do you care that he came up with a talking doll so creepy

ကလေးတွေသာမက လူကြီးတွေကိုပါ လှန့်တတ်တဲ့ အရမ်းကြက်သီးထစရာ

that it scared not only kids but adults, too?

စကားပြောတဲ့ အရုပ်ကို သူစိတ်ကူး ရခဲ့တာ အရေးစိုက်လား။

No. You celebrate Thomas Edison for pioneering the light bulb.

နိုး၊ မီးလုံးထွင်တာအတွက် Thomas Edison ကို ခင်ဗျားတို့ ဂုဏ်ပြုတယ်လေ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

If you look across fields,

နယ်ပယ်တွေကို ဖြတ်ကြည်ရင်

the greatest originals are the ones who fail the most,

အပြောင်မြောက်ဆုံး တမူထူးသူတွေဟာ အများဆုံး ကျရှုံးသူတွေပါ၊

because they're the ones who try the most.

အကြောင်းက သူတို့ဟာ အကြိုးစားဆုံးတွေ ဖြစ်လို့ပါ။

Take classical composers, the best of the best.

ဂန္တဝင် ဂီတစာဆို၊ အကောင်းတကာ့ အကောင်းဆုံးတွေကို ကြည့်ပါ။

Why do some of them get more pages in encyclopedias than others

ဘာလို့ တစ်ချို့ဟာ အခြားသူတွေထက် စွယ်စုံကျမ်းမှာ စာမျက်နှာပိုရပြီး

and also have their compositions rerecorded more times?

သူတို့ရဲ့ သီဖွဲ့မှုတွေဟာ အကြိမ်ပိုပြီး အသံသွင်းခံရတာလဲ။

One of the best predictors

အကောင်းဆုံး တွက်ဆရတာ တစ်ခုက

is the sheer volume of compositions that they generate.

သူတို့ ထုတ်လုပ်တဲ့ သီဖွဲ့မှုတွေရဲ့ ကြီးမားတဲ့ ထုထည်ပါ။

The more output you churn out, the more variety you get

ပိုထုတ်ပေးလေလေ၊ ပို အမျိုးစုံလေလေဖြစ်ပြီး

and the better your chances of stumbling on something truly original.

စစ်မှန်တဲ့ ပင်ကိုယ် တစ်ခုခုအပေါ် တိုက်မိဖို့အခွင့်တွေ များလေလေပါ။

Even the three icons of classical music -- Bach, Beethoven, Mozart --

ဂန္တဝင်ဂီတရဲ့ ပဂေး သုံးဦးဖြစ်တဲ့ Bach Bethoven Mozart တို့တောင်မှ

had to generate hundreds and hundreds of compositions

အတော်လေး ပိုနည်းပါးတဲ့ အပြောင် မြောက်ဆုံး လက်ရာတွေရလာဖို့

to come up with a much smaller number of masterpieces.

ရာပေါင်းများစွာရှိတဲ့ သီဖွဲ့မှုတွေ ထုတ်လုပ်ခဲ့ရတယ်။

Now, you may be wondering,

ကဲ ခင်ဗျားတို့ အံ့ဩနေနိုင်တာက

how did this guy become great without doing a whole lot?

ဘာလို့ ဒီငနဲဟာ အကန်လုံးမလုပ်ပဲနဲ့ ကြီးကျယ်လာခဲ့တာလဲပေါ့။

I don't know how Wagner pulled that off.

Wagner ဘယ်လိုဖြစ်အောင်လုပ်ခဲ့လဲမသိဘူး။

But for most of us, if we want to be more original,

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့ အများစုအတွက် ပိုပြီးပင်ကိုယ်

we have to generate more ideas.

ဖြစ်ချင်ရင်တော့ စိတ်ကူးတွေ ပိုထုတ်ဖို့လိုပ်တယ်။

The Warby Parker founders, when they were trying to name their company,

Warby Parker ထောင်သူတွေ သူတို့ ကုမ္ပဏီကို အမည်ပေးဖို့ ကြိုးစားတုန်း

they needed something sophisticated, unique, with no negative associations

လက်လီ တံဆိပ်တစ်ခု တည်ဆောက်ဖို့ ခေတ်မီဆန်းပြား ထူးခြားပြီး အပျက်သဘော

to build a retail brand,

မဆက်စပ်တာ တစ်ခုခုလိုခဲ့ပြီး

and they tested over 2,000 possibilities

နောက်ဆုံး Warby နဲ့ Parker ကို အတူတူမတွဲခင်

before they finally put together

ဖြစ်နိုင်ခြေ ၂၀၀၀ ကျော်ကို

Warby and Parker.

စမ်းသပ်ခဲ့ကြတယ်။

So if you put all this together, what you see is that originals

ဒီတော့ ဒါတွေအားလုံး စုလိုက်ရင် သိမြင်ရတာက တမူထူးသူတွေဟာ

are not that different from the rest of us.

ကျန်တဲ့ ကျွန်တော်တို့နဲ့ ဘာမှမကွဲတာပါ။

They feel fear and doubt. They procrastinate.

သူတို့ဟာ ကြောက်တယ်၊ သံသယရှိတယ်၊ အချိန်ဆွဲတယ်။

They have bad ideas.

မကောင်းတဲ့ စိတ်ကူးတွေရှိတယ်။

And sometimes, it's not in spite of those qualities but because of them

တစ်ခါတစ်လေမှာ ဒီအရည်အသွေးတွေကြောင့်သာပဲ

that they succeed.

သူတို့အောင်မြင်ကြတာပါ။

So when you see those things, don't make the same mistake I did.

ဒီတော့ ဒါတွေကိုမြင်ရင် ကျွန်တော် လုပ်ခဲ့တဲ့အမှားမျိုး မလုပ်ပါနဲ့။

Don't write them off.

ဒါတွေကို လျှော်မပစ်ပါနဲ့။

And when that's you, don't count yourself out either.

ဒါ သင်ဖြစ်တဲ့အခါ ကိုယ့်ကိုယ်ကို လည်း ဖယ်မထုတ်ပစ်ပါနဲ့။

Know that being quick to start but slow to finish

သိဖို့က အစမြန်ပြီး အဆုံးသတ်နှေးတာဟာ

can boost your creativity,

ဖနိတီးမှုကို တိုးပွားစေနိုင်တာ၊

that you can motivate yourself by doubting your ideas

စိတ်ကူးတွေကို သံသယဝင်ပြီး ကြိုးစားဖို့ ပျက်ကွက်မှာ

and embracing the fear of failing to try,

ကြောက်တာကို လက်ခံတာဟာ မိမိကိုယ်ကို လှုံ့ဆော်နိုင်ပြီး

and that you need a lot of bad ideas in order to get a few good ones.

စိတ်ကူးကောင်း နည်းနည်းရဖို့ စိတ်ကူး ဆိုးတွေ အများကြီးလိုတာကိုပါ။

Look, being original is not easy,

ကြည့်၊ တမူထူးသူဖြစ်ဖိုက မလွယ်ဘူး။

but I have no doubt about this:

ဒါပေမဲ့ ဒါကို ကျွန်တော် သံသယ မရှိပါဘူး။

it's the best way to improve the world around us.

ဒါ ကိုယ့်ဝန်းကျင် ကမ္ဘာကို မွမ်းမံဖို့ အကောင်းဆုံးနည်းပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)