Philip Zimbardo: The psychology of time

Philip Zimbardo zaman hakkında sağlıklı saptalamar yapıyor

Çeviri: Ertuğrul Karademir Gözden geçirme: Duygu Çandarlı

I want to share with you

Sizinle, kısa bir süre içinde

some ideas about the secret power of time,

zamanın gizli gücü hakkında bazı fikirlerimi

in a very short time.

paylaşacağım.

Video: All right, start the clock please. 30 seconds studio.

Video: Tamam, lütfen geri sayım başlasın. 30 saniye içinde stüdyodayız.

Keep it quiet please. Settle down.

Sessiz olun lütfen. Yerleşin.

It's about time. End sequence. Take one.

Zamanı geldi. Bitiş sahnesi. Birinci çekim.

15 seconds studio.

15 saniye içinde stüdyodayız.

10, nine, eight, seven,

10, dokuz, sekiz, yedi,

six, five, four, three, two ...

altı, beş, dört, üç, iki ...

Philip Zimbardo: Let's tune into the conversation

Philip Zimbardo: Hadi Adem'i ayartan diyalogun

of the principals in Adam's temptation.

ilkelerine kulak verelim şimdi.

"Come on Adam, don't be so wishy-washy. Take a bite." "I did."

Hadi Adem, mırın kırın etme. Bir tanecik ısırık al. Ben aldım.

"One bite, Adam. Don't abandon Eve."

Bir ısırık, Adem. Havva'yı yalnız bırakma.

"I don't know, guys.

Bilmiyorum, beyler.

I don't want to get in trouble."

Başımı belaya sokmak istemiyorum.

"Okay. One bite. What the hell?"

Tamam. Bir ısırık. Ne olacak ki?

(Laughter)

(Kahkahalar)

Life is temptation. It's all about yielding, resisting,

Hayat baştan çıkarılmadır.. Hayat teslim olmak, direnmek,

yes, no, now, later, impulsive, reflective,

evet, hayır, şimdi, sonra, tahrik etme, aksettirme,

present focus and future focus.

şimdiye ve geleceğe odaklanma demektir.

Promised virtues fall prey to the passions of the moment.

Taahhüt edilen erdemler anlık ihtirasların kurbanı olurlar.

Of teenage girls who pledged sexual abstinence and virginity until marriage --

Evliliğe kadar cinsel ilişkiden uzak durmaya söz veren genç kızlardan --

thank you George Bush --

sağolasın George Bush--

the majority, 60 percent, yielded to sexual temptations within one year.

büyük bir kısmı, yüzde 60'ı, bir sene içinde cinsel tutkularına teslim oldular.

And most of them did so without using birth control.

Ve bir çoğu bunu doğum kontrolü olmadan yaptı.

So much for promises.

Söz vermenin anlamı olmadı.

Now lets tempt four-year-olds, giving them a treat.

Hadi şimdi de dört yaşındakileri kışkırtalım, şekerleme verelim.

They can have one marshmallow now. But if they wait

Şimdi isterlerse sadece bir lokum alabilirler. Ama deneyci

until the experimenter comes back, they can have two.

gelene kadar beklerlerse, iki tane alabilecekler.

Of course it pays, if you like marshmallows, to wait.

Eğer lokumları seviyorsanız, elbette beklemeye değecek.

What happens is two-thirds of the kids give in to temptation.

Sonuç olarak çocukların 2/3'i lokumların cazibesine dayanamıyor.

They cannot wait. The others, of course, wait.

Bekleyemiyorlar. Diğerleri, elbette, bekliyorlar.

They resist the temptation. They delay the now for later.

Cazibeye karşı koyuyorlar. Şimdiyi, sonrası için erteliyorlar.

Walter Mischel, my colleague at Stanford,

Walter Mischel, Stanford'daki meslektaşım,

went back 14 years later,

14 sene sonra dönüp,

to try to discover what was different about those kids.

bu değişik tipteki çocukların akibetini inceledi.

There were enormous differences between kids who resisted

Seneler geçtikçe bekleyen çocuklarla, teslim olan çocukların

and kids who yielded, in many ways.

arasında dağlar kadar fark oluşmuştu.

The kids who resisted scored 250 points higher on the SAT.

Karşı koyan çocuklar SAT sınavında 250 puan daha fazla almışlar.

That's enormous. That's like a whole set of different IQ points.

Çok büyük bir fark. Değişik bir IQ puanı kümesi gibi bu.

They didn't get in as much trouble. They were better students.

Başları daha az belaya girmiş. Daha iyi öğrenciler olmuşlar.

They were self-confident and determined. And the key for me today,

Kendine güvenen ve kararlı bireyler olmuşlar. Ve benim için önemli olan,

the key for you,

sizin için de yani,

is, they were future-focused rather than present-focused.

şimdi-odaklı olmaları yerine gelecek-odaklı olmaları.

