How did Hitler rise to power? - Alex Gendler and Anthony Hazard

Tłumaczenie: Marta Grochowalska Korekta: Marta Konieczna

How did Adolf Hitler,

Jak Adolf Hitler,

a tyrant who orchestrated one of the largest genocides in human history,

tyran, który zorganizował największe ludobójstwo w historii,

rise to power in a democratic country?

zdobył władzę w demokratycznym kraju?

The story begins at the end of World War I.

Historia zaczyna się z końcem I wojny światowej.

With the successful Allied advance in 1918,

Po zwycięstwie aliantów w 1918 roku

Germany realized the war was unwinnable

Niemcy zrozumieli, że nie wygrają

and signed an armistice ending the fighting.

i zawarli rozejm.

As its imperial government collapsed,

Gdy upadł cesarski rząd,

civil unrest and worker strikes spread across the nation.

w kraju zaczęły szerzyć się niepokoje społeczne i strajki.

Fearing a Communist revolution,

Obawiając się komunistycznej rewolucji,

major parties joined to suppress the uprisings,

największe partie połączyły się, żeby stłumić powstania

establishing the parliamentary Weimar Republic.

i utworzyły parlamentarną Republikę Weimarską.

One of the new government's first tasks

Jednym z pierwszych zadań nowego rządu

was implementing the peace treaty imposed by the Allies.

było wdrożenie postanowień traktatu pokojowego

narzuconego przez aliantów.

In addition to losing over a tenth of its territory and dismantling its army,

Oprócz rozbrojenia armii i utraty ponad 1/10 terytorium

Germany had to accept full responsibility for the war and pay reparations,

Niemcy musiały same spłacać reparacje wojenne,

debilitating its already weakened economy.

co podkopało już osłabioną gospodarkę.

All this was seen as a humiliation by many nationalists and veterans.

Wielu nacjonalistów i weteranów postrzegało to jako upokorzenie.

They wrongly believed the war could have been won

Błędnie uważali, że wojna byłaby wygrana,

if the army hadn't been betrayed by politicians and protesters.

gdyby wojska nie zdradzili politycy i protestujący.

For Hitler, these views became obsession,

Poglądy te stały się obsesją Hitlera,

and his bigotry and paranoid delusions led him to pin the blame on Jews.

a jego fanatyzm i paranoja sprawiły, że winę przypisywał Żydom.

His words found resonance in a society with many anti-Semitic people.

Jego słowa znalazły oddźwięk w antysemickim społeczeństwie.

By this time, hundreds of thousands of Jews

W tym czasie setki tysięcy Żydów

had integrated into German society,

żyło zasymilowanych z niemieckim społeczeństwem,

but many Germans continued to perceive them as outsiders.

ale wielu Niemców nadal postrzegało ich jako outsiderów.

After World War I, Jewish success led to ungrounded accusations

Po pierwszej wojnie sukcesy Żydów powodowały bezpodstawne oskarżenia

of subversion and war profiteering.

o działalność wywrotową i spekulacje wojenne.

It can not be stressed enough that these conspiracy theories

Trzeba mocno podkreślić, że te teorie spiskowe

were born out of fear,

wyrosły ze strachu,

anger,

złości

and bigotry,

i fanatyzmu,

not fact.

nie faktów.

Nonetheless, Hitler found success with them.

Niemniej jednak Hitler odniósł dzięki nim sukces.

When he joined a small nationalist political party,

Gdy wstąpił do niewielkiej partii nacjonalistycznej,

his manipulative public speaking launched him into its leadership

stał się jej przywódcą dzięki umiejętności przemawiania i manipulowania masami,

and drew increasingly larger crowds.

co przyciągało kolejnych zwolenników.

Combining anti-Semitism with populist resentment,

Łącząc antysemityzm z populistycznymi resentymentami,

the Nazis denounced both Communism and Capitalism

naziści odrzucili komunizm i kapitalizm

as international Jewish conspiracies to destroy Germany.

jako międzynarodowe spiski żydowskie, mające na celu zniszczenie Niemiec.

The Nazi party was not initially popular.

Partia nazistowska początkowo nie cieszyła się popularnością.

After they made an unsuccessful attempt at overthrowing the government,

Po nieudanej próbie obalenia rządu

the party was banned,

została zdelegalizowana,

and Hitler jailed for treason.

a Hitler uwięziony za zdradę.

But upon his release about a year later,

Jednak rok później, tuż po wyjściu na wolność,

he immediately began to rebuild the movement.

zaczął odbudowę ruchu.

And then, in 1929, the Great Depression happened.

