The riddle of experience vs. memory | Daniel Kahneman

Translator: Thipnapa Huansuriya Reviewer: Bank Light

Everybody talks about happiness these days.

เดี๋ยวนี้ใครๆ ก็พูดถึงความสุขนะครับ

I had somebody count the number of books

ผมเคยให้คนนับว่ามีหนังสือที่มีคำว่า

with "happiness" in the title published in the last five years

“ความสุข” อยู่ในชื่อเรื่องตีพิมพ์ออกมากี่เล่มภายในห้าปีที่ผ่านมา

and they gave up after about 40, and there were many more.

พวกเขายอมแพ้หลังจากนับถึง 40 แล้วยังเหลือที่ยังไม่ได้นับอีกเยอะมาก

There is a huge wave of interest in happiness,

กระแสความสนใจเรื่องความสุขมาแรงมาก

among researchers.

ในหมู่นักวิจัย

There is a lot of happiness coaching.

มีโปรแกรมฝึกอบรมเรื่องความสุขออกมามากมาย

Everybody would like to make people happier.

ทุกคนอยากทำให้ผู้คนมีความสุขมากขึ้น

But in spite of all this flood of work,

แต่แม้จะมีงานพวกนี้ออกมาเยอะแยะ

there are several cognitive traps

ก็ยังมีกับดักทางความคิดบางอย่าง

that sort of make it almost impossible to think straight

ที่ดูเหมือนจะทำให้แทบเป็นไปไม่ได้เลย

about happiness.

ที่เราจะมองความสุขโดยไม่สับสน

And my talk today will be mostly about these cognitive traps.

และวันนี้ เรื่องที่ผมจะพูดก็เกี่ยวกับกับดักทางความคิดพวกนี้แหละครับ

This applies to laypeople thinking about their own happiness,

ซึ่งเรื่องนี้สำคัญทั้งกับคนทั่วไปที่คิดถึงความสุขของตัวเอง

and it applies to scholars thinking about happiness,

และนักวิชาการที่ศึกษาเรื่องความสุข

because it turns out we're just as messed up as anybody else is.

เพราะปรากฏว่าพวกเราก็สับสนไม่แพ้คนทั่วไป

The first of these traps

กับดักตัวแรก

is a reluctance to admit complexity.

คือ การไม่ยอมรับความซับซ้อน

It turns out that the word "happiness"

ตอนนี้กลายเป็นว่าคำว่าความสุข

is just not a useful word anymore,

ไม่ใช่คำที่มีประโยชน์แล้ว

because we apply it to too many different things.

เพราะเราใช้มันแบบเหมารวมแทนหลายอย่างมากเกินไป

I think there is one particular meaning to which we might restrict it,

ผมคิดว่าเราน่าจะจำกัดการใช้คำว่าความสุขไว้ให้มีความหมายอย่างใดอย่างหนึ่งเท่านั้น

but by and large,

แต่จะทำอย่างนั้นได้

this is something that we'll have to give up

เราต้องทิ้งความหมายอื่นๆ ไป

and we'll have to adopt the more complicated view

และเราต้องยอมรับมุมมองเกี่ยวกับสุขภาวะ (well-being)

of what well-being is.

ที่ซับซ้อนกว่านี้

The second trap is a confusion between experience and memory;

กับดักอย่างที่สองคือความสับสนระหว่างประสบการณ์กับความทรงจำ

basically, it's between being happy in your life,

ซึ่งนั่นก็คือ ความสับสนระหว่างการมีความสุข 'ใน' ชีวิต

and being happy about your life

กับการมีความสุข 'เกี่ยวกับ'

or happy with your life.

หรือ 'กับ' ชีวิตของคุณ

And those are two very different concepts,

สองอย่างนี้เป็นแนวคิดที่แตกต่างกันมากนะครับ

and they're both lumped in the notion of happiness.

แต่มันกลับถูกเหมารวมเข้าด้วยกันภายใต้คำว่าความสุข

And the third is the focusing illusion,

กับดักประการที่สามก็คือภาพลวงตาเมื่อเรามุ่งความสนใจไปยังปัจจัยที่มีผลต่อความสุข

and it's the unfortunate fact that we can't think about any circumstance

โชคร้ายที่มันเป็นข้อเท็จจริงที่เลี่ยงไม่ได้ ที่ว่าเราไม่สามารถคิดถึงเหตุการณ์

that affects well-being

ที่มีผลต่อสุขภาวะ (well-being) ของเรา

without distorting its importance.

ได้โดยไม่บิดเบือนความสำคัญของมัน

I mean, this is a real cognitive trap.

ผมขอบอกว่า มันเป็นกับดักทางความคิดจริงๆ

There's just no way of getting it right.

ไม่มีทางที่เราจะมองมันอย่างถูกต้องได้

Now, I'd like to start with an example

ทีนี้ ผมอยากเริ่มด้วยตัวอย่าง

of somebody who had a question-and-answer session

ที่มีใครคนหนึ่งเล่าให้ผมฟังในช่วงถามตอบ

after one of my lectures reported a story,

หลังเล็กเชอร์ครั้งหนี่งของผม

and that was a story --

[ ไม่ชัดเจน ]

He said he'd been listening to a symphony,

เขาบอกว่าเขาได้ฟังเพลงซิมโฟนีเพลงหนึ่ง

and it was absolutely glorious music

ซึ่งไพเราะสุดๆ

and at the very end of the recording,

แต่แล้วตอนท้ายของเพลง

there was a dreadful screeching sound.

ก็มีเสียงเอี๊ยดอ๊าดแสบแก้วดังหูออกมา

And then he added, really quite emotionally,

เขาเล่าต่อแบบใส่อารมณ์ว่า

it ruined the whole experience.

มันทำลายประสบการณ์การฟังเพลงของเขาหมดเลย

But it hadn't.

แต่ที่จริงไม่ใช่หรอกครับ

What it had ruined were the memories of the experience.

สิ่งที่ถูกทำลายคือความทรงจำเกี่ยวกับประสบการณ์ต่างหาก

He had had the experience.

เขาได้รับประสบการณ์การฟังเพลงนั้นไปครบถ้วนแล้ว

He had had 20 minutes of glorious music.

