Thoughts on humanity, fame and love | Shah Rukh Khan | TED

Translator: Jannur Bakhyt Reviewer: Tuya Bat

Namaskar.

Намаскар.

I'm a movie star, I'm 51 years of age,

Би бол 51 настай кино од.

and I don't use Botox as yet.

Ботокс хараахан хэрэглэж эхлээгүй байгаа.

(Laughter)

(Инээд)

So I'm clean, but I do behave like you saw like a 21-year-old in my movies.

Тиймээс би цэвэр,

гэхдээ би кинонууддаа яг л 21 настай залуу шиг аашилж чадна шүү.

Yeah, I do that.

Тийм ээ, би тэгдэг.

I sell dreams, and I peddle love to millions of people back home in India

Би мөрөөдөл зарж, Энэтхэгийн сая сая ард иргэддээ хайр бэлэглэдэг ба

who assume that I'm the best lover in the world.

тэд намайг дэлхийн хамгийн гайхалтай амраг гэж боддог.

(Laughter)

(Инээд)

If you don't tell anyone, I'm going to tell you I'm not,

Хэрвээ таныг хэнд ч хэлэхүй гэвэл би тийм биш гэдгээ хэлье.

but I never let that assumption go away.

Гэхдээ энэ ойлголт хэзээ ч битгий алга болоосой.

(Laughter)

(Инээд)

I've also been made to understand

Та нар дотор миний бүтээлүүдийг үзээгүй хүн

there are lots of you here who haven't seen my work,

их олон байгаа гэдгийг би ойлгосон.

and I feel really sad for you.

Өмнөөс чинь маш их харамсаж байна.

(Laughter)

(Инээд)

(Applause)

(Алга ташилт)

That doesn't take away from the fact that I'm completely self-obsessed,

Гэсэн ч бусад кино одуудын адил өөрөө өөртөө хэт итгэлтэй байхад минь

as a movie star should be.

нөлөөлөөгүй л дээ.

(Laughter)

(Инээд)

That's when my friends, Chris and Juliet called me here

Иймээс ч миний найзууд Крис, Жулиет хоёр

намайг ирээдүйн "Та" сэдвээр яриулахаар урьсан.

to speak about the future "you."

Naturally, it follows I'm going to speak about the present me.

Тэгэхээр би мэдээж одоо байгаа өөрийнхөө тухай ярина гэсэн үг.

(Laughter)

(Инээд)

Учир нь би хүн төрөлхтнийг өөртэйгөө адил гэдэгт үнэхээр итгэдэг.

Because I truly believe that humanity is a lot like me.

(Laughter)

(Инээд)

It is. It is.

Үнэхээр тийм шүү.

It's an aging movie star,

Хөгширч буй кино од л гэсэн үг,

grappling with all the newness around itself,

эргэн тойрныхоо бүх шинэлэг зүйлсээс зуурч,

wondering whether it got it right in the first place,

эхнээсээ зөв байсан эсэхэд эргэлзэж,

and still trying to find a way

тэгсэн мөртлөө тэр бүхнийг үл тоомсорлон

to keep on shining regardless.

гялалзсаар байхыг хичээнэ.

I was born in a refugee colony in the capital city of India, New Delhi.

Би Энэтхэгийн нийслэл Шинэ Дели хотын дүрвэгсдийн сууринд төрсөн.

And my father was a freedom fighter.

Аав минь эрх чөлөөний төлөө тэмцэгч байсан.

My mother was, well, just a fighter like mothers are.

Ээж минь бүх ээж нар шиг жирийн нэгэн тэмцэгч байлаа.

And much like the original homo sapiens,

Тэгээд жинхэнэ хомосапиенсууд шиг

we struggled to survive.

амьд үлдэхийн төлөө тэмцсэн.

When I was in my early 20s,

20 гаруйхан настай байхдаа

I lost both my parents,

би эцэг эхээ хоёуланг нь алдсан.

which I must admit seems a bit careless of me now,

Одоо бодоход би их тоомжиргүй байж.

but --

Гэхдээ...

(Laughter)

(Инээд)

I do remember the night my father died,

Аавынхаа өнгөрсөн өдрийг би сайн санаж байна.

and I remember the driver of a neighbor who was driving us to the hospital.

Мөн тэр үед биднийг эмнэлэгт хүргэсэн хөршийн жолоочийг бас санаж байна.

He mumbled something about "dead people don't tip so well"

Тэр "үхсэн хүн цайны мөнгө сайн өгдөггүй" гэж үглээд

and walked away into the dark.

