It's not fair having 12 pairs of legs | Aimee Mullins

Tłumaczenie: Krystian Aparta Korekta: Joanna Pietrulewicz

I was speaking to a group of about 300 kids,

Miałam kiedyś udzielić wykładu grupie 300 dzieci,

ages six to eight, at a children's museum,

w wieku 6-8 lat.

and I brought with me a bag full of legs,

Przyniosłam worek nóg,

similar to the kinds of things you see up here,

takich jak te za mną.

and had them laid out on a table for the kids.

Dzieci mogły je sobie pooglądać.

And, from my experience, you know, kids are naturally curious

Z doświadczenia wiem, że dzieci mają wrodzoną ciekawość

about what they don't know, or don't understand,

tego, co dla nich nieznane,

or is foreign to them.

niezrozumiałe, czy obce.

They only learn to be frightened of those differences

Odmienności boją się dopiero,

when an adult influences them to behave that way,

kiedy nauczą ich tego dorośli,

and maybe censors that natural curiosity,

poskromią naturalną ciekawość,

or you know, reins in the question-asking

powstrzymają pytania,

in the hopes of them being polite little kids.

żeby wychować "grzeczne dzieci".

So I just pictured a first grade teacher out in the lobby

Wyobrażałam sobie, jak nauczyciel

with these unruly kids, saying, "Now, whatever you do,

szepcze do nich na korytarzu:

don't stare at her legs."

"Tylko nie gapcie się jej na nogi!"

But, of course, that's the point.

Ale w moim wykładzie chodziło o to,

That's why I was there, I wanted to invite them to look and explore.

żeby dzieci mogły same zbadać sprawę.

So I made a deal with the adults

Dlatego poprosiłam dorosłych,

that the kids could come in without any adults for two minutes

żeby na dwie minuty pozwolili dzieciom

on their own.

pobyć ze mną sam na sam.

The doors open, the kids descend on this table of legs,

Dzieciaki podbiegły do stołu z nogami,

and they are poking and prodding, and they're wiggling toes,

dotykały, poruszały palcami u stóp,

and they're trying to put their full weight on the sprinting leg

sprawdzały, czy noga biegowa ich utrzyma.

to see what happens with that.

Eksperymentowały.

And I said, "Kids, really quickly --

A ja zapytałam:

I woke up this morning, I decided I wanted to be able to jump over a house --

"Słuchajcie, mam ochotę przeskoczyć dom.

nothing too big, two or three stories --

Nie za wysoki, dwa - trzy piętra.

but, if you could think of any animal, any superhero, any cartoon character,

Podpowiedzcie mi jakieś zwierzę, superbohatera,

anything you can dream up right now,

postać z bajki, cokolwiek chcecie -

what kind of legs would you build me?"

jakie nogi byście mi zbudowali?"

And immediately a voice shouted, "Kangaroo!"

I ktoś krzyknął: "Kangura!"

"No, no, no! Should be a frog!"

"Nie, lepiej żaby!"

"No. It should be Go Go Gadget!"

"Nie, Inspektora Gadżeta!"

"No, no, no! It should be the Incredibles."

"Nie, z Iniemamocnych!"

And other things that I don't -- aren't familiar with.

Było wiele innych pomysłów.

And then, one eight-year-old said,

W końcu pewien ośmiolatek zapytał:

"Hey, why wouldn't you want to fly too?"

"A czemu nie chciałaby pani też umieć latać?"

And the whole room, including me, was like, "Yeah."

I wszyscy, włącznie ze mną, krzyknęli "JASNE!"

(Laughter)

(Śmiech)

And just like that, I went from being a woman

I tak przeistoczyłam się z kobiety,

that these kids would have been trained to see as "disabled"

którą dzieci nauczono by postrzegać jako niepełnosprawną,

to somebody that had potential that their bodies didn't have yet.

w osobę z potencjałem, którego jeszcze brakowało ich ciałom.

Somebody that might even be super-abled.

Może nawet kogoś nad-sprawnego.

Interesting.

Ciekawe.

So some of you actually saw me at TED, 11 years ago.

