What makes a language... a language? - Martin Hilpert

Translator: Dev Dikshit

[“ ఓ సేన, ఓ ఓడల బలగం ఉన్న ఓ యాసనే నుడి“- మాక్స్ వైన్రెక్]

The distinct forms of speech heard

వేవేరుగా వినిపించే

around Bremen, Germany and Interlaken, Switzerland

జర్మనిలో బ్రెమెన్, స్విట్జర్ల్యాండ్లో ఇంటర్లాకెన్

are considered regional dialects of the German language.

చుట్టూర మాటకాలని జర్మన్ నుడిలోని మాండలికాలుగా గుర్తిస్తారు.

And yet, when someone from Bremen is visiting the Swiss Alps,

అయినప్పటికి ఎవరైనా బ్రెమెన్ వారు స్విస్స్ ఆల్ప్స్ చూడ్డానికి వస్తే,

the conversations they hear between locals will likely be incomprehensible to them.

స్థానీకుల మధ్య జరిగే ముచ్చట్లు వారికి చాలావరకు అర్ధం కావు

Similarly, outside of China,

అలానే, చైనాకు బయట

Mandarin and Cantonese are often referred to as Chinese dialects.

మాండరిన్ ఇంకా కాంటోనీసులను తఱుచు చైనీస్ మాండలికాలుగా గుర్తిస్తారు

But they’re even more dissimilar than Spanish and Italian.

కాని అవి, స్పానిష్ ఇంకా ఇటాలియన్ల కంటే కూడా ఎక్కువ వేఱుగా ఉంటాయి.

On the other hand, speakers of Danish, Norwegian, and Swedish,

అటే, డానిష్, నార్వీజియన్ ఇంకా స్వీడిష్

which are recognized as three distinct languages,

అని చెప్పబడే మూడు వేర్వేరు నుడుల మాటరులు

can usually communicate in their native tongues with little difficulty.

తమ సొంత నుడులతోనే ఎలాంటి కష్టం లేకుండా ఒకరికొకరుతో మాట్లాడుకోగలరు

And Turkish language soap operas, broadcast without dubbing or subtitles,

అలానే ఎలాంటి డబ్బింగు లేదా ఉపశీర్షికలు లేకుండా ప్రసారించే తుర్కనుడి వివ్వీటులకు,

are some of the most popular shows in Azeri-speaking Azerbaijan.

అజెరి మాట్లాడే అజర్‌బైజాన్లో చూసే చాలా పేరున్న చూపకాలలో వాట ఉంది.

So, when is a form of speech considered a dialect versus a language?

మరీ, పలుకులను ఎప్పుడు ఓ మాండలికానిగా లేదా ఓ నుడిగా చెబుతారు?

It seems reasonable that the degree of mutual intelligibility would determine

ఎంతమేరకు ఒకరిది ఇంకొకరు పట్టుకోగలరు అనేదే

whether two ways of speaking are classified as separate languages

రెండు తీరులుగా మాట్లాడటాన్ని వేఱు నుడులుగా

or as dialects of the same language.

లేదా ఆ నుడి యాసలుగా తీర్చడానికి సబబు అనిపించచ్చు.

But as we've seen, there are many occasions where this is not the case.

కాని ఇప్పటి వరకు చూసిన దాని బట్టి, చాలాసార్లు ఇదే వైనంగా జరగదు.

Perhaps surprisingly, the distinction between a language and a dialect

బహుశా మీరు విస్తుపోవచ్చు ఎందుకంటే నుడి ఇంకా మాండలికానికి నడుమ ఉన్న వేర్పుకి

usually has nothing to do with pronunciation, vocabulary,

పలుకుబడి లేదా పదజాలం లాంటి

or any other linguistic features.

ఎటువంటి నుడి తీర్తేనులతో అంటుబాటు లేదు.

However, it’s not coincidental, either.

అయితే ఇది తారసిల్లి నటువంటిది కూడా కాదు.

It’s a matter of politics.

ఇది రాజకీయాలకు సంభందించిన విషయము.

The basis for what’s officially deemed a language

దేనిని ఆధికారికంగా నుడి అని అనుకోవాడానికి వాడే మూలం

was shaped by the emergence of a European nation states beginning around the 1500s.

