The riddle of experience vs. memory | Daniel Kahneman

Daniel Kahneman: Deneyime karşı Anılar Bilmecesi

Çeviri: Isil Arican Gözden geçirme: Ayşe Demirel

Everybody talks about happiness these days.

Bu günlerde herkes mutluluktan bahsediyor.

I had somebody count the number of books

Birinden rica ettim ve son beş yıldır yayınlanan

with "happiness" in the title published in the last five years

ve başlığında "mutluluk" kelimesi olan kitapları saymasını istedim

and they gave up after about 40, and there were many more.

40'tan sonra saymayı bıraktılar, ki daha bir sürü kitap daha vardı.

There is a huge wave of interest in happiness,

Araştırmacılar arasında mutluluk ile ilgili

among researchers.

inanılmaz bir merak dalgası mevcut.

There is a lot of happiness coaching.

Çok fazla sayıda Mutluluk Koçluğu var.

Everybody would like to make people happier.

Herkes insanları daha mutlu yapmak için çabalıyor.

But in spite of all this flood of work,

Ancak bu emek yoğunluğuna rağmen,

there are several cognitive traps

mutluluk hakkında doğru düzgün

that sort of make it almost impossible to think straight

düşünmeyi engelleyen bazı bilişsel

about happiness.

tuzaklar mevcut.

And my talk today will be mostly about these cognitive traps.

Bugünkü konuşmam çoğunlukla bu bilişsel tuzaklarla ilgili.

This applies to laypeople thinking about their own happiness,

Bu tuzaklar kendi mutlulukları üzerinde kafa yoran sıradan insanlar kadar

and it applies to scholars thinking about happiness,

mutluluk hakkında çalışan akademisyenleri de etkiliyor,

because it turns out we're just as messed up as anybody else is.

çünkü, bizler de herkes kadar karmaşık bir ruh halinde olabiliriz.

The first of these traps

Bu tuzakların ilki

is a reluctance to admit complexity.

karmaşıklığı itiraf etme konusundaki isteksizliktir.

It turns out that the word "happiness"

Görünen o ki, mutluluk kelimesi

is just not a useful word anymore,

artık yararlı bir kelime değil

because we apply it to too many different things.

çünkü onu pek çok farklı şey için kullanıyoruz.

I think there is one particular meaning to which we might restrict it,

Sanırım, bu kelimeyi tek bir anlama karşılık gelecek şekilde sınırlamalıyız

but by and large,

ama bu, artık

this is something that we'll have to give up

bırakmamız gereken bir alışkanlık

and we'll have to adopt the more complicated view

ve artık kendini iyi hissetme konusunda daha kompleks

of what well-being is.

bir bakış açısı geliştirmeliyiz.

The second trap is a confusion between experience and memory;

İkinci tuzak ise deneyim ve anılar arasındaki karmaşa:

basically, it's between being happy in your life,

bu, basitçe mutlu yaşamak ile

and being happy about your life

yaşamınızdan mutluluk duymak

or happy with your life.

veya yaşantınızda mutlu olmak arasındadır.

And those are two very different concepts,

Ve bu ikisi birbirinden çok faklı iki kavramlar,

and they're both lumped in the notion of happiness.

ikisi de mutluluk duygusu ile bütünleşmiştir.

And the third is the focusing illusion,

Sonuncusu ise bir sanrıya odaklanmış

and it's the unfortunate fact that we can't think about any circumstance

ama ne yazık ki, kendini iyi hissetme halini etkileyen durumlardan

that affects well-being

hiçbirini, bu halin önemini değiştirmeden

without distorting its importance.

düşünmek mümkün değil.

I mean, this is a real cognitive trap.

Demek istediğim, bu gerçek bir bilişsel tuzak.

There's just no way of getting it right.

Doğruyu bulmanın yolu yok.

Now, I'd like to start with an example

Şimdi, bir örnekle başlamak istiyorum

of somebody who had a question-and-answer session

yaptığım bir konuşmayı izleyen soru cevap faslında

after one of my lectures reported a story,

birisi bir hikaye anlattı.

and that was a story --

Hikaye şöyle

He said he'd been listening to a symphony,

Bir seferinde, bir senfoni orkestrasını dinliyormuş

and it was absolutely glorious music

ve müzik kesinlikle muhteşemmiş

and at the very end of the recording,

kaydın hemen sonunda ise

there was a dreadful screeching sound.

korkunç bir cayırtı mevcutmuş.

And then he added, really quite emotionally,

Bunu anlatırken oldukça duygusal bir şekilde,

it ruined the whole experience.

bu sesin tüm deneyimi berbat ettiğini söyledi.