So what is time perspective? That's what I'm going to talk about today.

Yani zaman perspektifi nedir? Bu konu hakkında konuşacağım bugün.

Time perspective is the study of how individuals,

Zaman perspektifi, bireylerin, hepimizin, deneyim

all of us, divide the flow of your human experience

akışımızı nasıl zaman bölgeleri ve zaman kategorileri

into time zones or time categories.

gibi bölümlere ayırdığımızı inceler.

And you do it automatically and non-consciously.

Bunu otomatik olarak bilinçsiz bir şekilde yapıyoruz.

They vary between cultures, between nations,

Kültürler, milletler, bireyler, sosyal sınıflar ve

between individuals, between social classes,

eğitim seviyelerine göre farklılık gösteren

between education levels.

bir şey bu.

And the problem is that they can become biased,

Ve sorun şu ki çok önyargılı bir hale gelebiliyorlar.

because you learn to over-use some of them and under-use the others.

Çünkü bazı parçaları aşırı bazılarını ise az kullanmayı öğreniyoruz.

What determines any decision you make?

Verdiğiniz herhangi bir kararı ne etkiliyor?

You make a decision on which you're going to base an action.

Bir karar veriyorsunuz, ve buna göre bir eylemde bulunuyorsunuz.

For some people it's only about what is in the immediate situation,

Bazıları için bu sadece şu andaki durumla alakalı bir süreçtir,

what other people are doing and what you're feeling.

millet ne yapıyor ve siz ne hissediyorsunuz gibi.

And those people, when they make their decisions in that format --

Ve bu kişiler, bu biçime uyarak karar aldıkları zaman--

we're going to call them "present-oriented,"

onlara "bugün odaklı" diyoruz.

because their focus is what is now.

Çünkü odaklandıkları şey şu an.

For others, the present is irrelevant.

Diğerleri için, şimdi çok alakasızdır.

It's always about "What is this situation like that I've experienced in the past?"

Onların düşüncesi "Bu durum önceden yaşadığım neye benziyor acaba?"dır

So that their decisions are based on past memories.

Yani onların kararı geçmişteki anıların üzerine kuruludur.

And we're going to call those people "past-oriented," because they focus on what was.

Ve bu tip kişilere "geçmiş merkezli" diyeceğiz. Çünkü olmuş şeylere odaklılar.

For others it's not the past, it's not the present,

Geri kalanlar için ne geçmiş, ne şimdi önemlidir,

it's only about the future.

sadece gelecek önemlidir.

Their focus is always about anticipated consequences.

Onların odağı beklenen sonuçlar üzerindedir.

Cost-benefit analysis.

Tutar-kâr analizleri yaparlar.

We're going to call them "future-oriented." Their focus is on what will be.

Bunlara da "gelecek merkezli" diyeceğiz. Olacak şeylere odaklılar.

So, time paradox, I want to argue,

Yani, zaman paradoksunu tartışacağım,

the paradox of time perspective,

zaman perspektifi paradoksu,

is something that influences every decision you make,

siz bilmeden, aldığınız tüm kararları etkileyen

you're totally unaware of.

bir şeydir.

Namely, the extent to which you have one of these

Yani, bu sunduğum zaman perspektiflerinden

biased time perspectives.

en az birine sahipsiniz.

Well there is actually six of them. There are two ways to be present-oriented.

Aslında bunlardan altı tane var. Geçmiş merkezli olmanın iki yolu var.

There is two ways to be past-oriented, two ways to be future.

Şimdi merkezli olmanın iki yolu var, gelecek merkezli olmanın da.

You can focus on past-positive, or past-negative.

Geçmişe olumlu da bakabilirsiniz, olumsuz da.

You can be present-hedonistic,

Şimdiden haz da alabilirsiniz,

namely you focus on the joys of life, or present-fatalist --

yani yaşamın güzelliklerine odaklanırsınız, ya da yazgıcı olabilirsiniz.

it doesn't matter, your life is controlled.

Önemi yok. Yaşamınız kontrol altında.

You can be future-oriented, setting goals.

Gelecek merkezli olup, hedefler koyabilirsiniz.

Or you can be transcendental future:

Ya da deneyüstücü olursunuz:

namely, life begins after death.

yani, yaşam ölümden sonra başlayabilir.

Developing the mental flexibility to shift time perspectives fluidly

Durumun gereklerine göre zaman perspektiflerinizi değiştirmek için

depending on the demands of the situation,

gerekli zihinsel esnekliği geliştirme,

that's what you've got to learn to do.

işte bunu öğrenmeniz gerekiyor.

So, very quickly, what is the optimal time profile?

Yani, çok hızlı, en uygun zaman profili nedir?

High on past-positive. Moderately high on future.

Geçmişe-olumlusu yüksek. Geleceğe-umutlusu orta derece.

And moderate on present-hedonism.

