Philip Zimbardo: The psychology of time

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

I want to share with you

အချိန်တိုလေးအတွင်းမှာ

some ideas about the secret power of time,

အချိန်ရဲ့ လျှို့ဝှက်စွမ်းအားအကြောင်းကို

in a very short time.

ခင်ဗျားတို့နဲ့ မျှဝေချင်ပါတယ်။

Video: All right, start the clock please. 30 seconds studio.

ဗီဒီယို။ ကောင်းပြီ၊ နာရီကိုစလိုက်ပါ၊ စက္ကန့် ၃၀ စတူဒီယို။

Keep it quiet please. Settle down.

ကျေးဇူးပြုပြီး ဒါကို တိတ်တိတ်လေး ထားပါ၊ သက်တောင့်သက်သာပေါ့။

It's about time. End sequence. Take one.

ဒါက အချိန်အကြောင်းပါ။ အစီအစဉ်ကို အဆုံးသတ်ပါ။ တစ်ခု ယူလိုက်ပါ။

15 seconds studio.

၁၅ စက္ကန့် စတူဒီယို။

10, nine, eight, seven,

၁၀၊ ကိုး၊ ရှစ်၊ ခုနှစ်၊

six, five, four, three, two ...

ခြောက်၊ ငါး၊ လေး၊ သုံး၊ နှစ်...

Philip Zimbardo: Let's tune into the conversation

Philip Zimbardo: အာဒမ်ရဲ့ ဖျားယောင်းမှု

of the principals in Adam's temptation.

ထဲက စည်းမျဉ်းတွေအကြောင်း စကားပြောခန်းကို နားစွင့်ကြည့်ကြရအောင်။

"Come on Adam, don't be so wishy-washy. Take a bite." "I did."

"အာဒမ် လာလေ၊ သိပ်ပျော့ညံ့ မနေနဲ့။ တစ်ကိုက်ကိုက်။" "ကိုက်ပါတယ်။"

"One bite, Adam. Don't abandon Eve."

"တစ်ကိုက် အာဒမ်။ ဧဝကို မစွန့်လွှတ်နဲ့။"

"I don't know, guys.

" ကျုပ်မသိဘူး၊ ကိုယ့်လူတို့။

I don't want to get in trouble."

"ကျုပ် ဒုက္ခမရောက်ချင်ဘူး။"

"Okay. One bite. What the hell?"

"အိုကေ၊ တစ်ကိုက်ပါကွ။ ဘာဖြစ်တာလဲ။"

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Life is temptation. It's all about yielding, resisting,

ဘဝဟာ ဖြားယောင်းမှုပါ၊ ဒါက အရှုံးပေးခြင်း၊ တင်းခံခြင်း၊

yes, no, now, later, impulsive, reflective,

အင်း၊ ဟင့်အင်း၊ ခဏနေ၊ လွှတ်ကနဲ၊ တွေးတွေးဆဆ၊

present focus and future focus.

ပစ္စုပ္ပန်အာရုံ၊ အနာဂတ်အာရုံတွေ အကြောင်းပါ။

Promised virtues fall prey to the passions of the moment.

သုစရိုက်တွေ တဒင်္ဂ ရမ္မက်တွေထဲ သက်ဆင်းတယ်။

Of teenage girls who pledged sexual abstinence and virginity until marriage --

လက်မထပ်မီ ကာမရှောင်ဖို့ ကတိပြုထားတဲ့ ဆယ်ကျော်သက်မလေးတွေ

thank you George Bush --

ကျေးဇူးပဲ George Bush...

the majority, 60 percent, yielded to sexual temptations within one year.

အများစု ၆၀% က တစ်နှစ်အတွင်းမှာပဲ ကာမဖြားယောင်းမှုကို အလျှော့ပေးကြတယ်။

And most of them did so without using birth control.

သူတို့အများစုက သန္ဓေတားခြင်းမရှိပဲ ကျူးလွန်ခဲ့တယ်။

So much for promises.

ကတိတွေအတွက် များလွန်းတာပေါ့။

Now lets tempt four-year-olds, giving them a treat.

ကဲ လေးနှစ်သားတွေကို မုန့်ပေးရင်း ဖြားယောင်းကြရအောင်။

They can have one marshmallow now. But if they wait

အခု မုန့်ချိုတစ်ခုကို စားနိုင်ပေမဲ့ သုသေသီ

until the experimenter comes back, they can have two.

