Molly Wright: How Every Child Can Thrive by Five | TED

Transcriber: Ivana Korom Reviewer:

Translator: Trinh Hà Reviewer: Nhị Khánh Trần

[Baby cooing]

(Em bé thì thầm)

What if I was to tell you

Mọi người có tin nếu con nói rằng

that a game of peekaboo could change the world?

trò chơi ú òa có thể thay đổi cả thế giới không?

Sounds impossible, right?

Nghe bất khả thi nhỉ?

Well, I’m here today to prove it’s not.

Và con đứng đây hôm nay để chứng minh rằng nó khả thi.

Hi, I’m Molly and I’m seven.

Xin chào, con là Molly và con bảy tuổi.

And this is my little friend, Ari.

Đây là người bạn nhỏ của con, Ari.

Say “Hi,” Ari.

Nói “Xin chào” đi, Ari.

Hi.

Xin chào.

Oh, and this is my neighbor, Amarjot.

Ồ, và đây là hàng xóm của con, Amarjot.

He has to take Ari away now to get ready for our experiment.

Chú ấy sẽ đưa Ari đi bây giờ để chuẩn bị cho thí nghiệm sau đây.

But don't worry, they'll be back.

Nhưng đừng lo, họ sẽ quay trở lại.

My talk today is about some powerful things you grownups can do.

Hôm nay con sẽ nói về vài điều lớn lao mà người lớn có thể làm

that shape us as children and the adults we become.

để định hình chúng con từ khi còn nhỏ đến khi trưởng thành.

How do I know?

Làm sao con biết được điều đó?

Because my parents and people around me did them early and often.

Bởi vì bố mẹ và những người xung quanh con đã làm điều đó từ sớm và rất thường xuyên.

Con biết không phải đứa trẻ nào cũng may mắn như thế.

I know not all kids are as lucky.

Some of my friends, some kids at my school and many around the world.

Như vài người bạn của con hay vài đứa trẻ ở trường và cả trên toàn thế giới.

And I would really like to help change that.

Và con rất muốn thay đổi điều đó.

Thanks to scientists,

Nhờ các nhà khoa học,

we now know just how important the first five years are

ta biết được rằng 5 năm đầu tiên rất quan trọng

for our health and development,

cho sức khỏe và sự phát triển của ta,

especially our brains.

đặc biệt là não bộ.

Ari started learning long before he was even born,

Ari bắt đầu học ngay cả trước khi sinh ra,

from inside his mommy’s tummy.

từ trong bụng mẹ.

When Ari was born,

Khi Ari chào đời,

he was tiny and he cried all the time.

em ấy rất nhỏ và khóc suốt.

He was always hungry and he pooped a lot.

Em ấy luôn đói bụng và đi vệ sinh rất nhiều.

[Laughter]

(Cười)

Now he laughs and giggles and makes funny noises.

Giờ thì em ấy hay cười khúc khích và tạo ra những tiếng động vui nhộn.

But those are just the changes we hear and see.

Nhưng đó chỉ là những thay đổi mà ta có thể thấy và nghe được.

That’s way more going on inside.

Còn nhiều điều để khám phá hơn ở bên trong.

So, let’s talk more about our brains.

Hãy nói về não của trẻ em.

The blue bag is a rough size and weight of a healthy baby’s brain at birth.

Chiếc túi màu lục nặng bằng não của một em bé sơ sinh khỏe mạnh.

The red one is a baby’s brain after the first year.

Còn túi màu đỏ là não của em bé sau một năm.

It almost doubles in volume.

Kích thước to gần gấp đôi.

And by my age, it's almost 90 percent the volume of an adult brain.

Và ở độ tuổi của con, nó nặng gần bằng 90% não của người trưởng thành.

Our brains develop faster in our early years

Não trẻ em phát triển vào những năm đầu

than at any other time in our lives.

nhanh hơn bất kỳ thời gian nào còn lại trong cuộc đời.

It can create up to one million neural connections every second.

Nó có thể tạo đến gần một triệu liên kết nơ-ron mỗi giây.

But we need your help.

Nhưng chúng con cần sự giúp đỡ của mọi người.

Our healthy development depends on these top five things,

Sự phát triển khỏe mạnh của trẻ em phụ thuộc vào năm yếu tố quan trọng này:

One, connecting; two, talking;

Một là kết nối, hai là giao tiếp,

three, playing; four, a healthy home,

ba là vui chơi, bốn là gia đình hạnh phúc,

five; community.

và năm là cộng đồng.

All of this helps our brains and us reach our full potential.

Tất cả những yếu tố đó giúp não bộ và trẻ em phát huy hết tiềm năng của mình.

So what’s something you can do that can really make a difference?

Vậy mọi người có thể làm gì để tạo nên sự khác biệt?

Scientists call it serve and return.

Các nhà khoa học gọi đó là “Tương tác qua lại.”

That’s just a grown-up way of saying connect, talk and play with us.

Đó chỉ là cách nói của người lớn về việc kết nối, trò chuyện và chơi với chúng con.

And here’s the really big news.

Và đây chính là điểm mấu chốt.

Amarjot, Ari, you ready?

Amarjot, Ari, mọi người sẵn sàng chưa?

(Audio) Amajat: Ready?

Sẵn sàng.

Molly Wright: Copycat games build imagination and empathy.

Trò chơi bắt chước giúp kích thích trí tưởng tượng và sự đồng cảm.