But it hadn't.

Ama aslında öyle olmamıştı.

What it had ruined were the memories of the experience.

Berbat olan şey, bu deneyimin anıları idi.

He had had the experience.

Aslında deneyimi yaşamıştı.

He had had 20 minutes of glorious music.

20 dakika boyunca müthiş bir müziği dinledi.

They counted for nothing

Ama bunun hiç bir önemi yok

because he was left with a memory;

çünkü geride sadece bir hatıra kaldı;

the memory was ruined,

elinde kalan ve saklayacağı tek şey

and the memory was all that he had gotten to keep.

bu hatıra idi, ki o da berbat olmuştu.

What this is telling us, really,

Bu aslında bize şunu söylüyor,

is that we might be thinking of ourselves and of other people

kendimiz ve diğerleri hakkında düşünürken iki benlikten

in terms of two selves.

bahsedebiliriz.

There is an experiencing self,

Bir tanesi deneyimleyen benlik,

who lives in the present

mevcut zamanda yaşayan

and knows the present,

ve o zamanı bilen

is capable of re-living the past,

aynı zamanda geçmişi de tekrar yaşayabilir

but basically it has only the present.

ama aslında sadece mevcut zamana hakimdir.

It's the experiencing self that the doctor approaches --

Bir doktor size "Buraya dokununca canınız yanıyor mu?"

you know, when the doctor asks,

diye sorduğunda cevap veren yanınız

"Does it hurt now when I touch you here?"

deneyimleyen benliğinizdir.

And then there is a remembering self,

Bir de anımsayan benliğiniz var,

and the remembering self is the one that keeps score,

anımsayan benliğiniz yaşam muhasebesini yapan benliğinizdir,

and maintains the story of our life,

yaşamınızın hikayesini tutar,

and it's the one that the doctor approaches

ve doktorunuzun size

in asking the question,

"Son zamanlarda nasıl hissediyorsunuz?"

"How have you been feeling lately?"

sorusunu ya da "Arnavutluk geziniz nasıl geçti?"

or "How was your trip to Albania?" or something like that.

sorusunu sorduğu benliğiniz budur.

Those are two very different entities,

Deneyimleyen benlik ile anımsayan benlik

the experiencing self and the remembering self,

birbirinden çok farklı ayrı iki kavramdır

and getting confused between them is part of the mess

ve bunları birbirine karıştırmak mutluluk kavramının

about the notion of happiness.

içinde bulunduğu kargaçanın başlıca nedeni.

Now, the remembering self

Şimdi, anımsayan benlik

is a storyteller.

bir masalcıdır.

And that really starts with a basic response of our memories --

Ve aslında anılarımıza karşılık gelen tepkilerle başlar --

it starts immediately.

aniden başlar.

We don't only tell stories when we set out to tell stories.

Sadece hikaye anlatıyor olmak için hikaye anlatmayız.

Our memory tells us stories,

Anılarımız bize hikaye anlatır,

that is, what we get to keep from our experiences

Deneyimlerimizden bize arta kalan şey

is a story.

hikayelerdir.

And let me begin with one example.

Bir örnekle başlamama izin verin.

This is an old study.

Bu eski bir çalışma.

Those are actual patients undergoing a painful procedure.

Bu gördükleriniz ağrılı bir prosedüre alınan gerçek hastalar.

I won't go into detail. It's no longer painful these days,

Detaya girmeyeceğim, son zamanlarda eskisi kadar ağrılı değil

but it was painful when this study was run in the 1990s.

ama bu çalışma yapıldığında, 1990'larda ağrılı bir prosedürdü.

They were asked to report on their pain every 60 seconds.

Bu hastalardan her 60 saniyede bir ağrı miktarlarını rapor etmeleri istenmişti.

Here are two patients,

İşte bu iki hasta.

those are their recordings.

Bunlar o hastaların kayıtları.

And you are asked, "Who of them suffered more?"

Size soruyorum, "Hangi hasta daha çok acı çekmiş?"

And it's a very easy question.

Bu çok basit bir soru.

Clearly, Patient B suffered more --

Açıkça görülüyor, Hasta B daha çok acı çekmiş.

his colonoscopy was longer,

Kolonoskopisi daha uzun sürmüş,

and every minute of pain that Patient A had,

ve Hasta A'nın ağrı çektiği her bir dakikaya karşılık

Patient B had, and more.

Hasta B daha fazla acı çekmiş, hatta daha uzun da.

But now there is another question:

Şimdi bir başka soru:

"How much did these patients think they suffered?"

"Bu hastalardan hangisi daha çok acı çektiğini düşünüyor?"

And here is a surprise.

