How did Hitler rise to power? - Alex Gendler and Anthony Hazard

Translator: Trinh Tran Reviewer: Minh Tú Phan

How did Adolf Hitler,

Bằng cách nào mà Adolf Hitler,

a tyrant who orchestrated one of the largest genocides in human history,

một tên bạo chúa khởi xướng cho một trong những tội ác diệt chủng lớn nhất trong lịch sử loài người,

rise to power in a democratic country?

đã thâu tóm được quyền lực trong một quốc gia dân chủ?

The story begins at the end of World War I.

Câu chuyện bắt đầu sau khi Thế chiến thứ nhất kết thúc.

With the successful Allied advance in 1918,

Với thắng lợi của phe Đồng minh năm 1918,

Germany realized the war was unwinnable

Đức hiểu rằng họ đã bại trận

and signed an armistice ending the fighting.

và phải ký kết thỏa thuận ngừng chiến.

As its imperial government collapsed,

Khi chính phủ đế quốc của Đức sụp đổ,

civil unrest and worker strikes spread across the nation.

các cuộc bạo loạn trong dân chúng và đình công lan tỏa khắp cả nước.

Vì lo sợ một cuộc cách mạng Cộng sản sẽ nổ ra,

Fearing a Communist revolution,

major parties joined to suppress the uprisings,

nhiều đảng lớn đã ra sức đàn áp các cuộc nổi dậy,

establishing the parliamentary Weimar Republic.

lập ra nghị viện nền Cộng hòa Weimar.

One of the new government's first tasks

Một trong những nhiệm vụ đầu tiên của chính phủ mới

was implementing the peace treaty imposed by the Allies.

là thực thi hiệp ước hòa bình được quy định bởi phe Đồng minh.

In addition to losing over a tenth of its territory and dismantling its army,

Ngoài việc chịu mất hơn 1/10 lãnh thổ và phải giải giáp quân đội,

Germany had to accept full responsibility for the war and pay reparations,

Đức còn phải chịu hoàn toàn trách nhiệm cho chiến tranh và bồi thường các phí tổn,

debilitating its already weakened economy.

điều này càng làm giảm sút nền kinh tế vốn đã suy yếu.

All this was seen as a humiliation by many nationalists and veterans.

Tất cả điều này được xem như một sự xúc phạm

đối với những người theo chủ nghĩa dân tộc và các cựu binh.

They wrongly believed the war could have been won

Họ có niềm tin mù quáng rằng họ đã có thể dành chiến thắng

if the army hadn't been betrayed by politicians and protesters.

nếu các chính khách và người ở phe đối lập không quay lưng lại với quân đội.

For Hitler, these views became obsession,

Đối với Hitler, những tư tưởng này đã biến thành nỗi ám ảnh,

and his bigotry and paranoid delusions led him to pin the blame on Jews.

niềm tin mù quáng cùng những ảo giác hoang tưởng

khiến ông đổ hết mọi tội lỗi lên người Do Thái.

His words found resonance in a society with many anti-Semitic people.

Những lý lẽ của ông gây được tiếng vang trong một xã hội

có nhiều người theo chủ nghĩa bài Do Thái.

By this time, hundreds of thousands of Jews

Vào lúc này, hàng nghìn người Do Thái

had integrated into German society,

đã là một phần trong xã hội nước Đức,

but many Germans continued to perceive them as outsiders.

nhưng nhiều người Đức vẫn coi họ như những kẻ ngoại bang.

After World War I, Jewish success led to ungrounded accusations

Sau Thế chiến thứ nhất, người Do Thái bị gán những cáo buộc vô căn cứ

of subversion and war profiteering.

về âm mưu lật đổ và trục lợi chiến tranh.

It can not be stressed enough that these conspiracy theories

Chung quy lại, các thuyết âm mưu này

were born out of fear,

đều được sinh ra từ nỗi sợ hãi,

anger,

sự giận dữ,

and bigotry,

và niềm tin mù quáng,

not fact.

chứ không phải từ sự thật.

Nonetheless, Hitler found success with them.

Tuy nhiên, Hitler đã thành công với chúng.

When he joined a small nationalist political party,

Từ khi gia nhập một đảng chính trị dân tộc nhỏ,

his manipulative public speaking launched him into its leadership

khả năng diễn thuyết trước công chúng đã đưa ông lên vị trí cầm quyền

and drew increasingly larger crowds.

và lôi kéo được đông đảo quần chúng.

Combining anti-Semitism with populist resentment,

Bằng cách liên kết chủ nghĩa bài Do Thái với sự oán giận của những người theo chủ nghĩa dân túy,

the Nazis denounced both Communism and Capitalism

Đức Quốc xã tuyên bố chống lại cả Chủ nghĩa Cộng sản lẫn Chủ nghĩa Tư bản

as international Jewish conspiracies to destroy Germany.

vì coi đó là âm mưu của người Do Thái nhằm tiêu diệt nước Đức.

The Nazi party was not initially popular.

Thoạt đầu, đảng Đức Quốc xã vẫn chưa gây được nhiều tiếng vang.

After they made an unsuccessful attempt at overthrowing the government,

Sau nỗ lực lật đổ chính quyền không thành công,

the party was banned,

đảng bị cấm hoạt động,

and Hitler jailed for treason.

và Hitler bị bỏ tù vì tội mưu phản.

But upon his release about a year later,

Nhưng khoảng 1 năm sau khi được thả,

he immediately began to rebuild the movement.

ông ta ngay lập tức bắt đầu gây dựng lại phong trào.

And then, in 1929, the Great Depression happened.