харанхуй руу алхан одсон.

And I was only 14 then,

Тэр үед би 14-хөн настай байлаа.

and I put my father's dead body in the back seat of the car,

Би аавынхаа цогцсыг машины арын суудалд тавиад,

ээжийгээ хажуудаа суулгав.

and my mother besides me,

I started driving back from the hospital to the house.

Эмнэлгээс гэр лүүгээ хөдөллөө.

And in the middle of her quiet crying, my mother looked at me and she said,

Чимээгүйхэн уйлж байсан ээж минь над руу хараад:

"Son, when did you learn to drive?"

"Хүү минь, чи хэзээ жолоодож сураа вэ?" гэв.

And I thought about it and realized, and I said to my mom,

Би бодлоо л доо.

Тэгээд ээждээ: "Сая л сурлаа" гэж билээ.

"Just now, Mom."

(Laughter)

(Инээд)

So from that night onwards,

Тэр шөнөөс эхлээд

much akin to humanity in its adolescence,

яг л өсвөр настай хүн төрөлхтөнтэй адил

I learned the crude tools of survival.

амьд үлдэх чухал хэрэслүүдийг би сурч эхэллээ.

And the framework of life was very, very simple then, to be honest.

Үнэнийг хэлэхэд, тэр үеийн амьдралын тогтолцоо маш амархан байсан.

You know, you just ate what you got

Зөвхөн олдсоноо идэж,

and did whatever you were told to do.

хэлснийг нь л хийдэг байлаа.

I thought celiac was a vegetable,

Би бодохдоо "Селиак" гэдэг нь ногооны нэр, харин "веган" гэж

and vegan, of course, was Mr. Spock's lost comrade in "Star Trek."

"Оддын дайн" киноны ноён Спокийн алга болсон найз [Вулкэн] гэж ойлгодог байв.

(Laughter)

You married the first girl that you dated,

(Инээд)

Анх үерхсэн охинтойгоо гэрлэж,

and you were a techie if you could fix the carburetor in your car.

машиныхаа карбюраторыг засч чадвал техникийн мэргэжилтэн гэгддэг байв.

I really thought that gay was a sophisticated English word for happy.

Миний хувьд, англиар "гэй" гэж "аз жаргал" гэсэн үгийн ухаалаг хувилбар,

And Lesbian, of course, was the capital of Portugal, as you all know.

бас та нарын сайн мэддэгчлэн "Лесбиан" гэж Португаль улсын нийслэл байсан юм.

(Laughter)

(Инээд)

Where was I?

Би хаана байсан юм бол доо.

We relied on systems

Бид өвөг дээдсийн маань хүнд хөдөлмөр, золиосын дүнд

created through the toil and sacrifice of generations before

биднийг хамгаалахын тулд бий болсон тогтолцоонд найдаж,

to protect us,

засгийн газрыг үнэхээр бидний амьдралыг сайжруулахын төлөө

and we felt that governments actually worked for our betterment.

ажилладаг гэж боддог байв.

Science was simple and logical,

Шинжлэх ухаан маш энгийн, логик холбоотой байсан.

Apple was still then just a fruit

Алим тэгэхэд эхлээд Ева, дараа нь Ньютоны эзэмшлийн

owned by Eve first and then Newton,

энгийн нэг жимс байлаа.

not by Steve Jobs, until then.

Стив Жобсоос өмнө шүү дээ.

And "Eureka!" was what you screamed

Харин "Эврика" бол

гудамжаар нүцгэн гүйхийг хүссэн үедээ орилдог үг байв.

when you wanted to run naked on the streets.

You went wherever life took you for work,

Ажиллахын тулд хаана ч очиж болдог ба

and people were mostly welcoming of you.

хүмүүс ихэнхдээ таатайгаар хүлээн авдаг байсан.

Migration was a term then

Нүүдэл гэж тэр үед хүнийх биш,

still reserved for Siberian cranes, not human beings.

цагаан тогорууныхыг л хэлдэг байсан.

Most importantly, you were who you were

Хамгийн гол нь өөрийнхөөрөө байж,

and you said what you thought.

бодсоноо шууд хэлдэг байжээ.

Then in my late 20s,

Дараа нь би 20 гаран настайдаа

I shifted to the sprawling metropolis of Mumbai,

хөгжин тэлж буй их хот Мумбай руу нүүснээр

and my framework,

миний амьдрал

like the newly industrialized aspirational humanity,

яг л дөнгөж аж үйлдвэржиж буй, хүсэл тэмүүлэлтэй хүн төрөлхтөнтэй адил

began to alter.