Ve şaşırtıcı olan şu ki:

The surprise is that Patient A

Hasta A'nın kolonoskopi işlemi

had a much worse memory of the colonoscopy

ile ilgili anısı, Hasta B'nin anısına göre

than Patient B.

çok daha kötü.

The stories of the colonoscopies were different,

Bu kolonoskopilerin hikayeleri birbirinden farklı

and because a very critical part of the story is how it ends.

ve hikayenin en kiritk noktası nasıl bittiğidir --

And neither of these stories is very inspiring or great --

bu hikayelerin ikisi de ilham verici ve harika olmasa da

but one of them is this distinct ... (Laughter)

bunlardan birisi ... ( Gülüşmeler)

but one of them is distinctly worse than the other.

bunlardan birisi diğerine göre kayda değer çekilde kötü.

And the one that is worse

Ve kötü olan da, en çok acının

is the one where pain was at its peak at the very end;

en son an hissedildiği kolonoskopi.

it's a bad story.

Kötü bir hikaye.

How do we know that?

Bunu nasıl biliyoruz?

Because we asked these people after their colonoscopy,

Çünkü kolonoskopi sonrası bunu bu insanlara sorduk,

and much later, too,

çok sonra da sorduk.

"How bad was the whole thing, in total?"

"Tüm kolonoskopiyi düşünecek olursanız ağrı miktarı ne kadar kötüydü?"

And it was much worse for A than for B, in memory.

A için, B'ye göre çok daha kötüydü.

Now this is a direct conflict

İşte bu gördüğünüz

between the experiencing self and the remembering self.

deneyimleyen benlik ile anımsayan benlik arasındaki çelişki.

From the point of view of the experiencing self,

Deneyimleyen benlik açısından şüphesiz ki

clearly, B had a worse time.

B çok daha kötü bir deneyim yaşadı.

Now, what you could do with Patient A,

Şimdi Hasta A'ya aslında şunu yapabilirsiniz,

and we actually ran clinical experiments,

aslında bununla ilgili bazı klinik deneyler de yaptık

and it has been done, and it does work --

bu yapıldı ve kesin olarak da çalışıyor

you could actually extend the colonoscopy of Patient A

eğer gerçekten de Hasta A'nın kolonoskopi süresini biraz uzatır

by just keeping the tube in without jiggling it too much.

ve bu sırada tüpi çok da fazla oynatmazsanız

That will cause the patient

Bu hastanın bir miktar canını yakacaktır,

to suffer, but just a little

ama çok az

and much less than before.

ve biraz öncekinden çok çok daha az.

And if you do that for a couple of minutes,

Buna birkaç dakika devam ederseniz,

you have made the experiencing self

Hasta A'nın deneyimleyen benliğine daha kötü

of Patient A worse off,

ama anımsayan benliğine daha iyi

and you have the remembering self of Patient A

davranmış olursunuz

a lot better off,

Böylece

because now you have endowed Patient A

Hasta A'ya geçirdiği deneyimin

with a better story

tamamı hakkında daha iyi bir

about his experience.

hikaye bahşetmeniz olasıdır.

What defines a story?

Bir hikayeyi belirleyen nedir?

And that is true of the stories

Bu, hafızamızın bize sunduğu hikayeler kadar

that memory delivers for us,

kendi uydurduğumuz hikayaler

and it's also true of the stories that we make up.

için de geçerlidir.

What defines a story are changes,

Bir hikayeyi belirleyen şeyler değişiklikler,

significant moments and endings.

önemli anlar ve hikayenin sonudur.

Endings are very, very important

Sonlar çok ama çok önemlidir.

and, in this case, the ending dominated.

ve bu örnekte, son tüm hikayeye hakim oluyor.

Now, the experiencing self

Şimdi, deneyimleyen benlik

lives its life continuously.

yaşantısını kesintisiz olarak sürdürür,

It has moments of experience, one after the other.

birbiri ardına deneyim anları yaşar.

And you can ask: What happens to these moments?

Şimdi soracaksınız: Bu anlara ne olur?

And the answer is really straightforward:

Bunun yanıtı çok açık.

They are lost forever.

Sonsuza dek yok olurlar.

I mean, most of the moments of our life --

Yani, yaşantımızdaki çoğu an --

and I calculated, you know, the psychological present

ki bunu hesapladım -- biliyorunuz, psk,ikolojide şu an

is said to be about three seconds long;

3 saniye uzunluğunda kabul edilir.

that means that, you know,

Bu şu demek, bir ömür boyunca

in a life there are about 600 million of them;

bunlardan 600 milyon tane var.

in a month, there are about 600,000 --

Bir ay içinde 600.000 tane.

most of them don't leave a trace.

