How sugar affects the brain - Nicole Avena

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma

Picture warm, gooey cookies,

နွေးထွေး၊ စေးကပ်တဲ့ ကွတ်ကီးတွေ၊

crunchy candies, velvety cakes,

ကြွတ်ဆတ်တဲ့ သကြားလုံးတွေ၊ ချောမွတ်နေတဲ့ ကိတ်တွေ၊

waffle cones piled high with ice cream.

ရေခဲမုန့် ပုံထားတဲ့ ဝေဖာကတော့တွေကို ပုံဖော်ကြည့်ပါ။

Is your mouth watering?

သွားရည်ယိုစရာဖြစ်နေလား။

Are you craving dessert?

အချိုပွဲကို တောင့်တနေလား။

Why?

ဘာကြောင့်လဲ။

What happens in the brain that makes sugary foods so hard to resist?

ချိုတဲ့ အစာတွေကို တွန်းလှန်ဖို့ ခက်ခဲရ လောက်အောင် ဦးနှောက်မှာ ဘာဖြစ်နေတာလဲ။

Sugar is a general term used to describe a class of molecules

သကြားက ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ဆိုတဲ့ မော်လီကျူးအမျိုးအစားကို ဖော်ပြဖို့သုံးတဲ့

called carbohydrates,

ယေဘုယျ စကားရပ်ဖြစ်ပြီး

and it's found in a wide variety of food and drink.

ဒါကို စားစရာနဲ့ သောက်စရာ အမျိုးမျိုးမှာ တွေ့ရတယ်။

Just check the labels on sweet products you buy.

သင် ဝယ်တဲ့ ချိုတဲ့ထုတ်ကုန်တွေပေါ်က တံဆိပ်တွေကို စစ်ဆေးကြည့်ပါ။

Glucose, fructose, sucrose,

Glucose, fructose၊ Scrose၊

maltose, lactose, dextrose, and starch

maltose၊ lactose၊ dextrose နဲ့ ကစီဓာတ်

are all forms of sugar.

အားလုံးဟာ သကြားပုံစံအမျိုးမျိုးပါ။

So are high-fructose corn syrup,

အလားတူက fructose မြင့်တဲ့ ပြောင်းသကာရည်၊

fruit juice, raw sugar, and honey.

သစ်သီးရည်၊ သကြားစိမ်း၊ ပျားရည်တွေပါ။

And sugar isn't just in candies and desserts,

သကြားက သကြားလုံးတွေနဲ့ အချိုပွဲတွေထဲမှာသာ မဟုတ်ဘူး။

it's also added to tomato sauce,

ခရမ်းချဉ်သီး ဆော့၊ ဒိန်ချဉ်၊

yogurt, dried fruit, flavored waters, or granola bars.

သစ်သီးခြောက်၊ ရနံ့ပါတဲ့ ရေတွေ ဒါမှမဟုတ် ဂရန်နိုလာချောင်းတွေမှာလည်း ထည့်ထားတယ်။

Since sugar is everywhere, it's important to understand

သကြားဟာ နေရာတိုင်းမှာရှိတော့၊ ဒါက ဦးနှောက်ကို သက်ရောက်ပုံကို

how it affects the brain.

နားလည်ဖို့ အရေးကြီးတယ်။

What happens when sugar hits your tongue?

သကြားက သင့်လျှာကို ထိလိုက်တဲ့အခါ ဘာဖြစ်သွားသလဲ။

And does eating a little bit of sugar make you crave more?

သကြား နည်းနည်းစားတာက သင့်ကို ပိုတောင့်တစေသလား။

You take a bite of cereal.

နှံစားစားစရာကို ကိုက်လိုက်တယ်။

The sugars it contains activate the sweet-taste receptors,

ဒီမှာ ပါဝင်တဲ့ သကြားက လျှာပေါ်က ရသာဖူးတွေရဲ့ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်တဲ့

part of the taste buds on the tongue.

အချို အာရုံခံ အင်္ဂါတွေကို လှုံ့ဆော်တယ်။

These receptors send a signal up to the brain stem,

ဒီအာရုံခံအင်္ဂါတွေက ဦးနှောက် အရင်းကို အချက်ပြမှု ပို့ပေးပြီး

and from there, it forks off into many areas of the forebrain,

အဲဒီကနေ ဦးနှောက်ရှေ့ပိုင်း နယ်ပယ်များစွာကို ဖြာထွက်တယ်၊

one of which is the cerebral cortex.