өөрчлөгдөж эхлэв.

In the urban rush for a new, more embellished survival,

Их хотын амьдралын амь зуух тэмцэл дунд

things started to look a little different.

бүх зүйл өөрөөр харагдах болов.

I met people who had descended from all over the world,

Дэлхийн өнцөг булан бүрээс гаралтай, янз бүрийн царай зүс, үндэстэн,

faces, races, genders, money-lenders.

хүйс, хөрөнгөтнүүд гээд олон хүнтэй би уулзаж байсан.

Definitions became more and more fluid.

Тодорхойлолтууд нь хувирамтгай болж эхлэв.

Work began to define you at that time

Хийж буй ажил нь хүнийг тодорхойлох

in an overwhelmingly equalizing manner,

маш хүчтэй хэрэгсэл болж ирсэн.

and all the systems started to feel less reliable to me,

Бүхий л системүүд миний хувьд найдваргүй мэт санагдаж,

almost too thick to hold on

хүн төрөлхтний янз бүрийн шинж чанар,

to the diversity of mankind

тэдний өсөлт, дэвшлийг гүйцэхээргүй

and the human need to progress and grow.

хэт хэвшмэл болсон мэт.

Ideas were flowing with more freedom and speed.

Шинэлэг санаанууд илүү чөлөөтэй, хурдан тархаж байв.

And I experienced the miracle of human innovation and cooperation,

Би хүн төрөлхтний инноваци, хамтын ажиллагаа болон

өөрийнхөө бүтээлч байдлын гайхамшгийг мэдэрсэн.

and my own creativity,

Би хамтын зүтгэлийн тусламжтайгаар

when supported by the resourcefulness of this collective endeavor,

catapulted me into superstardom.

супер од болон ниссэн юм.

I started to feel that I had arrived,

Надад үнэхээр зорьсондоо хүрсэн мэт санагдаж эхэлсэн ба

and generally, by the time I was 40, I was really, really flying.

40 нас хүрэхдээ би үнэхээр дүүлэн нисч байлаа.

I was all over the place.

Намайг хаа сайгүй харж болно.

You know? I'd done 50 films by then

Тэгэхэд би 50 кино,

and 200 songs,

200 дуу гаргаж,

and I'd been knighted by the Malaysians.

Малайзи улсаас одонгоор шагнагдсан.

I had been given the highest civil honor by the French government,

Францын засгийн газраас төрийн хамгийн өндөр алдрыг ч хүртэв.

the title of which for the life of me I can't pronounce even until now.

Харамсалтай нь, нэрийг нь одоо хүртэл хэлж чадахгүй байгаа.

(Laughter)

(Инээд)

I'm sorry, France, and thank you, France, for doing that.

Франц улсаас уучлал гуйхын зэрэгцээ талархал илэрхийлье.

But much bigger than that, I got to meet Angelina Jolie --

Гэхдээ юу юунаас илүүтэй би Анжелина Жолитой уулзаж чадсан.

(Laughter)

(Инээд)

for two and a half seconds.

2,5 секундын турш.

(Laughter)

(Инээд)

Тэр бас энэ учралын тухай хаа нэгтээ эргэн дурсдаг гэдэгт итгэлтэй байна.

And I'm sure she also remembers that encounter somewhere.

OK, maybe not.

Үгүй ч байж магад.

Би мөн Ханна Монтанатай дугуй ширээн дээр зэрэгцэн сууж үзсэн.

And I sat next to Hannah Montana on a round dinner table

with her back towards me most of the time.

Ихэнхдээ нуруугаа харуулсан байсан л даа.

Like I said, I was flying, from Miley to Jolie,

Өмнө хэлсэнчлэн, би Майлигаас Жоли руу нисэж,

and humanity was soaring with me.

хүн төрөлхтөн ч надтай хамт дүүлж байв.

We were both pretty much flying off the handle, actually.

Үнэндээ бид хоёулаа хяналтнаас тасарч байсан юм.

And then you all know what happened.

Дараа нь юу тохиолдсоныг та нар мэдэж байгаа.

The internet happened.

Интернэт гарч ирэв.

I was in my late 40s,

Би 40 гаруй настайдаа

and I started tweeting like a canary in a birdcage

яг л торон доторх бялзуухай шиг жиргэж эхэлж билээ.

and assuming that, you know, people who peered into my world

Би үүнийг тийм л их ид шидтэй гэж бодсон учраас

миний ертөнц рүү шагайсан хүмүүс

would admire it

for the miracle I believed it to be.