Wtedy, w 1929 roku, zaczął się Wielki Kryzys.

It led to American banks withdrawing their loans from Germany,

Amerykańskie banki wycofały pożyczki z Niemiec,

and the already struggling German economy collapsed overnight.

słaba niemiecka gospodarka zaraz potem załamała się.

Hitler took advantage of the people's anger,

Hitler wykorzystał gniew ludzi,

offering them convenient scapegoats

dając im kozły ofiarne

and a promise to restore Germany's former greatness.

i obiecując, że przywróci Niemcom ich dawną świetność.

Mainstream parties proved unable to handle the crisis

Główne partie nie potrafiły poradzić sobie z kryzysem,

while left-wing opposition was too fragmented by internal squabbles.

a lewicowa opozycja była wewnętrznie zbyt podzielona.

And so some of the frustrated public flocked to the Nazis,

Część sfrustrowanych obywateli przyłączyło się do nazistów,

increasing their parliamentary votes from under 3% to over 18% in just two years.

których udział w parlamencie wzrósł z poniżej 3 do 18% w dwa lata.

In 1932, Hitler ran for president,

W 1932 roku Hitler kandydował na prezydenta,

losing the election to decorated war hero General von Hindenburg.

przegrywając z bohaterem wojennym, generałem von Hindenburgiem.

But with 36% of the vote, Hitler had demonstrated the extent of his support.

Zdobywając 36% głosów, Hitler pokazał, jakie ma poparcie.

The following year, advisors and business leaders

Rok później, doradcy i czołowi przedsiębiorcy

convinced Hindenburg to appoint Hitler as Chancellor,

przekonali Hindenburga, żeby mianował Hitlera kanclerzem,

hoping to channel his popularity for their own goals.

mając nadzieję na wykorzystanie jego popularności do własnych celów.

Though the Chancellor was only the administrative head of parliament,

Chociaż kanclerz był jedynie administracyjnym szefem parlamentu,

Hitler steadily expanded the power of his position.

Hitler stopniowo zwiększał kompetencje swojego stanowiska,

While his supporters formed paramilitary groups

a jego zwolennicy tworzyli grupy paramilitarne,

and fought protestors in streets.

walczące z protestującymi na ulicach.

Hitler raised fears of a Communist uprising

Hitler obudził strach przed powstaniem komunistów

and argued that only he could restore law and order.

i przekonywał, że tylko on może przywrócić ład i porządek.

Then in 1933,

W 1933 roku

a young worker was convicted of setting fire to the parliament building.

młody robotnik został skazany za podpalenie parlamentu.

Hitler used the event to convince the government

Hitler wykorzystał to, żeby przekonać rząd

to grant him emergency powers.

do nadania mu wyjątkowych kompetencji.

Within a matter of months, freedom of the press was abolished,

W kilka miesięcy zniesiono wolność prasy,

other parties were disbanded,

rozwiązano inne partie

and anti-Jewish laws were passed.

i uchwalono antyżydowskie prawa.

Many of Hitler's early radical supporters were arrested and executed,

Wielu z jego wczesnych zwolenników zostało aresztowanych i zgładzonych

along with potential rivals,

wraz z potencjalnymi rywalami,

and when President Hindenburg died in August 1934,

a gdy w sierpniu 1934 roku zmarł prezydent Hindenburg,

it was clear there would be no new election.

było jasne, że nie będzie nowych wyborów.

Disturbingly, many of Hitler's early measures didn't require mass repression.

Co niepokojące, wiele z wczesnych działań nie wymagało masowych represji.

His speeches exploited people's fear and ire

W swoich przemówieniach Hitler wykorzystywał strach i gniew,

to drive their support behind him and the Nazi party.

żeby zdobyć poparcie dla siebie i partii nazistowskiej.

Meanwhile, businessmen and intellectuals,

W międzyczasie przedsiębiorcy oraz intelektualiści,

wanting to be on the right side of public opinion,

chcąc mieć za sobą opinię publiczną,

endorsed Hitler.

popierali Hitlera.

They assured themselves and each other

Zapewniali siebie i innych,

that his more extreme rhetoric was only for show.

że ta ekstremalna retoryka jest tylko na pokaz.

Decades later, Hitler's rise remains a warning

Dziś dojście do władzy Hitlera nadal ostrzega przed kruchością

of how fragile democratic institutions can be in the face of angry crowds

instytucji demokratycznych wobec wściekłego tłumu i jego przywódcy,

and a leader willing to feed their anger and exploit their fears.

skwapliwie karmiącego i wykorzystującego ich lęki.