เขาได้ฟังเพลงที่เพราะสุดๆ ไปแล้วยี่สิบนาที

They counted for nothing

เพียงแต่มันไม่เหลืออะไรเก็บไว้เลย

because he was left with a memory;

สิ่งที่เหลืออยู่กับเขามีเพียงแค่ความทรงจำ

the memory was ruined,

แล้วความทรงจำนั้นก็ดันมาถูกทำลาย

and the memory was all that he had gotten to keep.

ทั้งๆ ที่ความทรงจำเป็นเพียงสิ่งเดียวที่เหลือให้เขาเก็บไว้ได้

What this is telling us, really,

เรื่องนี้สอนเราว่า ที่จริงแล้ว

is that we might be thinking of ourselves and of other people

เราต้องคิดถึงตัวเราเองรวมทั้งคนอื่น

in terms of two selves.

ว่ามีตัวตนสองมิติ

There is an experiencing self,

เรามีตัวตนที่รับรู้ประสบการณ์

who lives in the present

ซึ่งมีชีวิตอยู่ในขณะปัจจุบัน

and knows the present,

และรับรู้สิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน

is capable of re-living the past,

มันสามารถเรียกเอาอดีตขึ้นมาสัมผัสได้ใหม่

but basically it has only the present.

แต่ก็สัมผัสได้เพียงในขณะปัจจุบันเท่านั้น

It's the experiencing self that the doctor approaches --

ตัวตนที่รับประสบการณ์นี่แหละ ที่คุณหมอคุยด้วย

you know, when the doctor asks,

ตอนที่หมอถามว่า

"Does it hurt now when I touch you here?"

“คุณเจ็บไหมเวลาผมจับตรงนี้”

And then there is a remembering self,

แล้วเราก็มีตัวตนที่เก็บความทรงจำ

and the remembering self is the one that keeps score,

ตัวตนที่เก็บความทรงจำนี้ทำหน้าที่นับแต้ม

and maintains the story of our life,

และจดจำเรื่องราวชีวิตของเรา

and it's the one that the doctor approaches

มันคือตัวตนที่คุณหมอคุยด้วย

in asking the question,

เวลาที่หมอถามว่า

"How have you been feeling lately?"

“พักหลังมานี้คุณรู้สึกยังไงบ้าง”

or "How was your trip to Albania?" or something like that.

หรือ “ที่คุณไปอัลเบเนียมา เป็นยังไงบ้างครับ” อะไรทำนองนั้น

Those are two very different entities,

ตัวตนสองมิตินี้แตกต่างกันมาก

the experiencing self and the remembering self,

ตัวตนที่รับรู้ประสบการณ์กับตัวตนที่เก็บความทรงจำ

and getting confused between them is part of the mess

การเอาตัวตนสองมิตินี้มาปะปนกันเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เราสับสน

about the notion of happiness.

กับความหมายของความสุข

Now, the remembering self

ไอ้เจ้าตัวตนที่เก็บความทรงจำนี่

is a storyteller.

เป็นนักเล่าเรื่อง

And that really starts with a basic response of our memories --

แล้วมันก็เริ่มตั้งแต่ปฏิกิริยาตอบสนองขั้นพี้นฐานของความทรงจำเลย

it starts immediately.

มันเริ่มทันทีที่เราได้รับประสบการณ์

We don't only tell stories when we set out to tell stories.

เราไม่ได้เริ่มเล่าเรื่องเมื่อเราตั้งใจจะเล่าเรื่องเท่านั้น

Our memory tells us stories,

ความทรงจำเล่าเรื่องต่างๆ ให้เราฟัง

that is, what we get to keep from our experiences

นั่นหมายความว่า สิ่งที่เราเหลือเก็บไว้จากประสบการณ์ที่เราได้รับ

is a story.

คือเรื่องเล่า

And let me begin with one example.

ผมขอยกตัวอย่างอันหนึ่ง

This is an old study.

เป็นงานวิจัยที่เก่าแล้วครับ

Those are actual patients undergoing a painful procedure.

นี่คือผลวิจัยจากผู้ป่วยที่ผ่านการส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่ซึ่งเจ็บสุดๆ

I won't go into detail. It's no longer painful these days,

ผมจะไม่ลงรายละเอียดนะครับ แล้วเดี๋ยวนี้ก็มีวิธีใหม่ที่ไม่เจ็บแล้วล่ะ

but it was painful when this study was run in the 1990s.

แต่มันเจ็บมากตอนที่เราทำงานวิจัยชิ้นนี้ในช่วงปี 1990s

They were asked to report on their pain every 60 seconds.

เราขอให้ผู้ป่วยรายงานระดับความเจ็บทุกๆ 60 วินาที

Here are two patients,

และนี่คือผลจากผู้ป่วยสองคน

those are their recordings.

กราฟพวกนี้คือบันทึกความเจ็บของผู้ป่วยทั้งสองคน

And you are asked, "Who of them suffered more?"

ถ้าถามว่า “ใครเจ็บมากกว่า”

And it's a very easy question.

คงเป็นคำถามที่ตอบง่ายมากเลย

Clearly, Patient B suffered more --

เห็นได้ชัดเลยว่าผู้ป่วย B เจ็บมากกว่า

his colonoscopy was longer,

การส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่ของเขาใช้เวลานานกว่า

and every minute of pain that Patient A had,

และทุกนาทีของความเจ็บปวดที่ผู้ป่วย A ได้รับ

Patient B had, and more.

ผู้ป่วย B ก็ได้รับเหมือนกันและมากยิ่งกว่า

But now there is another question:

แต่ทีนี้มันก็มีอีกคำถามหนึ่งว่า

"How much did these patients think they suffered?"

“ผู้ป่วยเหล่านี้คิดว่าเขาเจ็บมากแค่ไหน?”

And here is a surprise.

นี่แหละครับที่น่าประหลาดใจ

The surprise is that Patient A

เพราะปรากฏว่าผู้ป่วย A

had a much worse memory of the colonoscopy

มีความทรงจำเกี่ยวกับการส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่

than Patient B.

ที่เลวร้ายกว่าผู้ป่วย B

The stories of the colonoscopies were different,

เรื่องราวการส่องกล้องในความทรงจำมันแตกต่างไปจากประสบการณ์จริง

and because a very critical part of the story is how it ends.