(Amarjot and Ari laughing)

(Amarjot và Ari cười)

Naming games build vocabulary and attention.

Trò chơi gọi tên giúp phát triển vốn từ vựng và thu hút sự chú ý.

Amarjot: Daddy. Ari. Daddy. Ari.

Bố. Ari. Bố. Ari.

MW: And games like peekabo -- yep, peekaboo --

Và những trò như ú òa - đúng vậy, ú òa -

actually build memory and trust.

trên thực tế có thể củng cố trí nhớ và niềm tin.

Amarjot: Peekaboo!

Ú òa!

MW: Each time you talk to us, play with us, make us laugh,

Mỗi lần người lớn trò chuyện, chơi đùa, làm chúng con cười,

it not only builds and strengthens our relationships and mental health,

họ không chỉ giúp hình thành và củng cố mối quan hệ và sức khỏe tinh thần hai bên,

it actually teaches us some of the most important life skills,

mà còn dạy cho chúng con những kỹ năng quan trọng nhất trong cuộc sống

from making friends to taking the test,

từ việc kết bạn, làm bài kiểm tra,

to getting a job,

đến kiếm việc,

to one day maybe even starting a family of our own.

hay có thể xây dựng một gia đình riêng trong tương lai.

Interactions early and often matter.

Việc tương tác sớm và thường xuyên rất quan trọng.

Take it from me,

Hãy tin con,

the seven-year-old up here talking about brain science.

một đứa trẻ bảy tuổi đang đứng đây nói về khoa học não bộ.

(Laughter)

(Cười)

OK, now let’s see what happens when the connection is taken away.

Bây giờ hãy xem điều gì xảy ra khi sự kết nối đó không còn nữa.

So now he’s trying to get his dad’s attention again.

Cậu bé đang cố gắng thu hút sự chú ý của bố một lần nữa.

He’s reaching out like, “That was fun, why have you stopped?”

Cậu bé dường như muốn nói: “Mình đang chơi vui mà, sao bố lại dừng?”

(Ari cries)

(Ari khóc)

I know it’s important for adults to use their devices sometimes,

Con biết việc sử dụng thiết bị điện tử thường xuyên rất quan trọng với người lớn,

but kids are hardwired to seek out meaningful connections,

nhưng trẻ em rất khó có thể tìm kiếm những kết nối có ý nghĩa,

not receiving them causes confusion and stress.

và việc không được tiếp nhận chúng sẽ gây ra nhầm lẫn và căng thẳng.

OK, Amarjot, please re-engage.

Được rồi, Amarjot, chú hãy chơi lại với con đi.

Amarjot: Ah, there’s Ari.

À, Ari đây rồi.

(Ari laughs)

(Ari cười)

MW: Now what if our whole childhood was like that last 30 seconds?

Vậy chuyện gì sẽ xảy ra nếu cả tuổi thơ của chúng con giống hệt 30 giây vừa rồi?

How hard it would be for a child to feel calm.

Trẻ em sẽ rất khó để cảm thấy bình tĩnh,

To feel safe.

cảm thấy an toàn,

To learn to trust anyone.

hay học được cách tin tưởng người khác.

And the lifelong impact that would have.

Và việc đó sẽ ảnh hưởng lâu dài đến cuộc sống sau này.

That makes me feel sad.

Việc đó khiến con cảm thấy rất buồn.

Ari only reacted the way he did and recovered so quickly

Ari phản ứng như vừa rồi và bình thường trở lại nhanh như vậy

because the connection between him and his dad is usually so strong.

là vì sự liên kết giữa cậu bé và bố thường rất bền chặt.

The positive relationships with the grown-ups in our lives

Mối quan hệ tích cực với người lớn trong cuộc sống chúng con

gives kids the confidence we need

tạo nên sự tự tin cần thiết

to try new things, to explore and be a kid.

để thử những cái mới, để khám phá và để trở thành một trẻ con đúng nghĩa.

So please,

Vì vậy nên xin hãy

try to remember the most special period for our development is

cố gắng ghi nhớ thời điểm quan trọng nhất trong quá trình phát triển của chúng con

the first five years.

chính là 5 năm đầu tiên.

Starting from inside mommy’s tummy.

Bắt đầu từ khi còn ở trong bụng mẹ.

What’s something really impactful you can do?

Mọi người có thể làm điều gì để thực sự tạo nên tác động?

Serve and return.

Hãy tương tác qua lại.

And when?

Và khi nào?

Early and often.

Hãy bắt đầu sớm và thường xuyên.

Please give it up for a Amarjot and Ari.

Xin hãy dành một tràng pháo tay cho Amarjot và Ari.

(Applause)

(Vỗ tay)

Every moment together is an opportunity

Từng giây phút bên nhau đều là cơ hội

to connect, talk and play.

để kết nối, trò chuyện và chơi đùa.

Imagine the difference we could make if everyone everywhere did this.

Hãy tưởng tượng sự khác biệt khi mọi người ở khắp mọi nơi đều làm như thế này.

To us, the children,

Với chúng con, với trẻ em,

it’s so much more than just a game.

đó không chỉ là một trò chơi.

It's our future.

Mà còn là tương lai của chúng con.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

See? Peekaboo really can change the world.

Mọi người thấy chưa? Trò ú òa có thể thay đổi cả thế giới đấy.

(Applause)

(Vỗ tay)