ဒါတွေထဲက တစ်ခု ဦးနှောက် အပြင်လွှာပါ။

Different sections of the cerebral cortex process different tastes:

ဦးနှောက် အပြင်လွှာရဲ့ အပိုင်းအသီးသီးက ခါး၊ငန်၊ အူမာမီနဲ့

ဒီအဖြစ်မှာတော့ ချိုတဲ့

bitter, salty, umami,

and, in our case, sweet.

အရသာအမျိုးမျိုးကို စီမံလုပ်ဆောင်တယ်။

From here, the signal activates the brain's reward system.

ဒီကနေ၊ အချက်ပြမှုက ဦးနှောက်ရဲ့ ဆုလာဘ် စနစ်ကို လှုံ့ဆော်တယ်။

This reward system is a series of electrical and chemical pathways

ဒီဆုလာဘ် စနစ်က ဦးနှောက် နယ်ပယ် အသီးသီးမှာရှိတဲ့

across several different regions of the brain.

လျှပ်စစ်နဲ့ ဓာတု လမ်းကြောင်းတွေရဲ့ အစဉ်အတန်းတစ်ခုပါ။

It's a complicated network,

ဒါက ရှုပ်ထွေးတဲ့ ကွန်ရက်တစ်ခုပေမဲ့

but it helps answer a single, subconscious question:

ဒါက “ဒါကို ထပ်လုပ်သင့်လား”ဆိုတဲ့ မသိစိတ်က မေးခွန်းတစ်ခုကို

should I do that again?

ဖြေဖို့ ကူညီပေးတယ်၊

That warm, fuzzy feeling you get when you taste Grandma's chocolate cake?

အဘွားရဲ့ ချောကလက်ကိတ်ကို မြည်းတဲ့အခါ ရလိုက်တဲ့ နွေးထွေး၊ပွရွတဲ့ ခံစားမှုလား။

That's your reward system saying,

ဒါက ဆုလာဘ်စနစ်က “အင်း၊ဟုတ်တယ်”

"Mmm, yes!"

လို့ပြောတာပါ။

And it's not just activated by food.

ဒါက အစားအစာက လှုံ့ဆော်ရုံသက်သက် မဟုတ်ဘူး။

Socializing, sexual behavior, and drugs

လူမှုဆက်ဆံရေး၊ လိင်ပိုင်းအပြုအမူနဲ့

are just a few examples of things and experiences

မူးယစ်ဆေးတွေက ဆုလာဘ်စနစ်ကို လှုံ့ဆော်တာာတွေနဲ့ အတွေ့အကြုံတွေရဲ့

that also activate the reward system.

နမူနာအနည်းငယ်ပဲရှိသေးတာပါ။

But overactivating this reward system kickstarts a series of unfortunate events:

ဒါပေမဲ့ ဒီဆုလာဘ်စနစ်ကို အလွန်လှုံ့ဆော်တာက ထိန်းချုပ်မှု ပျောက်တာ၊ သကြား တောင့်တတာ၊

loss of control, craving, and increased tolerance to sugar.

ခံနိုင်ရည်တိုးလာတာတွေဖြစ်တဲ့ ကံမကောင်းတဲ့ အဖြစ်အပျက် တသီကြီးကို စတင်စေတာပါ။

Let's get back to our bite of cereal.

နှံစားစားစရာ ကိုက်တာကို ပြန်ပြောရအောင်။

It travels down into your stomach and eventually into your gut.

ဒါက ဗိုက်ထဲကို ဆင်းသွားပြီး နောက်ဆုံး အူထဲကို ဝင်သွားတယ်။

And guess what?

မှန်းဆနိုင်လား။

There are sugar receptors here, too.

သကြား အာရုံခံအင်္ဂါ တွေလည်း ရှိနေတာပါ။

They are not taste buds, but they do send signals

ဒါတွေက ရသာဖူးတွေ မဟုတ်ပေမဲ့၊ သင်ဟာ ပြည့်နေတယ်

telling your brain that you're full

ဒါမှမဟုတ် ကိုယ်ခန္ဓာက သင်စားနေတဲ့

or that your body should produce more insulin

သကြားအပိုကို ဖြေရှင်းဖို့ အင်ဆူလင် ပိုထုတ်သင့်တယ်လို့

to deal with the extra sugar you're eating.

