Suzanne Lee: Grow your own clothes

Translator: Marine Aghasyan Reviewer: Gohar Khachatryan

So as a fashion designer,

Որպես նորաձևության ոլորտի դիզայներ,

I've always tended to think of materials

ես միշտ հակված եմ եղել մտածել ահա

something like this,

այսպիսի, կամ

or this,

այսպիսի, կամ էլ ահա

or maybe this.

այսպիսի նյութերի մասին:

But then I met a biologist,

Բայց հետո ես հանդիպեցի մի կենսաբանի

and now I think of materials like this --

և այժմ ես մտածում եմ ահա այսպիսի նյութերի մասին.

green tea, sugar,

կանաչ թեյ, շաքար,

a few microbes and a little time.

մի քանի մանրէներ և մի քիչ ժամանակ:

I'm essentially using a kombucha recipe,

Ես հիմնականում օգտագործում եմ թեյասնկի բաղադրատոմսը,

which is a symbiotic mix

որը բակտերիաների մի սիմբիոտիկ խառնուրդ է.

of bacteria, yeasts and other micro-organisms,

դրանք են` թթխմոր և այլ միկրոօրգանիզմներ,

which spin cellulose

որոնք ֆերմենտացիոն գործընթացում

in a fermentation process.

ցելյուլիոզ են ստեղծում:

Over time, these tiny threads

Ժամանակի ընթացքում այս բարակ լարերը

form in the liquid into layers

մի առանձին թաղանթ են կազմում

and produce a mat on the surface.

և դրանով ծածկում են հեղուկի մակերեսը:

So we start by brewing the tea.

Այսպիսով, մենք սկսում են թեյի պատրաստումից:

I brew up to about 30 liters of tea at a time,

Մենք թրմում ենք մոտ 30 լիտր թեյ միանգամից

and then while it's still hot, add a couple of kilos of sugar.

և քանի դեռ այն տաք վիճակում է, ավելացնում ենք մի քանի կիլոգրամ շաքար:

We stir this in until it's completely dissolved

Ապա խառնում ենք մինչև շաքարն ամբողջովին կլուծվի

and then pour it into a growth bath.

և ապա լցնում ենք տարայի մեջ որպեսզի աճի:

We need to check that the temperature

Մենք պետք է ստուգենք, որ տաքությունը

has cooled to below 30 degrees C.

30 C-ից քիչ լինի:

And then we're ready to add the living organism.

Հենց այդ ժամանակ մենք պատրաստ ենք ավելացնել կենդանի օրգանիզմը:

And along with that, some acetic acid.

Դրա հետ միաժամանակ ավելացնելով նաև մի քիչ քացախաթթու:

And once you get this process going,

Անմիջապես այս գործընթացը սկսելուց հետո

you can actually recycle

դուք կարող եք օգտագորեծլ ձեր

your previous fermented liquid.

թեյի եփուկը կրկին:

We need to maintain an optimum temperature for the growth.

Մենք պետք է պահենք աճի համար ամենանպաստավոր ջերմաստիճանը:

And I use a heat mat to sit the bath on

Ես տաքացվող ծածկոց եմ տեղադրում այդ տարայի տակ,

and a thermostat to regulate it.

և ջերմաստիճանն անընդհատ կարգավորվում է։

And actually, in hot weather, I can just grow it outside.

Իրականում, եթե եղանակը տաք է, ես կարող եմ աճեցնել դրանք դրսում:

So this is my mini fabric farm.

Սա կտորի իմ փոքրիկ գործարանն է:

After about three days,

Երեք օր հետո

the bubbles will appear on the surface of the liquid.

հեղուկի մակերևույթին պղպջակներ կհայտնվեն:

So this is telling us that the fermentation is in full swing.

Դա նշանակում է, որ խմորման գործընթացն եռման փուլում է։

And the bacteria are feeding

Բակտերիաները սնվում են

on the sugar nutrients in the liquid.

հեղուկի մեջ առկա շաքարի սնուցիչներով:

So they're spinning these tiny nano fibers

Նրանք պտտում են մաքուր ցելյուլոզայի

of pure cellulose.

այդ փոքր մանրաթելերը,

And they're sticking together, forming layers

և դրանք միանում են իրար` կազմելով շերտեր,

and giving us a sheet on the surface.

և մենք ստանում ենք մի շերտ մակերեսի վրա:

After about two to three weeks,

Երկու-երեք շաբաթից

we're looking at something which is about an inch in thickness.

մենք տեսնում ենք մի բան, որ մատնաչափ բարակություն ունի:

So the bath on the left is after five days,

Ձախ կողմում գտնվող զանգվածը հինգ օրական է,

and on the right, after 10.

իսկ աջ կողմում գտնվողը` 10:

And this is a static culture.

