The riddle of experience vs. memory | Daniel Kahneman

Μετάφραση: Zoran Pantoulas Επιμέλεια: Alexandros Tzaferidis

Everybody talks about happiness these days.

Όλοι μιλούν για την ευτυχία αυτές τις μέρες.

I had somebody count the number of books

Έβαλα κάποιον να μετρήσει πόσα βιβλία

with "happiness" in the title published in the last five years

είχαν εκδοθεί με τη λέξη "ευτυχία" στον τίτλο τους τα τελευταία πέντε χρόνια

and they gave up after about 40, and there were many more.

και τα παράτησαν μετά τα 40 και υπάρχουν αρκετά περισσότερα.

There is a huge wave of interest in happiness,

Υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον για την ευτυχία,

among researchers.

ανάμεσα στους ερευνητές.

There is a lot of happiness coaching.

Υπάρχει πληθώρα συμβουλευτικής της ευτυχίας.

Everybody would like to make people happier.

Καθένας θα ήθελε να κάνει τους ανθρώπους ευτυχέστερους.

But in spite of all this flood of work,

Όμως, ενώ υπάρχει αυτή η πληθώρα έργου,

there are several cognitive traps

βρίσκουμε αρκετές γνωσιακές παγίδες

that sort of make it almost impossible to think straight

οι οποίες κάνουν σχεδόν αδύνατη την ορθή κατανόηση

about happiness.

της ευτυχίας.

And my talk today will be mostly about these cognitive traps.

Και η ομιλία μου σήμερα αφορά κυρίως αυτές τις γνωσιακές παγίδες.

This applies to laypeople thinking about their own happiness,

Απευθύνεται στους απλούς ανθρώπους που σκέφτονται για την ευτυχία τους,

and it applies to scholars thinking about happiness,

καθώς επίσης και στους διανοούμενους που ασχολούνται με την ευτυχία,

because it turns out we're just as messed up as anybody else is.

διότι από ότι φαίνεται είμαστε το ίδιο μπερδεμένοι με τους υπόλοιπους.

The first of these traps

Η πρώτη από αυτές τις παγίδες

is a reluctance to admit complexity.

είναι η απροθυμία να παραδεχτούμε πως είναι ένα περίπλοκο θέμα.

It turns out that the word "happiness"

Φαίνεται πως η λέξη ευτυχία

is just not a useful word anymore,

δεν είναι πια μια χρήσιμη λέξη

because we apply it to too many different things.

διότι την χρησιμοποιούμε σε πολλές διαφορετικές περιπτώσεις.

I think there is one particular meaning to which we might restrict it,

Νομίζω πως υπάρχει ένα συγκεκριμένο νόημα με το οποίο μπορούμε να την περιορίσουμε,

but by and large,

αλλά, εν συνόλω,

this is something that we'll have to give up

αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να το αφήσουμε

and we'll have to adopt the more complicated view

και να υιοθετήσουμε μια πιο περίπλοκη οπτική

of what well-being is.

για την ευδαιμονία.

The second trap is a confusion between experience and memory;

Η δεύτερη παγίδα είναι η σύγχυση μεταξύ βιώματος και ανάμνησης:

basically, it's between being happy in your life,

ουσιαστικά η διαφορά του να είσαι χαρούμενος στη ζωή σου

and being happy about your life

και χαρούμενος για τη ζωή σου

or happy with your life.

ή χαρούμενος με τη ζωή σου.

And those are two very different concepts,

Και ετούτες είναι δύο αρκετά διαφορετικές αντιλήψεις,

and they're both lumped in the notion of happiness.

ενώ και οι δύο είναι ενσωματωμένες στην έννοια της ευτυχίας.

And the third is the focusing illusion,

Και η τρίτη είναι η αυταπάτη της εστίασης,

and it's the unfortunate fact that we can't think about any circumstance

το οποίο είναι το ατυχές γεγονός του να μην μπορούμε να σκεφτούμε κάθε περίσταση

that affects well-being

που επηρεάζει την ευδαιμονία

without distorting its importance.

δίχως να στρεβλώνουμε τη σημασία της.

I mean, this is a real cognitive trap.

Και αυτή είναι μία πραγματική γνωσιακή παγίδα.

There's just no way of getting it right.

Είναι αδύνατο να το σκεφτούμε σωστά.

Now, I'd like to start with an example

Τώρα θα ήθελα να ξεκινήσω με ένα παράδειγμα

of somebody who had a question-and-answer session

κάποιου ο οποίος κατα τη διάρκεια των ερωτήσεων,

after one of my lectures reported a story,

έπειτα από μια διάλεξή μου, ανέφερε μια ιστορία.

and that was a story --

...

He said he'd been listening to a symphony,

Ανέφερε πως άκουγε μια συμφωνία

and it was absolutely glorious music

και πως η μουσική ήταν μεγαλιώδης,

and at the very end of the recording,

αλλά φτάνοντας στο τέλος της ηχογράφησης

there was a dreadful screeching sound.

ακούστηκε ένας απαίσιος τσιριχτός ήχος.

And then he added, really quite emotionally,

Έπειτα πρόσθεσε, με πολύ έντονο συναίσθημα,

it ruined the whole experience.

πως χάλασε ολόκληρο το βίωμα.

But it hadn't.

Κι όμως.

What it had ruined were the memories of the experience.

Εκείνο που χάλασε ήταν η ανάμνηση του βιώματος.

He had had the experience.

Το γεγονός το βίωσε.

