Molly Wright: How every child can thrive by five | TED

Transcriber: Ivana Korom Reviewer:

Çeviri: Miray Bas Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

[Baby cooing]

[Bebek mızıklıyor]

What if I was to tell you

Size ce-ee oynamanın

that a game of peekaboo could change the world?

dünyayı değiştirebileceğini söylesem inanır mıydınız?

Sounds impossible, right?

Kulağa imkansız geliyor değil mi?

Well, I’m here today to prove it’s not.

Ben de imkansız olmadığını kanıtlamak için bugün buradayım.

Hi, I’m Molly and I’m seven.

Merhaba, ben Molly ve 7 yaşındayım.

And this is my little friend, Ari.

Bu da benim minik arkadaşım Ari.

Say “Hi,” Ari.

“Merhaba” de Ari.

Hi.

Merhaba.

Oh, and this is my neighbor, Amarjot.

Oh, bu da komşum Amarjot.

He has to take Ari away now to get ready for our experiment.

Deneyimize hazırlanmak için Ari’yi götürmesi gerek şimdi.

But don't worry, they'll be back.

Fakat korkmayın, geri gelecekler.

My talk today is about some powerful things you grownups can do.

Bugünkü konuşmam, siz yetişkin insanların biz çocukları

that shape us as children and the adults we become.

ve olacağımız yetişkinleri etkileyen bazı özel güçleri hakkında olacak.

How do I know?

Nasıl mı biliyorum?

Because my parents and people around me did them early and often.

Çünkü ebeveynlerim ve etrafımdakiler sıkça ve erkenden yaptı bunları.

I know not all kids are as lucky.

Biliyorum tüm çocuklar benim kadar şanslı değil.

Some of my friends, some kids at my school and many around the world.

Arkadaşlarımın bazıları, okulumdaki bazı çocuklar ve tüm dünyada birçok çocuk.

And I would really like to help change that.

Ve bunu değiştirmeye bir katkım olmasını çok isterim.

Thanks to scientists,

Bilim insanları sayesinde,

we now know just how important the first five years are

ilk 5 yılın, özellikle beynimiz açısından,

for our health and development,

sağlık ve gelişim adına artık ne kadar önemli olduğunu biliyoruz.

especially our brains.

Ari started learning long before he was even born,

Ari daha doğmadan uzun süre önce henüz annesinin karnındayken,

from inside his mommy’s tummy.

öğrenmeye başlamıştı bile.

When Ari was born,

Ari doğduğunda

he was tiny and he cried all the time.

minicikti ve sürekli ağlıyordu.

He was always hungry and he pooped a lot.

Her zaman açtı ve bezini de iyi doldururdu.

[Laughter]

(Gülüşmeler)

Now he laughs and giggles and makes funny noises.

Şimdiyse gülüyor, kıkırdıyor ve komik sesler çıkartıyor.

But those are just the changes we hear and see.

Ancak bunlar sadece, farkında olduğumuz değişimler.

That’s way more going on inside.

İçerde çok daha fazla şey oluyor.

So, let’s talk more about our brains.

O yüzden, hadi biraz daha beyinlerimizden konuşalım.

The blue bag is a rough size and weight of a healthy baby’s brain at birth.

Gördüğünüz mavi çanta, sağlıklı bir yenidoğanın beyninin

yaklaşık ağırlığında ve boyutunda.

The red one is a baby’s brain after the first year.

Kırmızı olansa bir bebeğin ilk senesinden sonraki beyni.

It almost doubles in volume.

Hacim olarak neredeyse iki katına çıkıyor.

And by my age, it's almost 90 percent the volume of an adult brain.

Ve benim yaşıma kadar, hacmi yetişkin beyninin neredeyse %90′ı oluyor.

Our brains develop faster in our early years

Erken yaşlar, beyinlerimizin müthiş bir hızla geliştiği

than at any other time in our lives.

altın çağlarımız oluyor.

It can create up to one million neural connections every second.

Her saniye, bir milyon kadar sinir bağlantısı yaratabiliyor.

But we need your help.

Ancak yardımınıza ihtiyacımız var.

Our healthy development depends on these top five things,

Sağlıklı gelişimimiz 5 önemli şeye bağlı:

One, connecting; two, talking;

Birincisi, ilişki kurmak; ikincisi, konuşmak;

three, playing; four, a healthy home,

üçüncüsü, oyunlar oynamak; dördüncüsü, sağlıklı bir ev,

five; community.

beşincisiyse, topluluk.

All of this helps our brains and us reach our full potential.

Bütün bunlar beyinlerimize ve potansiyelimize ulaşmamıza yardım eder.

So what’s something you can do that can really make a difference?

Peki fark yaratmak adına sizin yapabilecekleriniz neler?

Scientists call it serve and return.

Bilim insanları buna, “hizmet et, geri dönsün” ilkesi diyor.

That’s just a grown-up way of saying connect, talk and play with us.

Bizimle konuşup, oynayıp bağ kurun demenin yetişkin dilindeki karşılığı yani.

And here’s the really big news.

İşte beklediğimiz an geldi.

Amarjot, Ari, you ready?

Amarjot, Ari hazır mısınız?

(Audio) Amajat: Ready?

(Ses) Amajat: Hazır?

Molly Wright: Copycat games build imagination and empathy.

