Suzanne Lee: Grow your own clothes

Suzanne Lee: Kendi giysini kendin yetiştir

Çeviri: Naz Beykan Gözden geçirme: Sancak Gülgen

So as a fashion designer,

Bir modacı olarak,

I've always tended to think of materials

malzemeleri hep

something like this,

böyle bir şey,

or this,

veya böyle,

or maybe this.

ya da belki de böyle düşünme eğilimindeydim.

But then I met a biologist,

Ama bir biyologla tanıştım

and now I think of materials like this --

ve şimdi malzemeleri böyle düşünüyorum --

green tea, sugar,

yeşil çay, şeker,

a few microbes and a little time.

biraz mikrop ve azıcık zaman.

I'm essentially using a kombucha recipe,

Aslında, fermentasyonla

which is a symbiotic mix

selüloz ören

of bacteria, yeasts and other micro-organisms,

bakteri, maya ve mikro-organizmaların

which spin cellulose

sembiyotik karışımı

in a fermentation process.

bir Kombu Çayı tarifi kullanıyorum.

Over time, these tiny threads

Zamanla, bu minik iplikler

form in the liquid into layers

sıvının içinde katmanlaşıyor

and produce a mat on the surface.

ve yüzeyde bir tabaka oluşturuyorlar.

So we start by brewing the tea.

Yani çayı demleyerek başlıyoruz.

I brew up to about 30 liters of tea at a time,

Tek seferde 30 litre demliyorum.

and then while it's still hot, add a couple of kilos of sugar.

ve hâlâ sıcakken, birkaç kilo şeker ekliyorum.

We stir this in until it's completely dissolved

Tamamen eriyene kadar karıştırıyoruz

and then pour it into a growth bath.

ve büyüme banyosuna döküyoruz.

We need to check that the temperature

Sıcaklığın 30°C'nin altına düştüğünü

has cooled to below 30 degrees C.

kontrol etmeliyiz.

And then we're ready to add the living organism.

Sonra, yaşayan organizmaları eklemeye hazırız.

And along with that, some acetic acid.

Beraberinde, biraz asetik asit.

And once you get this process going,

Bu süreci bir başlattığınızda, aslında,

you can actually recycle

bir önceki fermente edilmiş sıvıyı

your previous fermented liquid.

yeniden değerlendirebiliyorsunuz.

We need to maintain an optimum temperature for the growth.

Büyüme için optimum sıcaklığı sağlamalıyız.

And I use a heat mat to sit the bath on

Banyoyu üzerine oturttuğum bir ısı matı

and a thermostat to regulate it.

ve ısısını ayarlamak için termostat kullanıyorum.

And actually, in hot weather, I can just grow it outside.

Aslında, sıcak suda, dışarıda yetiştirebilirim.

So this is my mini fabric farm.

İşte minik kumaş çiftliğim.

After about three days,

Aşağı yukarı üç gün sonra,

the bubbles will appear on the surface of the liquid.

sıvının yüzeyinde kabarcıklar görünecek.

So this is telling us that the fermentation is in full swing.

Bu bize fermentasyonun aktif olduğunu gösterir.

And the bacteria are feeding

Bakteriler sıvıdaki

on the sugar nutrients in the liquid.

şekerle besleniyor.

So they're spinning these tiny nano fibers

Böylece, saf selülozdan

of pure cellulose.

bu minik nano lifleri üretiyorlar.

And they're sticking together, forming layers

Birbirlerine yapışıyor, katmanlar oluşturuyor

and giving us a sheet on the surface.

ve bize yüzeyde bir tabaka veriyorlar.

After about two to three weeks,

İki üç hafta sonra,

we're looking at something which is about an inch in thickness.

artık 2.5 cm kalınlığında bir şeye bakıyoruz.

So the bath on the left is after five days,

Soldaki banyo beş gün sonrası

and on the right, after 10.

ve sağdaki ise 10 gün sonrası.

And this is a static culture.

Bu statik bir kültür.

You don't have to do anything to it;

Hiçbir müdahalede bulunmanız gerekmiyor,

you just literally watch it grow.

tam anlamıyla, yalnızca büyümesini izliyorsunuz.

It doesn't need light.

Işığa ihtiyacı yok.