He had had 20 minutes of glorious music.

Είχε είκοσι λεπτά μεγαλιώδους μουσικής.

They counted for nothing

Αυτά δεν μέτρησαν καθόλου

because he was left with a memory;

διότι του είχε μείνει η ανάμνηση,

the memory was ruined,

η ανάμνηση καταστράφηκε

and the memory was all that he had gotten to keep.

και η ανάμνηση είναι ότι του απέμεινε.

What this is telling us, really,

Εκείνο που μας δείχνει αυτό το γεγονός, στην πραγματικότητα,

is that we might be thinking of ourselves and of other people

είναι πως υπάρχει περίπτωση να σκεφτόμαστε για εμας και για άλλους ανθρώπους

in terms of two selves.

σε όρους δύο εαυτών.

There is an experiencing self,

Υπάρχει ο βιωματικός εαυτός,

who lives in the present

που ζει στο παρόν

and knows the present,

και γνωρίζει το παρόν,

is capable of re-living the past,

είναι ικανός να ξαναζεί το παρελθόν,

but basically it has only the present.

αλλά κυρίως ζει στο παρόν.

It's the experiencing self that the doctor approaches --

Τον βιωματικό εαυτό προσεγγίζει ο γιατρός --

you know, when the doctor asks,

ξέρετε, όταν ρωτάει,

"Does it hurt now when I touch you here?"

"Πονάει τώρα που σε ακουμπάω εδώ;"

And then there is a remembering self,

Και έπειτα υπάρχει ο εμπειρικός εαυτός

and the remembering self is the one that keeps score,

και εκείνος είναι που κρατάει τις σημειώσεις

and maintains the story of our life,

και διατηρεί την ιστορία της ζωής μας

and it's the one that the doctor approaches

και εκείνον προσεγγίζει ο γιατρός

in asking the question,

ρωτώντας,

"How have you been feeling lately?"

"Πως αισθάνεσαι τώρα τελευταία;"

or "How was your trip to Albania?" or something like that.

ή "Πώς ήταν το ταξίδι σου στην Αλβανία;" ή κάτι παρεμφερές.

Those are two very different entities,

Αυτές είναι δυο τελείως διαφορετικές οντότητες,

the experiencing self and the remembering self,

ο βιωματικός εαυτός και ο εμπειρικός εαυτός

and getting confused between them is part of the mess

και η σύγχυση τους είναι μέρος του προβλήματος οριοθέτησης

about the notion of happiness.

της έννοιας της ευτυχίας.

Now, the remembering self

Τώρα, ο εμπειρικός εαυτός

is a storyteller.

είναι ο αφηγητής.

And that really starts with a basic response of our memories --

Αυτό στη πραγματικότητα ξεκινάει με βάση την αντίδραση των αναμνήσεών μας-

it starts immediately.

ξεκινάει δηλαδή άμεσα.

We don't only tell stories when we set out to tell stories.

Δεν λέμε απλά ιστορίες όταν ξεκινάμε να λέμε ιστορίες.

Our memory tells us stories,

Η μνήμη μας μάς λέει ιστορίες,

that is, what we get to keep from our experiences

το οποίο σημαίνει, πως αυτό που μένει από τα βιώματά μας

is a story.

είναι μία ιστορία.

And let me begin with one example.

Ας ξεκινήσω με ένα παράδειγμα.

This is an old study.

Είναι μια παλιά μελέτη.

Those are actual patients undergoing a painful procedure.

Αυτοί είναι πραγματικοί ασθενείς που περνούν μια επίπονη διαδικασία.

I won't go into detail. It's no longer painful these days,

Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες. Δεν είναι πια επίπονο,

but it was painful when this study was run in the 1990s.

αλλά ήταν όταν γινόταν αυτή η μελέτη τη δεκατία του 90.

They were asked to report on their pain every 60 seconds.

Τους ζητήθηκε να αναφέρουν πόσο πόναγαν κάθε 60 δευτερόλεπτα.

Here are two patients,

Και εδώ έχουμε δύο ασθενείς.

those are their recordings.

Αυτές είναι οι ηχογραφήσεις τους.

And you are asked, "Who of them suffered more?"

Και σας ρωτούν, "Ποιος υπέφερε περισσότερο;"

And it's a very easy question.

Μια ομολογουμένως εύκολη ερώτηση.

Clearly, Patient B suffered more --

Εκφανώς, ο Ασθενής Β υπέφερε περισσότερο.

his colonoscopy was longer,

Η κολονοσκόπησή του κράτησε περισσότερο

and every minute of pain that Patient A had,

και κάθε λεπτό πόνου που είχε ο Ασθενής Α

Patient B had, and more.

ο Ασθενής Β είχε τα ίδια και ακόμη περισσότερα.

But now there is another question:

Όμως τώρα έχουμε μια άλλη ερώτηση:

"How much did these patients think they suffered?"

"Πόσο πίστευαν οι ίδιοι οι ασθενείς ότι υπέφεραν;"

And here is a surprise.

Και εδώ έχουμε μια έκπληξη.

The surprise is that Patient A

Η έκπληξη είναι πως ο Ασθενής Α

had a much worse memory of the colonoscopy

είχε πολύ χειρότερη ανάμνηση της κολονοσκόπησης

than Patient B.

από τον Ασθενή Β.

The stories of the colonoscopies were different,

Οι ιστορίες των κολονοσκοπήσεων ήταν διαφορετικές

and because a very critical part of the story is how it ends.