Սա բակտերիաների ստատիկ աճեցում է:

You don't have to do anything to it;

Ոչինիչ պետք չէ անել դրա հետ,

you just literally watch it grow.

միայն նայում ես, թե ինչպես է այն աճում:

It doesn't need light.

Այն լույսի կարիք չունի:

And when it's ready to harvest, you take it out of the bath

Եվ երբ այն պատրաստ է, վերցնում ես այն լոգարանից

and you wash it in cold, soapy water.

և լվանում սառը օճառոտ ջրի տակ:

At this point, it's really heavy.

Այդ պահին այն իրոք ծանր է:

It's over 90 percent water,

Այն 90 տոկոսով կազմված է ջրից,

so we need to let that evaporate.

պետք է թողնենք, որ այն գոլորշիանա:

So I spread it out onto a wooden sheet.

Ես տարածում եմ այն փայտե տախտակի վրա։

Again, you can do that outside

Դուք կարող եք անել դա դրսում

and just let it dry in the air.

և թողնել, որ այն չորանա դրսում:

And as it's drying, it's compressing,

Չորանալիս այն խտանում է,

so what you're left with, depending on the recipe,

և կախված բաղադրատոմսից` մնում է

is something that's either

կամ մի բան, որ նման է

like a really light-weight, transparent paper,

թեթև թափանցիկ թղթի,

or something which is much more like a flexible vegetable leather.

կամ մի բան, որ նման է բանջարեղենի ճկուն կեղևի:

And then you can either cut that out

Եվ դու կարող ես կամ կտրել այն

and sew it conventionally,

և կարել տրադիցիոն կերպով,

or you can use the wet material

կամ օգտագործել խոնավ նյութը

to form it around a three-dimensional shape.

որպեսզի այն եռաչափ տեսք ընդունի:

And as it evaporates,

Երբ այն գոլորշիանում է,

it will knit itself together, forming seams.

այն ինքն իրեն հյուսվում է` ձևավորելով կարեր:

So the color in this jacket is coming purely from green tea.

Այս ժակետի գույնը կանաչ թեյի արդյունքն է:

I guess it also looks a little bit like human skin,

Կարծում եմ այն նման է մարդու մաշկին,

which intrigues me.

ինչը խարդավանք է պատճառում ինձ:

Since it's organic,

Քանի որ այն օրգանական է,

I'm really keen to try and minimize the addition of any chemicals.

ես աշխատում եմ փորձել և քչացնել որևէ քիմիական նյութերի ավելացումը:

I can make it change color without using dye

Ես կարող եմ փոխել դրա գույնն առանց ներկելու այն

by a process of iron oxidation.

երկաթի օքսիդացման միջոցով:

Using fruit and vegetable staining,

Օգտագործել մրգեր և բանջարեղեն

create organic patterning.

ստեղծելու համար օրգանական գունավորում:

And using indigo,

Եվ օգտագործելով ինդիգո

make it anti-microbial.

դարձնել այն մանրէապաշտպան:

And in fact, cotton

Փաստորեն բամբակը

would take up to 18 dips in indigo

պետք է 18 անգամ իջեցնել ինդիգոյի մեջ,

to achieve a color this dark.

որպեսզի այն այսքան մուգ գույն ունենա:

And because of the super-absorbency of this kind of cellulose,

Նման բջջանյութի ներծծման շնորհիվ

it just takes one, and a really short one at that.

հարկավոր է ընդամենը մեկ անգամ դա անել և շատ կարճ ժամանակով:

What I can't yet do is make it water-resistant.

Միայն այն ջրակայուն դարձնել դեռ չեմ կարողանում:

So if I was to walk outside in the rain

Եթե անձրի տակ քայլելիս լինեմ

wearing this dress today,

ու այս հագուստը կրեմ,

I would immediately start to absorb

այն միանգամից կներքաշի

huge amounts of water.

ջրի հսկայական քանակություն:

The dress would get really heavy,

Հագուստը շատ ծանր կդառնա,

and eventually the seams would probably fall apart --

և վերջ ի վերջո կարերը կքանդվեն,

leaving me feeling rather naked.

թողնելով ինձ մերկ:

Possibly a good performance piece,

Դա թերևս լավ ներկայացում կլինի,

but definitely not ideal for everyday wear.

բայց ամենօրյա հագնելու համար հեռու է կատարյալ լինելուց։

What I'm looking for

Հիմա փնտրում եմ

is a way to give the material

մի միջոց, որպեսզի նյութը

the qualities that I need.

ստանա իմ ուզած հատկանիշները:

So what I want to do is say to a future bug,

Ուզում եմ ասել ապագա միջատին,

"Spin me a thread.

«Հյուսիր մի թել։

Align it in this direction.

