Thoughts on humanity, fame and love | Shah Rukh Khan | TED

Аудармашы: Bakytgul Salykhova Редактор: Jannur Bakhyt

Namaskar.

Намаскар.

I'm a movie star, I'm 51 years of age,

Мен кино жұлдызымын, жасым 51-де,

and I don't use Botox as yet.

әзірге ботокс қолданбаймын.

(Laughter)

(Күлкі)

So I'm clean, but I do behave like you saw like a 21-year-old in my movies.

Мен тазамын, өзімді киноларымдағы 21 жасар адамдай ұстаймын.

Yeah, I do that.

Иә, солай істеймін.

I sell dreams, and I peddle love to millions of people back home in India

Мен армандарды сатамын, Үндістандағы миллиондаған адамдарға махаббат ұсынамын,

who assume that I'm the best lover in the world.

олар мені әлемдегі ең керемет көңілдес дейді.

(Laughter)

(Күлкі)

If you don't tell anyone, I'm going to tell you I'm not,

Ешкімге айтпасаңыздар, сіздерге олай емес дегім келеді,

but I never let that assumption go away.

бірақ болжамды ешқашан жоққа шығармадым.

(Laughter)

(Күлкі)

I've also been made to understand

Сонымен бірге бұл жерде

there are lots of you here who haven't seen my work,

менің жұмыстарымды көрмегендер көп екенін түсінемін,

and I feel really sad for you.

сіздер үшін уайымдаймын.

(Laughter)

(Күлкі)

(Applause)

(Қол шапалақтау)

That doesn't take away from the fact that I'm completely self-obsessed,

Мен өзімді жақсы көретінімді жасырмаймын,

as a movie star should be.

әрбір кино жұлдызы сияқты.

(Laughter)

(Күлкі)

That's when my friends, Chris and Juliet called me here

Менің достарым Крис пен Джульет мені болашақ туралы

to speak about the future "you."

сөйлеуге шақырды.

Naturally, it follows I'm going to speak about the present me.

Шындығында мен қазіргі өзім туралы айтамын.

(Laughter)

(Күлкі)

Because I truly believe that humanity is a lot like me.

Мен шынымен адамзаттың өзім сияқты екеніне сенемін.

(Laughter)

(Күлкі)

It is. It is.

Солай. Солай.

It's an aging movie star,

Қартайып жатқан жұлдыз

grappling with all the newness around itself,

айналасында болып жатқан жаңалықтарды алып,

wondering whether it got it right in the first place,

бірінші кезекте бұл құқықты алғанына таңғалып,

and still trying to find a way

әлі де жол тапқысы келіп

to keep on shining regardless.

ешнәрсеге қарамай тырысып жатыр.

I was born in a refugee colony in the capital city of India, New Delhi.

Үндістанның астанасы Нью-Делиде қашқындар колониясында дүниеге келдім.

And my father was a freedom fighter.

Менің әкем бостандық үшін күресті.

My mother was, well, just a fighter like mothers are.

Анам, басқа аналар сияқты жай ғана күрескер еді.

And much like the original homo sapiens,

Басқа да адамдар сияқты

we struggled to survive.

күн көріс үшін күрестік.

When I was in my early 20s,

Жиырмаға шығар жасымда

I lost both my parents,

ата-анамнан айырылдым,

which I must admit seems a bit careless of me now,

қазір мойындауым керек уайымсыз сияқты көрінемін,

but --

бірақ --

(Laughter)

(Күлкі)

I do remember the night my father died,

әкем қайтыс болған күн есімде,

and I remember the driver of a neighbor who was driving us to the hospital.

бізді ауруханаға апарған көрші жүргізуші есімде.

He mumbled something about "dead people don't tip so well"

Ол "өлген адамдар шайпұл бермейді" деп міңгірлеп

and walked away into the dark.

қараңғыға сүңгіп жоқ болды.

And I was only 14 then,

Мен 14 жаста едім,

and I put my father's dead body in the back seat of the car,

әкемнің денесін машинаның артқы орындығына қойдым,

and my mother besides me,

анам қасымда,

I started driving back from the hospital to the house.

ауруханадан үйге қарай машинаны айдап келдім.

And in the middle of her quiet crying, my mother looked at me and she said,

Жайлап жылап отырып анам маған қарады да былай деді:

"Son, when did you learn to drive?"

