Gever Tulley: 5 dangerous things you should let your kids do

Gever Tulley: Çocuklar için 5 tehlikeli şey

Çeviri: Esra Sagol Rehill Gözden geçirme: Cem Akköse

Çocuklarınızın Yapması için İzin Vermeniz Gereken 5 Tehlikeli Şey!

Welcome to "Five Dangerous Things You Should Let Your Children Do."

I don't have children.

Benim çocuğum yok.

I borrow my friends' children, so --

Ben arkadaşlarımın 'çocuklarını' ödünç alıyorum-

(Laughter)

(Kahkaha)

take all this advice with a grain of salt.

Önerilerime biraz ihtiyatla yaklaşın.

Ben Gever Tulley.

I'm Gever Tulley.

I'm a contract computer scientist by trade,

Çekirdekten yetişme bilgisayar mühendisiyim

ama Tinkering School(Tamircilik Okulu) kurucusuyum.

but I'm the founder of something called the Tinkering School.

It's a summer program which aims to help kids

Bu, çocukların hayal ettikleri şeyleri yapmasına

learn how to build the things that they think of.

yardımcı olmayı amaçlayan bir yaz okulu programı.

So we build a lot of things,

Dolayısıyla birçok şey yapıyoruz.

and I do put power tools into the hands of second-graders.

Ve ikinci sınıfa giden çocukların eline elektrikli aletler veriyorum.

Bu nedenle eğer çocuklarınızı Tinkering Okulu'na göndermeyi düşünüyorsanız,

So if you're thinking about sending your kid to Tinkering School,

they do come back bruised, scraped and bloody.

eve yara bere ve kan içinde döndüklerini bilin.

(Laughter)

Bildiğiniz gibi çocuk güvenliğine yönelik düzenlemelerin

You know, we live in a world

that's subjected to ever more stringent child safety regulations.

çok daha sıkı bir hale geldiği bir dünyada yaşıyoruz.

There doesn't seem to be any limit on how crazy

Çocuk güvenliğine yönelik kuralların ulaşabileceği

child safety regulations can get.

çılgınlık seviyesinin sınırı yok gibi görünüyor.

ABD'de üretilen ya da satışa sunulan

We put suffocation warnings on every piece of plastic film

manufactured in the United States,

herşeyi kaplayan plastik kılıfa

or for sale with an item in the United States.

çocuklarda boğulmaya yolaçabileceği uyarısı koyuyoruz.

We put warnings on coffee cups

Kahve fincanlarının üzerine

to tell us that the contents may be hot.

içeriğinin sıcak olabileceğini bildiren uyarılar koyuyoruz.

And we seem to think that any item sharper than a golf ball is too sharp

Golf topundan daha keskin görünen her nesnenin

10 yaşından küçük çocuklar için

kesici olduğunu düşünüyor gibiyiz.

for children under the age of 10.

Peki bu akım nerede sona erecek?

So where does this trend stop?

When we round every corner and eliminate every sharp object,

Tüm köşeleri yuvarladığımızda ve her keskin objeyi

every pokey bit in the world,

dünyadaki sivri uçlu her şeyi ortadan kaldırdığımızda,

then the first time that kids come in contact with anything sharp,

çocuk keskin herhangi birşeyle karşı karşıya geldiği ilk anda

veya yuvarlak plastikten oluşmayan herhangi birşeyle

or not made out of round plastic,

kendilerini yaralayacaktır.

they'll hurt themselves with it.

So, as the boundaries of what we determine as the safety zone

Bu sebeple güvenli olarak blirlediğimiz bölgenin sınırları

grow ever smaller,

daraldıkça, çocuklarımızın içinde yaşadığı dünyayla nasıl ilişki kuracağını

we cut off our children from valuable opportunities

to learn how to interact with the world around them.

öğrenme fırsatını yok ediyoruz.

And despite all of our best efforts and intentions,

Ve her türlü çabamıza ve iyi niyetimize rağmen

kids are always going to figure out

çocuklar her seferinde

yapabilecekleri en tehlikeli şeyi yapmak için bir yol bulacaklar,

how to do the most dangerous thing they can,

in whatever environment they can.

nerede yapabilirlerse.

