What makes a language... a language? - Martin Hilpert

Çeviri: Ercan Tozluoğlu Gözden geçirme: Ramazan Şen

The distinct forms of speech heard

Almanya Bremen ve İsviçre İnterlaken dolaylarında işitilen

around Bremen, Germany and Interlaken, Switzerland

farklı konuşma türleri

are considered regional dialects of the German language.

Almanca dilinin bölgesel lehçeleri olarak kabul edilir.

And yet, when someone from Bremen is visiting the Swiss Alps,

Yine de Bremenli biri İsviçre Alplerini ziyaret ettiğinde

the conversations they hear between locals will likely be incomprehensible to them.

bölgedeki insanların konuşmaları büyük ihtimalle ona anlaşılmaz gelecektir.

Similarly, outside of China,

Benzer şekilde, Çin haricinde

Mandarin and Cantonese are often referred to as Chinese dialects.

Mandarin ve Kantonca da Çince’nin lehçeleri kabul edilir.

But they’re even more dissimilar than Spanish and Italian.

Ancak bunlar, İspanyolca ve İtalyanca’dan dahi daha farklıdır.

On the other hand, speakers of Danish, Norwegian, and Swedish,

Öte yandan, üç farklı dil olarak kabul edilen

which are recognized as three distinct languages,

Danca, Norveç ve İsveç dillerini konuşanlar

can usually communicate in their native tongues with little difficulty.

genellikle çok az güçlükle ana dillerinde iletişim kurabilirler.

And Turkish language soap operas, broadcast without dubbing or subtitles,

Dublajsız ya da altyazısız yayınlanan Türkçe diziler

are some of the most popular shows in Azeri-speaking Azerbaijan.

Azerice konuşan Azerbaycan’daki en popüler programlardandır.

So, when is a form of speech considered a dialect versus a language?

Öyleyse, bir konuşma şekli ne zaman dil değil de lehçe sayılır?

It seems reasonable that the degree of mutual intelligibility would determine

Karşılıklı olarak anlaşılma düzeyinin iki konuşma yönteminin

whether two ways of speaking are classified as separate languages

ayrı diller mi yoksa aynı dilin lehçeleri mi olduğunu

or as dialects of the same language.

belirlemesi mantıklı görünüyor.

But as we've seen, there are many occasions where this is not the case.

Fakat az önce gördüğümüz gibi

işin bu şekilde olmadığı pek çok durum vardır.

Perhaps surprisingly, the distinction between a language and a dialect

Belki de şaşırtıcı bir şekilde lehçe ve dil arasındaki ayrımın

usually has nothing to do with pronunciation, vocabulary,

genellikle telaffuz, kelimeler veya diğer hiçbir

or any other linguistic features.

dil unsuruyla ilgisi yoktur.

However, it’s not coincidental, either.

Halbuki yine de rastlantısal da değildir.

It’s a matter of politics.

Bu siyasi bir meseledir.

The basis for what’s officially deemed a language

Resmen bir dil olarak kabul edilmenin temeli

was shaped by the emergence of a European nation states beginning around the 1500s.

1500′ler civarında kurulan Avrupalı ulus devletlerin

ortaya çıkmasıyla şekillenmiştir.

In order to establish and maintain centralized governments,

Merkezi yönetimleri, belirgin bölgesel sınırları

clear territorial boundaries, and state-sponsored education systems,

ve devlet destekli eğitim sistemlerini oluşturup sürdürmek için

many nation states promoted a standardized language.

pek çok ulus devleti standart bir dili destekledi.

Which form of speech was chosen to be the standard language

Hangi konuşma şeklinin standart dil olarak kabul edileceği

was usually based on what people spoke in the capital.

genellikle başkentteki insanların ne konuştuklarına bağlıdır.

And while other forms of speech persisted, they were often treated as inferior.

Başka konuşma şekilleri var olsa da çoğunlukla daha aşağı görülmüşlerdir.

This tradition extended across the globe with European colonization

Bu gelenek Avrupa’nın sömürgeci faaliyetleriyle tüm dünyaya

and into modern times.

ve hatta günümüze kadar yayıldı.

Italy, for example, has at least 15 of what might be called regional dialects.

Örneğin, İtalya’nın bölgesel denebilecek en az 15 lehçesi vardır.

One of them, the Florentine dialect,

Bunlardan biri olan Floransa lehçesi

became known as Standard Italian when the country politically unified in 1861.

1861′de ülkenin siyasi birliği sağlanınca Standart İtalyanca olarak tanındı.

It was selected because legendary authors like Dante and Machiavelli

Bu lehçe, Dante ve Machiavelli gibi efsanevi yazarların orijinal eserlerinde

used it in their original works,

kullanılması nedeniyle seçildi.