και επειδή το τέλος είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος της ιστορίας --

And neither of these stories is very inspiring or great --

και καμία από αυτές δεν εμπνέει ούτε είναι καταπληκτική --

but one of them is this distinct ... (Laughter)

όμως μία από αυτές...(Γέλιο)

but one of them is distinctly worse than the other.

όμως μία από αυτές είναι σαφώς χειρότερη από την άλλη.

And the one that is worse

Και αυτή που είναι χειρότερη

is the one where pain was at its peak at the very end;

ήταν εκείνη στην οποία ο πόνος έφτανε το μέγιστο κοντά το τέλος.

it's a bad story.

Είναι μια άσχημη ιστορία.

How do we know that?

Πως το ξέρουμε;

Because we asked these people after their colonoscopy,

Γιατί ρωτήσαμε αυτούς τους ανθρώπους μετά την κολονοσκόπησή τους,

and much later, too,

και πολύ αργότερα, επίσης,

"How bad was the whole thing, in total?"

"Πόσο άσχημο ήταν το όλο πράγμα, γενικά;"

And it was much worse for A than for B, in memory.

και ήταν αρκετά χειρότερο για τον Α από ότι για τον Β ως ανάμνηση.

Now this is a direct conflict

Αυτό είναι μια άμεση σύγκρουση

between the experiencing self and the remembering self.

μεταξύ του βιωματικού εαυτού και του εμπειρικού εαυτού.

From the point of view of the experiencing self,

Από την οπτική του βιωματικού εαυτού,

clearly, B had a worse time.

σαφώς, ο Β πέρασε χειρότερα.

Now, what you could do with Patient A,

Τώρα, εκείνο που θα μπορούσαμε να κάνουμε με τον Α

and we actually ran clinical experiments,

και πράγματι κάναμε κλινικές μελέτες

and it has been done, and it does work --

και έχει εφαρμοστεί και λειτουργεί,

you could actually extend the colonoscopy of Patient A

είναι να επεκτείνουμε την κολονοσκόπηση του Ασθενή Α

by just keeping the tube in without jiggling it too much.

απλά κρατώντας τον σωλήνα μέσα χώρις να τον κουνάμε πολύ.

That will cause the patient

Αυτό θα προκαλέσει στον ασθενή

to suffer, but just a little

δυσφορία, αλλά λίγη

and much less than before.

και αρκετά λιγότερη από πρίν.

And if you do that for a couple of minutes,

Έτσι εάν το κάνεις αυτό για μερικά λεπτά,

you have made the experiencing self

προκαλείς στον βιωματικό εαυτό

of Patient A worse off,

του Ασθενή Α μεγαλύτερη δυσφορία,

and you have the remembering self of Patient A

αλλά φέρνεις τον εμπειρικό εαυτό του Ασθενή Α

a lot better off,

σε καλύτερη θέση,

because now you have endowed Patient A

διότι τώρα προσφέρεις στον Ασθενή Α

with a better story

μια καλύτερη ιστορία

about his experience.

του βιώματός του.

What defines a story?

Τι ορίζει μια ιστορία;

And that is true of the stories

Και αυτό είναι αλήθεια και για τις ιστορίες

that memory delivers for us,

που φέρνουν οι αναμνήσεις μας

and it's also true of the stories that we make up.

καθώς επίσης και για τις ιστορίες που μηχανευόμαστε.

What defines a story are changes,

Εκείνο που ορίζει μια ιστορία είναι οι αλλαγές,

significant moments and endings.

οι σημαντικές στιγμές και οι καταλήξεις.

Endings are very, very important

Οι καταλήξεις είναι πάρα πολύ σημαντικές

and, in this case, the ending dominated.

και σε αυτήν την περίπτωση η κατάληξη κυριάρχησε.

Now, the experiencing self

Τώρα, ο βιωματικός εαυτός

lives its life continuously.

ζει τη ζωή συνεχώς.

It has moments of experience, one after the other.

Ζει στιγμές βιωματικές τη μία μετά την άλλη.

And you can ask: What happens to these moments?

Και ρωτάς: Τι συμβαίνει σε αυτές τις στιγμές;

And the answer is really straightforward:

Και η απάντηση είναι ξεκάθαρη.

They are lost forever.

Χάνονται για πάντα.

I mean, most of the moments of our life --

Εννοώ, οι περισσότερες στιγμές στη ζωή μας --

and I calculated, you know, the psychological present

και μέτρησα -- ξέρετε, το ψυχολογικό παρόν

is said to be about three seconds long;

λέγεται πως διαρκεί περίπου 3 δευτερόλεπτα.

that means that, you know,

Αυτό σημαίνει πως,

in a life there are about 600 million of them;

σε μια ζωή υπάρχουν περίπου 600 εκατομμύρια.

in a month, there are about 600,000 --

Σε ένα μήνα, είναι περίπου 600.000.

most of them don't leave a trace.

Οι περισσότερες δεν αφήνουν ούτε ίχνος.

Most of them are completely ignored

Οι περισσότερες αγνοούνται πλήρως

by the remembering self.

από τον εμπειρικό εαυτό.

And yet, somehow you get the sense

Κι όμως, έχουμε την αίσθηση

that they should count,

πως θα έπρεπε να μετράνε,

that what happens during these moments of experience

πως ότι συμβαίνει σε αυτές τις βιωματικές στιγμές,

is our life.

είναι η Zωή μας.

It's the finite resource that we're spending

Εκείνη η τετελεσμένη πηγή που σπαταλάμε

while we're on this earth.