And when it's ready to harvest, you take it out of the bath

Ürün elde edilmeye hazır olduğunda, onu banyodan çıkartıyor

and you wash it in cold, soapy water.

ve soğuk, sabunlu suyla yıkıyorsunuz.

At this point, it's really heavy.

Bu aşamada, oldukça ağır.

It's over 90 percent water,

%90'dan da fazlası su.

so we need to let that evaporate.

Bu nedenle bunu buharlaştırmalıyız.

So I spread it out onto a wooden sheet.

Bu yüzden, onu ahşap bir plakanın üstüne seriyorum.

Again, you can do that outside

Tekrar belirteyim, bunu dışarıda yapabilir

and just let it dry in the air.

ve açık havada kurumaya bırakabilirsiniz.

And as it's drying, it's compressing,

Kurudukça, çekiyor,

so what you're left with, depending on the recipe,

böylece elinizde -tarife göre-

is something that's either

ya hafif, şeffaf kağıdımsı bir şey

like a really light-weight, transparent paper,

ya da bitkisel deri gibi daha esnek

or something which is much more like a flexible vegetable leather.

bir şey kalıyor.

And then you can either cut that out

Daha sonra, bunu keserek ve

and sew it conventionally,

geleneksel şekilde dikebilirsiniz

or you can use the wet material

veya ıslak malzemeye

to form it around a three-dimensional shape.

üç boyutlu bir şekille form verebilirsiniz.

And as it evaporates,

Su buharlaştıkça,

it will knit itself together, forming seams.

birbirine yapışarak, dikişler oluşturacaktır.

So the color in this jacket is coming purely from green tea.

Yani bu ceketin rengi yalnızca yeşil çaydan gelmekte.

I guess it also looks a little bit like human skin,

Sanırım biraz da insan derisi gibi görünüyor ki

which intrigues me.

bu ilgimi çekiyor.

Since it's organic,

Organik olduğu için,

I'm really keen to try and minimize the addition of any chemicals.

her tür kimyasalın eklenmesini en aza indirmeye çalışmakta oldukça hevesliyim.

I can make it change color without using dye

Demir oksitlenmesi denen bir prosedürle

by a process of iron oxidation.

boya kullanmadan renk değiştirmesini sağlayabiliyorum.

Using fruit and vegetable staining,

Meyve ve sebze lekelerini kullanarak

create organic patterning.

organik desenler yaratabiliyorum.

And using indigo,

Çivit mavisi boyası kullanmak,

make it anti-microbial.

onu antimikrobik yapıyor.

And in fact, cotton

Nitekim, pamukta

would take up to 18 dips in indigo

bu koyulukta bir renge ulaşmak için

to achieve a color this dark.

onu çivit mavisine 18 kez batırmak gerekir.

And because of the super-absorbency of this kind of cellulose,

Bu tür bir selülozun süper emiciliğinden dolayı,

it just takes one, and a really short one at that.

sadece bir batırma -ve gerçekten kısa bir tane- yeterli oluyor.

What I can't yet do is make it water-resistant.

Henüz yapamadığım, malzemeyi suya dayanıklı kılabilmek.

So if I was to walk outside in the rain

Yani bugün, yağmur altında dışarda yürürsem

wearing this dress today,

bu elbiseyi giyerek

I would immediately start to absorb

hemen inanılmaz çok miktarda suyu

huge amounts of water.

emmeye başlarım.

The dress would get really heavy,

Elbise iyice ağırlaşır

and eventually the seams would probably fall apart --

ve sonunda, büyük ihtimalle dikişler parçalanır --

leaving me feeling rather naked.

beni epeyce çıplak hissettirir.

Possibly a good performance piece,

İyi bir gösteri parçası olabilir,

but definitely not ideal for everyday wear.

ama kesinlikle günlük kullanım için uygun değil.

What I'm looking for

Aradığım,

is a way to give the material

malzemeye ihtiyacım olan özellikleri

the qualities that I need.

verebilecek bir yol.

So what I want to do is say to a future bug,

Yani yapmak istediğim, gelecekteki bir böceğe şunu söylemek:

"Spin me a thread.

"Bana bir iplik ör.

Align it in this direction.

Şu yönde diz.

Make it hydrophobic.

