It's not fair having 12 pairs of legs | Aimee Mullins

Aimee Mullins và 12 cặp chân

Translator: Lê Quang Minh Reviewer: LD .

I was speaking to a group of about 300 kids,

Tôi đã từng nói chuyện với một nhóm 300 thiếu nhi,

ages six to eight, at a children's museum,

tuổi từ 6 tới 8 ở một bảo tàng thiếu nhi

and I brought with me a bag full of legs,

và tôi đã mang tới đó một chiếc túi có rất nhiều chân giả,

similar to the kinds of things you see up here,

tương tự như những cái bạn thấy ở đây,

and had them laid out on a table for the kids.

và đặt chúng trên một cái bàn cho bọn trẻ.

And, from my experience, you know, kids are naturally curious

Và từ kinh nghiệm của mình, tôi nhận thấy rằng bọn trẻ bẩm sinh đã rất tò mò

about what they don't know, or don't understand,

về những gì chúng không biết hoặc chưa hiểu,

or is foreign to them.

hoặc những gì lạ lẫm với chúng.

They only learn to be frightened of those differences

Chúng chỉ học được sự sợ hãi trước những khác biệt

when an adult influences them to behave that way,

khi một người lớn bắt ép chúng phải như vậy,

and maybe censors that natural curiosity,

và đôi khi cảm nhận thấy bản tính tò mò,

or you know, reins in the question-asking

là họ liền kiểm soát việc đặt câu hỏi của bọn trẻ

in the hopes of them being polite little kids.

với mong muốn chúng là những đứa trẻ ngoan ngoãn lịch sự.

So I just pictured a first grade teacher out in the lobby

Vậy nên tôi đã treo bức tranh về 1 giáo viên cấp I ngoài hành lang

with these unruly kids, saying, "Now, whatever you do,

và với những đứa ngỗ ngịch,tôi nói "Bây giờ, bất cứ điều gì các em làm,

don't stare at her legs."

đừng nhìn vào chân của cô ấy."

But, of course, that's the point.

Nhưng, tất nhiên, đó là điểm đáng nói.

That's why I was there, I wanted to invite them to look and explore.

Đó là lý do vì sao tôi có mặt ở đó, Tôi muốn họ quan sát và khám phá.

So I made a deal with the adults

Nên tôi đã có một thỏa thuận nhỏ với các vị phụ huynh

that the kids could come in without any adults for two minutes

rằng những đứa trẻ có thể bước vào mà ko có người lớn áp tải, trong vòng 2 phút,

on their own.

một mình chúng mà thôi.

The doors open, the kids descend on this table of legs,

Cánh cửa mở ra, bọn trẻ bước tới cái bàn

and they are poking and prodding, and they're wiggling toes,

và chúng chọc, đẩy, rồi lắc lắc các ngón chân,

and they're trying to put their full weight on the sprinting leg

rồi cố dồn hết sức nặng cơ thể lên một cái chân chạy nước rút

to see what happens with that.

để xem điều gì xảy ra.

And I said, "Kids, really quickly --

Và tôi nói, "Các em, rất nhanh thôi--

I woke up this morning, I decided I wanted to be able to jump over a house --

Cô thức dậy vào sáng nay, quyết định là sẽ nhảy qua một căn nhà--

nothing too big, two or three stories --

không cao lắm đâu, 2,3 tầng gì đó--

but, if you could think of any animal, any superhero, any cartoon character,

nhưng nếu có thể, các em hãy nghĩ về bất cứ một con vật, siêu anh hùng, nhân vật hoạt hình nào cũng được

anything you can dream up right now,

bất kể ai mà các em nghĩ đến lúc này

what kind of legs would you build me?"

và loại chân nào các em muốn cô sử dụng? "

And immediately a voice shouted, "Kangaroo!"

Và ngay lập tức, một giọng nói vang lên " Kangaroo ạ!"

"No, no, no! Should be a frog!"

"Không phải! Nên là 1 con ếch chứ!"

"No. It should be Go Go Gadget!"