Çoğu hiç bir iz bırakmazlar.

Most of them are completely ignored

Çoğu anımsayan benlik tarafından

by the remembering self.

tamamen gözardı edilir.

And yet, somehow you get the sense

Ancak gene de, bir şekilde göz önüne alınmaları

that they should count,

gerekir diye düşünürsünüz, çünkü

that what happens during these moments of experience

bu deneyim anlarında olup bitenler aslında

is our life.

yaşantımızın ta kendisidir.

It's the finite resource that we're spending

Bu, dünyamızda geçirdiğimiz zaman süresince

while we're on this earth.

harcadığımız sınırlı kaynaktır.

And how to spend it

Bunu nasıl harcayacağımız ise

would seem to be relevant,

konuyla çok ilgili olmakla beraber,

but that is not the story

anımsayan benliğin bizim için sakladığı

that the remembering self keeps for us.

şey bu değil.

So we have the remembering self

Öyleyse anımsayan benliğimiz ve

and the experiencing self,

deneyimleyen benliğimiz

and they're really quite distinct.

birbirinden oldukça ayrıdır.

The biggest difference between them

Aralarındaki en büyük fark

is in the handling of time.

zamanı nasıl idare ettikleri.

From the point of view of the experiencing self,

Deneyimleyen benliğin bakış açısına göre,

if you have a vacation,

tatile çıktıysanız

and the second week is just as good as the first,

ikinci hafta ilk hafta kadar iyidir,

then the two-week vacation

yani iki haftalık bir tatil

is twice as good as the one-week vacation.

bir haftalık tatilden iki kat daha iyidir.

That's not the way it works at all for the remembering self.

Anımsayan benlik ise bu şekilde çalışmaz.

For the remembering self, a two-week vacation

Anımsayan benlik için, iki haftalık bir tatil

is barely better than the one-week vacation

nadiren bir haftalık tatilden daha iyidir

because there are no new memories added.

çünkü bu durumda ilave yeni hatıralar pek oluşmaz.

You have not changed the story.

Hikayede bir değişiklik yoktur.

And in this way,

Bu şekilde,

time is actually the critical variable

zaman aslında anımsayan benliği

that distinguishes a remembering self

deneyimleyen benlikten ayıran

from an experiencing self;

en kritik değişkendir.

time has very little impact on the story.

Bu hikayede zamanın etkisi çok az.

Now, the remembering self does more

Şimdi, anımsayan benlik anımsamaktan başka

than remember and tell stories.

şeyler de yapar ve hikayeler anlatır.

It is actually the one that makes decisions

Asıl kararları alan bu benliktir,

because, if you have a patient who has had, say,

çünkü eğer iki ayrı doktora iki ayrı kolonoskopi yaptıran

two colonoscopies with two different surgeons

bir hastanız var ise

and is deciding which of them to choose,

ve hangi doktoru seçeceğine karar verecekse

then the one that chooses

seçilecek doktor

is the one that has the memory that is less bad,

hatıralarda daha az kötü yer etmiş olan

and that's the surgeon that will be chosen.

doktor olacaktır.

The experiencing self

Deneyimleyen belleğin

has no voice in this choice.

bu seçimde bir söz hakkı yoktur.

We actually don't choose between experiences,

Aslında deneyimler arasında bir seçim yapmayız.

we choose between memories of experiences.

Deneyimlere ait hatıralar arasında bir seçim yaparız.

And even when we think about the future,

Hatta, geleceği düşünürken bile,

we don't think of our future normally as experiences.

geleceğimizi yaşanacak deneyimler olarak düşünmeyiz.

We think of our future

Geleceğimizi beklenen anılar

as anticipated memories.

olarak düşünürüz.

And basically you can look at this,

basitçe buna şöyle bakabilirsiniz,

you know, as a tyranny of the remembering self,

biliyorsunuz anımsayan benlik zorba bir yönetici gibidir

and you can think of the remembering self

anımsayan benliğinizi, deneyime aslında ihtiyacı olmayan

sort of dragging the experiencing self

deneyimleyen benliğinizi yanında sürükleyerek

through experiences that

deneyimlere tabi tutan

the experiencing self doesn't need.

bir zorba olarak görebilirsiniz.

I have that sense that

Sanıyorum ki

when we go on vacations

tatile çıktığımızda

this is very frequently the case;

sıklıkla olan budur.

that is, we go on vacations,

Evet, tatile

to a very large extent,

büyük çoğunlukla

in the service of our remembering self.

anımsayan benliğimizin emrinde çıkarız.

And this is a bit hard to justify I think.

Sanırım bunu haklı göstermek epey zor.