ทีนี้ ส่วนสำคัญที่สุดของเรื่องเล่าคือตอนจบเป็นอย่างไร

And neither of these stories is very inspiring or great --

คือ เรื่องของผู้ป่วยทั้งสองนี้ก็ไม่ได้ยิ่งใหญ่หรือสร้างแรงบันดาลใจอะไรหรอกนะ

but one of them is this distinct ... (Laughter)

แต่เรื่องหนึ่ง... (เสียงหัวเราะ)

but one of them is distinctly worse than the other.

แต่เรื่องหนึ่งมันเลวร้ายกว่าอีกเรื่องหนึ่งอย่างชัดเจน

And the one that is worse

โดยเรื่องที่เลวร้ายกว่า

is the one where pain was at its peak at the very end;

ก็คือเรื่องที่ความเจ็บปวดเพิ่มขึ้นสูงสุดตอนจบพอดี

it's a bad story.

มันก็เลยเป็นเรื่องที่แย่

How do we know that?

เรารู้ได้อย่างไรครับ?

Because we asked these people after their colonoscopy,

เพราะเราถามผู้ป่วยเหล่านี้หลังจากส่องกล้องเสร็จ

and much later, too,

แล้วก็ถามอีกครั้งหลังจากเวลาผ่านไปนานแล้วด้วย

"How bad was the whole thing, in total?"

ว่า "โดยรวมแล้ว การส่องกล้องนี่มันแย่แค่ไหน?"

And it was much worse for A than for B, in memory.

ผลคือ ความทรงจำเรื่องการส่องกล้องของผู้ป่วย A แย่กว่าของผู้ป่วย B มากเลย

Now this is a direct conflict

นี่คือความขัดแย้งโดยตรงเลย

between the experiencing self and the remembering self.

ระหว่างตัวตนที่รับรู้ประสบการณ์กับตัวตนที่เก็บความทรงจำ

From the point of view of the experiencing self,

จากมุมมองของตัวตนที่รับรู้ประสบการณ์

clearly, B had a worse time.

เห็นได้ชัดว่าผู้ป่วย B มีประสบการณ์ที่เลวร้ายกว่า

Now, what you could do with Patient A,

ทีนี้ สิ่งที่คุณจะทำได้ เพื่อให้ผู้ป่วย A รู้สึกดีขึ้น

and we actually ran clinical experiments,

ซึ่งเราได้ทำการทดลองแล้ว

and it has been done, and it does work --

ลองนำไปใช้จริงแล้ว และมันก็ได้ผล

you could actually extend the colonoscopy of Patient A

ก็คือ ยืดระยะเวลาการส่องกล้องของผู้ป่วย A ออกไป

by just keeping the tube in without jiggling it too much.

โดยทิ้งท่อไว้อย่างนั้น แต่อย่าไปขยับมันมาก

That will cause the patient

มันจะทำให้ผู้ป่วย

to suffer, but just a little

ต้องเจ็บต่อไป แต่ก็แค่นิดหน่อย

and much less than before.

และน้อยลงกว่าก่อนหน้านี้เยอะเลย

And if you do that for a couple of minutes,

ถ้าคุณทำอย่างนี้สักสองสามนาที

you have made the experiencing self

คุณจะทำให้ตัวตนที่รับรู้ประสบการณ์

of Patient A worse off,

ของคนไข้ A รู้สึกแย่ลง

and you have the remembering self of Patient A

แต่ทำให้ตัวตนที่เก็บความทรงจำของเขา

a lot better off,

รู้สึกดีขึ้นมาก

because now you have endowed Patient A

เพราะคุณมอบเรื่องราวใหม่ให้ผู้ป่วย A

with a better story

เป็นเรื่องเล่าเวอร์ชั่นที่ดีกว่าเดิม

about his experience.

เกี่ยวกับประสบการณ์ของเขา

What defines a story?

แล้วอะไรเป็นตัวตัดสินว่าเรื่องเล่านั้นดีหรือร้าย?

And that is true of the stories

ทั้งในกรณีเรื่องเล่า

that memory delivers for us,

ที่ความทรงจำสร้างขึ้นมาให้เรา

and it's also true of the stories that we make up.

และเรื่องเล่าที่เราแต่งขึ้นมาเอง

What defines a story are changes,

สิ่งที่ตัดสินว่าเรื่องเล่านั้นเป็นเรื่องดีหรือร้าย ได้แก่ การเปลี่ยนแปลง

significant moments and endings.

เหตุการณ์หรือช่วงเวลาสำคัญ แล้วก็ตอนจบ

Endings are very, very important

ตอนจบนี่สำคัญมากๆ

and, in this case, the ending dominated.

สำหรับกรณีนี้ ตอนจบเป็นตัวชี้ขาดเลยครับ

Now, the experiencing self

ประเด็นต่อมา คือ ตัวตนที่รับรู้ประสบการณ์เนี่ย

lives its life continuously.

มีชีวิตอยู่อย่างต่อเนื่อง

It has moments of experience, one after the other.

มันมีเสี้ยวเวลาของประสบการณ์ ณ ขณะหนึ่งต่อด้วยขณะต่อไปเรื่อยๆ

And you can ask: What happens to these moments?

ถ้าคุณถามว่า แล้วมันเกิดอะไรขึ้นกับประสบการณ์ในเสี้ยวเวลาเหล่านั้น

And the answer is really straightforward:

คำตอบง่ายๆ ตรงไปตรงมาครับ

They are lost forever.

มันหายไปตลอดกาล

I mean, most of the moments of our life --

ผมหมายถึงช่วงเวลาส่วนใหญ่ในชีวิตของเรานะครับ

and I calculated, you know, the psychological present

ผลเคยลองคำนวณนะ คือ ชั่วขณะปัจจุบันที่จิตเรารับรู้เนี่ย

is said to be about three seconds long;

มีความยาวเพียงสามวินาที

that means that, you know,

ซึ่งหมายความว่า

in a life there are about 600 million of them;

ในชีวิตคนเรามีเสี้ยวเวลาอย่างนี้ถึงประมาณ 600 ล้านชิ้น

in a month, there are about 600,000 --

ในหนึ่งเดือนก็มี 600,000 ชิ้น

most of them don't leave a trace.