యొక్క ఆకారం ౧౫౦౦లల దగ్గరలో ఐరోపాలో జాతి-రాజ్యాలు ఏర్పడుతునప్పుడు వచ్చింది.

In order to establish and maintain centralized governments,

కేంద్రీకరించిన ప్రభుత్వాలని ఏర్పచడానికి ఇంకా వాటి జరుగుబాటు కొఱుకు,

clear territorial boundaries, and state-sponsored education systems,

అలానే సరైనా నేలవీటు మేర్లు ఇంకా నియత విద్యావిధానం కోసం,

many nation states promoted a standardized language.

ఎన్నో జాతి-రాజ్యాలు ఒక కొలమానించిన నుడికి వెన్నుదన్ను ఇచ్చారు.

Which form of speech was chosen to be the standard language

ఎలాంటి మాటలాడటాన్ని కొలమానిద నుడిగా ఎంచుకున్నారనేది

was usually based on what people spoke in the capital.

తఱుచు రాజధానిలో మంది మాట్లాడే దాని బట్టి ఉండేది.

And while other forms of speech persisted, they were often treated as inferior.

వేఱే తీరైన మాటకాలు పట్టు విడవకుండా ఉండినా తఱుచు వాటివి తక్కువ మట్టమని చూసేవారు.

This tradition extended across the globe with European colonization

ఈ వాడుక ఐరోపా వలస రాజ్యాల ఏర్పడితో భూగోళం అంతటా

and into modern times.

ఇంకా ఇందీవలి కాలంలోకి విఱివించింది.

Italy, for example, has at least 15 of what might be called regional dialects.

మచ్చుకకి- ఇటలీలో చెప్పుకోడానికి కనీసం ౧౫ మాండలికాలు ఉంటాయి.

One of them, the Florentine dialect,

వాటిలో ఒకటయిన ఫ్లోరెంటైన్ మాండలికం,

became known as Standard Italian when the country politically unified in 1861.

అ దేశం ౧౮౬౧లో ఒక్కటయినప్పుడు నుంచి కొలమానిద ఇటాలియన్గా పేర్కొబడింది.

It was selected because legendary authors like Dante and Machiavelli

దానినే ఎంచుకోవడానికి కారణం పేరుగాంచిన రచయితలైన దాంటె ఇంకా మాకియవెలీ

used it in their original works,

తమ రచనలలో దానిని వాడారు.

And it came to represent an image of Italian national identity

రానురాను అది ఇటాలీయనుల దేశ ప్రతిబింబంగా మార్పుచెందడం,

that some found particularly desirable.

కోరతగినట్టుగా అనిపించింది కొందరికి.

Later on, in his attempt to establish a unified, fascist state,

కొన్నేళ్ళ తరువాత, తన ఏకీకృత నియంతృత్వ రాష్ట్రాన్నీ నెలకొల్పే ప్రయత్నంలో భాగంగా

Italian dictator Benito Mussolini saw language standardization

బెనిటో ముస్సోలినీ కూడా ఇటాలియన్ నుడిని కొలమానింపడం

as an important objective.

ఒక ముఖ్యమైన గుఱిగా చూసాడు.

His government promoted standard Italian while prohibiting other forms of speech

అతని ప్రభుత్వం కొలమానిద ఇటాలియన్కు వెన్నుదన్ను ఇస్తూనే అటూ వేఱేతర మాటకాలని

from the public sphere,

మంది వాడకూడదని,

framing them as backward and unsophisticated.

అవి వెనకబడినవని ఇంకా మోటైనవని చెప్పారు.

In everything from job applications to court testimonies,

కొలువులకు మనవి పెట్టే నుంచి న్యాయస్థానాలలో నిక్కరించేదాక

standard languages act as gatekeepers around the world.

కొలమానీద నుడులు ప్రపంచమంతటా కాపలదారుల్లా నడుచుకుంటున్నాయి.

For instance, one 1999 study showed that landlords responded to apartment inquiries

మచ్చుకకి, ఒక ౧౯౯౯వ చదువానికము మేరకు విడిఁది కనువీలింపులకు ఇంటిమానులు

based on what form of speech their prospective tenants used.

కాబోవు అద్దెదారులు ఎలా మాట్లాడుతున్నారన్న దాని బట్టి స్పందిస్తారని తేలింది.

