Molly Wright: How every child can thrive by five | TED

6,368,011 views ・ 2021-08-09

TED


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

00:00
Transcriber: Ivana Korom Reviewer:
0
0
7000
Translator: Trinh Hà Reviewer: Nhị Khánh Trần
00:14
[Baby cooing]
1
14796
1760
(Em bé thì thầm)
00:32
What if I was to tell you
2
32076
2720
Mọi người có tin nếu con nói rằng
00:34
that a game of peekaboo could change the world?
3
34836
4920
trò chơi ú òa có thể thay đổi cả thế giới không?
00:41
Sounds impossible, right?
4
41076
2280
Nghe bất khả thi nhỉ?
00:43
Well, I’m here today to prove it’s not.
5
43876
3880
Và con đứng đây hôm nay để chứng minh rằng nó khả thi.
00:48
Hi, I’m Molly and I’m seven.
6
48436
1680
Xin chào, con là Molly và con bảy tuổi.
00:50
And this is my little friend, Ari.
7
50156
2280
Đây là người bạn nhỏ của con, Ari.
00:52
Say “Hi,” Ari.
8
52636
1680
Nói “Xin chào” đi, Ari.
00:55
Hi.
9
55276
1320
Xin chào.
00:57
Oh, and this is my neighbor, Amarjot.
10
57116
3040
Ồ, và đây là hàng xóm của con, Amarjot.
01:00
He has to take Ari away now to get ready for our experiment.
11
60756
4280
Chú ấy sẽ đưa Ari đi bây giờ để chuẩn bị cho thí nghiệm sau đây.
01:05
But don't worry, they'll be back.
12
65156
2360
Nhưng đừng lo, họ sẽ quay trở lại.
01:08
My talk today is about some powerful things you grownups can do.
13
68916
3600
Hôm nay con sẽ nói về vài điều lớn lao mà người lớn có thể làm
01:12
that shape us as children and the adults we become.
14
72556
3200
để định hình chúng con từ khi còn nhỏ đến khi trưởng thành.
01:16
How do I know?
15
76556
1560
Làm sao con biết được điều đó?
01:18
Because my parents and people around me did them early and often.
16
78156
4160
Bởi vì bố mẹ và những người xung quanh con đã làm điều đó từ sớm và rất thường xuyên.
Con biết không phải đứa trẻ nào cũng may mắn như thế.
01:23
I know not all kids are as lucky.
17
83156
2240
01:25
Some of my friends, some kids at my school and many around the world.
18
85436
4280
Như vài người bạn của con hay vài đứa trẻ ở trường và cả trên toàn thế giới.
01:30
And I would really like to help change that.
19
90196
2720
Và con rất muốn thay đổi điều đó.
01:34
Thanks to scientists,
20
94116
1760
Nhờ các nhà khoa học,
01:35
we now know just how important the first five years are
21
95876
3360
ta biết được rằng 5 năm đầu tiên rất quan trọng
01:39
for our health and development,
22
99276
2080
cho sức khỏe và sự phát triển của ta,
01:41
especially our brains.
23
101396
1840
đặc biệt là não bộ.
01:43
Ari started learning long before he was even born,
24
103276
3120
Ari bắt đầu học ngay cả trước khi sinh ra,
01:46
from inside his mommy’s tummy.
25
106436
1880
từ trong bụng mẹ.
01:48
When Ari was born,
26
108716
1720
Khi Ari chào đời,
01:50
he was tiny and he cried all the time.
27
110476
4760
em ấy rất nhỏ và khóc suốt.
01:55
He was always hungry and he pooped a lot.
28
115356
4240
Em ấy luôn đói bụng và đi vệ sinh rất nhiều.
01:59
[Laughter]
29
119636
1800
(Cười)
02:01
Now he laughs and giggles and makes funny noises.
30
121476
3760
Giờ thì em ấy hay cười khúc khích và tạo ra những tiếng động vui nhộn.
02:05
But those are just the changes we hear and see.
31
125276
3320
Nhưng đó chỉ là những thay đổi mà ta có thể thấy và nghe được.
02:08
That’s way more going on inside.
32
128636
2960
Còn nhiều điều để khám phá hơn ở bên trong.
02:12
So, let’s talk more about our brains.
33
132316
3880
Hãy nói về não của trẻ em.
02:16
The blue bag is a rough size and weight of a healthy baby’s brain at birth.
34
136556
5520
Chiếc túi màu lục nặng bằng não của một em bé sơ sinh khỏe mạnh.
02:22
The red one is a baby’s brain after the first year.
35
142356
4520
Còn túi màu đỏ là não của em bé sau một năm.
02:26
It almost doubles in volume.
36
146916
2520
Kích thước to gần gấp đôi.