ပြန်လာတဲ့အထိ စောင့်ရင် နှစ်ခုရနိုင်တယ်။

Of course it pays, if you like marshmallows, to wait.

တကယ်က မုန့်ချိုကြိုက်ရင် စောင့်ရကျိုးနပ်တယ်။

What happens is two-thirds of the kids give in to temptation.

ဖြစ်တာက ကလေး သုံးပုံနှစ်ပုံဟာ ဖြားယောင်းတာကို အလျှော့ပေးတာပါ။

They cannot wait. The others, of course, wait.

သူတို့ မစောင့်နိုင်ကြဘူး။ အခြားသူတွေ ကတော့ တကယ် စောင့်ကြတယ်။

They resist the temptation. They delay the now for later.

ဖြားယောင်းမှုကို တောင့်ခံတယ်။။ အခုကို နောက်နဲ့ အချိန်ဆွဲတယ်။

Walter Mischel, my colleague at Stanford,

Stanford က အလုပ်ဖော် Walter Mischel ဟာ

went back 14 years later,

ဒီကလေးတွရဲ့ ခြားနားချက်က ဘာဆိုတာ

to try to discover what was different about those kids.

ကြိုးစား ရှာဖွေဖို့ နောက် ၁၄ နှစ် အကြာမှာ ပြန်သွားခဲ့တယ်။

There were enormous differences between kids who resisted

တင်းခံတဲ့ကလေးတွေနဲ့ အလျှော့ပေးတဲ့ ကလေးတွေ

and kids who yielded, in many ways.

ကြားမှာ ဧရာမ ခြားနားချက်တွေ ရှိတယ်။

The kids who resisted scored 250 points higher on the SAT.

တင်းခံတဲ့ ကလေးတွေက SAT အမှတ် ၂၅၀ ပိုရတယ်။

That's enormous. That's like a whole set of different IQ points.

ဒါကကြီးမားပါတယ်။ ကွဲပြားတဲ့ IQ အမှတ်တွေရဲ့ တစ်စုံလုံးလိုပါ။

They didn't get in as much trouble. They were better students.

ဒုက္ခအများကြီး မကြုံရပဲ ပိုတော်တဲ့ ကျောင်းသားတွေ ဖြစ်ခဲ့တယ်။

They were self-confident and determined. And the key for me today,

မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်ကာ စိတ်ဓာတ်ခိုင်မာတယ်၊

the key for you,

ဒီနေ့ ကျွန်တော်တဲ့ ခင်ဗျားတို့အတွက် အဖြေက

is, they were future-focused rather than present-focused.

သူတို့ဟာ လက်ရှိထက် အနာဂတ်ကို အာရုံစိုက်ကြတဲ့သူတွေပါ။

So what is time perspective? That's what I'm going to talk about today.

ဒီတော့ အချိန်ရဲ့ ရှုထောင့်ကဘာလဲ။ ဒါ ဒီနေ့ ပြောမယ့် အရာပါ။

Time perspective is the study of how individuals,

အချိန်ရဲ့ ရှုထောင့်က တစ်ဦးချင်းတွေ၊ ကျွန်တော်တို့အားလုံးဟာ

all of us, divide the flow of your human experience

လူသားအတွေ့အကြုံရဲ့ စီးဆင်းမှုကို အချိန်ဇုံတွေ (သို့) အချိန်

into time zones or time categories.

အမျိုးအစားတွေထဲ ဘယ်လိုခွဲတာကို လေ့လာမှုပါ။

And you do it automatically and non-consciously.

ဒါကို အလိုအလျောက်၊ သတိမထားမိဘဲ လုပ်ပါတယ်။

They vary between cultures, between nations,

ဒါတွေက ယဉ်ကျေးမှုတွေ၊ နိုင်ငံတွေ၊

between individuals, between social classes,

တစ်ဦးချင်းတွေ၊ လူ့အလွှာတွေ၊ ပညာရေး

between education levels.

အဆင့်တွေ အကြားမှာ ခြားနားပါတယ်။

And the problem is that they can become biased,

ပြဿနာက ဒါတွေက ဘက်လိုက်နိုင်တာပါ၊

because you learn to over-use some of them and under-use the others.

အကြောင်းက တစ်ချို့ကို ပိုသုံးပြီး အခြားဟာတွေကို လျှော့သုံးဖို့ သိနေလို့ပါ။

What determines any decision you make?