(Laughter)

So despite the provocative title,

Dolayısıyla kışkırtıcı başlığın aksine, bu konuşma

this presentation is really about safety,

and about some simple things that we can do

çocuklarımızın güvenliği ve onların yaratıcı, özgüvenli

to raise our kids to be creative,

ve içinde bulunduğu çevreyi kontrol edebilmelerini sağlayabilmek için

confident and in control of the environment around them.

yapabileceğimiz basit şeylerle ilgili.

And what I now present to you

Şimdi size aktaracağım alıntı, yazım süreci devam eden bir kitaptan.

is an excerpt from a book in progress.

The book is called "50 Dangerous Things."

Kitabın adı "50 Tehlikeli Şey."

This is "Five Dangerous Things."

Bu da ilk beş tehlike.

Thing number one: Play with fire.

Birincisi--ateşle oyna.

Learning to control one of the most elemental forces in nature

Doğanın en temel güçlerinden birisini kontrol edebilmeyi öğrenmek

is a pivotal moment in any child's personal history.

çocukluk dönemine ait en önemli andır.

Whether we remember it or not,

Hatırlasak da hatırlamasak da,

it's the first time we really get control

bu -- bu kontrol edebildiğimiz

gizemli şeylerden ilkidir.

of one of these mysterious things.

These mysteries are only revealed

Bu gizemler sadece

to those who get the opportunity to play with it.

onunla oynama fırsatını yakalayanlar tarafından görüldü.

İşte ateşle oynamak.

So, playing with fire.

Ateş, keşfettiğimiz en önemli şeylerden biri.

This is like one of the great things we ever discovered, fire.

From playing with it, they learn some basic principles about fire,

Ateşle oynayarak hava girişi, yanma ve yanık gaz

about intake, combustion, exhaust.

gibi ateş hakkındaki temel prensipleri öğreniyorlar.

These are the three working elements of fire

Bunlar kontrollü bir ateş yakabilmek için gereken

that you have to have for a good, controlled fire.

üç işlevsel öğedir.

And you can think of the open-pit fire as a laboratory.

Ocakbaşını bir laboratuvar gibi düşünebilirsiniz.

You don't know what they're going to learn from playing with it.

Onunla oynarken neler öğreneceğini kestiremezsiniz.

Bilirsiniz işte, kendi istedikleri gibi ateşle oynamalarına izin verin.

Let them fool around with it on their own terms and trust me,

they're going to learn things

Birşeyler öğreneceklerinden emin olabilirsiniz.

that you can't get out of playing with Dora the Explorer toys.

Hem de Dora the Explorer oyuncaklarından öğrenemeyecekleri kadar.

(Laughter)

Number two: Own a pocketknife.

İki numara --bir çakı alın.

Pocketknives are kind of drifting out of our cultural consciousness,

Çakılar sanki kültürel hafızamızdan yok oluyor gibi.

which I think is a terrible thing.

ve bu bence çok berbat birşey.

(Laughter)

(Kahkaha)

Your first pocketknife is like the first universal tool

İlk çakınız, size verilmiş olan ilk çok amaçlı alet gibi.

that you're given.

You know, it's a spatula, it's a pry bar,

Bildiğiniz gibi, o hem bir spatula, bir tornavida,

it's a screwdriver and it's a blade, yeah.

hem de bir bıçak.

And it's a powerful and empowering tool.

Ve çok etkili ve yetkinlik kazandıran bir alettir.

And in a lot of cultures they give knives --

Ve birçok kültürde --neredeyse yürümeye başlar başlamaz

like, as soon as they're toddlers, they have knives.

çocuklara bıçak verilir.

These are Inuit children cutting whale blubber.

Bunlar balina yağlarını kesen Inuit çocukları.

I first saw this in a Canadian Film Board film when I was 10,

Bunu ilk olarak 10 yaşındayken Kanada Film Kurulu'nun bir filminde gördüm,

and it left a lasting impression,

ve bıçakla oynayan bebekler görmek bende kalıcı bir etki bıraktı.

to see babies playing with knives.

And it shows that kids can develop an extended sense of self

Ve bu çocukların bir alet aracılığıyla

through a tool at a very young age.

daha üst seviyede bir benlik algısı geliştirebildiklerini gösteriyor.