Niektórzy widzieli mój wykład na konferencji TED,

And there's been a lot of talk about how life-changing this conference is

którego udzieliłam jedenaście lat temu.

for both speakers and attendees, and I am no exception.

TED odmienia życie wielu uczestników, ja nie jestem tu wyjątkiem.

TED literally was the launch pad to the next decade of my life's exploration.

TED uruchomiło następną dekadę moich życiowych poszukiwań.

At the time, the legs I presented were groundbreaking in prosthetics.

Nogi, które pokazywałam, były przełomem w dziedzinie protetyki.

I had woven carbon fiber sprinting legs

Nogi biegowe z włókna węglowego,

modeled after the hind leg of a cheetah,

stworzone na wzór nogi geparda,

which you may have seen on stage yesterday.

które mogliście oglądać wczoraj na scenie,

And also these very life-like, intrinsically painted silicone legs.

a także bardzo realistyczne nogi silikonowe.

So at the time, it was my opportunity to put a call out

W swoim wystąpieniu chciałam dotrzeć do innowatorów

to innovators outside the traditional medical prosthetic community

działających poza sektorem protez medycznych,

to come bring their talent to the science and to the art

zachęcić, by wykorzystali swój talent i wiedzę naukową

of building legs.

w sztuce tworzenia nóg.

So that we can stop compartmentalizing form, function and aesthetic,

Chciałam zakończyć podziały między formą, funkcją i estetyką

and assigning them different values.

i różne ich wartościowanie.

Well, lucky for me, a lot of people answered that call.

Miałam szczęście - mój apel dotarł do wielu.

And the journey started, funny enough, with a TED conference attendee --

Moja podróż zaczęła się dzięki uczestniczce konferencji TED,

Chee Pearlman, who hopefully is in the audience somewhere today.

Chee Perlman, która może jest tu dzisiaj z nami.

She was the editor then of a magazine called ID,

Była redaktorem czasopisma "ID"...

and she gave me a cover story.

i poświęciła mi obszerny artykuł.

This started an incredible journey.

Był to początek niezwykłej podróży.

Curious encounters were happening to me at the time;

Wielu ciekawych spotkań.

I'd been accepting numerous invitations to speak

Udzielałam wielu wykładów

on the design of the cheetah legs around the world.

na temat biegowych nóg "gepardzich".

And people would come up to me after the conference, after my talk,

Ludzie podchodzili do mnie po prezentacji,

men and women.

mężczyźni i kobiety...

And the conversation would go something like this,

A rozmowa brzmiała mniej więcej tak:

"You know Aimee, you're very attractive.

"Wiesz co, Aimee, jesteś taka ładna.

You don't look disabled."

Nie wyglądasz na inwalidkę."

(Laughter)

(Śmiech)

I thought, "Well, that's amazing,

Myślałam wtedy "A to ciekawe,

because I don't feel disabled."

bo nie czuję się niepełnosprawna."

And it really opened my eyes to this conversation

I to otworzyło mi oczy na potrzebę dialogu

that could be explored, about beauty.

na temat piękna.

What does a beautiful woman have to look like?

Jak ma wyglądać piękna kobieta?

What is a sexy body?

Jakie ciało jest pociągające?

And interestingly, from an identity standpoint,

I co w kontekście tożsamości

what does it mean to have a disability?

oznacza "być niepełnosprawnym"?

I mean, people -- Pamela Anderson has more prosthetic in her body than I do.

Taka Pamela Anderson ma więcej protez w ciele, niż ja.

Nobody calls her disabled.

A nikt nie nazywa jej niepełnosprawną.

(Laughter)

(Śmiech)

So this magazine, through the hands of graphic designer Peter Saville,

Czasopismo, dzięki grafikowi i projektantowi, Peterowi Saville'mu,

went to fashion designer Alexander McQueen, and photographer Nick Knight,

trafiło do projektanta mody, Alexandra McQueena i do fotografa, Nicka Knighta.

who were also interested in exploring that conversation.

Obydwu zainteresował ten dialog.