ဦးနှောက်ကို ပြောပြတဲ့ အချက်ပြမှုတွေ ပို့တာပါ။

The major currency of our reward system is dopamine,

ဆုလာဘ်စနစ်ရဲ့ အဓိက လက်ခံမှုက အရေးပါတဲ့ဓာတုပစ္စည်း ဒါမဟုတ်

an important chemical or neurotransmitter.

နျူရိုထရန်စမစ်တာတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ဒိုပါမင်းပါ။

There are many dopamine receptors in the forebrain,

ဦးနှောက်ရှေ့ပိုင်းမှာ ဒိုပါမင်း အာရုံခံအင်္ဂါတွေများပေမဲ့

but they're not evenly distributed.

ဒါတွေကို အညီအမျှ မဖြန့်ဝေဘူး။

Certain areas contain dense clusters of receptors,

တချို့နေရာတွေမှာ ထူထဲတဲ့ အာရုံခံအင်္ဂါ အစုတွေ ပါဝင်ပြီး

and these dopamine hot spots are a part of our reward system.

ဒီဒိုပါမင်း မြင့်တဲ့ နေရာတွေက ဆုလာဘ်စနစ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုပါ။

Drugs like alcohol, nicotine, or heroin

အရက်၊ နီကိုတင်း ဒါမဟုတ် ဘိန်းဖြုလို မူးယစ်ဆေးတွေဟာ

send dopamine into overdrive,

ဒိုပါမင်းကို အလွန်အကျွံ ပို့ပေးတယ်၊

leading some people to constantly seek that high,

လူတွေကို ဒီမူးယစ်မှု အရှိန်ကို အဆက်မပြတ်ရှာဖွေစေတာ

in other words, to be addicted.

တစ်နည်းပြောရရင် စွဲစေတာပါ။

Sugar also causes dopamine to be released, though not as violently as drugs.

မူးယစ်ဆေးတွေလောက် အပြင်းအထန် မဟုတ်ပေမဲ့၊ သကြားကလည်း ဒိုပါမင်းထုတ်လွှတ်တာ ဖြစ်စေတယ်။

And sugar is rare among dopamine-inducing foods.

ဒါ့အပြင် သကြားဟာ ဒိုပါမင်း ထုတ်ပေးတဲ့ အစာတွေထဲမှာ ရှားပါတယ်။

Broccoli, for example, has no effect,

ဥပမာ၊ ဂေါ်ဖီစိမ်းမှာ အာနိသင် မရှိဘူး၊

which probably explains

ဒါက ကလေးတွေကို ဟင်းရွက်တွေ

why it's so hard to get kids to eat their veggies.

စားခိုင်းဖို့ ဘာလို့ ဒီလောက် ခက်တာကို ရှင်းပြလောက်တယ်။

Speaking of healthy foods,

ကျန်းမာတဲ့ အစာတွေဆိုလို့၊

let's say you're hungry and decide to eat a balanced meal.

သင်ဟာ ဆာလောင်ပြီး ဟန်ချက်ညီတဲ့ အစာကို စားဖို့ ဆုံးဖြတ်တယ်ဆိုပါစို့။

You do, and dopamine levels spike in the reward system hot spots.

သင် စားတော့ ဒိုပါမင်းအဆင့်တွေဟာ ဆုလာဘ်စနစ် မြင့်တဲ့ နေရာတွေမှာ တိုးလာတယ်။

But if you eat that same dish many days in a row,

ဒါပေမဲ့ အလားတူဟင်းလျာကို ရက်ပေါင်းများစွာ ဆက်တိုက်စားရင်၊

dopamine levels will spike less and less, eventually leveling out.

ဒိုပါမင်း အဆင့် တက်လာတာ ပိုနည်းလာပြီး နောက်ဆုံးမှာ တန်းသွားမှာပါ။

That's because when it comes to food,

ဘာလို့လဲဆိုတော့ အစာနဲ့ ပတ်သက်လာရင်

the brain evolved to pay special attention to new or different tastes.

ဦးနှောက်က အသစ် ဒါမှမဟုတ် မတူတဲ့အရသာတွေကို အထူးအာရုံစိုက်ဖို့ ဆင့်ကဲဖြစ်ပေါ်လာလို့ပါ။

Why?