Onu, hidrofobik yap.

And while you're at it,

Hatta bu sırada, hazır elin değmişken,

just form it around this 3D shape."

onu, şu üç boyutlu şeklin çevresinde biçimle."

Bacterial cellulose is actually already being used for wound healing,

Bakteriyel selüloz, aslında yaraların iyileşmesinde çoktan kullanılıyor

and possibly in the future

ve gelecekte belki de

for biocompatible blood vessels,

biyo-uyumlu kan damarları,

possibly even replacement bone tissue.

hatta belki kemik dokusunun değiştirilmesi için kullanılacak.

But with synthetic biology,

Ama bu sentetik biyolojiyle,

we can actually imagine engineering this bacterium

bu bakteriyi

to produce something

bize istediğimiz kalitede,

that gives us the quality,

miktarda ve şekilde

quantity and shape

bir malzeme verecek

of material that we desire.

bir şey üretmek için düzenlemeyi hayal edebiliriz.

Obviously, as a designer, that's really exciting

Tabi ki, bir tasarımcıya, bu çok heyecan verici.

because then I start to think, wow,

Çünkü, düşünmeye başlıyorum da, vay canına,

we could actually imagine

tüketilebilir ürünler yetiştirmeyi

growing consumable products.

gerçekten de hayal edebiliriz.

What excites me about using microbes

Beni mikropları kullanmakta heyecanlandıran

is their efficiency.

onların verimliliği.

So we only grow what we need.

Yani sadece ihtiyacımız olanı yetiştiriyoruz.

There's no waste.

Hiç atık yok.

And in fact, we could make it from a waste stream --

Hatta, bunu bir atık akışından üretebiliriz --

so for example,

örneğin,

a waste sugar stream

bir gıda işleme fabrikasının

from a food processing plant.

atık şekerlerinden.

Finally, at the end of use, we could biodegrade it naturally

Sonuç olarak, kullanımın sonunda, soyulmuş sebze kabuklarınızla birlikte

along with your vegetable peelings.

doğal olarak biyolojik olarak parçalanabilir.

What I'm not suggesting is that microbial cellulose

Öne sürmediğim, mikrobiyal selülozun

is going to be a replacement

pamuk, deri ve diğer tekstil malzemelerinin

for cotton, leather or other textile materials.

yerine geçeceği.

But I do think it could be quite a smart and sustainable addition

Ama artan değerli doğal kaynaklarımıza

to our increasingly precious natural resources.

oldukça akıllıca ve sürdürülebilir bir ek olacağına inanıyorum.

Ultimately, maybe it won't even be fashion

Sonuçta, bu mikropların etkisini göreceğimiz

where we see these microbes have their impact.

moda olmayabilir de.

We could, for example, imagine

Mesela, düşünün

growing a lamp, a chair,

bir lamba, bir sandalye,

a car or maybe even a house.

bir araba ve belki de bir ev yetiştirdiğinizi.

So I guess what my question to you is:

Yani, sanırım size sorum şu:

in the future, what would you choose to grow?

gelecekte, ne yetiştirmeyi seçerdiniz?

Thank you very much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)

Bruno Giussani: Suzanne, just a curiosity,

Bruno Giussani: Suzanne, çok hızlıca,

what you're wearing is not random. (Suzanne Lee: No.)

giydiğin şey herhangi bir şey değil. (Suzanne Lee: Hayır.)

This is one of the jackets you grew?

Bu yetiştirdiğin ceketlerden biri mi?

SL: Yes, it is.

SL: Evet, öyle.

It's probably -- part of the project's still in process

Belki de -- projenin bir kısmı hala devam etmekte,

because this one

çünkü bu

is actually biodegrading in front of your eyes.

şu an gözlerinizin önünde biyolojik olarak çözünüyor.

(Laughter)

(Kahkaha)

It's absorbing my sweat, and it's feeding on it.

Terimi emiyor ve ondan besleniyor.

BG: Okay, so we'll let you go and save it, and rescue it.

BG: Peki, o zaman gitmene, onu korumana ve kurtarma izin veriyorum.

Suzanne Lee. (SL: Thank you.)

Suzanne Lee. (SL: Teşekkürler.)

(Applause)

(Alkış)