Và rồi, vào năm 1929, cuộc Đại suy thoái đã xảy ra.

It led to American banks withdrawing their loans from Germany,

Nó khiến các nhà băng Mỹ phải thu hồi các khoản cho vay từ Đức,

and the already struggling German economy collapsed overnight.

và nền kinh tế vốn đã có nhiều bất ổn của Đức sụp đổ chỉ sau một đêm.

Hitler took advantage of the people's anger,

Hitler đã tận dụng sự tức giận của người dân,

offering them convenient scapegoats

chỉ cho họ kẻ đáng phải nhận mọi tội lỗi,

and a promise to restore Germany's former greatness.

và đưa ra lời hứa khôi phục lại sự thịnh vượng của nước Đức trước đây.

Mainstream parties proved unable to handle the crisis

Những đảng chính thống đã cho thấy sự bất lực trước cuộc khủng hoảng

while left-wing opposition was too fragmented by internal squabbles.

trong khi phe cánh tả đối lập cũng bị xâu xé bởi những mâu thuẫn nội bộ.

And so some of the frustrated public flocked to the Nazis,

Thế là một bộ phận dân chúng đã theo phe Đức Quốc xã,

increasing their parliamentary votes from under 3% to over 18% in just two years.

điều này làm tăng số phiếu của họ trong quốc hội

từ dưới mức 3% lên đến hơn 18% chỉ trong vòng 2 năm.

In 1932, Hitler ran for president,

Năm 1932, Hitler ra tranh cử tổng thống,

losing the election to decorated war hero General von Hindenburg.

nhưng đã để thua tướng Von Hindenburg, người được phong tặng anh hùng chiến tranh.

But with 36% of the vote, Hitler had demonstrated the extent of his support.

Nhưng với 36% số phiếu, Hitler đã chứng tỏ được quy mô của số người ủng hộ mình.

The following year, advisors and business leaders

Năm tiếp theo, các cố vấn và lãnh đạo nghiệp đoàn

convinced Hindenburg to appoint Hitler as Chancellor,

thuyết phục Hinderburg đề cử Hitler làm chức danh Thủ tướng,

hoping to channel his popularity for their own goals.

với hy vọng khai thác sự nổi tiếng của Hitler cho những mục tiêu riêng của họ.

Though the Chancellor was only the administrative head of parliament,

Mặc dù thủ tướng chỉ là người đứng đầu điều hành nghị viện,

Hitler steadily expanded the power of his position.

nhưng Hitler đã dần dần mở rộng được thế lực của mình.

While his supporters formed paramilitary groups

Trong lúc đó những người ủng hộ ông lập ra những nhóm bán quân sự

and fought protestors in streets.

và gây giao tranh với phe đối lập trên phố.

Hitler raised fears of a Communist uprising

Hitler trở thành mối đe dọa cho phong trào nổi dậy Cộng sản

and argued that only he could restore law and order.

và viện lý lẽ rằng chỉ ông mới có thể khôi phục lại được quy luật và trật tự.

Then in 1933,

Đến năm 1933,

a young worker was convicted of setting fire to the parliament building.

một người công nhân trẻ bị kết tội làm cháy tòa nhà quốc hội.

Hitler used the event to convince the government

Hitler lợi dụng sự kiện này để thuyết phục chính phủ

to grant him emergency powers.

trao cho ông quyền lực khẩn cấp.

Within a matter of months, freedom of the press was abolished,

Chỉ trong vòng vài tháng, quyền tự do báo chí bị bãi bỏ,

other parties were disbanded,

những đảng khác bị giải thể,

and anti-Jewish laws were passed.

và đạo luật bài Do Thái được thông qua.

Many of Hitler's early radical supporters were arrested and executed,

Nhiều người ủng hộ cấp tiến đầu tiên của Hitler bị bắt giữ và xử tử,

along with potential rivals,

cùng với những kẻ thù tiềm tàng khác,

and when President Hindenburg died in August 1934,

và khi Tổng thống Hindenburg mất vào tháng 8 năm 1934,

it was clear there would be no new election.

chắc chắn là sẽ không có một cuộc bầu cử mới nào diễn ra.

Disturbingly, many of Hitler's early measures didn't require mass repression.

Đáng ngạc nhiên là những kế sách đầu tiên của Hitler

không gắn với sự đàn áp hàng loạt.

His speeches exploited people's fear and ire

Những bài diễn văn của ông khoét sâu vào nỗi sợ và sự giận dữ của người dân

to drive their support behind him and the Nazi party.

nhằm lôi kéo sự ủng hộ cho ông và Đảng quốc xã.

Meanwhile, businessmen and intellectuals,

Trong lúc đó, giới thương gia và trí thức,

wanting to be on the right side of public opinion,

do không muốn chống lại dư luận

endorsed Hitler.

nên đã xuôi theo Hitler.

They assured themselves and each other

Họ huyễn hoặc chính mình và mọi người xung quanh

that his more extreme rhetoric was only for show.

rằng tài hùng biện cực đoan của ông không có tác hại gì lớn lao cả.

Decades later, Hitler's rise remains a warning

Hàng thập kỉ sau, sự trỗi dậy của Hitler vẫn còn là lời cảnh báo

of how fragile democratic institutions can be in the face of angry crowds

về độ yếu ớt của thể chế dân chủ trước làn sóng phẫn nộ của dân chúng

and a leader willing to feed their anger and exploit their fears.

và một người lãnh đạo đã chờ sẵn để thỏa mãn cơn giận

đồng thời tận dụng nỗi sợ hãi của người dân.