Ve orta derecede şimdiye-hazcı.

And always low on past-negative

Ve her zaman geçmişe olumsuzu

and present-fatalism.

ve şimdiye-yazgıcılığı düşük.

So the optimal temporal mix is what you get from the past --

Yani en uygun zamansal karışım geçmişten ne aldığınıza--

past-positive gives you roots. You connect your family, identity and your self.

geçmişe olumluluğa dayanıyor. Ailenize, kimliğinize ve benliğinize bağlanıyorsunuz.

What you get from the future is wings

Gelecekten aldığınız ise yeni hedeflere

to soar to new destinations, new challenges.

ve yeni meydan okumalara yol alan kanatlarınızdır.

What you get from the present hedonism

Şimdiye-hazcılıktan kazanacağınız ise

is the energy, the energy to explore yourself,

enerjidir, kendinizi, yeni yerleri, insanları,

places, people, sensuality.

hisleri keşfetme enerjisi.

Any time perspective in excess has more negatives than positives.

Herhangi bir zaman perspektifinin fazlası olumludan çok olumsuzluk barındırır.

What do futures sacrifice for success?

Gelecekçiler, başarı için neyi feda eder?

They sacrifice family time. They sacrifice friend time.

Ailelerine ayıracaklerı vakti. Arkadaşlarıyla geçirecekleri vakti.

They sacrifice fun time. They sacrifice personal indulgence.

Eğlence vakitlerini. Kendilerine ayıracakları vakti feda eder.

They sacrifice hobbies. And they sacrifice sleep. So it affects their health.

Hobilerini. Ve uykularını feda eder. Yani sağlıklarını da etkiler.

And they live for work, achievement and control.

Ve çalışmak için yaşarlar, elde etmek, kontrol etmek için.

I'm sure that resonates with some of the TEDsters.

Eminim bu bazı TEDçilerde de oluyordur.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And it resonated for me. I grew up as a poor kid in the South Bronx ghetto,

Bende de oldu. Güney Bronx banliyölerinde Sicilyalı bir ailenin fakir bir çocuğu

a Sicilian family -- everyone lived in the past and present.

olarak yetiştim. Herkes geçmişte ve bugünde yaşıyordu.

I'm here as a future-oriented person

Ben ise gelecek merkezli, sınıfında

who went over the top, who did all these sacrifices

üste çıkan, tüm fedakarlıkları yapan bir olarak buradayım

because teachers intervened, and made me future oriented.

çünkü öğretmenlerim araya girdi, ve beni gelecek merkezli yaptı.

Told me don't eat that marshmallow,

Bana lokumu yemememi söylediler,

because if you wait you're going to get two of them,

çünkü beklersem bu lokumdan iki tane kazanacağım,

until I learned to balance out.

ta ki dengeyi bulana kadar böyleydi.

I've added present-hedonism, I've added a focus on the past-positive,

Şimdiki-hazcılığı ekledim. Geçmişe-olumluluğa odaklanmayı da ekledim.

so, at 76 years old, I am more energetic than ever, more productive,

Ve 76 yaşında, daha önce olmadığım kadar enejiğim, üretkenim,

and I'm happier than I have ever been.

ve hiç olmadığım kadar da mutluyum.

I just want to say that we are applying this to many world problems:

Sadece şunu eklemek istiyorum, bu yöntemi bir çok dünya problemine

changing the drop-out rates of school kids,

uygulayarak okulu bırakanların sayısını değiştiriyoruz,

combating addictions, enhancing teen health,

bağımlılıkla savaşıyoruz, gençliğin sağlığını güçlendiriyoruz,

curing vets' PTSD with time metaphors -- getting miracle cures --

gazilerin travma sonrası depresyonlarını zaman benzetmeleriyle --mucize gibi-- iyileştiriyoruz.

promoting sustainability and conservation,

sürdürülebilirliği ve korunmayı teşvik ediyoruz,

reducing physical rehabilitation where there is a 50-percent drop out rate,

yüzde 50 bırakma oranı olan fiziksel rehabilitasyonu azaltıyoruz,

altering appeals to suicidal terrorists,

intihar teröristliğine başvurmayı kesiyoruz,

and modifying family conflicts as time-zone clashes.

ve zaman-bölgesi çatışmaları sonucunda oluşan aile çatışmalarını düzeltiyoruz.

So I want to end by saying:

Yani şunu diyerek bitirmek istiyorum,

many of life's puzzles can be solved

hayatın bir çok bulmacası sizin ve

by understanding your time perspective and that of others.

başkalarının zaman perspektiflerini anlayarak çözülebilir.

And the idea is so simple, so obvious,

Ve fikir çok basit, çok ortada,

but I think the consequences are really profound.

ama sonuçları bence gerçekten çok derin.

Thank you so much.

Çok teşekkür ediyorum.

(Applause)

(Alkış)