သင့် ဆုံးဖြတ်ချက်တိုင်းကို ဘာကဆုံးဖြတ်တာလဲ

You make a decision on which you're going to base an action.

သင်အခြေပြုတော့မယ့် လုပ်ဆောင်မှု တစ်ခုပေါ် မူတည် ဆုံးဖြတ်ပါတယ်။

For some people it's only about what is in the immediate situation,

တစ်ချို့အတွက် လက်ငင်းအခြေအနေထဲမှာ ရှိနေတာ၊

what other people are doing and what you're feeling.

သူများတွေ လုပ်နေတာနဲ့ သင်ခံစားနေ တာနဲ့ပဲ ပတ်သက်ပါတယ်။

And those people, when they make their decisions in that format --

ဒီလူတွေဟာ ဒီပုံစံထဲမှာ ဆုံးဖြတ် ချက်တွေချတဲ့အခါ သူတို့ကို

we're going to call them "present-oriented,"

"ပစ္စုပ္ပန်- ဦးစားပေး" လို့ခေါ်မယ်။

because their focus is what is now.

သူတို့ အာရုံစိုက်တာက အခုဖြစ်တာမို့လို့ပါ။

For others, the present is irrelevant.

တစ်ချို့ကျတော့ ပစ္စုပ္ပန်ဟာ မဆီလျော်ဘူး။

It's always about "What is this situation like that I've experienced in the past?"

အမြဲပဲ "အတိတ်မှာကြုံခဲ့တာဆို ဒီအခြေအနေက ဘယ်လိုဖြစ်မလဲ"ပေါ့။

So that their decisions are based on past memories.

ဒီတော့ သူတို့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေက အတိတ်မှတ်ဉာဏ်တွေပေါ် မူတည်တယ်။

And we're going to call those people "past-oriented," because they focus on what was.

ဒီလူတွေကို "အတိတ်-ဦးစားပေး"လို့ ခေါ်မယ်၊ သူတို့က ဖြစ်ခဲ့တာကို အာရုံစိုက်လို့ပါ။

For others it's not the past, it's not the present,

အခြားသူတွေက အတိတ်မဟုတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်မဟုတ်၊

it's only about the future.

အနာဂတ်နဲပဲ ဆိုင်တာပါ။ အမြဲ သူတို့

Their focus is always about anticipated consequences.

အာရုံက မျှော်မှန်းတဲ့ အကျိုးဆက်တွေပါ။

Cost-benefit analysis.

အကျိုးအမြတ် တွက်ချက် စိတ်ဖြာမှုပါ။

We're going to call them "future-oriented." Their focus is on what will be.

"အနာဂတ်-ဦးစားပေး"လို့ ခေါ်မယ်။ သူတို့ အာရုံက ဖြစ်လာမယ်ဟာကိုပါ။

So, time paradox, I want to argue,

ဒီတော့ အချိန် ဝိရောဓိ၊ ဆွေးနွေးချင်တာက

the paradox of time perspective,

အချိန်ရှုထောင့်ရဲ့ ဝိရောဓိဟာ

is something that influences every decision you make,

သင်ဆုံးဖြတ်ချက်တိုင်းအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိပြီး သင်လုံးဝကို

you're totally unaware of.

သိတမမူမိတဲ့ အရာပါ။

Namely, the extent to which you have one of these

အတိအကျဆို သင့်မှာ ဒီအချိန်ရှုထောင့်

biased time perspectives.

အစွဲ တစ်ခုလောက်ထိတော့ ရှိတယ်။

Well there is actually six of them. There are two ways to be present-oriented.

တကယ်က ခြောက်ခုရှိတယ်။ ပစ္စုပ္ပန်-ဦးစားပေးဖြစ်ဖို့ နှစ်ခုရှိတယ်။

There is two ways to be past-oriented, two ways to be future.

အတိတ်အတွက် နှစ်ခု၊ အနာဂတ် အတွက်နှစ်ခုပါ။

You can focus on past-positive, or past-negative.

အတိတ် အပြုသဘော(သို့) အတိတ် အပျက်သဘောကို အာရုံစိုက်နိုင်တယ်။

You can be present-hedonistic,

ပစ္စုပ္ပန် ပျော်ရွှင်မှု ပဓာနဝါဒီ၊ အတိအကျက

namely you focus on the joys of life, or present-fatalist --

ဘဝပျော်ရွှင်မှုကို အာရုံစိုက်တဲ့ ကံကြွေးချဝါဒီ ဖြစ်နိုင်တယ်။

it doesn't matter, your life is controlled.