When callers spoke African-American Vernacular English, or AAVE,

అటువైపు ఉన్న వారు ఆవె అనగా ఆఫ్రో-అమెరికన్ ఆంగ్లంలో మాట్లాడితే

landlords were more likely to reject their inquiries.

చాలావరకు ఇంటిమానులు వారి కనువీలింపులను త్రోసిపుచ్చేవారు.

When they spoke so-called Standard American English,

అదే వాళ్ళు కొలమానిద అమెరికన్ ఆంగ్లము అనబడే,

which is often associated with whiteness,

తెల్లవారితో తఱుచు చేర్చే ఆంగ్లంలో మాట్లాడితే,

landlords responded more positively.

ఇంటివానులు వాళ్ళతో సానుకూలంగా స్పందించేవారు.

Both of these forms of speech are considered English dialects.

ఈ రెండు మాటకాలని ఆంగ్ల యాసలుగానే లెక్కిస్తారు.

In the United States, some people have cast AAVE

అమెరికాలో కొందరు ఆవె,

as an incorrect or simplified version of mainstream US English.

అంతటా నడిచే యు.ఎస్. ఆంగ్లమునే త్రప్పుగా లేదా తేలిక చెయ్యబడినదని చులకనగా చూస్తారు

But AAVE follows consistent grammatical rules

కాని ఆవె ఇతర ఆరితేరిన ఆంగ్ల రూపాల వలె

every bit as sophisticated as other forms of English.

అన్నీ వ్యాకరణ కట్టుబాటులని ప్రతి పొల్లుతో సహా పాటిస్తుంది.

Linguists tend to avoid the term dialect altogether.

నుడెర్మివానులు మాండలికం లేదా యాస అనే పదాన్నే మొత్తానికి వాడరు.

Instead, many opt to call different forms of speech “varieties.”

దానికి మారుగా వాళ్ళు వేవేఱు మాటకాలని “పరిపరికాలు” అని పిలుస్తారు.

This way, languages are seen as groups of varieties.

ఈ చొప్పున నుడులని పరిపరికాల గుంపుగా చూస్తారు.

So the English language is made up of varieties

అలా ఆంగ్ల నుడి అనేది పరిపరికాలు అయ్యిన

including Standard British and American English, AAVE,

కొలమానిద బ్రిటీషు ఇంకా అమెరికన్ ఆంగ్లం, ఆవె ఆంగ్లం, భారత ఆంగ్లం,

Nigerian English, Malaysian English, and many others.

నైజిరియన్ ఆంగ్లం, మలెషియన్ ఆంగ్లం లాంటి వాటన్నితో కూడినది.

Each has its own unique history and characteristic pronunciation,

చెరియొక్క నుడికి తన ప్రత్యేక చరిత్ర, గురుతు అయిన పలుకుబడి,

vocabulary, and grammatical structures.

పదజాలం ఇంకా వ్యాకరణ కట్టుబడి ఉంటుంది.

But the dividing line between varieties is murky.

కాని ఈ పరిపరికాలను వేఱు చేసే గీత మటుకు మసకగా కనిపిస్తుంది.

Human language, in all its cross-pollinating, ever-evolving glory,

కలుపుగోలుగా ఎల్లప్పుడు గొప్పగా ప్రెంపుదమయ్యే మానవ నుడి

naturally resists the impulse to sort it into neat buckets.

పుట్టసరితోనే దానిని చక్కటి అరుగులలో అమర్చాలనే కేరింతను అడ్డగిస్తుంది.

Oftentimes, forms of speech exist on a kind of linguistic continuum

మాటిమాటికీ, వేవేఱు రూపాలతో ఎన్నో భాషణలు, ఒక రకమైన భాషవర్ణంపై

where they overlap with others,

అంత తేట పరచనిది కాకున్నా

and the differences between them are gradual—

నెమ్మనెమ్మదైన తేడాలతో

not clear cut.

ఒకటికొకటి అల్లుకొనుండగలవు.

And that’s the confounding beauty of the dynamic, diverse,

మరీ అదే చిత్రవిచిత్ర, చమక్కు, చుర్రుక్కుమనే

and dazzling universe of human communication.

మనుషుల వెలిబుచ్చే ప్రపంచ తికమకైన అందం కదా.