I mean, how much do we consume our memories?

Yani, anılarımızın ne kadarını tüketiriz?

That is one of the explanations

Anımsayan benliğin egemenliği

that is given for the dominance

hakkında verilen örneklerden

of the remembering self.

biri budur.

And when I think about that, I think about a vacation

Ben bu konuyu düşündüğümde, birkaç yıl önce

we had in Antarctica a few years ago,

Antarktika'da geçirdiğim bir tatili düşünüyorum,

which was clearly the best vacation I've ever had,

kesinlikle geçirdiğim en güzel tatildi,

and I think of it relatively often,

ve diğer tatillerime kıyasla

relative to how much I think of other vacations.

bu tatili daha fazla düşünüyorum.

And I probably have consumed

Sanırım son dört yıldır

my memories of that three-week trip, I would say,

bu üç haftalık seyahate ait anılarımı

for about 25 minutes in the last four years.

25 dakika gibi bir zaman içinde harcadım.

Now, if I had ever opened the folder

Eğer 600 resmi sakladığım

with the 600 pictures in it,

dosyayı açacak olursam

I would have spent another hour.

bir saatimi daha harcayabilirim.

Now, that is three weeks,

Şimdi, üç haftalık bir tatil için

and that is at most an hour and a half.

en fazla bir buçuk saat.

There seems to be a discrepancy.

Bir tutarsızlık varmış gibi görünüyor.

Now, I may be a bit extreme, you know,

Ben biraz alışılmamış olabilirim, biliyorsunuz,

in how little appetite I have for consuming memories,

hatıraları tüketme konusunda çok iştahlı değilim

but even if you do more of this,

ama bunu benden çok yapsanız da

there is a genuine question:

ciddi bir soru var ortada.

Why do we put so much weight on memory

Anılara, deneyimlere verdiğimize kıyasla

relative to the weight that we put on experiences?

neden daha fazla değer veriyoruz?

So I want you to think

Bu nedenle zihinsel bir

about a thought experiment.

deney yapmanızı istiyorum.

Imagine that for your next vacation,

Şunu hayal edin, bir sonraki tatilinizin

you know that at the end of the vacation

sonunda o tatile ait

all your pictures will be destroyed,

bütün resimler yok olacak

and you'll get an amnesic drug

ve hatıralarınızı silen bir ilaç içecek

so that you won't remember anything.

ve hiçbirşey anımsamayacaksınız.

Now, would you choose the same vacation? (Laughter)

Bu durumda, bu tatile hala gider miydiniz? ( Gülüşmeler)

And if you would choose a different vacation,

Ve eğer bu durumda bir başka tatile gitmeyi seçiyorsanız

there is a conflict between your two selves,

iki benliğiniz birbiri ile çelişiyor demektir,

and you need to think about how to adjudicate that conflict,

ve bu çelişkiyi nasıl ortadan kaldırabileceğinizi düşünün,

and it's actually not at all obvious, because

Aslında bu o kadar da açıkça görülen bir durum değil,

if you think in terms of time,

çünkü zamanı göz önüne alırsanız

then you get one answer,

bir cevaba

and if you think in terms of memories,

hatırları göz önüne alırsanız

you might get another answer.

bir başka cevaba ulaşırsınız.

Why do we pick the vacations we do

Tatilde nereye gideceğimizi seçmek

is a problem that confronts us

bizi iki benliğimizden birini

with a choice between the two selves.

seçmeye zorlayan bir durum.

Now, the two selves

Şimdi, bu iki benlik

bring up two notions of happiness.

iki farklı mutluluk hissi doğrur.

There are really two concepts of happiness

Aslında her bir benliğe uygulanabilecek

that we can apply, one per self.

farklı bir mutluluk kavramı vardır.

So you can ask: How happy is the experiencing self?

Öyeleyse şunu sorabilirsiniz: Deneyimleyen benlik ne derece mutlu?

And then you would ask: How happy are the moments

Sonra da şunu sorabilirsiniz; Deneyimleyen benliğin

in the experiencing self's life?

yaşantısındaki anlar ne kadar mutlu?

And they're all -- happiness for moments

Ve hepsi, -- mutluluk anları

is a fairly complicated process.

oldukça karmaşık süreçlerdir.

What are the emotions that can be measured?

Ölçülebilen duygular hangileri?

And, by the way, now we are capable

Bu arada, artık deneyimleyen benliğin

of getting a pretty good idea

zaman içindeki mutluluğu hakkında

of the happiness of the experiencing self over time.

oldukça net bir fikrimiz var.

