Suzanne Lee: Grow your own clothes

Translator: Dragana Mitrovikj Reviewer: Zvezdana Moneva

So as a fashion designer,

Како моден дизајнер,

I've always tended to think of materials

отсекогаш имав обичај да размислувам за материјалите:

something like this,

нешто како ова,

or this,

или ова,

or maybe this.

или можеби ова...

But then I met a biologist,

Но, тогаш запознав еден биолог,

and now I think of materials like this --

и сега размислувам за материјалите на овој начин -

green tea, sugar,

зелен чај, шеќер,

a few microbes and a little time.

неколку микроби и малку време.

I'm essentially using a kombucha recipe,

Јас во суштина го користам рецептот за комбуха,

which is a symbiotic mix

којшто е симбиотски микс

of bacteria, yeasts and other micro-organisms,

од бактерии, квасни и други микро-организми,

which spin cellulose

кои произведуваат целулоза

in a fermentation process.

при процесот на ферментација.

Over time, these tiny threads

Со тек на времето, овие тенки нишки

form in the liquid into layers

ја трансформираат течноста во слоеви

and produce a mat on the surface.

и произведуваат мазен материјал на површината.

So we start by brewing the tea.

Значи, ние почнуваме со подготовка на чај.

I brew up to about 30 liters of tea at a time,

Подготвувам по околу 30 литри чај одеднаш,

and then while it's still hot, add a couple of kilos of sugar.

и додека е се’ уште врел, додавам неколку килограми шеќер.

We stir this in until it's completely dissolved

Го мешаме се’ додека потполно не се растопи

and then pour it into a growth bath.

и потоа го истураме во када.

We need to check that the temperature

Мораме да провериме дека температурата

has cooled to below 30 degrees C.

е под 30 степени Целзиусови.

And then we're ready to add the living organism.

И тогаш сме подготвени да ги додадеме живите организми.

And along with that, some acetic acid.

Заедно со нив, и малку оцетна киселина.

And once you get this process going,

И, штом еднаш процесот ќе започне,

you can actually recycle

вие можете всушност да ја рециклирате

your previous fermented liquid.

и претходно ферментираната течност.

We need to maintain an optimum temperature for the growth.

За да го поттикнеме растењето, потребно ни е да одржуваме оптимална температура.

And I use a heat mat to sit the bath on

Јас ја загревам кадата одоздола

and a thermostat to regulate it.

и со термостат ја регулирам температурата.

And actually, in hot weather, I can just grow it outside.

Всушност, кога времето е топло, можам едноставно да ја поставам кадата надвор.

So this is my mini fabric farm.

Ова е мојата мини фарма за материјал.

After about three days,

По околу три дена,

the bubbles will appear on the surface of the liquid.

балончиња ќе се појават на површината на течноста.

So this is telling us that the fermentation is in full swing.

Ова ни кажува дека ферментацијата е во полн замав,

And the bacteria are feeding

и бактериите се хранат

on the sugar nutrients in the liquid.

од шеќерот во течноста.

So they're spinning these tiny nano fibers

Така тие ги ткаат овие тенки нано нишки

of pure cellulose.

од чиста целулоза.

And they're sticking together, forming layers

Се слепуваат една за друга формирајќи слоеви

and giving us a sheet on the surface.

и ни даваат лист на површината.

After about two to three weeks,

По околу две до три седмици,

we're looking at something which is about an inch in thickness.

гледаме во нешто што е дебело околу еден инч.

So the bath on the left is after five days,

Кадата од левата страна е подготвена пред пет дена,

and on the right, after 10.

а таа на десната страна, пред десет дена.

And this is a static culture.

А ова е статичка култура.

You don't have to do anything to it;

Не треба ништо да и се направи;

you just literally watch it grow.

едноставно буквално гледате како расте.

It doesn't need light.

Не ѝ е потребна светлина.

And when it's ready to harvest, you take it out of the bath

Кога е готова, ја вадите од кадата

and you wash it in cold, soapy water.