02:30
And by my age, it's almost 90 percent the volume of an adult brain.
37
150036
5800
Và ở độ tuổi của con, nó nặng gần bằng 90% não của người trưởng thành.
02:38
Our brains develop faster in our early years
38
158396
2640
Não trẻ em phát triển vào những năm đầu
02:41
than at any other time in our lives.
39
161276
3480
nhanh hơn bất kỳ thời gian nào còn lại trong cuộc đời.
02:45
It can create up to one million neural connections every second.
40
165636
5040
Nó có thể tạo đến gần một triệu liên kết nơ-ron mỗi giây.
02:51
But we need your help.
41
171476
1560
Nhưng chúng con cần sự giúp đỡ của mọi người.
02:53
Our healthy development depends on these top five things,
42
173996
4400
Sự phát triển khỏe mạnh của trẻ em phụ thuộc vào năm yếu tố quan trọng này:
02:58
One, connecting; two, talking;
43
178516
3480
Một là kết nối, hai là giao tiếp,
03:02
three, playing; four, a healthy home,
44
182036
3840
ba là vui chơi, bốn là gia đình hạnh phúc,
03:05
five; community.
45
185916
1920
và năm là cộng đồng.
03:07
All of this helps our brains and us reach our full potential.
46
187996
4240
Tất cả những yếu tố đó giúp não bộ và trẻ em phát huy hết tiềm năng của mình.
03:12
So what’s something you can do that can really make a difference?
47
192516
4440
Vậy mọi người có thể làm gì để tạo nên sự khác biệt?
03:17
Scientists call it serve and return.
48
197356
2960
Các nhà khoa học gọi đó là “Tương tác qua lại.”
03:20
That’s just a grown-up way of saying connect, talk and play with us.
49
200676
5680
Đó chỉ là cách nói của người lớn về việc kết nối, trò chuyện và chơi với chúng con.
03:26
And here’s the really big news.
50
206596
3240
Và đây chính là điểm mấu chốt.
03:29
Amarjot, Ari, you ready?
51
209876
2080
Amarjot, Ari, mọi người sẵn sàng chưa?
03:31
(Audio) Amajat: Ready?
52
211956
1480
Sẵn sàng.
03:33
Molly Wright: Copycat games build imagination and empathy.
53
213476
3560
Trò chơi bắt chước giúp kích thích trí tưởng tượng và sự đồng cảm.
03:37
(Amarjot and Ari laughing)
54
217516
3920
(Amarjot và Ari cười)
03:41
Naming games build vocabulary and attention.
55
221716
4040
Trò chơi gọi tên giúp phát triển vốn từ vựng và thu hút sự chú ý.
03:45
Amarjot: Daddy. Ari. Daddy. Ari.
56
225796
4600
Bố. Ari. Bố. Ari.
03:50
MW: And games like peekabo -- yep, peekaboo --
57
230436
2840
Và những trò như ú òa - đúng vậy, ú òa -
03:53
actually build memory and trust.
58
233316
2280
trên thực tế có thể củng cố trí nhớ và niềm tin.
03:56
Amarjot: Peekaboo!
59
236156
2400
Ú òa!
03:58
MW: Each time you talk to us, play with us, make us laugh,
60
238596
4600
Mỗi lần người lớn trò chuyện, chơi đùa, làm chúng con cười,
04:03
it not only builds and strengthens our relationships and mental health,
61
243236
5320
họ không chỉ giúp hình thành và củng cố mối quan hệ và sức khỏe tinh thần hai bên,
04:08
it actually teaches us some of the most important life skills,
62
248596
4160
mà còn dạy cho chúng con những kỹ năng quan trọng nhất trong cuộc sống
04:12
from making friends to taking the test,
63
252796
2920
từ việc kết bạn, làm bài kiểm tra,
04:15
to getting a job,
64
255756
1160
đến kiếm việc,
04:16
to one day maybe even starting a family of our own.
65
256956
3920
hay có thể xây dựng một gia đình riêng trong tương lai.
04:21
Interactions early and often matter.
66
261436
2840
Việc tương tác sớm và thường xuyên rất quan trọng.
04:24
Take it from me,
67
264316
1160
Hãy tin con,
04:25
the seven-year-old up here talking about brain science.
68
265516
3520
một đứa trẻ bảy tuổi đang đứng đây nói về khoa học não bộ.
04:29
(Laughter)
69
269076
1440
(Cười)
04:30
OK, now let’s see what happens when the connection is taken away.
70
270556
4360
Bây giờ hãy xem điều gì xảy ra khi sự kết nối đó không còn nữa.
04:37
So now he’s trying to get his dad’s attention again.
71
277756
2920
Cậu bé đang cố gắng thu hút sự chú ý của bố một lần nữa.
04:40
He’s reaching out like, “That was fun, why have you stopped?”