όσο βρισκόμαστε σε αυτή τη γη.

And how to spend it

Και το πως πρέπει να τη σπαταλήσουμε,

would seem to be relevant,

φαίνεται πιο σημαντικό,

but that is not the story

μα αυτή δεν είναι η ιστορία

that the remembering self keeps for us.

που ο εμπειρικός εαυτός φυλάει για εμάς.

So we have the remembering self

Επομένως έχουμε τον εμπειρικό εαυτό

and the experiencing self,

και τον βιωματικό εαυτό

and they're really quite distinct.

και οι οποίοι είναι σχετικά διαφορετικοί.

The biggest difference between them

Η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ τους

is in the handling of time.

είναι η διαχείριση του χρόνου.

From the point of view of the experiencing self,

Από την οπτική του βιωματικού εαυτού,

if you have a vacation,

εάν πάτε για διακοπές

and the second week is just as good as the first,

και η δεύτερη εβδομάδα είναι το ίδιο καλή όπως η πρώτη,

then the two-week vacation

τότε οι διακοπές δύο εβδομάδων

is twice as good as the one-week vacation.

είναι διπλά καλύτερες από τις διακοπές μίας εβδομάδας.

That's not the way it works at all for the remembering self.

Αυτό δεν ισχύει καθόλου για τον εμπειρικό εαυτό.

For the remembering self, a two-week vacation

Για τον εμπειρικό εαυτό, δύο εβδομάδες διακοπών

is barely better than the one-week vacation

είναι ελάχιστα καλύτερες από τις διακοπές μίας εβδομάδας

because there are no new memories added.

διότι δεν προσθέτονται νέες μνήμες.

You have not changed the story.

Δεν έχετε αλλάξει την ιστορία.

And in this way,

Και κατά αυτόν τον τρόπο,

time is actually the critical variable

ο χρόνος είναι η κρίσιμη μεταβλητή

that distinguishes a remembering self

που διακρίνει τον εμπειρικό εαυτό

from an experiencing self;

από τον βιωματικό.

time has very little impact on the story.

Ο χρόνος έχει πολύ μικρή επιρροή σε αυτή την ιστορία.

Now, the remembering self does more

Τώρα, ο εμπειρικός εαυτός κάνει πολύ περισσότερα

than remember and tell stories.

από το να θυμάται και να λέει ιστορίες.

It is actually the one that makes decisions

Είναι εκείνος που παίρνει τις αποφάσεις

because, if you have a patient who has had, say,

διότι, εάν έχεις έναν ασθενή που είχε κάνει, ας πούμε,

two colonoscopies with two different surgeons

δύο κολονοσκοπήσεις με δύο διαφορετικούς χειρούργους

and is deciding which of them to choose,

και πρέπει να αποφασίσει ποιον να διαλέξει,

then the one that chooses

τότε επιλέγει εκείνον

is the one that has the memory that is less bad,

για τον οποίο έχει τη λιγότερο κακή ανάμνηση

and that's the surgeon that will be chosen.

και αυτός είναι που θα επιλεγεί τελικά.

The experiencing self

Ο βιωματικός εαυτός

has no voice in this choice.

δεν έχει φωνή σε αυτή την επιλογή.

We actually don't choose between experiences,

Ουσιαστικά δεν διαλέγουμε μεταξύ βιωμάτων,

we choose between memories of experiences.

αλλά μεταξύ αναμνήσεων βιωμάτων.

And even when we think about the future,

Ακόμη και όταν σκεφτόμαστε το μέλλον,

we don't think of our future normally as experiences.

δε σκεφτόμαστε το μέλλον μας ως βιώματα.

We think of our future

Σκεφτόμαστε το μέλλον μας

as anticipated memories.

ως εν δυνάμει αναμνήσεις.

And basically you can look at this,

Και αυτό μπορείτε να το δείτε και ως

you know, as a tyranny of the remembering self,

την τυραννία του εμπειρικού εαυτού,

and you can think of the remembering self

και να σκεφτείτε τον εμπειρικό εαυτό

sort of dragging the experiencing self

σαν να παρασύρει τον βιωματικό εαυτό

through experiences that

μέσα σε βιώματα τα οποία

the experiencing self doesn't need.

ο βιωματικός εαυτός δεν έχει ανάγκη.

I have that sense that

Έχω την αίσθηση πως

when we go on vacations

όταν πηγαίνουμε για διακοπές

this is very frequently the case;

αυτή είναι συχνά η πραγματικότητα,

that is, we go on vacations,

δηλαδή, πηγαίνουμε διακοπές,

to a very large extent,

κατά κύριο λόγο,

in the service of our remembering self.

υπηρετώντας τον εμπειρικό εαυτό μας.

And this is a bit hard to justify I think.

Και αυτό είναι αρκετά δύσκολο να επιβεβαιωθεί νομίζω.

I mean, how much do we consume our memories?

Δηλαδή, πόσο πολύ καταναλώνουμε τις αναμνήσεις μας;

That is one of the explanations

Αυτή είναι μια από τις εξηγήσεις

that is given for the dominance

που δίνονται για τη κυριαρχία

of the remembering self.

του εμπειρικού εαυτού.

And when I think about that, I think about a vacation

Και όταν το σκέφτομαι αυτό, σκέφτομαι τις διακοπές

we had in Antarctica a few years ago,

που έκανα στην Ανταρκτική πριν μερικά χρόνια,

which was clearly the best vacation I've ever had,

οι οποίες ήταν σαφώς οι καλύτερες που είχα ποτέ

and I think of it relatively often,

και το σκέφτομαι σχετικά συχνά,

relative to how much I think of other vacations.