"Ұлым, қашан машина айдап үйрендің?!

And I thought about it and realized, and I said to my mom,

Сол туралы ойлап, түсіндім де, анама былай дедім:

"Just now, Mom."

"Дәл қазір, анашым."

(Laughter)

(Күлкі)

So from that night onwards,

Сол түннен бастап менде

much akin to humanity in its adolescence,

адамзатқа деген сүйіспеншілік оянды,

I learned the crude tools of survival.

аман қалудың барлық жолдарын үйрендім.

And the framework of life was very, very simple then, to be honest.

Шынын айтсам ол кезде өмірдің мәні өте қарапайым еді.

You know, you just ate what you got

Сен қолыңда бар нәрсені жейсің,

and did whatever you were told to do.

істе деген нәрсені жасайсың.

I thought celiac was a vegetable,

Мен целиакия – көкөніс,

and vegan, of course, was Mr. Spock's lost comrade in "Star Trek."

ал "Жұлдызды жолдағы" Спокстың досы веган екен деп ойладым.

(Laughter)

(Күлкі)

You married the first girl that you dated,

Кездесуге бірінші шақырған қызға үйленесің,

and you were a techie if you could fix the carburetor in your car.

машинаңның карбюраторын жөндей алсаң, технар боп шығасың.

I really thought that gay was a sophisticated English word for happy.

Мен, шынымен де, "гей" ағылшын тіліндегі күрделі сөз деп ойладым.

And Lesbian, of course, was the capital of Portugal, as you all know.

Ал "Лесбиан", әрине, Португалия астанасы, бәріңіз білетіндей.

(Laughter)

(Күлкі)

Where was I?

Мен қайда болдым?

We relied on systems

Біз жүйеге сендік,

created through the toil and sacrifice of generations before

ол бір ұрпақтың құрбандығы мен еңбегінен құралды, бірақ бізді

to protect us,

қорғауға тиіс болатын,

and we felt that governments actually worked for our betterment.

мемлекет біздің игілігіміз үшін бәрін жасайды деп ойлайтынбыз.

Science was simple and logical,

Ғылым қарапайым және қисынды еді,

Apple was still then just a fruit

Apple - әлі де алма еді,

owned by Eve first and then Newton,

алдымен Ева, содан кейін Ньютон

not by Steve Jobs, until then.

иелік еткен, Стив Джобс емес.

And "Eureka!" was what you screamed

Сен көшеде жалаңаш жүгіріп

when you wanted to run naked on the streets.

өткің келгенде, "Эврика" деп айқайлайсың

You went wherever life took you for work,

Өмір саған қандай жұмыс ұсынса, соны істейсің,

and people were mostly welcoming of you.

көп жағдайда, адамдар саған тілектес болады.

Migration was a term then

Миграция термині

still reserved for Siberian cranes, not human beings.

адамдарға емес, Сібір пойыздарына айтылатын.

Most importantly, you were who you were

Ең бастысы – сен кім болсаң, сол едің,

and you said what you thought.

ойлаған нәрсеңді айтатынсың.

Then in my late 20s,

Жасым жиырмадан асқанда

I shifted to the sprawling metropolis of Mumbai,

мен дамып жатқан мегаполис Мумбаиға көшіп кеттім,

and my framework,

менің шегарам

like the newly industrialized aspirational humanity,

жаңа индустриалды армандаған адамгершілік сияқты,

began to alter.

кеңейе бастады.

In the urban rush for a new, more embellished survival,

Қаланың қарбаласында күн көріс жағдайы да өзгерді,

things started to look a little different.

көп нәрсе басқаша көріне бастады.

I met people who had descended from all over the world,

Мен әлемнің әр түкпірінен келген көп адамды кездестірдім,

faces, races, genders, money-lenders.

олардың бет әлпеті, нәсілі, жынысы, несиесі әртүрлі еді.

Definitions became more and more fluid.

Түсініктер де барынша екіұшты бола бастады.

Work began to define you at that time

Жұмыс сізді

in an overwhelmingly equalizing manner,

тобырмен бірдей ететіндей еді,

and all the systems started to feel less reliable to me,

бүкіл жүйе сізге арналмағандай еді

almost too thick to hold on

олар сізді, адамзаттың түрлілігін

to the diversity of mankind

қолдау үшін жаралмағандай,

and the human need to progress and grow.

адам өзі дамып, өзі өсуі керек.