72
280716
3680
Cậu bé dường như muốn nói: “Mình đang chơi vui mà, sao bố lại dừng?”
04:46
(Ari cries)
73
286596
1960
(Ari khóc)
04:48
I know it’s important for adults to use their devices sometimes,
74
288596
4840
Con biết việc sử dụng thiết bị điện tử thường xuyên rất quan trọng với người lớn,
04:53
but kids are hardwired to seek out meaningful connections,
75
293476
4840
nhưng trẻ em rất khó có thể tìm kiếm những kết nối có ý nghĩa,
04:58
not receiving them causes confusion and stress.
76
298356
3720
và việc không được tiếp nhận chúng sẽ gây ra nhầm lẫn và căng thẳng.
05:02
OK, Amarjot, please re-engage.
77
302956
3120
Được rồi, Amarjot, chú hãy chơi lại với con đi.
05:06
Amarjot: Ah, there’s Ari.
78
306556
1920
À, Ari đây rồi.
05:08
(Ari laughs)
79
308676
2560
(Ari cười)
05:13
MW: Now what if our whole childhood was like that last 30 seconds?
80
313436
5920
Vậy chuyện gì sẽ xảy ra nếu cả tuổi thơ của chúng con giống hệt 30 giây vừa rồi?
05:19
How hard it would be for a child to feel calm.
81
319916
2720
Trẻ em sẽ rất khó để cảm thấy bình tĩnh,
05:23
To feel safe.
82
323676
1840
cảm thấy an toàn,
05:26
To learn to trust anyone.
83
326156
2360
hay học được cách tin tưởng người khác.
05:28
And the lifelong impact that would have.
84
328556
3000
Và việc đó sẽ ảnh hưởng lâu dài đến cuộc sống sau này.
05:32
That makes me feel sad.
85
332676
2120
Việc đó khiến con cảm thấy rất buồn.
05:38
Ari only reacted the way he did and recovered so quickly
86
338796
4960
Ari phản ứng như vừa rồi và bình thường trở lại nhanh như vậy
05:43
because the connection between him and his dad is usually so strong.
87
343796
4200
là vì sự liên kết giữa cậu bé và bố thường rất bền chặt.
05:48
The positive relationships with the grown-ups in our lives
88
348756
3080
Mối quan hệ tích cực với người lớn trong cuộc sống chúng con
05:51
gives kids the confidence we need
89
351876
2880
tạo nên sự tự tin cần thiết
05:54
to try new things, to explore and be a kid.
90
354796
6000
để thử những cái mới, để khám phá và để trở thành một trẻ con đúng nghĩa.
06:01
So please,
91
361916
2480
Vì vậy nên xin hãy
06:04
try to remember the most special period for our development is
92
364436
4680
cố gắng ghi nhớ thời điểm quan trọng nhất trong quá trình phát triển của chúng con
06:09
the first five years.
93
369156
3080
chính là 5 năm đầu tiên.
06:12
Starting from inside mommy’s tummy.
94
372396
2800
Bắt đầu từ khi còn ở trong bụng mẹ.
06:15
What’s something really impactful you can do?
95
375276
2840
Mọi người có thể làm điều gì để thực sự tạo nên tác động?
06:18
Serve and return.
96
378556
2560
Hãy tương tác qua lại.
06:21
And when?
97
381916
1720
Và khi nào?
06:23
Early and often.
98
383756
2280
Hãy bắt đầu sớm và thường xuyên.
06:26
Please give it up for a Amarjot and Ari.
99
386876
2880
Xin hãy dành một tràng pháo tay cho Amarjot và Ari.
06:29
(Applause)
100
389836
6960
(Vỗ tay)
06:37
Every moment together is an opportunity
101
397516
4000
Từng giây phút bên nhau đều là cơ hội
06:41
to connect, talk and play.
102
401556
3120
để kết nối, trò chuyện và chơi đùa.
06:45
Imagine the difference we could make if everyone everywhere did this.
103
405476
6360
Hãy tưởng tượng sự khác biệt khi mọi người ở khắp mọi nơi đều làm như thế này.
06:53
To us, the children,
104
413356
3400
Với chúng con, với trẻ em,
06:56
it’s so much more than just a game.
105
416796
4320
đó không chỉ là một trò chơi.
07:04
It's our future.
106
424156
1400
Mà còn là tương lai của chúng con.
07:06
Thank you.
107
426076
1000
Xin cảm ơn.
07:07
(Applause)
108
427116
1280
(Vỗ tay)
07:08
See? Peekaboo really can change the world.
109
428436
3240
Mọi người thấy chưa? Trò ú òa có thể thay đổi cả thế giới đấy.
07:11
(Applause)
110
431716
1920
(Vỗ tay)
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7