намайг биширнэ гэж бодсон хэрэг.

But something else awaited me and humanity.

Гэвч намайг болон хүн төрөлхтнийг өөр зүйл хүлээж байв.

You know, we had expected an expansion of ideas and dreams

Дэлхий дахины харилцаа холбоо сайжирснаар

with the enhanced connectivity of the world.

шинэ санаа болон хүсэл мөрөөдөл төрөн гарна гэж бодсон.

We had not bargained for the village-like enclosure of thought,

Эрх чөлөө болон шинэчлэлийн эх үүсвэр болсон тэр л газраас

of judgment, of definition

жижигхэн тосгонд байгаа мэт үзэл бодол,

that flowed from the same place

шүүмжлэл, тодорхойлолтууд

that freedom and revolution was taking place in.

зэрэгцэн гараасай гэж бид хүсээгүй.

Everything I said took a new meaning.

Хэлсэн болгон минь өөр санаа илэрхийлэх болов.

Everything I did -- good, bad, ugly --

Сайн, муу, таагүй гээд хийсэн болгон минь

was there for the world to comment upon and judge.

дэлхий дахины хувьд шүүж, хэлэлцэх сэдэв боллоо.

As a matter of fact, everything I didn't say or do also

Үнэн хэрэгтээ, миний хэлээгүй, хийгээгүй бүхэн ч

met with the same fate.

ижил тавилантай учирдаг байв.

Four years ago,

Дөрвөн жилийн өмнө

my lovely wife Gauri and me decided to have a third child.

миний хайр татам эхнэр Гаури бид хоёр

3 дахь хүүхдээ төрүүлэхээр шийдсэн юм.

It was claimed on the net

Интернэтэд тэр хүүхдийг маань

that he was the love child

бидний 15 настай

of our first child

том хүүгийн маань

who was 15 years old.

хүүхэд гэсэн байв.

Apparently, he had sown his wild oats with a girl

Румын улсад нэг охины машиныг унаж байхдаа

while driving her car in Romania.

хүүхэдтэй болгосон юм байх.

And yeah, there was a fake video to go with it.

Тэгээд үүнийг дагалдах хуурамч бичлэг ч бас байв.

And we were so disturbed as a family.

Гэр бүлд маань үнэхээр таагүй санагдсан.

My son, who is 19 now,

Одоо 19 настай хүү минь

even now when you say "hello" to him,

одоог хүртэл түүнтэй зүгээр мэндлэхэд

he just turns around and says,

эргэж хараад:

"But bro, I didn't even have a European driving license."

"Хөгшөөн, надад Европын жолооны үнэмлэх ч байгаагүй шүү дээ" гэдэг.

(Laughter)

(Инээд)

Yeah.

Тийм шүү.

In this new world,

Орчин үед

slowly, reality became virtual and virtual became real,

бодит байдал аажмаар виртуал болж, виртуал нь эсрэгээрээ бодит болсоор байна.

and I started to feel

Би хүссэнээрээ байж,

that I could not be who I wanted to be or say what I actually thought,

бодсоноо хэлж болохгүйгээ ойлгосон.

and humanity at this time

Энэ үеийн хүн төрөлхтөн

completely identified with me.

яг над шиг болсон байлаа.

I think both of us were going through our midlife crisis,

Бид бүгд дунд насны хямралыг туулахаас гадна

and humanity, like me, was becoming an overexposed prima donna.

хүн төрөлхтний амьдрал минийх шиг хэт ил болсон байв.

I started to sell everything,

Би үсний тосноос эхлээд

from hair oil to diesel generators.

түлшний генератор хүртэл бүхнийг зарж эхэлсэн юм.

Humanity was buying everything

Хүн төрөлхтөн түүхий нефтиэс эхлээд

from crude oil to nuclear reactors.

цөмийн реактор хүртэл авч байв.

You know, I even tried to get into a skintight superhero suit

Өөрийгөө шинээр таниулахын тулд супер баатрын бариу өмсгөл

to reinvent myself.

өмсөхийг ч оролдож үзсэн.

I must admit I failed miserably.

Шийдвэр минь маш буруу байсныг хэлэх хэрэгтэй.

And just an aside I want to say on behalf of all the Batmen, Spider-Men

Энэ дашрамд бүх цаг үеийн

Бэтмэн, Хүн аалз, Супермэнүүдийн өмнөөс

and Supermen of the world,

тэднийг маш их үнэлэх ёстой юм байна гэдгийг хэлье.

you have to commend them,

because it really hurts in the crotch, that superhero suit.