If you ask for the happiness of the remembering self,

Ama anımsayan benliğin mutluluğu derseniz

it's a completely different thing.

bu tamamen farklı bir şey.

This is not about how happily a person lives.

Bu, bir insanın ne kadar mutlu yaşadığı ile ilgili değil.

It is about how satisfied or pleased the person is

Bir insanın yaşamını düşündüğünde ne kadar mutlu

when that person thinks about her life.

ne kadar tatmin olmuş olduğu ile ilgili.

Very different notion.

Çok farklı bir his.

Anyone who doesn't distinguish those notions

Bu iki his arasındaki farkı ayıramayan birisi

is going to mess up the study of happiness,

mutlulukla ilgili araştırmasında başarısız olacaktır.

and I belong to a crowd of students of well-being,

Ben ise bir süredir mutluluk araştırmalarını bilerek karıştıran

who've been messing up the study of happiness for a long time

bir grup kendini iyi hissetme öğrenceisinden biriyim.

in precisely this way.

Bunu özellikle yapıyorum.

The distinction between the

Deneyimleyen benliğin mutluluğu ile

happiness of the experiencing self

anımsayan benliğin tatmini

and the satisfaction of the remembering self

arasındaki fark son yıllarda

has been recognized in recent years,

tanındı ve artık bu ikisini ayrı ölçme

and there are now efforts to measure the two separately.

konusunda önemli çabalar mevcut.

The Gallup Organization has a world poll

Gallup Organizaysonu dünya çapında

where more than half a million people

yarım milyon insandan fazla kişiye

have been asked questions

kendi yaşantıları ve deneyimleri hakkında

about what they think of their life

ne düşündüklerini soran

and about their experiences,

bir anket yaptı.

and there have been other efforts along those lines.

Bu konuda öaba gösteren başka kurumlar da mevcut.

So in recent years, we have begun to learn

Yani, son yıllarda iki ayrı benliğimizin

about the happiness of the two selves.

mutluluğu hakkında yeni şeyler öğrenmeye başladık.

And the main lesson I think that we have learned

Ama bence öğrendiğimiz en önemli şey

is they are really different.

bu ikisinin birbirlerinden farklı olduğu.

You can know how satisfied somebody is with their life,

Yaşadığı hayattan oldukça tatmin olmuş birini tanıyor olabilirsiniz

and that really doesn't teach you much

ama bu size o kişinin

about how happily they're living their life,

yaşantısında ne kadar mutlu olduğunu göstermez,

and vice versa.

bu durum tersi için de geçerli.

Just to give you a sense of the correlation,

Size aralarındaki ilişki hakkında bir fikir vereyim,

the correlation is about .5.

korelasyon katsayısı 0.5 civarındadır.

What that means is if you met somebody,

Bu şu demek. Diyelim ki yeni biriyle tanıştınız ve

and you were told, "Oh his father is six feet tall,"

size dediler ki "ah, onun babası 1.85 m boyunda."

how much would you know about his height?

babasının kilosu hakkında ne kadar şey bilirsiniz?

Well, you would know something about his height,

Elbette, boyu hakkında bir fikriniz vardır,

but there's a lot of uncertainty.

ama kilosu hakkında bir fikriniz yoktur.

You have that much uncertainty.

İşte mutluluk ile ilgili olan bilinmezlik de bu kadar.

If I tell you that somebody ranked their life eight on a scale of ten,

Şimdi size birinin yaşantısını 10 üzerinden 8 olarak puanladığını söylesem

you have a lot of uncertainty

bu kişinin deneyimleyen benliği açısından

about how happy they are

ne kadar mutlu olduğu konusunda

with their experiencing self.

bir fikriniz yoktur.

So the correlation is low.

Yani ikisi arasındaki bağlantı zayıftır.

We know something about what controls

Benliğin mutluluğunu kontrol eden

satisfaction of the happiness self.

etmenlerin bazılarını biliyoruz.

We know that money is very important,

Paranın oldukça önemli olduğunu biliyoruz,

goals are very important.

hedefler de çok önemli.

We know that happiness is mainly

Mutluluğun, çoğunlukla sevdiğimiz insanlarla

being satisfied with people that we like,

vakit geçirmek ve bu insanlardan

spending time with people that we like.

memnuniyet duymakla ilgiği olduğunu biliyoruz.

There are other pleasures, but this is dominant.

Başka hazlar da var, ama bunlar baskın.

So if you want to maximize the happiness of the two selves,

Öyleyse, her iki benliğinizin de mutluluğunu

you are going to end up

en üst seviyeye çıkarmak için

doing very different things.

çok farklı şeyler yapıyor olmalısınız.