σε σχέση με το πόσο σκέφτομαι άλλες διακοπές που έχω κάνει.

And I probably have consumed

Και πιθανώς να έχω καταναλώσει

my memories of that three-week trip, I would say,

για τις μνήμες εκείνου του ταξιδιού τριών εβδομάδων, θα έλεγα,

for about 25 minutes in the last four years.

περίπου 25 λεπτά τα τελευταία τέσσερα χρόνια.

Now, if I had ever opened the folder

Τώρα, αν άνοιγα εκείνο το φάκελο

with the 600 pictures in it,

με τις 600 φωτογραφίες,

I would have spent another hour.

θα σπαταλούσα άλλη μία ώρα.

Now, that is three weeks,

Είναι τρείς εβδομάδες,

and that is at most an hour and a half.

για τις οποίες σπαταλάω το πολύ μιάμιση ώρα.

There seems to be a discrepancy.

Εδώ υπάρχει μια ασυμφωνία.

Now, I may be a bit extreme, you know,

Ίσως να είμαι λίγο ακραίος,

in how little appetite I have for consuming memories,

για το πόσο λίγη όρεξη έχω να καναλώνω αναμνήσεις,

but even if you do more of this,

αλλά ακόμη και αν χρειάζεστε περισσότερο από αυτό,

there is a genuine question:

δημιουργείται ένα βασικό ερώτημα.

Why do we put so much weight on memory

Γιατί δίνουμε τόσο βάρος στη μνήμη

relative to the weight that we put on experiences?

σε σχέση με το βάρος που δίνουμε στα βιώματα;

So I want you to think

Θα ήθελα να αναλογιστείτε

about a thought experiment.

ένα πείραμα σκέψης.

Imagine that for your next vacation,

Φανταστείτε πως στις επόμενες διακοπές σας

you know that at the end of the vacation

γνωρίζετε πως όταν τελειώσουν

all your pictures will be destroyed,

όλες οι φωτογραφίες σας θα καταστραφούν

and you'll get an amnesic drug

και θα σας δωθεί ένα χάπι που προκαλεί αμνησία,

so that you won't remember anything.

ώστε να μη θυμάστε τίποτε.

Now, would you choose the same vacation? (Laughter)

Θα διαλέγατε να ξαναπάτε αυτές τις διακοπές; (Γέλιο)

And if you would choose a different vacation,

Και εάν διαλέγατε διαφορετικές διακοπές,

there is a conflict between your two selves,

δημιουργείται μια σύγκρουση ανάμεσα στους δύο εαυτούς σας

and you need to think about how to adjudicate that conflict,

και πρέπει να βρείτε τρόπο να αμβλύνετε αυτή τη διαμάχη

and it's actually not at all obvious, because

και στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου προφανές,

if you think in terms of time,

διότι εάν σκεφτείτε σε όρους χρόνου,

then you get one answer,

τότε η απάντηση είναι μόνο μία.

and if you think in terms of memories,

Ενώ αν σκεφτείτε σε όρους αναμνήσεων,

you might get another answer.

μπορεί να έχετε διαφορετική απάντηση.

Why do we pick the vacations we do

Γιατί διαλέγουμε τις διακοπές που διαλέγουμε

is a problem that confronts us

είναι ένα πρόβλημα που μας φέρνει αντιμέτωπους

with a choice between the two selves.

με την επιλογή μεταξύ των δύο εαυτών.

Now, the two selves

Οι δύο εαυτοί

bring up two notions of happiness.

θρέφουν δύο γενικές αντιλήψεις για την ευτυχία.

There are really two concepts of happiness

Στην πραγματικότητα υπάρχουν δύο έννοιες για την ευτυχία

that we can apply, one per self.

τις οποίες μπορούμε να εφαρμόσουμε, μία για κάθε εαυτό.

So you can ask: How happy is the experiencing self?

Οπότε μπορείτε να ρωτήσετε: Πόσο χαρούμενος είναι ο βιωματικός εαυτός;

And then you would ask: How happy are the moments

Και έπειτα θα ρωτήσετε: Πόσο χαρούμενες είναι οι στιγμές

in the experiencing self's life?

στη ζωή του βιωματικού εαυτού;

And they're all -- happiness for moments

Και είναι όλες -- η ευτυχία της στιγμής

is a fairly complicated process.

είναι μια σχετικά περίπλοκη διαδικασία.

What are the emotions that can be measured?

Ποια συναισθήματα είναι μετρήσιμα;

And, by the way, now we are capable

Παρεμπιτόντως, τώρα έχουμε τη δυνατότητα

of getting a pretty good idea

να παίρνουμε μια καλύτερη εικόνα

of the happiness of the experiencing self over time.

για την ευτυχία του βιωματικού εαυτού με τον καιρό.

If you ask for the happiness of the remembering self,

Εάν ρωτήσετε για την ευτυχία του εμπειρικού εαυτού,

it's a completely different thing.

μιλάμε για ένα τελείως διαφορετικό πράγμα.

This is not about how happily a person lives.

Δεν αφορά το πόσο ευτυχισμένα ζει ένας άνθρωπος.

It is about how satisfied or pleased the person is

Αφορά το πόσο ικανοποιημένη ή ευχαριστημένη είναι κάποια

when that person thinks about her life.