ซึ่งส่วนใหญ่ก็ไม่เหลือร่องรอยอะไรไว้

Most of them are completely ignored

เสี้ยวเวลาของประสบการณ์ส่วนใหญ่

by the remembering self.

ถูกตัวตนที่เก็บความทรงจำลืมไปโดยสิ้นเชิง

And yet, somehow you get the sense

แต่ยังไงคุณก็รู้สึกว่า

that they should count,

มันน่าจะสำคัญ

that what happens during these moments of experience

รู้สึกว่าสิ่งที่เกิดขึ้นในเสี้ยวเวลาเหล่านี้

is our life.

คือชีวิตของเรา

It's the finite resource that we're spending

มันเป็นทรัพยากรอันจำกัดที่เราใช้จ่ายออกไป

while we're on this earth.

ระหว่างที่เรามีชีวิตอยู่บนโลก

And how to spend it

แล้วเราจะใช้มันอย่างไร

would seem to be relevant,

ก็ดูเป็นเรื่องสำคัญที่ต้องใส่ใจ

but that is not the story

แต่นั่นไม่ใช่เรื่องราว

that the remembering self keeps for us.

ที่ตัวตนที่เก็บความทรงจำเก็บไว้ให้เรา

So we have the remembering self

เอาล่ะ เรามีตัวตนที่เก็บความทรงจำ

and the experiencing self,

และตัวตนที่รับรู้ประสบการณ์

and they're really quite distinct.

แล้วสองอย่างนี้ก็แตกต่างกันมาก

The biggest difference between them

สิ่งที่ตัวตนสองมิตินี้ต่างกันมากที่สุด

is in the handling of time.

ก็คือการจัดการเวลา

From the point of view of the experiencing self,

ถ้ามองจากมุมของตัวตนที่รับรู้ประสบการณ์

if you have a vacation,

สมมติว่าคุณไปเที่ยว

and the second week is just as good as the first,

แล้วสัปดาห์ที่สองก็ดีพอๆ กับสัปดาห์แรก

then the two-week vacation

การไปเที่ยวสองสัปดาห์

is twice as good as the one-week vacation.

ก็ย่อมดีกว่าสัปดาห์เดียวถึงสองเท่า

That's not the way it works at all for the remembering self.

แต่สำหรับตัวตนที่เก็บความทรงจำ มันไม่ได้เป็นแบบนั้นเลย

For the remembering self, a two-week vacation

สำหรับตัวตนที่เก็บความทรงจำ

is barely better than the one-week vacation

การท่องเที่ยวสองสัปดาห์แทบไม่ได้ดีไปกว่าหนึ่งสัปดาห์เลย

because there are no new memories added.

เพราะมันไม่ได้มีความทรงจำใหม่ๆ เพิ่มขึ้น

You have not changed the story.

เรื่องราวมันไม่ได้มีอะไรเปลี่ยนไป

And in this way,

เพราะอย่างนี้

time is actually the critical variable

เวลาจึงเป็นตัวแปรหลัก

that distinguishes a remembering self

ที่ทำให้ตัวตนที่เก็บความทรงจำ

from an experiencing self;

แตกต่างจากตัวตนที่รับรู้ประสบการณ์

time has very little impact on the story.

เพราะเวลามีผลกับเรื่องเล่าน้อยมาก

Now, the remembering self does more

นอกจากนี้ ตัวตนที่เก็บความทรงจำยังทำหน้าที่

than remember and tell stories.

มากกว่าจดจำและเล่าเรื่อง

It is actually the one that makes decisions

ที่จริงมันคือตัวตนที่ตัดสินใจเรื่องต่างๆ

because, if you have a patient who has had, say,

เพราะถ้าคุณมีผู้ป่วยคนหนึ่ง

two colonoscopies with two different surgeons

ที่เคยส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่สองครั้งกับหมอสองคน

and is deciding which of them to choose,

แล้วต่อมาเขาต้องตัดสินใจว่าจะตรวจกับใคร

then the one that chooses

คนที่เขาจะเลือก

is the one that has the memory that is less bad,

ก็คือคนที่เขามีความทรงจำแย่ๆ น้อยกว่า

and that's the surgeon that will be chosen.

หมอคนนั้นก็จะถูกเลือก

The experiencing self

ตัวตนที่รับรู้ประสบการณ์

has no voice in this choice.

ไม่มีสิทธิมีเสียงในการตัดสินใจนี้เลย

We actually don't choose between experiences,

เราไม่ได้เลือกระหว่างประสบการณ์สองอย่าง

we choose between memories of experiences.

แต่เราเลือกระหว่างความทรงจำเกี่ยวกับประสบการณ์สองอย่าง

And even when we think about the future,

แม้แต่เวลาที่เราคิดถึงอนาคต

we don't think of our future normally as experiences.

เราก็ไม่ได้คิดถึงอนาคตของเราในรูปของประสบการณ์

We think of our future

เราคิดถึงอนาคตของเรา

as anticipated memories.

ในรูปของความทรงจำที่เราคาดว่าจะเกิดขึ้น

And basically you can look at this,

คุณอาจจะมองว่า นี่คือ

you know, as a tyranny of the remembering self,

ความเอาแต่ใจอย่างร้ายกาจของตัวตนที่เก็บความทรงจำ

and you can think of the remembering self

และมองว่าตัวตนที่เก็บความทรงจำ

sort of dragging the experiencing self

คอยแต่จะลากตัวตนที่รับประสบการณ์

through experiences that

เข้าไปสัมผัส

the experiencing self doesn't need.

สิ่งที่ตัวตนที่รับประสบการณ์ไม่อยากสัมผัส

I have that sense that

ผมรู้สึกว่า

when we go on vacations

เวลาเราไปเที่ยว

this is very frequently the case;

มันเป็นอย่างนี้ประจำเลย จริงๆ นะ

that is, we go on vacations,

คือที่เราไปเที่ยวนี่

to a very large extent,

ส่วนใหญ่ก็เพื่อ

in the service of our remembering self.

เอาใจตัวตนที่เก็บความทรงจำ

And this is a bit hard to justify I think.