Учир нь тэдгээр баатруудын хувцас салтааг маш их өвтгөдөг.

(Laughter)

(Инээд)

Yeah, I'm being honest. I need to tell you this here.

Би үнэнээ л хэлж байна. Энд заавал хэрэгтэй.

Really.

Нээрээ шүү.

And accidentally, I happened to even invent a new dance form

Санамсаргүйгээр би цоо шинэ бүжгийн хөдөлгөөн ч гаргасан.

which I didn't realize, and it became a rage.

Түүнийгээ галзуу болсныг өөрөө ч мэдээгүй.

So if it's all right,

Хэрэв дургүйцэхгүй бол,

and you've seen a bit of me, so I'm quite shameless, I'll show you.

бас та нар намайг ерөнхийдөө таньдаг болохоор, би ичиж зоволгүй үзүүлье.

It was called the Lungi dance.

Лунги бүжиг гэр нэрлэсэн.

So if it's all right, I'll just show you. I'm talented otherwise.

Та бүхнийг зөвшөөрвөл одоо харуулъя. Би их авьяаслаг шүү.

(Cheers)

(Алга ташилт)

So it went something like this.

Нэг иймэрхүү.

Lungi dance. Lungi dance. Lungi dance. Lungi dance.

Лунги бүжиг. Лунги бүжиг. Лунги бүжиг. Лунги бүжиг.

Lungi dance. Lungi dance. Lungi dance. Lungi dance.

Лунги бүжиг. Лунги бүжиг. Лунги бүжиг. Лунги бүжиг.

Lungi dance. Lungi dance. Lungi dance. Lungi.

Лунги бүжиг. Лунги бүжиг. Лунги бүжиг. Лунги.

That's it. It became a rage.

Ингээд л боллоо. Галзуу болсон.

(Cheers)

(Алга ташилт)

It really did.

Үнэхээрийн тэгсэн шүү.

Like you notice, nobody could make any sense of what was happening except me,

Та бүхний анзаарсанчлан, надаас өөр хэн ч юу хийж байгааг минь ойлгоогүй ч,

and I didn't give a damn, really,

би огт тоогоогүй.

because the whole world, and whole humanity,

Учир нь дэлхий даяараа, хүн төрөлхтөн тэр чигээрээ

seemed as confused and lost as I was.

яг л над шиг гайхширч, төөрөлдсөн байсан юм.

I didn't give up then.

Би тэр үед бууж өгөөгүй.

I even tried to reconstruct my identity on the social media

Би бүр бусад хүмүүсийн адилаар олон нийтийн сүлжээн дэх

like everyone else does.

нэр хүндээ өөрчлөхийг оролдсон.

I thought if I put on philosophical tweets out there

Хэрвээ би философийн жиргээ бичвэл хүмүүс намайг

people will think I'm with it,

тийм гэж бодно гэж бодлоо л доо.

but some of the responses I got from those tweets

Гэвч зарим сэтгэгдлүүд толгой эргэм

were extremely confusing acronyms which I didn't understand. You know?

ойлгомжгүй товчлолууд байсан.

ROFL, LOL.

ROFL, LOL. [Савж унатлаа инээх], [Инээд алдах]

"Adidas," somebody wrote back to one of my more thought-provoking tweets

Бодолд автуулах ёстой байсан жиргээнд минь хэн нэгэн "Adidas" гэж бичсэн байв.

and I was wondering why would you name a sneaker,

Яагаад пүүзний нэрийг бичсэн юм бол гэж гайхсан л даа.

I mean, why would you write back the name of a sneaker to me?

Яагаад пүүзний нэрийг явуулна гэж?

Тэгээд 16 настай охиноосоо асуухад тэр намайг соён гэгээрүүллээ.

And I asked my 16-year-old daughter, and she enlightened me.

"Adidas"-ын шинэ утга "Өдөржин би сексийн тухай боддог" [All day I dream about sex]

"Adidas" now means "All day I dream about sex."

болсон байж. (Инээд)

(Laughter)

Really.

Нээрээ шүү.

I didn't know if you know that.

Мэдэх эсэхийг чинь мэдэхгүй.

So I wrote back, "WTF" in bold to Mr. Adidas,

Би дотроо зарим товчлолууд хэзээ ч өөрчлөгдөхгүйд талархангаа

thanking secretly that some acronyms and things won't change at all.