" Ai bảo. Nó chính là Go Go Gadget"

"No, no, no! It should be the Incredibles."

" Sai hết. Phải là Gia đình Siêu nhân mới chính xác"

And other things that I don't -- aren't familiar with.

Và rất rất nhiều thứ khác-- tôi chưa từng hay biết

And then, one eight-year-old said,

Và sau đó, một cậu bé 8 tuổi hỏi,

"Hey, why wouldn't you want to fly too?"

" Cô ơi, sao cô không muốn bay ạ? "

And the whole room, including me, was like, "Yeah."

Và cả khán phòng, gồm cả tôi nữa, đều ồ lên " Ừ nhỉ"

(Laughter)

(Tiếng cười)

And just like that, I went from being a woman

Và như vậy, tôi đã đi từ một người phụ nữ

that these kids would have been trained to see as "disabled"

để bọn trẻ được dạy và nhìn thấy là "tàn tật"

to somebody that had potential that their bodies didn't have yet.

thành một người có khả năng mà chẳng có em nào có được cả.

Somebody that might even be super-abled.

Thành ai đó có thể coi là Siêu nhân cũng chẳng sai.

Interesting.

Thú vị thật.

So some of you actually saw me at TED, 11 years ago.

Và có lẽ một số bạn ở đây đã thấy tôi ở TED, 11 năm trước,

And there's been a lot of talk about how life-changing this conference is

và có rất nhiều bàn tán xoay quanh cách thức mà cuộc hội thảo này thay đổi cuộc sống con người ta

for both speakers and attendees, and I am no exception.

đối với diễn giả và thính giả, và tôi cũng không phải là một ngoại lệ.

TED literally was the launch pad to the next decade of my life's exploration.

TED thực sự bệ phóng cho tôi khám phá cuộc đời mình trong nhiều năm tới.

At the time, the legs I presented were groundbreaking in prosthetics.

Vào thời điểm đó, những đôi chân tôi mang tới đã là những đột phá lớn trong Y học.

I had woven carbon fiber sprinting legs

Tôi đã có những đôi chân được làm từ sợi carbon

modeled after the hind leg of a cheetah,

lấy ý tưởng từ chân sau của một chú báo

which you may have seen on stage yesterday.

cặp chân mà bạn có thể đã thấy trên sân khấu ngày hôm qua

And also these very life-like, intrinsically painted silicone legs.

Và nhứng đôi chân rất sống động này, chúng được làm toàn bộ bằng silicon

So at the time, it was my opportunity to put a call out

Vậy nên ở thời điểm đó là cơ hội cho tôi để gọi một cú điện thoại

to innovators outside the traditional medical prosthetic community

cho những nhà phát minh vượt ra khỏi cộng đồng y khoa chân tay giả truyền thông

to come bring their talent to the science and to the art

để mang tài năng của họ cho ngành khoa học và nghệ thuật

of building legs.

về chế tạo những đôi chân giả.

So that we can stop compartmentalizing form, function and aesthetic,

Vậy nên chúng ta có thể dừng việc phân chia hình thái, chức năng và giá trị thẩm mỹ,

and assigning them different values.

và cho những đôi chân này những giá trị hoàn toàn khác.

Well, lucky for me, a lot of people answered that call.

Và, thật may mắn làm sao, rất nhiều người trả lời cuộc gọi đó.

And the journey started, funny enough, with a TED conference attendee --

Và chuyến hành trình bắt đầu, với một thính giả của buổi hội thảo hôm đó--

Chee Pearlman, who hopefully is in the audience somewhere today.

Chee Pearlman, người có thể đang ngồi đâu đó ngày hôm nay.

She was the editor then of a magazine called ID,

Cô ấy sau này là biên tập viên của một tạp chí tên là ID,

and she gave me a cover story.

và cô ấy cho tôi lên trang bìa tạp chí này.

This started an incredible journey.

Đây là sự khởi đầu cho một hành trình không tưởng.