ဘာကြောင့်လဲ။

Two reasons:

အကြောင်းရင်းနှစ်ခုက

first, to detect food that's gone bad.

ပထမ၊ မကောင်းတော့တဲ့ အစာတွေကို ဖော်ထုတ်ဖို့ပါ။

And second, because the more variety we have in our diet,

ဒုတိယက၊ စားတဲ့ အစာမှာ ပိုမျိုးစုံလေ၊

the more likely we are to get all the nutrients we need.

လိုအပ်တဲ့ အာဟာရဓာတ်အားလုံးကို ပိုရရှိနိုင်တာကြောင့်ပါ။

To keep that variety up,

ဒီစုံလင်မှုကို ထိန်းထားဖို့

we need to be able to recognize a new food,

အစားအစာသစ်ကို အသိအမှတ်ပြုနိုင်ဖို့လိုပြီး၊

and more importantly, we need to want to keep eating new foods.

ပိုအရေးကြီးတာက အစားအစာ အသစ်တွေကို ဆက်စားချင်စိတ်ရှိဖို့လိုတာပါ။

And that's why the dopamine levels off when a food becomes boring.

ဒါကြောင့် အစာတစ်ခုက ငြီးငွေ့စရာ ဖြစ်လာတဲ့အခါ ဒိုပါမင်းက တန်းသွားတာပါ။

Now, back to that meal.

ကဲ ဒီစားပွဲဆီ ပြန်သွားပါ။

What happens if in place of the healthy, balanced dish,

ကျန်းမာပြီး ဟန်ချက်ညီတဲ့ ဟင်းလျာနေရာမှာ သကြား ကြွယ်ဝတဲ့

you eat sugar-rich food instead?

အစားအစာကို စားရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

If you rarely eat sugar or don't eat much at a time,

သကြားကို မစားသလောက် ဒါမှမဟုတ် တစ်ခါတစ်လေ သိပ်မစားရင်၊

the effect is similar to that of the balanced meal.

အကျိုးဆက်က ဟန်ချက်ညီတဲ့ အစားအစာနဲ့ အလားတူပါ။

But if you eat too much, the dopamine response does not level out.

ဒါပေမဲ့ အလွန်အကျွံ စားရင်တော့၊ ဒိုပါမင်းရဲ့တုံ့ပြန်မှုက တန်းမသွားဘူး။

In other words, eating lots of sugar will continue to feel rewarding.

တစ်နည်းပြောရရင်၊ သကြားအများကြီး စားသုံးတာက စိတ်ကျေနပ်စရာဆက်ဖြစ်နေတုန်းပါ။

In this way, sugar behaves a little bit like a drug.

ဒီနည်းနဲ့ သကြားဟာ မူးယစ်ဆေးတစ်ခုလို နည်းနည်း ပြုမူတတ်တယ်။

It's one reason people seem to be hooked on sugary foods.

ဒါက ချိုတဲ့ အစာတွေကို လူတွေ စွဲနေပုံရတဲ့ အကြောင်းရင်းတစ်ခုပါ။

So, think back to all those different kinds of sugar.

ဒီတော့ ဒီသကြားမျိုးစုံကို ပြန်တွေးကြည့်ပါ။

Each one is unique, but every time any sugar is consumed,

တစ်မျိုးစီက ထူးခြားပေမဲ့၊ ဘယ်သကြားမဆို စားသုံးတဲ့အခါတိုင်း၊

it kickstarts a domino effect in the brain that sparks a rewarding feeling.

ဦးနှောက်မှာ စိတ်ကျေနပ်တဲ့ ခံစားချက်တစ်ခု ဖြစ်စေတဲ့ ဒိုမီနို သက်ရောက်မှုကို စပေးတယ်။

Too much, too often, and things can go into overdrive.

အလွန်အမင်း၊ မကြာခဏ အရာတွေက အပူတပြင်းဖြစ်စေနိုင်တယ်။

So, yes, overconsumption of sugar can have addictive effects on the brain,

ဒီတော့၊ သကြား အလွန်အကျွံသုံးတာက ဦးနှောက် အပေါ် စွဲစေတဲ့ သက်ရောက်မှုတွေရှိနိုင်ပေမဲ့

but a wedge of cake once in a while won't hurt you.

တစ်ခါတစ်လေ ကိတ်မုန့်တစ်စိတ်က သင့်ကို မထိခိုက်စေပါဘူး။