ноён "Adidas" руу тодоор "WTF" гэж хариу бичив.

WTF.

"WTF".

But here we are.

Харин одоо

I am 51 years old, like I told you,

өмнө хэлсэнчлэн, би одоо 51 настай,

and mind-numbing acronyms notwithstanding,

гэсэн ч толгой эргүүлэм энэ товчлолуудыг үл ажран зогсож байна.

I just want to tell you

Миний хэлэх гэсэн зүйл гэвэл

if there has been a momentous time for humanity to exist,

хүн төрөлхтний хувьд оршин тогтнох шийдвэрлэх үе гэж байдаг бол

it is now,

одоо цаг нь ирээд байна.

because the present you is brave.

Учир нь одоогийн чи бол зоригтой.

Одоогийн чамд итгэл найдвар байна.

The present you is hopeful.

The present you is innovative and resourceful,

Одоогийн чи бол бүтээлч, бас авхаалжтай.

and of course, the present you is annoyingly indefinable.

Мэдээж одоогийн чи бол тодорхойлоход төвөгтэй.

And in this spell-binding,

Энэ биширмээр, төгс бус

imperfect moment of existence,

оршин тогтнол дунд

feeling a little brave just before I came here,

энд ирэхээс өмнө бага зэрэг өөрийгөө зоригтой байгааг мэдэрч,

I decided to take a good, hard look at my face.

өөр лүүгээ нэг чухал харахаар шийдлээ.

And I realized that I'm beginning to look more and more

Тэгээд Мадам Тюссогийн музейд байдаг

өөрийнхөө лааны тосон баримал шиг харагдаж байгаагаа ойлгосон.

like the wax statue of me at Madame Tussaud's.

(Laughter)

(Инээд)

Yeah, and in that moment of realization,

Ухаарлын энэ мөчид би

I asked the most central and pertinent question to humanity and me:

хүн төрөлхтөн болон миний хувьд хамгийн чухал, тулгамдаад буй асуултыг асуулаа.

Do I need to fix my face?

Би нүүр царайгаа засах хэрэгтэй юу?

Really. I'm an actor, like I told you,

Би жүжигчин шүү дээ.

a modern expression of human creativity.

Хүн төрөлхтний бүтээлч байдлын орчин үеийн илэрхийлэл.

The land I come from

Миний эх нутаг бол

is the source of inexplicable but very simple spirituality.

тайлбарлашгүй мөртлөө маш энгийн шүтлэгтэй газар.

In its immense generosity,

Агуу өгөөмөр сэтгэлтэй

India decided somehow

Энэтхэг улс маань санамсаргүйгээр

that I, the Muslim son of a broke freedom fighter

ядуу эрх чөлөөний төлөө тэмцэгч хүний лалын шашинт хүүг,

who accidentally ventured into the business of selling dreams,

мөрөөдөл худалддаг бизнест өөрийн мэдэлгүй орчихсон намайг

should become its king of romance,

хайр дурлалын хаанаар өргөмжилж

the "Badhshah of Bollywood,"

"Болливудын Бадшах [хаан]",

the greatest lover the country has ever seen ...

улсын хамгийн агуу амраг гэж үзсэн.

with this face.

Ийм царайтай байж шүү дээ.

Yeah.

Харин тийм ээ. (Инээд)

(Laughter)

Миний царай удаа дараа

Which has alternately been described as ugly, unconventional,

царай муутай, уламжлалт бус,

бас хачирхалтайгаар хангалттай шоколадлаг биш гэж дүгнэгдэж байсан.

and strangely, not chocolatey enough.

(Laughter)

(Инээд)

The people of this ancient land

Энэ эртний нутгийн хүмүүс

embraced me in their limitless love,

намайг дуусашгүй хайраараа өлгийдсөн.

and I've learned from these people

Харин миний тэднээс сурсан зүйл бол

that neither power nor poverty

эрх мэдэл, ядуурлын аль нь ч

can make your life more magical

хүний амьдралыг илүү гайхалтай эсвэл зовлон зүдгүүртэй болгодоггүй.

or less tortuous.

I've learned from the people of my country

Би нутгийнхаа ард түмнээс

амьдралын, хүн төрөлхтний, соёлын, шашин шүтлэгийн, улс орны нэр хүнд

that the dignity of a life,

a human being, a culture, a religion, a country

actually resides in its ability

яг үнэндээ

талархал болон өрөвч сэтгэлд оршдгийг ойлгосон.

for grace and compassion.