Curious encounters were happening to me at the time;

Những sự gặp gỡ thú vị xảy ra với tôi vào lúc đó;

I'd been accepting numerous invitations to speak

Tôi cũng đã chấp nhận một số lời mời diễn thuyết,

on the design of the cheetah legs around the world.

về thiết kế của đôi chân giả khắp nơi trên thế giới.

And people would come up to me after the conference, after my talk,

Mọi người đến bên tôi sau cuộc hội thảo, sau cuộc nói chuyện của tôi,

men and women.

đàn ông và phụ nữ.

And the conversation would go something like this,

Và cuộc chuyện trò diễn tiến kiểu như,

"You know Aimee, you're very attractive.

"Chị biết không Aimee, chị thực sự rất hấp dẫn đấy

You don't look disabled."

Chị trông thật khỏe mạnh làm sao"

(Laughter)

(Tiếng cười)

I thought, "Well, that's amazing,

Tôi nghĩ" Chà, thật kì lạ,

because I don't feel disabled."

vì tôi cảm thấy mình không hề khuyết tật".

And it really opened my eyes to this conversation

Và nó thực sự định hướng tôi tới cuộc nói chuyện hôm nay,

that could be explored, about beauty.

để có thể hiểu hơn, về cái đẹp.

What does a beautiful woman have to look like?

Một người phụ nữ xinh đẹp trông phải thế nào?

What is a sexy body?

Một cơ thể hấp dẫn phải ra sao?

And interestingly, from an identity standpoint,

Và cũng thú vị không kém, từ quan điểm nhân dạng học

what does it mean to have a disability?

"khuyết tật" có thể định nghĩa là gì?

I mean, people -- Pamela Anderson has more prosthetic in her body than I do.

Ý tôi là, mọi người-- Pamela Anderson còn có nhiều vết tích thẩm mỹ hơn cả tôi.

Nobody calls her disabled.

Chẳng ai gọi cô ta là khiếm khuyết cả.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So this magazine, through the hands of graphic designer Peter Saville,

Vậy nên tờ tạp chí này, với sự trợ giúp về đồ họa của Peter Saville

went to fashion designer Alexander McQueen, and photographer Nick Knight,

cho đến nhà thiết kế thời trang Alexander McQueen và nhiếp ảnh gia Nick Knight,

who were also interested in exploring that conversation.

là những người rất hứng thú khi khám cuộc trò chuyện này.

So, three months after TED I found myself on a plane

Vậy nên 3 tháng sau đã có mặt trên máy bay

to London, doing my first fashion shoot,

bay tới London cho buổi chụp hình đầu tiên của mình.

which resulted in this cover --

kết quả là như các bạn thấy đây--

"Fashion-able"?

Hợp thời trang đấy chứ?

Three months after that, I did my first runway show for Alexander McQueen

3 tháng sau đó, tôi tham gia show trình diễn cho Alexander McQueen

on a pair of hand-carved wooden legs made from solid ash.

trên đôi chân giả làm thủ công từ gỗ của cây tần bì

Nobody knew -- everyone thought they were wooden boots.

Chẳng ai biết rằng--vì mọi người đều nghĩ đó là một cặp bốt bằng gỗ

Actually, I have them on stage with me:

Tôi vẫn có cặp chân này trên sân khấu hôm nay với tôi:

grapevines, magnolias -- truly stunning.

Nho, mộc lan, thực sự rất ấn tượng.

Poetry matters.

Chỉ là vấn đề về thẩm mỹ mà thôi.

Poetry is what elevates the banal and neglected object

Thẩm mỹ nâng tầm những vật bình thường và bị bỏ quên

to a realm of art.

đến một chân trời nghệ thuật.

It can transform the thing that might have made people fearful

Nó có thể biến vật từ thứ khiến con người ta sợ hãi

into something that invites them to look,

thành thứ thu hút mọi ánh nhìn,

and look a little longer,

và còn quan sát lâu hơn nữa,

and maybe even understand.

và thậm chỉ để hiểu ra điều gì đó.

I learned this firsthand with my next adventure.

Tôi học được điều này lần đầu tiên sau hành trình tiếp theo của tôi.