Ideas were flowing with more freedom and speed.

Идеялар тез әрі жылдам таралады.

And I experienced the miracle of human innovation and cooperation,

Мен инновацияның кереметі мен адамдардың өзара әрекетін сездім,

and my own creativity,

өзімнің шығармашыл екенімді

when supported by the resourcefulness of this collective endeavor,

сездім, ұжымдық жігердің қолдауын алып

catapulted me into superstardom.

мен супер жұлдызға айналдым.

I started to feel that I had arrived,

Мен өзімді тапқанымды сезіндім,

and generally, by the time I was 40, I was really, really flying.

жасым қырыққа таяғанда, мен өзімді шынымен ұшып жүргендей сезіндім.

I was all over the place.

Мен барлық жерде едім.

You know? I'd done 50 films by then

Білесіз бе? 50 фильмге түстім,

and 200 songs,

200 ән орындадым,

and I'd been knighted by the Malaysians.

малайзиялықтар "батыр" атағын берді,

I had been given the highest civil honor by the French government,

Француз үкіметі маған жоғарғы азаматтық марапат ұсынды,

the title of which for the life of me I can't pronounce even until now.

бірақ оның атауын қазірге дейін айта алмаймын.

(Laughter)

(Күлкі)

I'm sorry, France, and thank you, France, for doing that.

Осы үшін Франциядан кешірім сұраймын және рахмет айтамын.

But much bigger than that, I got to meet Angelina Jolie --

Бірақ ең бастысы мен Анжелина Джолиді көрдім --

(Laughter)

(Күлкі)

for two and a half seconds.

екі жарым секунд қана.

(Laughter)

(Күлкі)

And I'm sure she also remembers that encounter somewhere.

Оның да мені бір жерде көргені есінде болар деп сенемін.

OK, maybe not.

Мүмкін есінде жоқ шығар.

And I sat next to Hannah Montana on a round dinner table

Мен түскі ас кезінде Ханна Монтананың қасында отырдым,

with her back towards me most of the time.

ол маған арқасымен отырғаны маңызды емес.

Like I said, I was flying, from Miley to Jolie,

Жоғарыда айтқанымдай, мен Майлиден Джолиге,

and humanity was soaring with me.

менімен бірге адамгершілік те қалықтап жүрді.

We were both pretty much flying off the handle, actually.

Екеуміз де төменге құлдырауға дайын едік. Содан кейін

And then you all know what happened.

не болғанын барлығыңыз білесіз.

The internet happened.

Интернет пайда болды.

I was in my late 40s,

Мен елуге таяп қалдым,

and I started tweeting like a canary in a birdcage

тордағы шымшық сияқты сайрай бастадым да,

and assuming that, you know, people who peered into my world

менің әлеміме келген адамдар

would admire it

таңырқайды деп ойладым,

for the miracle I believed it to be.

мен осы ғажапқа сендім.

But something else awaited me and humanity.

Адамгершілік екеумізді басқа нәрсе күтіп тұрды.

You know, we had expected an expansion of ideas and dreams

Байланыс құралдарының тарауымен идеяларымыз бен армандарымыз

with the enhanced connectivity of the world.

да бүкіл әлемге таралады деп ойладық.

We had not bargained for the village-like enclosure of thought,

Біз ойдың бесігі ретінде ауылға сүйенбедік,

of judgment, of definition

пайым мен ұғым

that flowed from the same place

пайда болған жерде

that freedom and revolution was taking place in.

бостандық пен революция пайда болды.

Everything I said took a new meaning.

Барлығында жаңа мән пайда болды.

Everything I did -- good, bad, ugly --

Не істесем де - жақсы, жаман, сұмдық -

was there for the world to comment upon and judge.

бәрі талқыланды және бағаланды.

As a matter of fact, everything I didn't say or do also

Мен не айтсам да, не істесем де

met with the same fate.

осы жағдайға түсті.

Four years ago,

Төрт жыл бұрын

my lovely wife Gauri and me decided to have a third child.

әйелім Гаури екеуміз үшінші баланы дүниеге әкелгіміз келді.

It was claimed on the net

Интернетте мынадай өсек шықты

that he was the love child

дүниеге келген бала

of our first child

бірінші ұлымыздың баласы,

who was 15 years old.

ал ол 15 жаста еді.