όταν εκείνη σκέφτεται για τη ζωή της.

Very different notion.

Μια αρκετά διαφορετική αντίληψη.

Anyone who doesn't distinguish those notions

Οποιαδήποτε που δεν διακρίνει αυτές τις αντιλήψεις,

is going to mess up the study of happiness,

θα στρεβλώσει τη μελέτη της ευτυχίας

and I belong to a crowd of students of well-being,

και εγώ ανήκω σε εκείνους τους μαθητές της ευδαιμονίας,

who've been messing up the study of happiness for a long time

που έχουν στρεβλώσει τη μελέτη της ευτυχίας για αρκετό καιρό

in precisely this way.

με αυτόν ακριβώς τον τρόπο.

The distinction between the

Η διάκριση μεταξύ

happiness of the experiencing self

ευτυχίας του βιωματικού εαυτού

and the satisfaction of the remembering self

και ικανοποίησης του εμπειρικού εαυτού

has been recognized in recent years,

έχει αναγνωριστεί τα τελευταία χρόνια

and there are now efforts to measure the two separately.

και έχουν γίνει προσπάθειες να μετρηθούν ξεχωριστά,

The Gallup Organization has a world poll

ο Οργανισμός Gallup έχει μια παγκόσμια δημοσκόπηση

where more than half a million people

με περισσότερους από μισό εκατομμύριο ανθρώπους

have been asked questions

να ερωτώνται

about what they think of their life

για το τι σκέφτονται για τη ζωή τους

and about their experiences,

και για τις εμπειρίες τους.

and there have been other efforts along those lines.

Έχουν γίνει και άλλες προσπάθειες στο ίδιο μήκος κύματος.

So in recent years, we have begun to learn

Έτσι τα τελευταία χρόνια αρχίσαμε να μαθαίνουμε

about the happiness of the two selves.

για την ευτυχία των δύο εαυτών.

And the main lesson I think that we have learned

Και το κύριο δίδαγμα που νομίζω πως πήραμε,

is they are really different.

είναι ότι είναι πραγματικά διαφορετικοί.

You can know how satisfied somebody is with their life,

Μπορεί να γνωρίζεις πόσο ικανοποιημένοι είναι κάποιοι για τη ζωή τους,

and that really doesn't teach you much

όμως αυτό δεν σου δείχνει πολλά

about how happily they're living their life,

όσον αφορά το πόσο ευτυχισμένα ζουν τη ζωή τη τους

and vice versa.

και τανάπαλιν.

Just to give you a sense of the correlation,

Απλά για να σας δώσω μια αίσθηση της συσχέτισης,

the correlation is about .5.

η συσχέτιση είναι περίπου 0,5.

What that means is if you met somebody,

Αυτό σημαίνει, πως έστω ότι γνωρίζεις κάποιον,

and you were told, "Oh his father is six feet tall,"

και σας έλεγαν πως ο πατέρας του έχει ύψος 1,80.

how much would you know about his height?

Τι πραγματικά ξέρεις για το ύψος του;

Well, you would know something about his height,

Ίσως να γνώριζες κάποια πράγματα για το ύψος του,

but there's a lot of uncertainty.

όμως υπάρχει αρκετή αβεβαιότητα.

You have that much uncertainty.

Έχεις ακριβώς τόση αβεβαιότητα.

If I tell you that somebody ranked their life eight on a scale of ten,

Εάν σας πως κάποιοι κατατάσσουν τη ζωή τους με 8 στα 10,

you have a lot of uncertainty

είστε αρκετά αβέβαιοι

about how happy they are

για το πόσο χαρούμενοι είναι

with their experiencing self.

με τον βιωματικό εαυτό τους.

So the correlation is low.

Οπότε η συσχέτιση είναι χαμηλή.

We know something about what controls

Γνωρίζουμε ορισμένα πράγματα ως προς τι ελέγχει

satisfaction of the happiness self.

την ικανοποίηση του ευτυχισμένου εαυτού.

We know that money is very important,

Γνωρίζουμε πως τα χρήματα είναι πολύ σημαντικά,

goals are very important.

οι στόχοι είναι πολύ σημαντικοί.

We know that happiness is mainly

Γνωρίζουμε πως η ευτυχία αφορά κυρίως

being satisfied with people that we like,

το να είμαστε ικανοποιημένοι με τους ανθρώπους που μας αρέσουν,

spending time with people that we like.

να περνάμε το χρόνο μας με ανθρώπους που μας αρέσουν.

There are other pleasures, but this is dominant.

Υπάρχουν και άλλες απολαύσεις, αλλά αυτή είναι κυρίαρχη.

So if you want to maximize the happiness of the two selves,

Οπότε εάν θέλετε να μεγιστοποιήσετε την ευτυχία των δύο εαυτών,

you are going to end up

θα καταλήξετε να κάνετε

doing very different things.

πολύ διαφορετικά πράγματα.

The bottom line of what I've said here

Σε τελική ανάλυση αυτών που ειπώθηκαν εδώ,

is that we really should not think of happiness

θα πρέπει να μην σκεφτόμαστε την ευτυχία

as a substitute for well-being.

ως υποκατάστατο της ευδαιμονίας.

It is a completely different notion.

Είναι τελείως διαφορετικές έννοιες.

Now, very quickly,

Τώρα, πολύ σύντομα,

another reason we cannot think straight about happiness

άλλος ένας λόγος για τον οποίο δεν μπορούμε να σκεφτούμε σωστά για την ευτυχία,

is that we do not attend to the same things

είναι γιατί αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά

when we think about life, and we actually live.