и ја миете со ладна вода и сапун.

At this point, it's really heavy.

Во овој момент, материјалот е навистина тежок:

It's over 90 percent water,

содржи над 90% вода,

so we need to let that evaporate.

па мораме да оставиме ова да испари.

So I spread it out onto a wooden sheet.

Затоа, јас го простирам материјалот врз дрвена подлога.

Again, you can do that outside

Повторно, тоа можете да го направите и надвор

and just let it dry in the air.

и едноставно да оставите да се исуши на воздух.

And as it's drying, it's compressing,

Додека се суши, материјалот се собира,

so what you're left with, depending on the recipe,

па она што на крај ви останува, зависно од рецептот,

is something that's either

е нешто што е повеќе

like a really light-weight, transparent paper,

како навистина лесна транспарентна хартија,

or something which is much more like a flexible vegetable leather.

или нешто што личи на флексибилна кожа од зеленчук.

And then you can either cut that out

Тогаш можете или да го исечете тој материјал

and sew it conventionally,

и да го шиете на конвенционален начин,

or you can use the wet material

или пак, можете да го користите материјалот додека е влажен

to form it around a three-dimensional shape.

и да го обликувате околу тродимензионален објект.

And as it evaporates,

Па кога ќе се исуши,

it will knit itself together, forming seams.

материјалот ќе се спои самиот, формирајќи шевови.

So the color in this jacket is coming purely from green tea.

Бојата на ова палтенце потекнува исклучиво од зелениот чај.

I guess it also looks a little bit like human skin,

Претпоставувам дека исто така личи по малку и на човечка кожа,

which intrigues me.

што дополнително ме интригира.

Since it's organic,

Бидејќи материјалот е органски,

I'm really keen to try and minimize the addition of any chemicals.

навистина сакам да се обидам да го намалам додавањето на било какви хемикалии.

I can make it change color without using dye

Можам да ја променам бојата и без користење на вештачки бои,

by a process of iron oxidation.

преку процес на железна оксидација.

Using fruit and vegetable staining,

Преку користење на растителни бои,

create organic patterning.

можам да креирам органски шеми.

And using indigo,

А преку користење на индиго,

make it anti-microbial.

можам да го направам анти-микробиолошки.

And in fact, cotton

Всушност, памукот

would take up to 18 dips in indigo

треба да се потопи во индиго 18 пати

to achieve a color this dark.

за да се постигне волку темна боја.

And because of the super-absorbency of this kind of cellulose,

А поради супер-апсорционата моќ на овој вид целулоза,

it just takes one, and a really short one at that.

потребно е само едно, и тоа многу кратко потопување.

What I can't yet do is make it water-resistant.

Она што сеуште не можам е - да го направам материјалов водоотпорен.

So if I was to walk outside in the rain

Па, ако би излегла на прошетка кога надвор врне

wearing this dress today,

облечена во оваа облека,

I would immediately start to absorb

таа веднаш би почнала да апсорбира

huge amounts of water.

огромни количества вода.

The dress would get really heavy,

Облеката би станала навистина тешка,

and eventually the seams would probably fall apart --

и најпосле, најверојатно, шевовите би попуштиле и облеката би се распаднала -

leaving me feeling rather naked.

оставајќи ме гола.

Possibly a good performance piece,

Веројатно звучи како добар перформанс,

but definitely not ideal for everyday wear.

но дефинитивно не е идеално решение за секојдневна облека.

What I'm looking for

Она што го барам

is a way to give the material

е начин да му дадам на материјалот

the qualities that I need.

квалитети кои му се потребни.

So what I want to do is say to a future bug,

Она што сакам да и го кажам на некоја идна бубачка е,

"Spin me a thread.

„Исткај ми нишка.

Align it in this direction.

Насочи ја во овој правец.

Make it hydrophobic.

Направи ја хидрофобична.