Apparently, he had sown his wild oats with a girl

Мүмкін ол ақымақтық жасаған,

while driving her car in Romania.

Румыниядан машинамен қызымен келе жатқанда.

And yeah, there was a fake video to go with it.

Жаңалыққа өтірік видео да қосылған еді.

And we were so disturbed as a family.

Отбасым әуре-сарсаңға түсті.

My son, who is 19 now,

Ұлым, қазір 19 жаста,

even now when you say "hello" to him,

қазірге дейін амандасқан әрбір адамға

he just turns around and says,

жан-жағына қарап, былай дейді:

"But bro, I didn't even have a European driving license."

«Менің тіпті еуропалық жүргізуші куәлігім де жоқ».

(Laughter)

(Күлкі)

Yeah.

Иә.

In this new world,

Бұл жаңа әлемде

slowly, reality became virtual and virtual became real,

ақиқат өмір виртуалды, ал виртуал өмір — ақиқатқа айналып,

and I started to feel

жатқанда, мен өзім

that I could not be who I wanted to be or say what I actually thought,

қалаған адам бола алмайтынымды, қалағанымды айта алмайтынымды түсіндім,

and humanity at this time

дәл осы сәтте адамгершілік

completely identified with me.

толығымен маған ұқсайды.

I think both of us were going through our midlife crisis,

Екеуміз де орта жастың дағдарысынан өтіп жатырмыз,

and humanity, like me, was becoming an overexposed prima donna.

адамгершілік те мен сияқты примодоннаға айналды.

I started to sell everything,

Мен барлығын сата бастадым,

from hair oil to diesel generators.

шаш майынан бастап дизель генераторына дейін.

Humanity was buying everything

Адамгершілік бәрін сатып алды:

from crude oil to nuclear reactors.

тазаланбаған мұнайдан ядролық реакторға дейін.

You know, I even tried to get into a skintight superhero suit

Мен тіпті суперқаһарманның киіміне сиюға тырыстым,

to reinvent myself.

ол өзімді өзгерту үшін жасалды.

I must admit I failed miserably.

Шынын айтсам, жолым болмады.

And just an aside I want to say on behalf of all the Batmen, Spider-Men

Барлық Бэтмен, Спайдермен,

and Supermen of the world,

Супермендердің атынан айтқым келеді,

you have to commend them,

сіздер оларға рахмет айтуларыңыз керек,

because it really hurts in the crotch, that superhero suit.

өйткені олардың киімдерінде шабыңыз қатты ауырады.

(Laughter)

(Күлкі)

Yeah, I'm being honest. I need to tell you this here.

Мен сіздерге адалмын. Бұны айтуым керек еді.

Really.

Шынымен.

And accidentally, I happened to even invent a new dance form

Айтпақшы, жаңа би түрін ойлап таптым,

which I didn't realize, and it became a rage.

бәрін еліктірмегенше, ол туралы ойламадым.

So if it's all right,

Бәрі дұрыс,

and you've seen a bit of me, so I'm quite shameless, I'll show you.

маған ыңғайсыз болса да, сіздерге көрсетейін.

It was called the Lungi dance.

Бұл би лунги денс деп аталады.

So if it's all right, I'll just show you. I'm talented otherwise.

Рұқсат болса көрсетейін. Мен талантпын ғой.

(Cheers)

(Мақұлдаған дауыстар)

So it went something like this.

Мен шамамен былай істеймін.

Lungi dance. Lungi dance. Lungi dance. Lungi dance.

Лунги-денс. Лунги-денс. Лунги-денс. Лунги-денс.

Lungi dance. Lungi dance. Lungi dance. Lungi dance.

Лунги-денс. Лунги-денс. Лунги-денс. Лунги-денс.

Lungi dance. Lungi dance. Lungi dance. Lungi.

Лунги-денс. Лунги-денс. Лунги-денс. Лунги.

That's it. It became a rage.

Осылай барлығын еліктірді.

(Cheers)

(Мақұлдаған дауыстар)

It really did.

Шынымен осылай болды.

Like you notice, nobody could make any sense of what was happening except me,

Сезгендеріңіздей, ешкім не болғанын түсінбеді, менен басқасы,

and I didn't give a damn, really,

бірақ маған бәрібір еді,

because the whole world, and whole humanity,

өйткені бүкіл әлем және адамгершілік мен сияқты

seemed as confused and lost as I was.

абыржыған және адасқандай еді.