I've learned that whatever moves you,

Чиний сэтгэлийг хөдөлгөж, бүтээх, бий болгох урам өгдөг,

whatever urges you to create, to build,

whatever keeps you from failing,

алдахаас чинь сэргийлдэг,

whatever helps you survive,

амьд үлдэхэд чинь тусалдаг тэр зүйл бол

is perhaps the oldest and the simplest emotion known to mankind,

магадгүй хүн төрөлхтний хувьд хамгийн эртний, хамгийн энгийн сэтгэл хөдлөл байх.

and that is love.

Энэ бол хайр.

Нутгийн маань нэгэн нууцлаг алдартай яруу найрагч ингэж бичсэн байдаг.

A mystic poet from my land famously wrote,

(Recites poem in Hindi)

(Хинди хэл дээрх шүлэг)

(Poem ends)

(Шүлгийн төгсгөл)

Which loosely translates into that whatever --

Үүнийг утгачлан орчуулбал...

yeah, if you know Hindi, please clap, yeah.

Хэрвээ та хинди хэл мэддэг бол алга ташаарай.

(Applause)

(Алга ташилт)

It's very difficult to remember.

Санахад их хэцүү.

Which loosely translates into actually saying

Утгачлан орчуулбал,

that all the books of knowledge that you might read

бүхий л мэдлэг олгох номнуудыг уншиж,

and then go ahead and impart your knowledge

авсан мэдлэгээ шинэчлэл,

through innovation, through creativity, through technology,

бүтээлч байдал, технологиор дамжуулан хуваалцаж болох ч,

but mankind will never be the wiser about its future

хажууд байгаа хүмүүсээ гэсэн хайр, энэрэлтэй хослуулахгүй л юм бол

unless it is coupled with a sense of love and compassion for their fellow beings.

ирээдүйдээ хэзээ ч илүү ухаалаг байж чадахгүй.

The two and a half alphabets which form the word "प्रेम,"

Хоёр бүтэн болон нэг хагас үсэгнээс бүрддэг "प्रेम" гэсэн үг бий.

which means "love,"

Энэ үг "хайр" гэсэн утгатай.

if you are able to understand that

Үүнийг ойлгож,

and practice it,

хэрэгжүүлж чадвал,

that itself is enough to enlighten mankind.

энэ нь өөрөө хүн төрөлхтнийг гэрэлтүүлэх болно.

So I truly believe the future "you"

Ирээдүйн "Та" бол

has to be a you that loves.

хайрлах чадвартай "Та" байх ёстой гэдэгт би итгэдэг.

Otherwise it will cease to flourish.

Үгүй бол хэзээ ч цэцэглэхгүй.

It will perish in its own self-absorption.

Өөрөө өөртөө уусан үгүй болно.

So you may use your power

Хүч чадлаа ашиглан

to build walls

хэрэм босгож

and keep people outside,

хүмүүсээс тусдаа байж болно.

or you may use it to break barriers and welcome them in.

Аль эсвэл саадыг эвдэж тэднийг урьж оруулсан ч бас болно.

You may use your faith

Итгэл үнэмшлээрээ

to make people afraid

хүмүүсийг айлган сүрдүүлж,

and terrify them into submission,

өөрөө захирч болно.

Эсвэл хүмүүст урам зориг хайрлан

or you can use it to give courage to people

so they rise to the greatest heights of enlightenment.

тэднийг гэгээрлийн агуу өндөрлөгт хүргэж бас болно.

You can use your energy

Эрч хүчээ ашиглан цөмийн бөмбөг хийж

to build nuclear bombs and spread the darkness of destruction,

харанхуй сүйрлийг авчрахад ашиглаж болно.

or you can use it to spread the joy of light to millions.

Эсвэл сая сая хүмүүст аз жаргалын гэгээ цацруулж болно.

You may filthy up the oceans callously and cut down all the forests.

Хүйтэн сэтгэлтэй нэгэн шиг далай тэнгисийг бохирдуулж, ой модыг тайрч болно.

You can destroy the ecology,

Байгаль орчныг үгүй хийж

or turn to them with love

эсвэл тэднийг хайрлан

and regenerate life from the waters and trees.

мод, уснаас үүсэх амьдралыг дахин сэргээж болно.

You may land on Mars

Ангараг гаригт газардан

and build armed citadels,

зэвсэгт хамгаалалт барьж болно.

or you may look for life-forms and species to learn from and respect.

Эсвэл амьд биет, төрөл зүйлийг олж судлан, хамгаалж болно.