ซึ่งผมว่ามันดูไม่ค่อยสมเหตุสมผลเท่าไหร่

I mean, how much do we consume our memories?

คือ เราใช้เวลาดื่มด่ำอยู่กับความทรงจำของเรามากแค่ไหนกัน

That is one of the explanations

เราถึงใช้มันเป็นข้ออ้าง

that is given for the dominance

ที่จะให้อำนาจชี้นำการตัดสินใจ

of the remembering self.

ตกเป็นของตัวตนที่เก็บความทรงจำ

And when I think about that, I think about a vacation

เวลาคิดถึงเรื่องนี้ผมนึกถึงตอนที่ผมไปเที่ยว

we had in Antarctica a few years ago,

ที่แอนตาร์คติกาเมื่อสองสามปีที่แล้ว

which was clearly the best vacation I've ever had,

ซึ่งเป็นการท่องเที่ยวพักผ่อนที่ดีที่สุดที่ผมเคยไปมาเลย

and I think of it relatively often,

แล้วผมก็นึกถึงมันค่อนข้างบ่อยนะ

relative to how much I think of other vacations.

เมื่อเทียบกับการไปเที่ยวครั้งอื่นๆ

And I probably have consumed

ผมว่าผมใช้เวลาดื่มด่ำ

my memories of that three-week trip, I would say,

อยู่กับความทรงจำของการไปเที่ยวสามอาทิตย์ครั้งนั้น

for about 25 minutes in the last four years.

สัก 25 นาทีภายในสี่ปีที่ผ่านมา

Now, if I had ever opened the folder

ถ้าผมได้เปิดอัลบั้มรูป

with the 600 pictures in it,

ที่เต็มไปด้วยรูปถ่าย 600 รูป

I would have spent another hour.

ผมคงได้ใช้เวลากับมันเพิ่มอีกสักชั่วโมง

Now, that is three weeks,

เที่ยวสามอาทิตย์

and that is at most an hour and a half.

กับการคิดถึงมันอย่างมากชั่วโมงครึ่ง

There seems to be a discrepancy.

ดูแตกต่างกันมากเลยนะครับ

Now, I may be a bit extreme, you know,

คือผมก็อาจจะเป็นตัวอย่างที่สุดโต่งนะ

in how little appetite I have for consuming memories,

ที่ใช้เวลาดื่มด่ำกับความทรงจำน้อยมาก

but even if you do more of this,

แต่ถึงคุณใช้เวลากับความทรงจำมากกว่านี้

there is a genuine question:

เราก็ยังมีคำถามอยู่ดีว่า

Why do we put so much weight on memory

ทำไมเราถึงให้น้ำหนักกับความทรงจำ

relative to the weight that we put on experiences?

มากกว่าตัวประสบการณ์จริงมากนัก

So I want you to think

ฉะนั้นผมเลยอยากให้คุณลองคิดเล่นๆ

about a thought experiment.

มาทำการทดลองทางความคิดกันหน่อย

Imagine that for your next vacation,

ลองจินตนาการนะว่า

you know that at the end of the vacation

ถ้าคุณรู้ว่าหลังกลับจากไปเที่ยวคราวหน้าแล้ว

all your pictures will be destroyed,

รูปถ่ายทั้งหมดของคุณจะถูกทำลาย

and you'll get an amnesic drug

และคุณจะต้องกินยาลบความทรงจำ

so that you won't remember anything.

ที่ทำให้จำอะไรไม่ได้เลย

Now, would you choose the same vacation? (Laughter)

คุณจะยังไปเที่ยวที่เดิมไหม (เสียงหัวเราะ)

And if you would choose a different vacation,

ถ้าคุณเลือกไปเที่ยวที่อื่น

there is a conflict between your two selves,

ก็จะเกิดความขัดแย้งระหว่างตัวตนทั้งสองมิติของคุณ

and you need to think about how to adjudicate that conflict,

และคุณก็ต้องคิดว่าจะแก้ปัญหาความขัดแย้งนี้ยังไง

and it's actually not at all obvious, because

ซึ่งไม่ใช่ตัดสินใจได้ง่ายๆ นะครับ

if you think in terms of time,

เพราะว่า ถ้าคุณคิดในแง่ของเวลา

then you get one answer,

คุณก็จะได้คำตอบหนึ่ง

and if you think in terms of memories,

แต่ถ้าคิดในแง่ของความทรงจำ

you might get another answer.

คุณก็อาจจะได้คำตอบที่ต่างออกไป

Why do we pick the vacations we do

ทำไมเราถึงเลือกไปเที่ยวที่ใดที่หนึ่ง

is a problem that confronts us

เป็นคำถามที่เราต้องเจอ

with a choice between the two selves.

และต้องเลือกระหว่างตัวตนทั้งสองมิติของเรา

Now, the two selves

ตัวตนทั้งสองมิตินี้

bring up two notions of happiness.

มองความสุขในสองความหมายที่ต่างกัน

There are really two concepts of happiness

ความสุขก็เลยมีสองความหมาย

that we can apply, one per self.

ซึ่งใช้กับตัวตนคนละมิติ

So you can ask: How happy is the experiencing self?

คุณอาจจะตั้งคำถามว่า: ตัวตนที่รับรู้ประสบการณ์มีความสุขแค่ไหน?

And then you would ask: How happy are the moments

แล้วก็ถามว่า: แต่ละชั่วขณะในชีวิตของตัวตนที่รับประสบการณ์

in the experiencing self's life?

มีความสุขแค่ไหน?

And they're all -- happiness for moments

ความสุขในแต่ละชั่วขณะนั้น

is a fairly complicated process.

เป็นกระบวนการที่ซับซ้อน

What are the emotions that can be measured?

มีอารมณ์ความรู้สึกอะไรบ้างล่ะครับ ที่เราสามารถวัดได้?

And, by the way, now we are capable

แล้ว... อ้อ แต่ตอนนี้เราก็สามารถ

of getting a pretty good idea

วัดความสุขของตัวตนที่รับประสบการณ์

of the happiness of the experiencing self over time.

ที่เปลี่ยนแปลงข้ามช่วงเวลาได้ดีพอสมควรแล้วนะครับ

If you ask for the happiness of the remembering self,

ทีนี้ ถ้าคุณถามถึงความสุขของตัวตนที่เก็บความทรงจำ

it's a completely different thing.