Շարիր այն այս ուղղությամբ։

Make it hydrophobic.

Դարձրու այն ջրավախ։

And while you're at it,

Եվ միաժամանակ

just form it around this 3D shape."

հյուսիր այն այս 3D չափով»։

Bacterial cellulose is actually already being used for wound healing,

Բակտերիալ բջջանյութը արդեն օգտագործվում է վերքերը բուժելու համար

and possibly in the future

և հավանական է, որ ապագայում կօգտագործվի

for biocompatible blood vessels,

բիոհամատեղված արյան անոթների

possibly even replacement bone tissue.

կամ նույնիսկ ոսկորների հյուսվածքների փախարինման համար:

But with synthetic biology,

Բայց սինթետիկ կենսաբանության միջոցով

we can actually imagine engineering this bacterium

մենք կարող ենք անել այնպես, որ այդ բակտերիան

to produce something

արտադրի մի բան,

that gives us the quality,

որը մեզ կտա այն որակը,

quantity and shape

քանակն ու ձևը,

of material that we desire.

որը մենք ցանկանում ենք:

Obviously, as a designer, that's really exciting

Որպես դիզայներ, դա ինձ համար իրոք հետաքրքրաշարժ է:

because then I start to think, wow,

Քանի որ սկսում եմ մտածել,

we could actually imagine

որ մենք իրականում կարող ենք

growing consumable products.

աճեցնել օգտագործվող իրեր:

What excites me about using microbes

Մանրէներ օգտագործելու մեջ ինձ ուրախացնում է այն,

is their efficiency.

որ նրանք շատ արդյունավետ են:

So we only grow what we need.

Մենք միայն աճեցնում ենք այն, ինչ մեզ հարկավոր է:

There's no waste.

Չկան որևէ թափոններ։

And in fact, we could make it from a waste stream --

Մենք կարող ենք դա պատրաստել մնացորդներից,

so for example,

օրինակ,

a waste sugar stream

շաքարի մնացորդներից

from a food processing plant.

սննդի վերամշակման գործարանից։

Finally, at the end of use, we could biodegrade it naturally

Վերջաապես օգտագործելուց հետո կարող ենք բիոդեգրադացնել այն բնական եղանակով

along with your vegetable peelings.

բանջարեղենի կեղևների հետ միասին։

What I'm not suggesting is that microbial cellulose

Ես չեմ ասում, որ մանրէաբանական բջջանյութը

is going to be a replacement

փոխարինելու է

for cotton, leather or other textile materials.

բամբակյա, կաշվե կամ այլ տեքստիլ նյութերը։

But I do think it could be quite a smart and sustainable addition

Բայց կարծում եմ դա խելացի ավելացում կլինի

to our increasingly precious natural resources.

մեր թանկագին բնական ռեսուրսներին:

Ultimately, maybe it won't even be fashion

Վերջին հաշվով, միգուցե նորաձևությունը միակ ոլորտը չէ,

where we see these microbes have their impact.

որտեղ կտեսնենք այդ մանրէների ազդեցությունը:

We could, for example, imagine

Մենք կարող ենք

growing a lamp, a chair,

աճեցնել լամպ, աթոռ,

a car or maybe even a house.

մեքենա, կամ նույնիսկ տուն:

So I guess what my question to you is:

Այսպիսով իմ հարցը ձեզ հետևյալն է,

in the future, what would you choose to grow?

դուք ի՞նչ կաճեցնեք ապագայում:

Thank you very much.

Շատ շնորհակալ եմ:

(Applause)

(Ծափահարություններ)

Bruno Giussani: Suzanne, just a curiosity,

Բրունո Ջյուզանի՝ Սյուզան, մեկ արագ հարց,

what you're wearing is not random. (Suzanne Lee: No.)

այն, ինչ դու կրում ես, պատահական չէ: (Սյուզան Լի՝ Ոչ։)

This is one of the jackets you grew?

Սա քո աճեցրած շապիկների՞ց է։

SL: Yes, it is.

ՍԼ՝ Այո, ճիշտ այդպես։

It's probably -- part of the project's still in process

Հավանաբար սա չավարտված նախագծի մի մասն է,

because this one

որովհետև այս մեկը

is actually biodegrading in front of your eyes.

բիոդեգրադացվում է ձեր աչքի առաջ:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

It's absorbing my sweat, and it's feeding on it.

Այն ներծծում է իմ քրտինքը և սնուցվում է դրանով:

BG: Okay, so we'll let you go and save it, and rescue it.

ԲՋ՝ Լավ, մենք կթողնենք, որ գնաս ու փրկես այն։

Suzanne Lee. (SL: Thank you.)

Սյուզան Լի՝ Շնորհակալ եմ:

(Applause)

(Ծափահարություններ)