τη θεώρησή μας για τη ζωή και το να ζούμε πραγματικά.

So, if you ask the simple question of how happy people are in California,

Επομένως, εάν κάνουμε την απλή ερώτηση: Πόσο χαρούμενοι είναι οι άνθρωποι στην Καλιφόρνια;

you are not going to get to the correct answer.

Δεν θα καταλήξουμε στη σωστή απάντηση.

When you ask that question,

Όταν κάνεις αυτή την ερώτηση,

you think people must be happier in California

νομίζεις πως είναι πιο χαρούμενοι οι άνθρωποι στην Καλιφόρνια,

if, say, you live in Ohio.

αν πούμε για παράδειγμα πως εσύ ζεις στο Οχάιο.

(Laughter)

(Γέλιο)

And what happens is

Εκείνο που συμβαίνει είναι ότι,

when you think about living in California,

όταν σκέφτεστε τη ζωή στην Καλιφόρνια,

you are thinking of the contrast

σκέφτεστε την αντίθεση

between California and other places,

μεταξύ της Καλιφόρνιας και άλλων περιοχών,

and that contrast, say, is in climate.

έστω, ως προς το κλίμα.

Well, it turns out that climate

Εκείνο που συμπεραίνουμε όμως, είναι ότι το κλίμα

is not very important to the experiencing self

δεν είναι αρκετά σημαντικό για τον βιωματικό εαυτό

and it's not even very important to the reflective self

αλλά ούτε και για τον στοχαστικό εαυτό

that decides how happy people are.

ο οποίος αποφασίζει για το πόσο χαρούμενοι είναι οι άνθρωποι.

But now, because the reflective self is in charge,

Όμως τώρα, επειδή ο στοχαστικός εαυτός είναι στο τιμόνι

you may end up -- some people may end up

μπορεί να βρεθείτε - κάποιες να βρεθούν

moving to California.

να μετακομίζουν στην Καλιφόρνια.

And it's sort of interesting to trace what is going to happen

Και είναι ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε αυτό που θα συμβεί

to people who move to California in the hope of getting happier.

σε εκείνους που θα μετακινηθούν στην Καλιφόρνια με την ελπίδα να γίνουν πιο ευτυχισμένοι.

Well, their experiencing self

Για αρχή, ο εμπειρικός εαυτός

is not going to get happier.

δεν θα γίνει πιο ευτυχισμένος.

We know that.

Αυτό το γνωρίζουμε.

But one thing will happen: They will think they are happier,

Όμως ένα πράγμα σίγουρα θα γίνει. Θα νομίσουν ότι είναι πιο χαρούμενοι,

because, when they think about it,

διότι, όταν θα το σκεφτούν,

they'll be reminded of how horrible the weather was in Ohio,

θα θυμηθούν πόσο άσχημος ήταν ο καιρός στο Οχάιο.

and they will feel they made the right decision.

Και θα αισθανθούν ότι πήραν τη σωστή απόφαση.

It is very difficult

Είναι αρκετά δύσκολο

to think straight about well-being,

να σκεφτούμε σωστά για την ευδαιμονία

and I hope I have given you a sense

και ελπίζω να σας έδωσα την αίσθηση

of how difficult it is.

του πόσο δύσκολο είναι.

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Chris Anderson: Thank you. I've got a question for you.

Κρις Άντερσον: Σας ευχαριστούμε. Σας έχω μια ερώτηση.

Thank you so much.

Σας ευχαριστούμε πολύ.

Now, when we were on the phone a few weeks ago,

Όταν μιλήσαμε στο τηλέφωνο πριν μερικές εβδομάδες,

you mentioned to me that there was quite an interesting result

αναφερθήκατε σε ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα

came out of that Gallup survey.

που βγήκε από μια δημοσκόπηση του Gallup.

Is that something you can share

Θα μπορούσατε να το μοιραστείτε

since you do have a few moments left now?

δεδομένου ότι έχετε λίγο χρόνο ακόμη;

Daniel Kahneman: Sure.

Ντάνιελ Κάνεμαν: Βεβαίως.

I think the most interesting result that we found in the Gallup survey

Νομίζω πως το πιο ενδιαφέρον συμπέρασμα που βγάλαμε από την έρευνα του Gallup,

is a number, which we absolutely did not expect to find.

είναι ένα νούμερο, το οποίο δεν περιμέναμε με τίποτα να βρούμε.

We found that with respect to the happiness

Ανακαλύψαμε κάτι που αφορά την ευτυχία

of the experiencing self.

του βιωματικού εαυτού.

When we looked at how feelings,

Όταν κοιτάξαμε το πως τα συναισθήματα

vary with income.

κυμαίνονται με το εισόδημα.

And it turns out that, below an income

Αυτό που συμβαίνει είναι ότι, κάτω από το εισόδημα

of 60,000 dollars a year, for Americans --

των 60.000 δολαρίων το χρόνο, για τους Αμερικανούς,

and that's a very large sample of Americans, like 600,000,

και έχουμε ένα πολύ μεγάλο δείγμα Αμερικανών, περίπου 600.000,

so it's a large representative sample --

το οποίο είναι αρκετά αντιπροσωπευτικό δείγμα,

below an income of 600,000 dollars a year...

κάτω από ένα εισόδημα 600.000 δολαρίων το χρόνο...

CA: 60,000.

ΚΑ: 60.000.

DK: 60,000.

ΝτΚ:60.000.