มันจะต่างออกไปโดยสิ้นเชิงเลยนะ

This is not about how happily a person lives.

มันไม่ใช่คำถามว่าคนใช้ชีวิตอย่างมีความสุขแค่ไหน

It is about how satisfied or pleased the person is

แต่เกี่ยวกับว่าคนมีความพึงพอใจแค่ไหน

when that person thinks about her life.

เมื่อเขาคิดถึงชีวิตของตัวเอง

Very different notion.

ซึ่งต่างกันมากเลยนะครับ

Anyone who doesn't distinguish those notions

ใครก็ตามที่ไม่แยกแยะสองความหมายนี้ออกจากกัน

is going to mess up the study of happiness,

ก็จะทำให้การศึกษาวิจัยความสุขมันมั่วไปหมด

and I belong to a crowd of students of well-being,

ผมเองก็เป็นหนึ่งในนักศึกษาเรื่องสุขภาวะ (well-being)

who've been messing up the study of happiness for a long time

ที่ทำให้การศึกษาวิจัยเรื่องความสุขวุ่นวายสับสนมานาน

in precisely this way.

มั่วแบบนี้เลยแหละ

The distinction between the

ความแตกต่างระหว่าง

happiness of the experiencing self

ความสุขของตัวตนที่รับประสบการณ์

and the satisfaction of the remembering self

และความพึงพอใจของตัวตนที่เก็บความทรงจำ

has been recognized in recent years,

เพิ่งเป็นที่ตระหนักกันในหมู่นักวิจัยเมื่อไม่นานมานี้เอง

and there are now efforts to measure the two separately.

และตอนนี้ก็เริ่มมีความพยายามที่จะวัดความสุขสองมิตินี้แยกจากกันแล้ว

The Gallup Organization has a world poll

องค์กรแกลลอปได้ทำการสำรวจทั่วโลก

where more than half a million people

กับกลุ่มตัวอย่างมากกว่าครึ่งล้านคน

have been asked questions

ซึ่งตอบคำถามเกี่ยวกับว่า

about what they think of their life

เขาคิดยังไงกับชีวิต

and about their experiences,

และประสบการณ์ของตนเอง

and there have been other efforts along those lines.

และก็มีความพยายามในลักษณะเดียวกันนี้จากหน่วยงานอื่นๆ ด้วย

So in recent years, we have begun to learn

ดังนั้น เดี๋ยวนี้เราก็เลยเริ่มได้เรียนรู้

about the happiness of the two selves.

เกี่ยวกับความสุขของตัวตนสองมิตินี้

And the main lesson I think that we have learned

และผมคิดว่าบทเรียนสำคัญที่เราได้เรียนรู้

is they are really different.

ก็คือ มันแตกต่างกันจริงๆ

You can know how satisfied somebody is with their life,

คุณอาจจะรู้ดีเลยว่าใครคนหนึ่งพึงพอใจกับชีวิตเขาไหม

and that really doesn't teach you much

แต่มันจะไม่ได้บอกอะไรคุณมาก

about how happily they're living their life,

ว่าเขามีความสุขมากแค่ไหน ขณะที่เขาใช้ชีวิต

and vice versa.

ในทางกลับกันก็เหมือนกัน

Just to give you a sense of the correlation,

ถ้าพูดในแง่ค่าสหสัมพันธ์

the correlation is about .5.

ค่าสหสัมพันธ์ก็อยู่ที่ประมาณ .5

What that means is if you met somebody,

นั่นหมายความว่า ถ้าคุณพบใครคนหนึ่ง

and you were told, "Oh his father is six feet tall,"

แล้วคุณทราบมาว่า พ่อของเขาสูงหกฟุต

how much would you know about his height?

คุณจะทายความสูงของเขาได้แม่นยำแค่ไหน

Well, you would know something about his height,

คือ คุณก็จะพอเดาความสูงของเขาได้นะ

but there's a lot of uncertainty.

แต่มันมีความไม่แน่นอนอยู่เยอะมาก

You have that much uncertainty.

คุณก็ต้องเจอความไม่แน่นอนแบบเดียวกันนี้แหละ

If I tell you that somebody ranked their life eight on a scale of ten,

ถ้าผมบอกคุณว่า มีใครคนหนึ่งให้คะแนนความสุขในชีวิตตัวเองแปดจากสิบ

you have a lot of uncertainty

คุณก็ยังไม่สามารถแน่ใจได้

about how happy they are

ว่าเขามีความสุขแค่ไหน

with their experiencing self.

กับตัวตนที่รับประสบการณ์

So the correlation is low.

ค่าสหสัมพันธ์ก็เลยต่ำ

We know something about what controls

เราพอจะรู้อยู่บ้าง ว่าอะไรที่กำหนด

satisfaction of the happiness self.

ความพึงพอใจของตัวตนที่มีความสุข

We know that money is very important,

เรารู้ว่าเงินสำคัญมาก

goals are very important.

เป้าหมายในชีวิตก็สำคัญมาก

We know that happiness is mainly

เรารู้ว่าความสุขนั้น หลักๆ แล้ว

being satisfied with people that we like,

ก็คือการพึงพอใจกับผู้คนที่เราชอบ

spending time with people that we like.

ได้ใช้เวลากับคนที่เราชอบ

There are other pleasures, but this is dominant.

อาจจะมีความพึงพอใจอย่างอื่นอีก แต่เรื่องนี้เป็นเรื่องหลัก

So if you want to maximize the happiness of the two selves,

ดังนั้น ถ้าคุณต้องการเพิ่มความสุขของตัวตนสองมิตินี้

you are going to end up

สุดท้ายคุณต้อง

doing very different things.

ทำสิ่งที่แตกต่างกันมาก

The bottom line of what I've said here

ข้อสรุปสุดท้ายของทั้งหมดที่ผมพูดมาก็คือ

is that we really should not think of happiness

เราไม่ควรคิดว่าความสุข

as a substitute for well-being.

คือสิ่งเดียวกับสุขภาวะ (well-being)

It is a completely different notion.