And while you're at it,

И додека го правиш тоа,

just form it around this 3D shape."

само обликувај ја околу оваа 3Д форма.“

Bacterial cellulose is actually already being used for wound healing,

Бактериската целулоза всушност веќе се користи за лекување на рани,

and possibly in the future

и возможно е дека во иднина ќе се користи

for biocompatible blood vessels,

за производство на биокомпатибилни крвни садови,

possibly even replacement bone tissue.

можеби дури и за замена на коскено ткиво.

But with synthetic biology,

Но, со синтетичката биологија,

we can actually imagine engineering this bacterium

можеме да замислиме дизајнирање на оваа бактерија

to produce something

за да произведеме нешто

that gives us the quality,

што дава квалитет,

quantity and shape

квантитет и форма

of material that we desire.

или материјал каков што сакаме.

Obviously, as a designer, that's really exciting

Нормално, за мене како за дизајнер, ова е навистина возбудливо.

because then I start to think, wow,

Зашто тогаш почнувам да си мислам, уау,

we could actually imagine

би можеле да си замислиме буквално

growing consumable products.

одгледување на производи за потрошувачките потреби.

What excites me about using microbes

Она што ме одушевува во врска со употребата на микробите

is their efficiency.

е нивната ефикасност.

So we only grow what we need.

Па ние би одгледувале само она што ни е потребно.

There's no waste.

Нема отпад.

And in fact, we could make it from a waste stream --

Всушност, би можеле да го произведуваме и од отпад -

so for example,

па како за пример,

a waste sugar stream

од шеќерниот отпад

from a food processing plant.

од фабрика за производство на храна.

Finally, at the end of use, we could biodegrade it naturally

И најпосле, по употребата, материјалот би се разградил природно

along with your vegetable peelings.

заедно со отпадоците од зеленчукот.

What I'm not suggesting is that microbial cellulose

Она што не сакам да сугерирам е дека микробитичката целулоза

is going to be a replacement

ќе биде замена

for cotton, leather or other textile materials.

за памукот, кожата или другите текстилни материјали.

But I do think it could be quite a smart and sustainable addition

Но мислам дека може да биде навистина мудар и одржлив додаток

to our increasingly precious natural resources.

кон нашите се поскапоцени природни ресурси.

Ultimately, maybe it won't even be fashion

На крајот, можеби тоа воопшто и нема да биде мода

where we see these microbes have their impact.

каде што гледаме дека овие микроби влијаат.

We could, for example, imagine

Би можеле на пример, да замислиме,

growing a lamp, a chair,

да одгледаме ламба, стол,

a car or maybe even a house.

автомобил, или дури куќа.

So I guess what my question to you is:

Па, претпоставувам оти моето прашање до вас е:

in the future, what would you choose to grow?

што би избрале вие во иднина да одгледувате?

Thank you very much.

Многу ви благодарам.

(Applause)

(Ракоплескање)

Bruno Giussani: Suzanne, just a curiosity,

Бруно Гиусани: Сузан, само на кратко,

what you're wearing is not random. (Suzanne Lee: No.)

ова што Вие го носите не е обично. (Сузан Ли: Не е.)

This is one of the jackets you grew?

Ова е едно од палтата кои ги произведовте Вие?

SL: Yes, it is.

СЛ: Да.

It's probably -- part of the project's still in process

Тоа е веројатно дел од проектите кои сеуште се во процес,

because this one

бидејќи ова

is actually biodegrading in front of your eyes.

всушност се разградува пред вашите очи/

(Laughter)

(Смеење)

It's absorbing my sweat, and it's feeding on it.

Ја апсорбира мојата пот и се храни на неа.

BG: Okay, so we'll let you go and save it, and rescue it.

БГ: Во ред, ќе ти дозволиме да заминеш и да го спасиш.

Suzanne Lee. (SL: Thank you.)

Сузан Ли. (СЛ: Ви благодарам.)

(Applause)

(Ракоплескање)