The artist Matthew Barney, in his film opus called the "The Cremaster Cycle."

Nghệ sĩ Matthew Barney, trong bộ phim của ông với tên gọi "The Cremaster Cycle."

This is where it really hit home for me --

Nó thực sự có tác động lớn đến tôi--

that my legs could be wearable sculpture.

rằng đôi chân của tôi có thể là một công trình điêu khắc.

And even at this point, I started to move away from the need to replicate human-ness

Và từ lúc đó, tôi bắt đầu chuyển nhu cầu để trông giống người bình thường

as the only aesthetic ideal.

mà chỉ có chân giả là thứ lý tưởng duy nhất.

So we made what people lovingly referred to as glass legs

Vậy nên chúng tôi tạo ra những cặp chân mà mọi người gọi là chân thủy tinh

even though they're actually optically clear polyurethane,

trong khi thực ra chúng toàn bộ là polyurethane trong suốt.

a.k.a. bowling ball material.

hay là vật liệu làm viên bi bowling.

Heavy!

Nặng lắm!

Then we made these legs that are cast in soil

Rồi chúng tôi chế tạo những cặp chân đúc từ cát

with a potato root system growing in them, and beetroots out the top,

với một bộ rễ khoai tây mọc ở trong, và củ cải đường mọc ở ngoài,

and a very lovely brass toe.

và những ngón chân dễ thương màu đồng thau.

That's a good close-up of that one.

Đây là hình cận cảnh của đôi chân đó.

Then another character was a half-woman, half-cheetah --

Rồi sau đó là những nhân vật khác như cô gái nửa người nửa báo--

a little homage to my life as an athlete.

một chút gợi nhớ lại quãng thời gian là vận động viên của tôi.

14 hours of prosthetic make-up

14 giờ trang điểm

to get into a creature that had articulated paws,

để tạo ra mọt sinh vật có móng vuốt nhân tạo

claws and a tail that whipped around,

móng và đuôi ve vẩy,

like a gecko.

y chang con tắc kè vậy.

(Laughter)

(TIếng cười)

And then another pair of legs we collaborated on were these --

Rồi những đôi chân khác chúng tôi kết hợp...

look like jellyfish legs,

trông như xúc tu của loài sứa vậy.

also polyurethane.

Vẫn làm từ polyurethane.

And the only purpose that these legs can serve,

Và mục đích duy nhất những đôi chân này có,

outside the context of the film,

ngoài bối cảnh trong phim ra,

is to provoke the senses and ignite the imagination.

là để kích thích giác quan và thúc đẩy trí tưởng tượng,

So whimsy matters.

Một vấn đề thật kì lạ.

Today, I have over a dozen pair of prosthetic legs

Ngày hôm nay, tôi có hàng tá những đôi chân giả ở đây

that various people have made for me,

mà nhiều người khác nhau làm tặng tôi,

and with them I have different negotiations of the terrain under my feet,

và tôi linh động khi chọn loại địa hình phù hợp để gắn chúng.

and I can change my height --

Tôi có thể thay đổi chiều cao--

I have a variable of five different heights.

Tôi có hẳn 5 mức chiều cao khác nhau nhé.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Today, I'm 6'1".

Hôm nay, tôi cao 6 feet 1.

And I had these legs made a little over a year ago

Tôi có đôi chân này hơn 1 năm rồi

at Dorset Orthopedic in England

ở vùng Dorset Orthopaedic thuộc nước Anh

and when I brought them home to Manhattan,

và khi tôi mang chúng tới Manhattan,

my first night out on the town, I went to a very fancy party.

trong buổi tối đầu tiên ở thị trấn, tôi tham gia 1 bữa tiệc rất thú vị.

And a girl was there who has known me for years

Một cô gái ở đó biết tôi đã lâu

at my normal 5'8".

là tôi chỉ cao 5 feet 8.

Her mouth dropped open when she saw me,

Miệng cô ấy há hốc khi thấy tôi,

and she went, "But you're so tall!"

và cô nói " Sao cậu cao vầy "

And I said, "I know. Isn't it fun?"