มันเป็นสองอย่างที่แตกต่างกันมากเลย

Now, very quickly,

ทีนี้ อย่างรวดเร็วนะครับ

another reason we cannot think straight about happiness

เหตุผลอีกอย่างที่ทำให้เราไม่สามารถเข้าใจความสุขได้อย่างชัดเจน

is that we do not attend to the same things

ก็เพราะเราไม่ได้มุ่งความสนใจไปที่สิ่งเดียวกัน

when we think about life, and we actually live.

ตอนที่เรามองชีวิต กับตอนที่เราใช้ชีวิตจริงๆ

So, if you ask the simple question of how happy people are in California,

ดังนั้น ถ้าคุณถามคำถามง่ายๆ ว่าคนในแคลิฟอร์เนียมีความสุขแค่ไหน

you are not going to get to the correct answer.

คุณจะไม่ได้คำตอบที่แท้จริงหรอก

When you ask that question,

ตอนที่ถามคำถามนั้น

you think people must be happier in California

คุณย่อมคิดว่าคนที่อยู่ในแคลิฟอร์เนียต้องมีความสุขมากกว่า

if, say, you live in Ohio.

ถ้าตัวคุณเองอยู่รัฐอื่น เช่น โอไฮโอ

(Laughter)

(เสียงหัวเราะ)

And what happens is

สิ่งที่เกิดขึ้นก็คือ

when you think about living in California,

เวลาคุณคิดถึงการใช้ชีวิตในแคลิฟอร์เนีย

you are thinking of the contrast

คุณคิดถึงความแตกต่าง

between California and other places,

ระหว่างแคลิฟอร์เนียกับที่อื่น

and that contrast, say, is in climate.

เช่น ความแตกต่างเรื่องอากาศ

Well, it turns out that climate

แต่ปรากฏว่าสภาพอากาศ

is not very important to the experiencing self

ไม่ได้สำคัญกับตัวตนที่รับประสบการณ์มากนัก

and it's not even very important to the reflective self

แล้วที่จริงก็ไม่ค่อยสำคัญกับตัวตนที่ทำหน้าที่คิด

that decides how happy people are.

ซึ่งเป็นผู้ตัดสินว่าคนเรามีความสุขแค่ไหนด้วย

But now, because the reflective self is in charge,

แต่ทีนี้ เพราะว่าตัวตนที่ทำหน้าที่คิดกำลังเป็นใหญ่อยู่ในขณะนั้น

you may end up -- some people may end up

คุณหรือคนบางคนอาจจะลงเอย

moving to California.

ด้วยการย้ายมาอยู่แคลิฟอร์เนีย

And it's sort of interesting to trace what is going to happen

ก็น่าติดตามดูนะครับ ว่าจะเกิดอะไรขึ้น

to people who move to California in the hope of getting happier.

กับคนที่ย้ายมาอยู่แคลิฟอร์เนียเพราะหวังว่าจะมีความสุขมากขึ้น

Well, their experiencing self

คือ ตัวตนที่รับประสบการณ์น่ะ

is not going to get happier.

มันจะไม่ได้มีความสุขมากขึ้นหรอกครับ

We know that.

เรารู้อยู่แล้ว

But one thing will happen: They will think they are happier,

แต่สิ่งหนึ่งที่จะเกิดขึ้นคือ คนพวกนี้จะคิดว่าเขามีความสุขมากขึ้น

because, when they think about it,

เพราะเวลาเขาคิดถึงชีวิตในแคลิฟอร์เนีย

they'll be reminded of how horrible the weather was in Ohio,

เขาก็จะนึกเปรียบเทียบว่าเมื่อก่อนเคยอยู่โอไฮโออากาศมันแย่ขนาดไหน

and they will feel they made the right decision.

แล้วเขาก็จะรู้สึกว่าตัดสินใจถูกแล้วที่ย้ายมา

It is very difficult

มันยากจริงๆ นะครับ

to think straight about well-being,

ที่จะคิดเรื่องความอยู่ดีมีสุขโดยไม่สับสน

and I hope I have given you a sense

และผมคิดว่าผมแสดงให้คุณเห็นแล้ว

of how difficult it is.

ว่ามันยากยังไง

Thank you.

ขอบคุณครับ

(Applause)

(เสียงปรบมือ)

Chris Anderson: Thank you. I've got a question for you.

คริส แอนเดอร์สัน: ขอบคุณครับ ผมมีคำถามหน่อยครับ

Thank you so much.

ขอบคุณมากครับ

Now, when we were on the phone a few weeks ago,

คือ ตอนที่เราคุยโทรศัพท์กันสองสามอาทิตย์ก่อน

you mentioned to me that there was quite an interesting result

คุณเล่าให้ฟังว่ามีข้อมูลที่น่าสนใจอีกอย่างหนึ่ง

came out of that Gallup survey.

จากการสำรวจของแกลลอปที่คุณพูดถึง

Is that something you can share

ช่วยเล่าให้พวกเราฟังหน่อยได้ไหมครับ

since you do have a few moments left now?

เพราะคุณยังมีเวลาเหลืออีกนิดหน่อย

Daniel Kahneman: Sure.

แดเนียล คานีแมน: ได้ครับ

I think the most interesting result that we found in the Gallup survey

ผมว่าผลที่น่าสนใจที่สุดที่เราเจอในการสำรวจของแกลลอป

is a number, which we absolutely did not expect to find.

คือตัวเลขตัวหนึ่ง ซึ่งเราไม่คาดคิดเลยว่าจะพบ

We found that with respect to the happiness

เราพบว่า เมื่อพูดถึงความสุข

of the experiencing self.

ของตัวตนที่รับประสบการณ์

When we looked at how feelings,

พอเราวิเคราะห์ว่าความรู้สึกเป็นสุข

vary with income.

มันแปรผันไปกับรายได้หรือเปล่า

And it turns out that, below an income

ปรากฏว่า คนที่มีรายได้ต่ำกว่า

of 60,000 dollars a year, for Americans --

หกหมื่นดอลลาร์ต่อปี สำหรับคนอเมริกัน

and that's a very large sample of Americans, like 600,000,

ซึ่งเป็นกลุ่มตัวอย่างชาวอเมริกันขนาดใหญ่มาก ก็สักหกแสนคน

so it's a large representative sample --

แต่ก็ถือว่าเป็นตัวแทนที่ดีของประชากร

below an income of 600,000 dollars a year...