ဘာမှ အရေးမပါဘူး။ ဘဝဟာ အထိန်းချုပ်ခံပါ။

You can be future-oriented, setting goals.

ရည်မှန်းချက်တွေချ အနာဂတ် ဦးစားပေး၊

Or you can be transcendental future:

(သို့) အနာဂတ် ရုပ်လွန်ဝါဒီ ဖြစ်နိုင်တယ်၊

namely, life begins after death.

အတိအကျဆို သေပြီး ဘဝ စတယ်ပေါ့။ အချိန်ရှုထောင့်တွေ

Developing the mental flexibility to shift time perspectives fluidly

ညက်ညောစွာပြောင်းဖို့ စိတ်ပြောင်းနိုင်မှု

depending on the demands of the situation,

ဖွံ့ဖြိုးစေခြင်းဟာ အခြေအနေရဲ့ တောင်ဆိုခြင်းတွေမှာ မူတည်တယ်၊

that's what you've got to learn to do.

ဒါက သင်တို့ သင်ယူဖို့လိုတာပါ။

So, very quickly, what is the optimal time profile?

ဒီတော့ အရမ်း အမြန်ပဲ အကောင်းဆုံး အချိန် ကောက်ကြောင်းက ဘာလဲ။

High on past-positive. Moderately high on future.

အတိတ်အပြုသဘောကိုမြှင့်၊ သင့်တင့်တဲ့

And moderate on present-hedonism.

အနာဂတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်ပျော်ရွှင်မှုပဓာနဝါဒ။

And always low on past-negative

အတိတ် အပျက်သဘောနဲ့ ပစ္စုပ္ပန်

and present-fatalism.

ကံကြွေးချဝါဒကို အမြဲ နှိမ့်ပါ။

So the optimal temporal mix is what you get from the past --

ဒီတော့ အကောင်းဆုံး အချိန်အရောက အတိတ်က သင်ရတာပါ။

past-positive gives you roots. You connect your family, identity and your self.

အတိတ် အပြုသဘောက ဇစ်မြစ်တွေပေးတယ်၊ မိသားစု၊ ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာနဲ့ ကိုယ်တိုင်ပါ။

What you get from the future is wings

အနာဂတ်ကရတာက ပန်းတိုင်သစ်တွေ၊ စိန်ခေါ်မှု

to soar to new destinations, new challenges.

အသစ်တွေဆီ ပျံဝဲဖို့ တောင်ပံတွေပါ။

What you get from the present hedonism

ပစ္စုပ္ပန် ပျော်ရွှင်မှု ပဓာနဝါဒက ရတာက

is the energy, the energy to explore yourself,

သင့်ကိုယ်သင်၊ နေရာတွေ၊ လူတွေ၊ ကာမဂုဏ်အာရုံကို

places, people, sensuality.

စူးစမ်းဖို့ စွမ်းအင်ပါ။

Any time perspective in excess has more negatives than positives.

လွန်ကဲတဲ့ အချိန်ရှုထောင့်တိုင်းမှာ အပြုသဘောထက် အပျက်တွေပိုများတယ်။

What do futures sacrifice for success?

အနာဂတ်တွေက အောင်မြင်မှုအတွက် ဘာကို စတေးလဲ။

They sacrifice family time. They sacrifice friend time.

မိသားစုအချိန်၊ မိတ်ဆွေအချိန်ကို စတေးတယ်။

They sacrifice fun time. They sacrifice personal indulgence.

ပျော်စရာအချိန်၊ ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ရည်ကို စတေးတယ်။

They sacrifice hobbies. And they sacrifice sleep. So it affects their health.

ဝါသနာတွေနဲ့ အိပ်စက်ခြင်းကို စတေးတယ်။ ဒီတော့ သူတို့ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်ပါတယ်။

And they live for work, achievement and control.

အလုပ်၊ အောင်မြင်မှုနဲ့ ထိန်းချုပ်မှု အတွက် သူတို့ ရှင်သန်ကြတယ်။

I'm sure that resonates with some of the TEDsters.