The bottom line of what I've said here

Burada anlattıklarımın özeti şu

is that we really should not think of happiness

mutluluğu, kendini iyi hissetme ile

as a substitute for well-being.

karıştırmamamız gerekir.

It is a completely different notion.

İkisi tamamen birbirinden farklı kavram.

Now, very quickly,

Şimdi, çok hızlıca

another reason we cannot think straight about happiness

mutluluk hakkında düzgün düşünmememizin bir nedeni de

is that we do not attend to the same things

yaşam hakkında düşünürken ve onu yaşarken

when we think about life, and we actually live.

aynı şeylere dikkat etmememizdir.

So, if you ask the simple question of how happy people are in California,

Yani, eğer basitçe, Kaliforniya'daki insanlar ne kadar mutlu diye soracak olursanız

you are not going to get to the correct answer.

doğru cevabı alamazsınız.

When you ask that question,

Bu soruyu sorarken, diyelim ki Ohio'da yaşıyorsanız,

you think people must be happier in California

Kaliforniya'da yaşayan insanların daha mutlu

if, say, you live in Ohio.

olduğunu düşünüyorsunuz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And what happens is

Aslında olan şu

when you think about living in California,

Kaliforniya'daki yaşamı düşündüğünüzde

you are thinking of the contrast

aslında Kaliforniya ile diğer yerler

between California and other places,

arasındaki zıtlıkları düşünüyorsunuz,

and that contrast, say, is in climate.

mesela bu zıtlık iklim olabilir.

Well, it turns out that climate

İlginçtir ki, iklim

is not very important to the experiencing self

deneyimleyen benlik için çok önemlidir

and it's not even very important to the reflective self

hatta insanların ne kadar mutlu olduğuna karar veren

that decides how happy people are.

yansıyan benlik için de öyle.

But now, because the reflective self is in charge,

Şimdi, bu konuda yansıyan benlik iş başında olduğundan

you may end up -- some people may end up

bazıları, ya da siz sonunda

moving to California.

Kaliforniya'ya taşınabilirsiniz bile.

And it's sort of interesting to trace what is going to happen

Ve daha mutlu olma umudu ile Kaliforniya'ya taşınan

to people who move to California in the hope of getting happier.

bu insanları izleyip ne olacağını görmek çok ilginç olabilir.

Well, their experiencing self

Deneyimleyen benlikleri

is not going to get happier.

daha mutlu olmayacaktır.

We know that.

Bunu biliyoruz.

But one thing will happen: They will think they are happier,

Ama şu olacaktır, daha mutlu olduklarını düşünecekler,

because, when they think about it,

çünkü bu konuyu düşündüklerinde

they'll be reminded of how horrible the weather was in Ohio,

Ohio'daki havanın ne kadar berbat olduğunu anımsayacaklar.

and they will feel they made the right decision.

Ve doğru bir karar aldıklarını düşünecekler.

It is very difficult

Kendini iyi hissetme konusunda

to think straight about well-being,

düzgün düşünmek oldukça zor,

and I hope I have given you a sense

umarım size de ne kadar zor olduğu

of how difficult it is.

konusunda bir fikir verebilmişimdir.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)

Chris Anderson: Thank you. I've got a question for you.

Chris Anderson: Teşekkürler. Size bir sorum var.

Thank you so much.

Çok teşekkür ederim.

Now, when we were on the phone a few weeks ago,

Birkaç gün önce telefonda görüşürken

you mentioned to me that there was quite an interesting result

bana Gallup anketinde çok ilginç bir sonuç

came out of that Gallup survey.

ortaya çıktığını söylediniz.

Is that something you can share

Bu konuyu kalan birkaç dakikanızda

since you do have a few moments left now?

bizimle paylaşmanız mümkün mü?

Daniel Kahneman: Sure.

Daniel Kahneman: Elbette.

I think the most interesting result that we found in the Gallup survey

Bence, Gallup anketinin en ilginç sonucu

is a number, which we absolutely did not expect to find.

hiç öngörmediğimiz bir sayı idi.

We found that with respect to the happiness

Bu rakamı deneyimleyen benliğin

of the experiencing self.

mutluluğu ile ilintili olarak bulduk.

When we looked at how feelings,

Gelir düzeyi ile duyguların

vary with income.

değişimine baktık.

And it turns out that, below an income

Görünen o ki, Amerikalılar

of 60,000 dollars a year, for Americans --

60.000 dolarlık yıllık gelirin altında kazanınca

and that's a very large sample of Americans, like 600,000,

ki bu çok büyük bir örnek Amerikalı kümesi, 600.000 kişi,

so it's a large representative sample --

ama iyi bir örnek küme,

below an income of 600,000 dollars a year...

yıllık geliri 600.000 doların altında olan kişiler

CA: 60,000.