And you can use all the moneys we all have earned

Олсон бүх мөнгөөрөө

ямар ч үр ашиггүй дайныг санхүүжүүлж,

to wage futile wars

and give guns in the hands of little children

бяцхан хүүхдүүдийн гарт зэвсэг бариулаад

to kill each other with,

бие биенийг нь алуулж болно.

or you can use it

Эсвэл тэдний гэдсийг дүүргэхийн тулд

to make more food

илүү их хоол хүнс өгч болно.

to fill their stomachs with.

My country has taught me

Миний эх орон надад хүн төрөлхтний хайрлах чадвар

the capacity for a human being to love is akin to godliness.

бурханлаг үзэлтэй адил гэдгийг зааж өгсөн.

It shines forth in a world

Соёл иргэншлийн хэдийнэ

бохирдуулсан дэлхий дээр зөвхөн хайр л тодорч гэрэлтдэг.

which civilization, I think, already has tampered too much with.

In the last few days, the talks here, the wonderful people

Сүүлийн хэд хоногт энд тавигдсан илтгэлүүд,

ирж өөрсдийн авьяас, гаргасан амжилтуудыг сонирхуулсан гайхалтай хүмүүс,

coming and showing their talent,

talking about individual achievements, the innovation, the technology,

инноваци, технологи, шинжлэх ухаан,

the sciences, the knowledge we are gaining by being here

мөн эдгээр TED илтгэлүүдийн ачаар

in the presence of TED Talks and all of you

олж авсан мэдлэг, мөн Та бүгд

ирээдүйн "Бид"-ний төлөө баярлан тэмдэглэх хангалттай шалтгаан мөн.

are reasons enough for us to celebrate the future "us."

But within that celebration

Гэвч энэ тэмдэглэлт баярт

the quest to cultivate our capacity for love and compassion

өөрсдийн хайрлаж, энэрэх чадварыг суулгаж өгөх чухал даалгаврыг

has to assert itself, has to assert itself,

баттай ойлгуулах хэрэгтэй, баттай ойлгуулах хэрэгтэй,

just as equally.

яг адилхан хэмжээгээр.

So I believe the future "you"

Ирээдүйн "Та"-ныг

is an infinite you.

хязгааргүй гэдэгт би итгэлтэй байна.

It's called a chakra in India, like a circle.

Үүнийг Энэтхэгт тойрог хэлбэрийн "чакра" гэдэг.

It ends where it begins from to complete itself.

Бүрэн хэлбэртээ орохын тулд эхэлсэн газартаа төгсөнө.

A you that perceives time and space differently

Цаг хугацаа болон орон зайг өөр өөрөөр хүлээж авдаг "Та"

understands both

your unimaginable

өөрийгөө төсөөлшгүй бөгөөд

and fantastic importance

гайхалтай хэмжээнд чухал гэдгээ,

and your complete unimportance in the larger context of the universe.

тэгсэн мөртлөө огторгуйн уудамд

ямар ч ач холбогдолгүй өчүүхэн гэдгээ аль алийг нь та мэднэ.

A you that returns back

Чин сэтгэлээсээ хайрладаг,

to the original innocence of humanity,

зөвхөн үнэнийг л хардаг,

which loves from the purity of heart,

цагаахан зүйлсийг мөрөөддөг

which sees from the eyes of truth,

хүн төрөлхтний тийм л анхны цэвэр ариун байдал руу

which dreams from the clarity of an untampered mind.

эргэн очдог "Та".

The future "you" has to be

Ирээдүйн "Та"

like an aging movie star

хөгширч буй кино од шиг л байх хэрэгтэй.

who has been made to believe that there is a possibility

Түүний итгэдэг зүйл нь

of a world which is completely,

бүрэн, тэр чигээрээ, хэтэрхий ихээр

wholly, self-obsessively

өөрийгөө хайрладаг дэлхий байх боломжтой.

in love with itself.

A world -- really, it has to be a you

Өөрөө өөртөө хамгийн сайн

to create a world

амраг нь байх тэр дэлхийг

which is its own best lover.

зөвхөн та л бүтээж чадна.

That I believe, ladies and gentlemen,

Ноёд, хатагтай нар аа,

should be the future "you."

би үүнийг л ирээдүйн "Та" байна гэдэгт итгэлтэй байна.

Thank you very much.

Маш их баярлалаа.

Shukriya.

Шукрия.

(Applause)

(Алга ташилт)

Thank you.

Баярлалаа.

(Applause)

(Алга ташилт)

Thank you.

Баярлалаа.

(Applause)

(Алга ташилт)