TED သမားတစ်ချို့ သတိရမိမှာတော့ ကျိန်းသေပါတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And it resonated for me. I grew up as a poor kid in the South Bronx ghetto,

ကျွန်တော့ကို သတိရစေတယ်။ South Bronx အပယ်ခံအရပ် စစ္စလီမိသားစုမှာ

a Sicilian family -- everyone lived in the past and present.

ကြီးပြင်းခဲ့တယ်။ လူတိုင်းဟာ အတိတ်နဲ့ ပစ္စုပ္ပန်မှာ နေခဲ့တာပါ။

I'm here as a future-oriented person

ဒီမှာက အနာဂတ် ဦးစားပေသူ အဖြစ်နဲ့ပါ။

who went over the top, who did all these sacrifices

ထိပ်ကိုတက်ခဲ့ပြီး ဒါတွေအားလုံး စတေးခဲ့သူပါ

because teachers intervened, and made me future oriented.

အကြောင်းက ဆရာတွေက ကြားဝင်ပြီး အနာဂတ် ဦးစားပေးအောင် လုပ်ပေးလို့ပါ။

Told me don't eat that marshmallow,

ဒီမုန့်ချိုတွေ မစားနဲ့လို့ ပြောခဲ့တယ်၊

because if you wait you're going to get two of them,

အကြောင်းက စောင့်ရင် နှစ်ခုရမှာမို့လို့ပါ၊

until I learned to balance out.

ဟန်ချက်ညီအောင်လုပ်ဖို့ မသင်ယူမိခင်အထိပေါ့။

I've added present-hedonism, I've added a focus on the past-positive,

ပစ္စုပ္ပန် ပျော်ရွှင်မှုပဓာနဝါဒ ထည့်၊ အတိတ် အပြုသဘော အာရုံစိုက်မှု ထည့်ပေါ့။

so, at 76 years old, I am more energetic than ever, more productive,

ဒါနဲ့ ၇၆ နှစ်မှာ အရင်ထက် ပိုတက်ကြွ၊ ပိုထုတ်လုပ်အားကောင်းပြီး

and I'm happier than I have ever been.

အရင်ကထက် ပိုပျော်လာတယ်ပေါ့။

I just want to say that we are applying this to many world problems:

ဒါကို ကမ္ဘာ့ပြဿနာ အများအပြားမှာသုံးတာကိုပါ

changing the drop-out rates of school kids,

ကလေးတွေ ကျောင်ထွက်နှုန်း ပြောင်းလဲတာ၊

combating addictions, enhancing teen health,

ဆေးစွဲတာ တိုက်ဖျက်တာ၊ ဆယ်ကျော်သက် ကျန်းမာရေး တိုးမြှင့်ပေးတာ၊

curing vets' PTSD with time metaphors -- getting miracle cures --

အချိန် ဥပစာတွေနဲ့ ကုသရေး တိ/ကုတွေရဲ့ PSTD အံ့ဖွယ် ကုသမှုတွေရတာ

promoting sustainability and conservation,

တည်တံ့မှုနဲ့ ထိန်းသိမ်းမှု တိုးမြှင့်ပေးတာ

reducing physical rehabilitation where there is a 50-percent drop out rate,

ကျောင်းထွက်နှုန်း ၅၀% ရှိရာမှာ ရုပ်ပိုင်း ပြန်လည်ထူထောင်မှု လျှော့ချတာ၊

altering appeals to suicidal terrorists,

အသေခံအကြမ်းဖက်တွေကို ဖျောင်းဖျ ပြောင်းလဲတာ

and modifying family conflicts as time-zone clashes.

အချိန်ဇုံ ပဋိပက္ခကြောင့် မိသားစု ဝိရောဓိ တွေကို ပြုပြင်မွမ်းမံပေးတာတွေပါ။

So I want to end by saying:

အဆုံးသတ်ပြောချင်တာက

many of life's puzzles can be solved

သင်နဲ့ အခြားသူတွေရဲ့ အချိန်ရှုထောင့်ကို နားလည်ခြင်းဖြင့်

by understanding your time perspective and that of others.

များစွာသော ဘဝရဲ့ ပဟေဠိတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်ပါတယ်။

And the idea is so simple, so obvious,

ဒီစိတ်ကူးက သိပ်ရိုးစင်း၊ သိပ်မြင်သာပေမဲ့

but I think the consequences are really profound.

အကျိုးဆက်တွေက တကယ် နက်ရှိုင်းတယ် ထင်ပါတယ်။

Thank you so much.

ကျေးဇူး အများကြီးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)