I didn't give up then.

Бірақ мен берілмедім.

I even tried to reconstruct my identity on the social media

Әлеуметтік желілерде өз тұлғамды жаңадан жасауға тырыстым,

like everyone else does.

барлығы жасап жатқандай.

I thought if I put on philosophical tweets out there

Егер мен философиялық твиттер жарияласам, адамдар

people will think I'm with it,

мен осы ойларға қосыламын

but some of the responses I got from those tweets

деп ойлайды, бірақ алған кейбір жауаптарда

were extremely confusing acronyms which I didn't understand. You know?

маған түсініксіз күрделі акронимдар көп болды. Сізге ше?

ROFL, LOL.

ROFL, LOL.

"Adidas," somebody wrote back to one of my more thought-provoking tweets

Менің твит-ойларыма біреу "Adidas" деп жазды,

and I was wondering why would you name a sneaker,

неге маған кроссовканың атауын жазды деп ойландым,

I mean, why would you write back the name of a sneaker to me?

"кроссовканың атауын неге жаздың?" мағынасында айтып тұрмын.

And I asked my 16-year-old daughter, and she enlightened me.

16 жасар қызымнан сұрағанда ол былай жауап берді.

"Adidas" now means "All day I dream about sex."

Қазір бұл "Күні бойы секс туралы ойлаймын" дегенді білдіреді.

(Laughter)

(Күлкі)

Really.

Шынымен.

I didn't know if you know that.

Сіз мұны білетін бе едіңіз?

So I wrote back, "WTF" in bold to Mr. Adidas,

Сондықтан Адидас мырзаға «WTF» деп жауап бердім,

thanking secretly that some acronyms and things won't change at all.

ойша кейбір акронимдердің мағынасының өзгермейтініне қуандым.

WTF.

WTF.

But here we are.

Қазір осы жердеміз.

I am 51 years old, like I told you,

Менің жасым 51-де,

and mind-numbing acronyms notwithstanding,

түсініксіз акронимдерге қарамастан,

I just want to tell you

мынаны айтқым келеді,

if there has been a momentous time for humanity to exist,

адамгершілікті көрсетуге қолайлы сәт қажет болса,

it is now,

бұл – осы сәт,

because the present you is brave.

өйткені қазіргі сіздер – батылсыздар.

The present you is hopeful.

Қазіргі сіз – оптимистсіз.

The present you is innovative and resourceful,

Қазіргі сіз – жаңашыл және өнертапқышсыз,

and of course, the present you is annoyingly indefinable.

оған қоса, қазіргі сіз ашуланғыш әрі-сәрі жағдайдағы адамсыз.

And in this spell-binding,

Бұл сиқырда

imperfect moment of existence,

аяқталмаған шынайы өмір сәтінде

feeling a little brave just before I came here,

осында келер алдында батылдықты сезініп

I decided to take a good, hard look at my face.

мен өз жүзіме көз алмай қарағым келді.

And I realized that I'm beginning to look more and more

Мен өзіме қарап тұрып Мадам Тюссо музейіндегі

like the wax statue of me at Madame Tussaud's.

балауыз мүсінге ұқсап бара жатқанымды түсіндім

(Laughter)

(Күлкі)

Yeah, and in that moment of realization,

Осыны ұғынған сәтте

I asked the most central and pertinent question to humanity and me:

өзіме және адамгершілікке мына сұрақты қойдым:

Do I need to fix my face?

"Пластикалық операция жасауым керек пе?"

Really. I'm an actor, like I told you,

Шынымен. Мен әртіспін,

a modern expression of human creativity.

шығармашылықтың қазіргі көрінісімін.

The land I come from

Менің туған жерім

is the source of inexplicable but very simple spirituality.

түсіндіруі қиын, бірақ қарапайым руханияттың бесігі.

In its immense generosity,

Өзінің шексіз жомарттығында

India decided somehow

Үндістан мына мені

that I, the Muslim son of a broke freedom fighter

мұсылман және еркіндікті аңсаған күрескердің ұлын,

who accidentally ventured into the business of selling dreams,

армандарды сату бизнесіне кездейсоқ келген мені

should become its king of romance,

мелодрама патшасы

the "Badhshah of Bollywood,"

«Бадшах Болливуд» жасады,

the greatest lover the country has ever seen ...

бұрын соңды болмаған ең керемет көңілдес деді

with this face.