Molly Wright: Taklit oyunları empati ve hayal gücünü destekler.

(Amarjot and Ari laughing)

(Amarjot ve Ari gülüyor)

Naming games build vocabulary and attention.

İsim koyma oyunları kelime dağarcığını ve dikkati destekler.

Amarjot: Daddy. Ari. Daddy. Ari.

Amarjot: Baba. Ari. Baba. Ari.

MW: And games like peekabo -- yep, peekaboo --

MW: Ve ce-ee gibi oyunlarsa, evet, ce-ee

actually build memory and trust.

aslen hafızayı ve güveni destekler.

Amarjot: Peekaboo!

Amarjot: Ce-ee!

MW: Each time you talk to us, play with us, make us laugh,

MW: Bizimle konuştuğunuz, oynadığınız ve bizi güldürdüğünüz her an

it not only builds and strengthens our relationships and mental health,

sadece akıl sağlığımızı ve ilişkilerimizi destekleyip güçlendirmekle kalmayıp

it actually teaches us some of the most important life skills,

aynı zamanda, arkadaş edinmekten sınava girmeye,

from making friends to taking the test,

iş sahibi olmaya ve belki de bir gün

to getting a job,

kendi ailemizi kurmamız gibi

to one day maybe even starting a family of our own.

en önemli hayat becerilerinden bazılarını öğretmiş oluyorsunuz.

Interactions early and often matter.

Erken yaşta ve sık karşılıklı etkileşim önemli bir noktadır.

Take it from me,

İşte kanlı canlı örneği,

the seven-year-old up here talking about brain science.

burada sizlerle beyin bilimi hakkında konuşan 7 yaşındaki ben.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

OK, now let’s see what happens when the connection is taken away.

Peki bu bağ koparıldığında neler oluyor görelim.

So now he’s trying to get his dad’s attention again.

Yeniden babasının ilgisini çekmeye çalışıyor.

He’s reaching out like, “That was fun, why have you stopped?”

Babasına adeta “Eğleniyordum, neden durdun?” der gibi uzanıyor.

(Ari cries)

(Ari ağlıyor)

I know it’s important for adults to use their devices sometimes,

Biliyorum yetişkinlerin bazen cihazlarını kullanmaları gerekebiliyor,

but kids are hardwired to seek out meaningful connections,

ancak çocuklar anlamlı ilişkiler kurabilmeye odaklılardır,

not receiving them causes confusion and stress.

bu yüzden bunun yokluğu kafa karışıklığına ve strese sebep olur.

OK, Amarjot, please re-engage.

Tamam, Amarjot lütfen karşılık vermeye devam et.

Amarjot: Ah, there’s Ari.

Amarjot: Aa, Ari burdaymış.

(Ari laughs)

(Ari gülüyor)

MW: Now what if our whole childhood was like that last 30 seconds?

MW: Peki ya bütün çocukluğumuz son 30 saniyedeki gibi olsaydı?

How hard it would be for a child to feel calm.

Bir çocuğun sakin hissetmesi ne kadar zor olurdu.

To feel safe.

Güvende hissetmesi.

To learn to trust anyone.

Birine güvenmeyi öğrenmesi.

And the lifelong impact that would have.

Ve bunun ömür boyu doğuracağı sonuçlar.

That makes me feel sad.

Bu beni üzüyor.

Ari only reacted the way he did and recovered so quickly

Ari, babasıyla aralarındaki bağın normalde de çok güçlü olmasından dolayı

because the connection between him and his dad is usually so strong.

böylesine bir tepki verdi ve çok çabuk toparlandı.

The positive relationships with the grown-ups in our lives

Hayatımızdaki yetişkinlerle kurduğumuz pozitif ilişkiler,

gives kids the confidence we need

biz çocuklara yeni şeyler denemek,

to try new things, to explore and be a kid.

keşfetmek ve bir çocuk olabilmemiz için gerekli öz güveni veriyor.

So please,

Bu yüzden lütfen,

try to remember the most special period for our development is

gelişimimiz için en önemli dönemin ilk beş yıl olduğunu

the first five years.

hatırlamaya çalışın.

Starting from inside mommy’s tummy.

Anne karnından başlayarak.

What’s something really impactful you can do?

Siz buna ne yaparak gerçekten katkıda bulunabilirsiniz?

Serve and return.

Çocuklar iletişim kurmak istediklerinde karşılık vererek.

And when?

Peki ne zaman?

Early and often.

Erkenden ve sıkça.

Please give it up for a Amarjot and Ari.

Amarjot ve Ari için bir alkış alalım.

(Applause)

(Alkış)

Every moment together is an opportunity

Birlikte her an, bağ kurmak,

to connect, talk and play.

konuşmak ve oyunlar oynamak için bir fırsat.

Imagine the difference we could make if everyone everywhere did this.

Buradaki herkes bunu uygulasaydı yaratabileceğimiz değişimi bir düşünün.

To us, the children,

Biz çocuklara

it’s so much more than just a game.

bu bir oyundan çok daha fazlası.

It's our future.

Bu bizim geleceğimiz.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)

See? Peekaboo really can change the world.

Gördünüz mü? Cee-ee oyunu gerçekten de dünyayı değiştirebilir.

(Applause)

(Alkış)