So, three months after TED I found myself on a plane

Trzy miesiące po konferencji TED,

to London, doing my first fashion shoot,

wzięłam udział w pierwszej sesji fotograficznej, w Londynie.

which resulted in this cover --

Oto efekt.

"Fashion-able"?

"Sprawna modelka"

Three months after that, I did my first runway show for Alexander McQueen

Trzy miesiące później był pierwszy pokaz mody

on a pair of hand-carved wooden legs made from solid ash.

dla Alexandra McQueena, w ręcznie rzeźbionych nogach z jesionu.

Nobody knew -- everyone thought they were wooden boots.

Nikt nie zauważył - myśleli, że to drewniane kozaczki.

Actually, I have them on stage with me:

Mam je tutaj.

grapevines, magnolias -- truly stunning.

Winorośl, magnolie - piękne.

Poetry matters.

Poezja się liczy.

Poetry is what elevates the banal and neglected object

Poezja przeistacza obiekt banalny i zaniedbany...

to a realm of art.

w sztukę.

It can transform the thing that might have made people fearful

Ma zdolność przemiany czegoś, co powodowało strach,

into something that invites them to look,

w coś, czemu człowiek chce się przyglądnąć,

and look a little longer,

przyjrzeć dokładniej,

and maybe even understand.

a może nawet pojąć.

I learned this firsthand with my next adventure.

Uświadomiła mi to moja następna przygoda.

The artist Matthew Barney, in his film opus called the "The Cremaster Cycle."

Był to film Matthew Barneya, zatytułowany "The Cremaster Cycle".

This is where it really hit home for me --

Wtedy nareszcie to do mnie dotarło -

that my legs could be wearable sculpture.

moje nogi mogą być rzeźbą.

And even at this point, I started to move away from the need to replicate human-ness

Już wtedy zaczęłam dystansować się od potrzeby odtworzenia człowieczeństwa

as the only aesthetic ideal.

jako jedynego ideału estetycznego.

So we made what people lovingly referred to as glass legs

Stworzyliśmy więc nogi, które niektórzy zwą szklanymi,

even though they're actually optically clear polyurethane,

jednak ten materiał to przejrzysty poliuretan.

a.k.a. bowling ball material.

Jak w kulach do kręgli.

Heavy!

Ciężkie!

Then we made these legs that are cast in soil

Potem nogi zawierające glebę,

with a potato root system growing in them, and beetroots out the top,

w których rośnie kłącze ziemniaczane, a na górze buraki...

and a very lovely brass toe.

Mają piękny palec z brązu.

That's a good close-up of that one.

Tu mamy dobre zbliżenie.

Then another character was a half-woman, half-cheetah --

Inna postać, kobieta-gepard -

a little homage to my life as an athlete.

taki hołd dla mojej kariery sportowej.

14 hours of prosthetic make-up

14 godzin charakteryzacji

to get into a creature that had articulated paws,

przemieniło mnie w stworzenie z realistycznymi łapami,

claws and a tail that whipped around,

szponami i bijącym wokół ogonem,

like a gecko.

jak u gekona.

(Laughter)

(Śmiech)

And then another pair of legs we collaborated on were these --

Oto następny wynik naszej współpracy.

look like jellyfish legs,

Jak nogi meduzy.

also polyurethane.

Także z poliuretanu.

And the only purpose that these legs can serve,

Jedyne, czemu mogą służyć te nogi,

outside the context of the film,

poza środowiskiem filmu,

is to provoke the senses and ignite the imagination.

to prowokowanie zmysłów i rozpalanie wyobraźni.

So whimsy matters.

Więc wymyślność się liczy.

Today, I have over a dozen pair of prosthetic legs

Dzisiaj mam ponad dwanaście par protez nóg,

that various people have made for me,

stworzonych przez różne osoby.

and with them I have different negotiations of the terrain under my feet,

Każda oznacza inny rodzaj negocjacji terenu pod stopami.

and I can change my height --

Mogę też zmieniać swój wzrost -

I have a variable of five different heights.

mam pięć wzrostów do wyboru.

(Laughter)

(Śmiech)

Today, I'm 6'1".