мені мына жүзіммен.

Yeah.

Иә.

(Laughter)

(Күлкі)

Which has alternately been described as ugly, unconventional,

Алма-кезек бетім көріксіз, кейде ерекше деп сипатталады,

and strangely, not chocolatey enough.

оған қоса аса шоколадты емес екен.

(Laughter)

(Күлкі)

The people of this ancient land

Бұл ежелгі елдің тұрғындары

embraced me in their limitless love,

мені шексіз махаббатына орады,

and I've learned from these people

мен олардан

that neither power nor poverty

билік те, кедейлік те,

can make your life more magical

өміріңді сиқырлырақ немесе қатал

or less tortuous.

жасай алмайтынын ұқтым.

I've learned from the people of my country

Өз елімнің халқынан мен мынаны үйрендім:

that the dignity of a life,

өмірдің абыройы,

a human being, a culture, a religion, a country

адамның, мәдениеттің, діннің, елдің абыройы

actually resides in its ability

негізінде өзіңнің мейірімділік пен

for grace and compassion.

аяушылық білдіру қабілетіңде.

I've learned that whatever moves you,

Сені алға жылжытатын,

whatever urges you to create, to build,

жасауға, құруға итермелейтін,

whatever keeps you from failing,

құлаудан сақтандыратын,

whatever helps you survive,

аман қалуға көмектесетін

is perhaps the oldest and the simplest emotion known to mankind,

адамзатқа таныс ең көне және қарапайым күй -

and that is love.

махаббат екенін түсіндім.

A mystic poet from my land famously wrote,

Елімнің танымал ақыны былай дейді ...

(Recites poem in Hindi)

(Хинди тілінде өлең)

(Poem ends)

(Өлеңнің соңы)

Which loosely translates into that whatever --

Еркін аудармада бұл --

yeah, if you know Hindi, please clap, yeah.

иә, егер сіз хиндише білсеңіз, шапалақтаңыз.

(Applause)

(Қол шапалақтау)

It's very difficult to remember.

Өлеңді еске сақтау оңай емес.

Which loosely translates into actually saying

Еркін аудармадағы мағынасы:

that all the books of knowledge that you might read

кітаптардағы сіз оқитын бар білім

and then go ahead and impart your knowledge

сонан соң осы білімді басқаларға беруі керек,

through innovation, through creativity, through technology,

инновация, шығармашылық, ғылым арқылы,

but mankind will never be the wiser about its future

бірақ адамзат өзінің болашағын біле алмайды, ал білу үшін,

unless it is coupled with a sense of love and compassion for their fellow beings.

жақынына деген махаббат пен аяушылық сезімімен ұштастыруы керек.

The two and a half alphabets which form the word "प्रेम,"

«प्रेम» сөзіндегі екі жарым әріп

which means "love,"

"махаббат" дегенді білдіреді,

if you are able to understand that

егер сіз мұны түсінуге, өзіңізден

and practice it,

өткізуге қабілетті болсаңыз,

that itself is enough to enlighten mankind.

онда мұның өзі адамзат ағартушылығына жеткілікті.

So I truly believe the future "you"

Сондықтан болашақтағы "сіз"

has to be a you that loves.

махаббатқа толы болуыңыз керек.

Otherwise it will cease to flourish.

Басқаша болса өркендемейді.

It will perish in its own self-absorption.

Ол өзімшілдіктен шыға алмай өледі.

So you may use your power

Сіз энергияңызды

to build walls

қабырға соғып

and keep people outside,

адамдарды кіргізбеу үшін

or you may use it to break barriers and welcome them in.

немесе бөгеттерді бұзып ішке кіргізуге жұмсауыңызға болады.

You may use your faith

Сіз өз сеніміңізді

to make people afraid

адамдарды қорқыту үшін,

and terrify them into submission,

бағындыру үшін қолданып немесе

or you can use it to give courage to people

оның көмегімен батыл болуға итермелеуіңізге болады,

so they rise to the greatest heights of enlightenment.

соның арқасында олар танымның жоғарғы шыңына шығады.

You can use your energy

Сіз өз энергияңызды

to build nuclear bombs and spread the darkness of destruction,

ядролық қару жасап айналаны қараңғылық ойранына түсіруге жұмсай,

or you can use it to spread the joy of light to millions.

не миллиондарға жарық сәулесін жеткізуге қолдана аласыз.