And it came to represent an image of Italian national identity

Ve bazılarının özellikle ilgisini çeken

that some found particularly desirable.

İtalyan ulusal kimliğinin simgesi hâline geldi.

Later on, in his attempt to establish a unified, fascist state,

Daha sonra İtalyan diktatör Benito Mussolini

Italian dictator Benito Mussolini saw language standardization

birleşik faşist bir devlet kurma girişimi için dil standardizasyonunu

as an important objective.

önemli bir hedef olarak gördü.

His government promoted standard Italian while prohibiting other forms of speech

Hükümeti standart İtalyanca’yı teşvik edip diğer konuşma şekillerini

from the public sphere,

kamusal alanlarda yasakladı

framing them as backward and unsophisticated.

ve bunları gelişmemiş ve basit olarak niteledi.

In everything from job applications to court testimonies,

İş başvurularından mahkeme tutanaklarına kadar her şeyde

standard languages act as gatekeepers around the world.

standart dil tüm dünyada bir güvenlik unsuru gibi davranıyor.

For instance, one 1999 study showed that landlords responded to apartment inquiries

Örneğin, 1999′da yapılan bir çalışma ev sahiplerinin müstakbel kiracılarının

based on what form of speech their prospective tenants used.

konuşma şekillerine göre kiralama isteklerine cevap verdiklerini gösterdi.

When callers spoke African-American Vernacular English, or AAVE,

Arayanlar Afro-Amerikalı İngilizcesi (AAVE) ile konuştuğunda

landlords were more likely to reject their inquiries.

ev sahiplerinin kiralama isteklerini reddetmesi daha olasıdır.

When they spoke so-called Standard American English,

Genelde beyazlarla ilişkilendirilen

which is often associated with whiteness,

Standart Amerikan İngilizcesi konuştuklarında

landlords responded more positively.

ev sahipleri daha olumlu yanıt verebilmektedirler.

Both of these forms of speech are considered English dialects.

Her iki konuşma şekli de İngilizce’nin lehçesi olarak kabul edilmektedir.

In the United States, some people have cast AAVE

ABD’deki bazı insanlar Afro-Amerikan İngilizcesini

as an incorrect or simplified version of mainstream US English.

yaygın Amerikan İngilizcesinin yanlış

ve basitleştirilmiş bir türü olarak görürler.

But AAVE follows consistent grammatical rules

Ancak Afro-Amerikan İngilizcesi tutarlı dilbilgisi kurallarına

every bit as sophisticated as other forms of English.

İngilizcenin diğer şekilleri kadar gelişmiş bir şekilde harfiyen uyar.

Linguists tend to avoid the term dialect altogether.

Dilbilimciler genelde lehçe ifadesini kullanmaktan kaçınma eğilimindedirler.

Instead, many opt to call different forms of speech “varieties.”

Bunun yerine pek çoğu farklı konuşma şekillerini “ağızlar” olarak tanımlar.

This way, languages are seen as groups of varieties.

Böylece diller ağız grupları olarak görülürler.

So the English language is made up of varieties

Dolayısıyla İngiliz dili

including Standard British and American English, AAVE,

Standart İngiliz ve Amerikan İngilizceleri Afro-Amerikan İngilizcesi,

Nigerian English, Malaysian English, and many others.

Nijerya İngilizcesi, Malezya İngilizcesi ve diğer pek çoklarından oluşur.

Each has its own unique history and characteristic pronunciation,

Her birinin kendine özgü tarihi ve karakteristik telaffuzu,

vocabulary, and grammatical structures.

kelimeleri ve dilbilgisi yapıları vardır.

But the dividing line between varieties is murky.

Fakat bu ağızlar arasındaki ayrım oldukça belirsizdir.

Human language, in all its cross-pollinating, ever-evolving glory,

İnsan dili tüm o birbirini etkileyen ve sürekli gelişen ihtişamıyla

naturally resists the impulse to sort it into neat buckets.

doğal olarak keskin gruplara ayrılma dürtüsüne karşı koymaktadır.

Oftentimes, forms of speech exist on a kind of linguistic continuum

Çoğunlukla konuşma şekilleri birbirleriyle iç içe geçen

where they overlap with others,

dilbilimsel bir doğruda yer alır

and the differences between them are gradual—

ve aralarındaki farklar yavaş yavaş meydana gelir

not clear cut.

kolay anlaşılır şekilde değil

And that’s the confounding beauty of the dynamic, diverse,

İşte bu da dinamik, çeşit çeşit ve büyüleyici

and dazzling universe of human communication.

insan iletişimi evreninin şaşırtıcı güzelliğidir.