เราพบว่า คนที่มีรายได้ต่ำกว่าหกแสนดอลลาร์ต่อปี

CA: 60,000.

คริส แอนเดอร์สัน: หกหมื่นครับ

DK: 60,000.

แดเนียล คานีแมน: อ่า ใช่ หกหมื่น

(Laughter)

(เสียงหัวเราะ)

60,000 dollars a year, people are unhappy,

หกหมื่นดอลล่าร์ต่อปี คนพวกนี้ไม่มีความสุขครับ

and they get progressively unhappier the poorer they get.

ยิ่งรายได้น้อยเท่าไหร่ก็ยิ่งไม่มีความสุขเท่านั้น

Above that, we get an absolutely flat line.

แต่กับคนที่รายได้มากกว่านั้น เส้นความสัมพันธ์กับความสุขเป็นแนวราบเลย

I mean I've rarely seen lines so flat.

ผมไม่เคยเห็นเส้นราบขนาดนี้มาก่อนเลยนะ

Clearly, what is happening is

ผลมันบอกชัดเจนเลยว่า

money does not buy you experiential happiness,

เงินไม่สามารถซื้อประสบการณ์ความสุขได้

but lack of money certainly buys you misery,

แต่การไม่มีเงินทำให้เราทุกข์

and we can measure that misery

แล้วเราก็สามารถวัดความทุกข์พวกนี้

very, very clearly.

ได้ชัดเจนมากๆ เลย

In terms of the other self, the remembering self,

แต่พอเราพูดถึงตัวตนที่เก็บความทรงจำ

you get a different story.

ผลกลับกลายเป็นอีกเรื่องไปเลย

The more money you earn, the more satisfied you are.

ยิ่งคุณมีเงินมากเท่าไหร่ คุณจะพึงพอใจมากขึ้นเท่านั้น

That does not hold for emotions.

แต่มันไม่ได้เป็นอย่างนั้นในกรณีของอารมณ์ความรู้สึกในแต่ละขณะ

CA: But Danny, the whole American endeavor is about

คริส: แต่แดนนี่ครับ ความมานะอุตสาหะของสังคมอเมริกันทั้งหมด

life, liberty, the pursuit of happiness.

ล้วนเป็นไปเพื่อชีวิต เสรีภาพ และการแสวงหาความสุข

If people took seriously that finding,

ถ้าผู้คนเชื่อผลวิจัยนี้จริงๆ

I mean, it seems to turn upside down

คือ มันดูเหมือนจะล้มล้าง

everything we believe about, like for example,

ทุกอย่างที่เราเชื่อกันมา ตัวอย่างเช่น

taxation policy and so forth.

นโยบายภาษีและเรื่องอื่นๆ

Is there any chance that politicians, that the country generally,

มันจะเป็นไปได้หรือครับ ที่นักการเมือง และประเทศสหรัฐอเมริกา

would take a finding like that seriously

จะเชื่อในผลการวิจัยนี้

and run public policy based on it?

และดำเนินนโยบายสาธารณะบนพี้นฐานของผลวิจัยนี้

DK: You know I think that there is recognition

แดเนียล: ผมว่าตอนนี้คนตื่นตัวเรื่องนี้กันมากขึ้นนะ

of the role of happiness research in public policy.

เรื่องบทบาทของงานวิจัยความสุขในนโยบายสาธารณะเนี่ย

The recognition is going to be slow in the United States,

ความตื่นตัวเรื่องนี้ในอเมริกาก็คงจะช้าล่ะครับ

no question about that,

ไม่ต้องสงสัย

but in the U.K., it is happening,

แต่ในอังกฤษ มันเกิดขึ้นแล้ว

and in other countries it is happening.

ในประเทศอื่นก็เกิดขึ้นแล้วเช่นกัน

People are recognizing that they ought

ผู้คนกำลังตระหนักแล้วว่า

to be thinking of happiness

เขาควรคิดถึงความสุขด้วย

when they think of public policy.

เวลาคิดถึงนโยบายสาธารณะ

It's going to take a while,

มันคงใช้เวลาสักพัก

and people are going to debate

แล้วเราก็ต้องอภิปรายกันด้วย

whether they want to study experience happiness,

ว่าเราอยากศึกษาประสบการณ์ความสุข

or whether they want to study life evaluation,

หรือการประเมินความพึงพอใจในชีวิต

so we need to have that debate fairly soon.

เราคงต้องมาถกเรื่องนี้กันในไม่ช้า

How to enhance happiness

วิธีการเสริมสร้างความสุข

goes very different ways depending on how you think,

ก็ทำได้หลายวิธี ขึ้นอยู่กับว่าคุณมองมันอย่างไร

and whether you think of the remembering self

และคุณคิดถึงตัวตนที่เก็บความทรงจำ

or you think of the experiencing self.

หรือตัวตนที่รับประสบการณ์

This is going to influence policy, I think, in years to come.

ผมเชื่อว่าเรื่องนี้จะมีอิทธิพลต่อนโยบายของประเทศในอนาคต

In the United States, efforts are being made

ในสหรัฐอเมริกาก็เริ่มมีความพยายาม

to measure the experience happiness of the population.

ที่จะวัดประสบการณ์ความสุขของประชากรแล้ว

This is going to be, I think, within the next decade or two,

ผมว่าอีกหนึ่งหรือสองทศวรรษข้างหน้า

part of national statistics.

จะต้องมีการเก็บข้อมูลความสุขเป็นสถิติแห่งชาติ

CA: Well, it seems to me that this issue will -- or at least should be --

คริส: ครับ ผมเชื่อว่าประเด็นเรื่องความสุขนี้จะเป็น หรืออย่างน้อยก็ควรจะเป็น

the most interesting policy discussion to track

ประเด็นการอภิปรายทางนโยบายที่น่าสนใจที่สุด

over the next few years.

ที่เราต้องติดตามในอีกสองสามปีข้างหน้า

Thank you so much for inventing behavioral economics.

ขอบคุณมากครับ ที่สรรค์สร้างวิชาเศรษฐศาสตร์พฤติกรรมขึ้นมา

Thank you, Danny Kahneman.

ขอบคุณครับ แดนนี่ คานีแมน