You may filthy up the oceans callously and cut down all the forests.

Сіз мұхиттарды ластап, барлық ормандарды шауып тастай аласыз.

You can destroy the ecology,

Экологияны құрта аласыз

or turn to them with love

немесе сүйіспеншілікпен қарап

and regenerate life from the waters and trees.

су мен ағашты қалпына келтіре аласыз.

You may land on Mars

Марсқа ұшып барып,

and build armed citadels,

қарулы қамалдар соғуыңызға болады,

or you may look for life-forms and species to learn from and respect.

не зерттеу және сыйлау үшін өмірдің жаңа түрі мен формаларын іздей аласыз.

And you can use all the moneys we all have earned

Сонымен бірге барлық ақшаңызды

to wage futile wars

мәнсіз соғысқа құрта аласыз,

and give guns in the hands of little children

балалардың қолына қару беріп

to kill each other with,

бір-бірін өлтіртуге болады,

or you can use it

не оның бәрін

to make more food

балалардың тамағына

to fill their stomachs with.

жұмсауға болады.

My country has taught me

Елім мені мынаған үйретті,

the capacity for a human being to love is akin to godliness.

адамның сүйе білу қабілеті құдайға сыйынумен пара-пар.

It shines forth in a world

Махаббат

which civilization, I think, already has tampered too much with.

дамуы шарықтап кеткен елдерде қанат жаяды.

In the last few days, the talks here, the wonderful people

Соңғы 1-2 күнде керемет адамдар сахнаға

coming and showing their talent,

шығып сөз сөйледі,

talking about individual achievements, the innovation, the technology,

олар жеке жетістіктері, инновация, технология, ғылым туралы айтты,

the sciences, the knowledge we are gaining by being here

осы жерде алып жатқан біліміміз

in the presence of TED Talks and all of you

TED дәрістерін тыңдап отырған бәріміз үшін

are reasons enough for us to celebrate the future "us."

болашақтағы "бізді" құрметтеу үшін жеткілікті.

But within that celebration

Бірақ бұл құрметтеуде

the quest to cultivate our capacity for love and compassion

махаббат пен аяушылық қабілетімізді жетілдіру талпынысымызда

has to assert itself, has to assert itself,

жауапкершілік алу, жауапкершілік алу,

just as equally.

тең дәрежеде қажет.

So I believe the future "you"

Мен болашақтағы "сізге" сенемін

is an infinite you.

бұл шексіз сізсіз.

It's called a chakra in India, like a circle.

Үндістанда бұл чакра деп аталады, шеңбер сияқты.

It ends where it begins from to complete itself.

Ол басталған жерінде аяқталады.

A you that perceives time and space differently

Уақыт пен кеңістікті әрбір адам өзінше қабылдайды,

understands both

өзінің

your unimaginable

адам сенгісіз және

and fantastic importance

фантастикалық маңыздылығын сезінеді,

and your complete unimportance in the larger context of the universe.

сонымен бірге, бүкіл әлем аясында өзінің мардымсыз екенін түсінеді.

A you that returns back

Негізіне қайтқан әрбір адам

to the original innocence of humanity,

адамзаттың пәктігіне,

which loves from the purity of heart,

жүрегінің түбінен шыққан махабатымен,

which sees from the eyes of truth,

ақиқаттың көзімен қарайтын

which dreams from the clarity of an untampered mind.

арманы таза және адал болады.

The future "you" has to be

Болашағы "Сіз"

like an aging movie star

қартайған жұлдыз сияқтысыз,

who has been made to believe that there is a possibility

толығымен өзімшіл

of a world which is completely,

әлемде,

wholly, self-obsessively

өзіне ғана ғашық болған әлемде

in love with itself.

мүмкіндік барына сенетін.

A world -- really, it has to be a you

Әлем – ол сізсіз,

to create a world

сіз әлемді жасайсыз

which is its own best lover.

ол сіздің ең жақын ғашығыңыз.

That I believe, ladies and gentlemen,

Ханымдар мен мырзалар,

should be the future "you."

осы "сіздің" болашағыңыз.

Thank you very much.

Көп рақмет.

Shukriya.

Шукриа.

(Applause)

(Қол шапалақтау)

Thank you.

Рақмет.

(Applause)

(Қол шапалақтау)

Thank you.

Рақмет.

(Applause)

(Қол шапалақтау)