CA: 60.000 dolar.

DK: 60,000.

DK: 60.000 dolar.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

60,000 dollars a year, people are unhappy,

Yılda 60.000 dolar, ve insanlar mutsuz oluyorlar,

and they get progressively unhappier the poorer they get.

hatta fakirleştikçe mutsuzlukları daha da büyüyor.

Above that, we get an absolutely flat line.

Ama bunun üstünde, tamamen dümdüz bir çizgi görüyoruz.

I mean I've rarely seen lines so flat.

Dümdüz, bu kadar düz bir çizgiye sık rastlanmaz.

Clearly, what is happening is

Açıkçası olan şu,

money does not buy you experiential happiness,

para size mutluluk satın alamaz

but lack of money certainly buys you misery,

ama para yokluğu kesinlikle mutsuzluk sağlayabilir,

and we can measure that misery

ve bu mutsuzluğu çok ama çok kesin bir şekilde

very, very clearly.

ölçmek mümkün.

In terms of the other self, the remembering self,

Diğer benliklere gelince, anımsayan benlik için

you get a different story.

başka bir durum söz konusu.

The more money you earn, the more satisfied you are.

Ne kadar çok paranız varsa o kadar tatmin olursunuz.

That does not hold for emotions.

Duygular için bu geçerli değil.

CA: But Danny, the whole American endeavor is about

CA: Ama Danny, Amerikan Rüyası tamamen

life, liberty, the pursuit of happiness.

yaşam, özgürlük ve mutluluk arayışı ile ilgili.

If people took seriously that finding,

Eğer insanlar bu verileri ciddiye alırlarsa

I mean, it seems to turn upside down

yani, bunlar inandığımız her şeyi tersine

everything we believe about, like for example,

çeviriyor, mesela vergi politikası

taxation policy and so forth.

ve diğer benzer şeyleri.

Is there any chance that politicians, that the country generally,

Politikacıların veya genel olarak ülkenin

would take a finding like that seriously

bu verileri ciddiye alarak kamu politikalarını

and run public policy based on it?

bunlara dayalı hale getirme şansı var mı?

DK: You know I think that there is recognition

DK: Biliyorsun ki ben kamu politikalarının

of the role of happiness research in public policy.

mutluluk araştırmalarının rolünü benimsediklerini sanıyorum.

The recognition is going to be slow in the United States,

Şüphe yok ki bu benimseme süreci Birleşik Devletler'de

no question about that,

yavaş olacaktır,

but in the U.K., it is happening,

Ama İngiltere'de ve diğer ülkelerde

and in other countries it is happening.

şu anda oluyor.

People are recognizing that they ought

İnsanlar kamu politikalarını düşünürken

to be thinking of happiness

mutluluk kavramını da düşünmeleri

when they think of public policy.

gerektiğinin farkındalar.

It's going to take a while,

Elbette zaman alacak,

and people are going to debate

insanlar mutluluk deneyimini mi yoksa

whether they want to study experience happiness,

yaşam değerlendirme sürecini mi

or whether they want to study life evaluation,

araştıracakları konusunda tartışacaklar

so we need to have that debate fairly soon.

öyleyse bu tartışmaya bir an önce başlamalıyız,

How to enhance happiness

Mutluluğu nasıl artıracağınızın

goes very different ways depending on how you think,

nasıl düşündüğünüze göre farklı yolları mevcut,

and whether you think of the remembering self

anımsayan benlik'e göre mi, yoksa

or you think of the experiencing self.

deneyimleyen benlik'e göre mi bunu yapacaksınız?

This is going to influence policy, I think, in years to come.

Bu inanıyorum ki önümüzdeki yıllarda politikaları etkileyecek.

In the United States, efforts are being made

Birleşik Devletler'e nüfusun mutluluk deneyimini

to measure the experience happiness of the population.

ölçmek için girişimlerde bulunuluyor.

This is going to be, I think, within the next decade or two,

Sanırım önümüzdeki on veya yirmi yıl içinde bu veriler

part of national statistics.

ulusal istatistiklerin birer parçası halini alacak.

CA: Well, it seems to me that this issue will -- or at least should be --

CA: Sanırım, bana öyle geliyor ki bu konu

the most interesting policy discussion to track

önümüzdeki yıllardaki en önemli politika tartışmalarından

over the next few years.

biri halini alacak, ya da almalı.

Thank you so much for inventing behavioral economics.

Davranışsal Ekonomi'yi icat ettiğiniz için çok teşekkür ederiz.

Thank you, Danny Kahneman.

Teşekkürler Danny Kahneman.