(Laughter)

(Γέλιο)

60,000 dollars a year, people are unhappy,

60.000 δολαρίων το χρόνο, οι άνθρωποι είναι δυστυχισμένοι

and they get progressively unhappier the poorer they get.

και γίνονται σταδιακά πιο δυστυχισμένοι όσο φτωχότεροι γίνονται.

Above that, we get an absolutely flat line.

Πάνω από αυτό, έχουμε μια απόλυτα επίπεδη γραμμή.

I mean I've rarely seen lines so flat.

Πολύ σπάνια έχω δει τόσο επίπεδες γραμμές.

Clearly, what is happening is

Εκφανώς, αυτό που συμβαίνει είναι

money does not buy you experiential happiness,

είναι πως τα χρήματα δεν σου δίνουν βιωματική ευτυχία,

but lack of money certainly buys you misery,

όμως η έλλειψή τους σίγουρα σου φέρνει δυστυχία

and we can measure that misery

και μπορούμε να μετρήσουμε αυτή τη δυστυχία

very, very clearly.

πάρα πολύ καθαρά.

In terms of the other self, the remembering self,

Όσον αφορά τον άλλο εαυτό, τον εμπειρικό εαυτό,

you get a different story.

έχουμε μια διαφορετική ιστορία.

The more money you earn, the more satisfied you are.

Όσο περισσότερα χρήματα κερδίζεις τόσο πιο ικανοποιημένος είσαι.

That does not hold for emotions.

Αυτό όμως δεν αφορά τα συναισθήματα.

CA: But Danny, the whole American endeavor is about

ΚΑ: Όμως Ντάνυ, ολόκληρη η Αμερικάνικη νοοτροπία αφορά

life, liberty, the pursuit of happiness.

τη ζωή, την ελευθερία και το κυνήγι της ευτυχίας.

If people took seriously that finding,

Αν οι άνθρωποι πάρουν στα σοβαρά αυτό το εύρημα,

I mean, it seems to turn upside down

νομίζω...φαίνεται να φέρνει τα πάνω κάτω σε

everything we believe about, like for example,

ότι πιστεύαμε για, ας πούμε για παράδειγμα,

taxation policy and so forth.

τη φορολογική πολιτική και ούτω καθεξής.

Is there any chance that politicians, that the country generally,

Υπάρχει κάποια περίπτωση οι πολιτικοί και η χώρα γενικότερα,

would take a finding like that seriously

να πάρουν στα σοβαρά ένα εύρημα σαν αυτό

and run public policy based on it?

και να ασκήσουν δημόσια πολιτική με βάση αυτό;

DK: You know I think that there is recognition

ΝτΚ: Ξέρεις, νομίζω πως υπάρχει αναγνώριση

of the role of happiness research in public policy.

του ρόλου της έρευνας της ευτυχίας στην δημόσια πολιτική.

The recognition is going to be slow in the United States,

Η αναγνώριση θα καθυστερήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες,

no question about that,

δεν υπάρχει αμφιβολία,

but in the U.K., it is happening,

αλλά στη Μεγάλη Βρετανία, συμβαίνει ήδη,

and in other countries it is happening.

καθώς και σε άλλες χώρες επίσης.

People are recognizing that they ought

Οι άνθρωποι αναγνωρίζουν ότι πρέπει

to be thinking of happiness

να αναλογίζονται την ευτυχία

when they think of public policy.

όταν σκέφτονται τη δημόσια πολιτική.

It's going to take a while,

Θα πάρει λίγο καιρό,

and people are going to debate

και ο κόσμος θα συζητήσει

whether they want to study experience happiness,

για το αν θα θέλει να μελετηθεί η βιωματική ευτυχία

or whether they want to study life evaluation,

ή να μελετηθεί η αξιολόγηση της ζωής,

so we need to have that debate fairly soon.

οπότε πρέπει να ξεκινήσουμε αυτόν το διάλογο σύντομα.

How to enhance happiness

Το πως θα ενισχύσουμε την ευτυχία,

goes very different ways depending on how you think,

μας πηγαίνει σε διαφορετικές οδούς ανάλογα με το πως σκεφτόμαστε,

and whether you think of the remembering self

είτε αν σκεφτόμαστε τον εμπειρικό εαυτό

or you think of the experiencing self.

είτε τον βιωματικό εαυτό.

This is going to influence policy, I think, in years to come.

Αυτό θα επηρεάσει την πολιτική, νομίζω στα επόμενα έτη.

In the United States, efforts are being made

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, γίνονται προσπάθειες

to measure the experience happiness of the population.

να μετρήσουμε την βιωματική ευτυχία του πληθυσμού.

This is going to be, I think, within the next decade or two,

Αυτό θα είναι, νομίζω για τις επόμενες δύο δεκαετίες,

part of national statistics.

τμήμα των εθνικών στατιστικών.

CA: Well, it seems to me that this issue will -- or at least should be --

ΚΑ: Μου φαίνεται πως αυτό το ζήτημα θα είναι, ή τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι,

the most interesting policy discussion to track

το πιο ενδιαφέρον ζήτημα πολιτικής συζήτησης που θα παρακολουθήσουμε

over the next few years.

τα χρόνια που έρχονται.

Thank you so much for inventing behavioral economics.

Σας ευχαριστούμε που εφηύρατε τα συμπεριφορικά οικονομικά.

Thank you, Danny Kahneman.

Σε ευχαριστoύμε Ντάνυ Κάνεμαν.