Và tôi đáp lại "Mình biết. Hay không? "

I mean, it's a little bit like wearing stilts on stilts,

Tôi biết nó giống kiểu đi nhiều cái cà kheo chồng lên nhau vậy,

but I have an entirely new relationship to door jams

nhưng tôi lại có sự tiếp xúc khác với cái cửa ra vào

that I never expected I would ever have.

mà tôi chưa từng nghĩ tôi có thể có.

And I was having fun with it.

Và tôi đang rất vui với nó.

And she looked at me,

Cô gái ấy nhìn tôi,

and she said, "But, Aimee, that's not fair."

và nói tiếp "Nhưng Aimee, thật là không công bằng chút nào"

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

And the incredible thing was she really meant it.

Và điều thú vị là cô ấy thực sự nghĩ như vậy.

It's not fair that you can change your height,

Thật là bất công khi bạn có thể thay đổi chiều cao của mình,

as you want it.

nếu bạn muốn thế.

And that's when I knew --

Và khi tôi biết--

that's when I knew that the conversation with society

và khi tôi biết rằng những cuộc trò chuyện với mọi người

has changed profoundly

đã thay đổi thực sự lớn lao làm sao.

in this last decade.

trong thập niên cuối cùng này.

It is no longer a conversation about overcoming deficiency.

Đây không phải là một cuộc trò chuyện về việc vượt qua sự khiếm khuyết bản thân

It's a conversation about augmentation.

Đây là một cuộc trò chuyện về giá trị tăng lên của bản thân.

It's a conversation about potential.

Đây là về tiềm năng mà bạn sở hữu.

A prosthetic limb doesn't represent the need to replace loss anymore.

Một cái chân hay tay giả không hề có nghĩa là bạn cần thay thế những gì đã mất nữa.

It can stand as a symbol that the wearer

Nó thực sự mang ý nghĩa của người mang nó.

has the power to create whatever it is that they want to create

mang sức mạnh để tạo ra tất cả những gì họ muốn

in that space.

trong khoảng không gian này.

So people that society once considered to be disabled

Vậy thì những người đã từng bị xã hội coi là "tàn tật"

can now become the architects of their own identities

bây giờ có thể trở thành kiến trúc sư của chính bản thân họ

and indeed continue to change those identities

và thực sự có thể tiếp tục thay đổi bản thân thêm nữa

by designing their bodies

bằng việc thiết kế cơ thể mình

from a place of empowerment.

từ một vị trí được trao họ trao cho sức mạnh.

And what is exciting to me so much right now

Và điều thực sự thú vị với tôi vào lúc này

is that by combining cutting-edge technology --

là bằng việc kết hợp các công nghệ tân tiến--

robotics, bionics --

robot, sinh học--

with the age-old poetry,

với một vốn thẩm mỹ lâu đời,

we are moving closer to understanding our collective humanity.

chúng ta đang tiến gần hơn để hiểu cộng đồng của mình.

I think that if we want to discover the full potential

Tôi nghĩ rằng nếu bạn muốn khám phá tiềm năng tối đa

in our humanity,

trong xã hội của mình

we need to celebrate those heartbreaking strengths

chúng ta cần phải liên kết những sức mạnh lớn lao

and those glorious disabilities that we all have.

và những khiếm khuyết mà chúng ta đều có.

I think of Shakespeare's Shylock:

Tôi đang nghĩ đến tác phẩm Shylock của Shakespeare:

"If you prick us, do we not bleed,

" Nếu bạn châm chọc tôi, tôi sẽ đau đớn

and if you tickle us, do we not laugh?"

và nếu bạn chọc lét tôi, tôi sẽ cười chứ? "

It is our humanity,

Đấy là cộng đồng của chúng ta

and all the potential within it,

với tất cả tiềm năng sẵn có trong đó,

that makes us beautiful.

nó khiến chúng ta đẹp đẽ hơn.

Thank you.

Cảm ơn các bạn

(Applause)

(Vỗ tay)