Dzisiaj mam 185,5 cm.

And I had these legs made a little over a year ago

A te nogi zrobiono dla mnie ponad rok temu

at Dorset Orthopedic in England

w angielskiej firmie Dorset Orthopaedic.

and when I brought them home to Manhattan,

Kiedy wróciłam z nimi na Manhattan,

my first night out on the town, I went to a very fancy party.

poszłam na ekskluzywne przyjęcie.

And a girl was there who has known me for years

Była tam dziewczyna, która znała mnie przez lata...

at my normal 5'8".

kiedy miałam 172,5 cm.

Her mouth dropped open when she saw me,

Opadła jej szczęka.

and she went, "But you're so tall!"

Wyrzuciła z siebie "Jakaś ty wysoka!"

And I said, "I know. Isn't it fun?"

Odpowiedziałam: "Wiem - fajnie, nie?"

I mean, it's a little bit like wearing stilts on stilts,

To trochę jak podwójne szczudła,

but I have an entirely new relationship to door jams

ale dzięki nim mam

that I never expected I would ever have.

całkowicie nowy stostunek do niskich framug.

And I was having fun with it.

I świetnie się bawię.

And she looked at me,

Koleżanka gapiła się na mnie,

and she said, "But, Aimee, that's not fair."

aż wykrztusiła: "Ale Aimee, to nie fair."

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

And the incredible thing was she really meant it.

Najciekawsze było to, że ona naprawdę tak uważała.

It's not fair that you can change your height,

To nie fair, że można zmieniać wzrost,

as you want it.

jak tylko się podoba.

And that's when I knew --

I wtedy zrozumiałam...

that's when I knew that the conversation with society

Uświadomiłam sobie, że dialog ze społeczeństwem

has changed profoundly

zmienił się głęboko

in this last decade.

w ciągu ostatniej dekady.

It is no longer a conversation about overcoming deficiency.

Nie jest to już rozmowa o przezwyciężaniu braków.

It's a conversation about augmentation.

To rozmowa o ulepszeniach.

It's a conversation about potential.

O możliwościach.

A prosthetic limb doesn't represent the need to replace loss anymore.

Proteza nie symbolizuje już potrzeby "uzupełnienia strat".

It can stand as a symbol that the wearer

Może oznaczać, że osoba, która jej używa,

has the power to create whatever it is that they want to create

posiada moc stworzenia w tym konkretnym miejscu

in that space.

czegokolwiek zapragnie.

So people that society once considered to be disabled

Osoby niegdyś uważane za niepełnosprawne,

can now become the architects of their own identities

mogą teraz stać się architektami własnej tożsamości,

and indeed continue to change those identities

i nie ustawać w przeistaczaniu jej

by designing their bodies

poprzez projektowanie swoich ciał

from a place of empowerment.

kierowane poczuciem własnej mocy.

And what is exciting to me so much right now

I najbardziej ekscytuje mnie to,

is that by combining cutting-edge technology --

że obecnie, dzięki łączeniu przełomowych technologii:

robotics, bionics --

robotyki, bioniki...

with the age-old poetry,

z odwieczną poezją,

we are moving closer to understanding our collective humanity.

jesteśmy bliżsi zrozumienia naszego wspólnego człowieczeństwa.

I think that if we want to discover the full potential

Wierzę, że jeśli mamy odkryć pełen potencjał

in our humanity,

naszego człowieczeństwa,

we need to celebrate those heartbreaking strengths

musimy uhonorować okropne siły...

and those glorious disabilities that we all have.

i wspaniałe niepełnosprawności wszystkich z nas.

I think of Shakespeare's Shylock:

Przypomina mi się Szajlok z "Kupca weneckiego":

"If you prick us, do we not bleed,

"Nie płynież z nas krew, jak nas zakłujecie?

and if you tickle us, do we not laugh?"

Nieśmiejemyż się, jak nas załaskoczecie?"

It is our humanity,

To nasze człowieczeństwo

and all the potential within it,

i cały jego potencjał

that makes us beautiful.

czynią nas pięknymi.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)