Birkaç temel kural koymanız gerekiyor --

You lay down a couple of very simple rules --

always cut away from your body, keep the blade sharp, never force it --

her zaman vücudundan uzak tutarak kes, bıçağı keskin tut, hiçbir zaman zorlama

and these are things kids can understand and practice with.

--bunlar çocukların anlayabileceği ve uygulayabileceği şeyler.

And yeah, they're going to cut themselves.

Ve evet bir yerlerini de kesecekler.

Bacağımda çok fena bıçak yaraları var.

I have some terrible scars on my legs from where I stabbed myself.

But you know, they're young. They heal fast.

Ama biliyorsunuz, onlar genç ve çabuk iyileşirler.

(Laughter)

(Kahkaha)

Number three: Throw a spear.

Üç numara --ok atmak.

It turns out that our brains are actually wired for throwing things,

Görülüyor ki beynimiz birşeyler fırlatmak üzere tasarlanmış

and like muscles, if you don't use parts of your brain,

ve tıpkı kaslar gibi, beynimizin de belli bölümlerini kullanmadığınızda

they tend to atrophy over time.

körelmeye meyilli.

But when you exercise them,

Ama çalıştırdığınız zaman

any given muscle adds strength to the whole system,

bilinen her kas sistemin bütününe güç katar

and that applies to your brain, too.

ve bu beyin için de geçerlidir.

So practicing throwing things has been shown to stimulate

Bu nedenle bir şeyleri atma çalışmalarının

görüş keskinliği, 3 boyutlu kavrama,

the frontal and parietal lobes,

which have to do with visual acuity, 3D understanding,

ve yapısal problem çözmeyle ilintili olan

and structural problem solving,

ön ve yan lobları harekete geçirir, böylece

so it helps develop their visualization skills and their predictive ability.

görsel becerilerini ve tahmin yeteneğini geliştirmeye yardımcı olur.

And throwing is a combination of analytical and physical skill,

Ve birşeyleri fırlatmak, analitik ve fiziksel becerilerin bileşimi olduğundan

so it's very good for that kind of whole-body training.

bütün vücudun çalıştırılması açısından yararlıdır.

Bu tür hedef odaklı çalışmalar, çocukların

These kinds of target-based practices also help kids develop

dikkat ve konsantrasyon becerilerinin geliştirmesine de yardımcı olur.

attention and concentration skills,

so those are great.

Bundan dolayı çok yararlı.

Number [four]: Deconstruct appliances.

Dört numara --aletleri parçalara ayırmak.

There is a world of interesting things inside your dishwasher.

Bulaşık makinenizin içinde bir dolu ilginç şey var.

Next time you're about to throw out an appliance,

Bir dahaki sefere bir aleti atmak üzere olduğunuzda, atmayın

don't throw it out.

Take it apart with your kid,

Çocuğunuzla birlikte onu parçalara ayırın, veya onu benim okuluma gönderin

or send him to my school, and we'll take it apart with them.

biz birlikte parçalayalım.

Even if you don't know what the parts are,

İçindeki parçaların ne olduğunu bilmeseniz bile

puzzling out what they might be for

ne işe yaradıklarını çözmeye çalışmak

is a really good practice for the kids

çocukların, nesnelerin parçalara ayrılabileceğini

to get sort of the sense that they can take things apart,

anlamaları için çok yararlı bir çalışmadır.

and no matter how complex they are,

ve ne kadar karmaşık olursa olsun,

they can understand parts of them.

parçaları tanıyabildikleri için

And that means that eventually, they can understand all of them.

bütünü kavrayacaklardır.

It's a sense of knowability, that something is knowable.

Bu bilinebilme hissi yani herşeyin öğrenilebileceği.

So these black boxes that we live with and take for granted

Öyle ki bu birlikte yaşadığımız ve olduğu gibi kabul ettiğimiz kara kutular

are actually complex things made by other people,

başkaları tarafından yapılmış ve oldukça karmaşık şeyler.

and you can understand them.

ve bunları öğrenebiliriz.

Number five: Two-parter.

Beş numara --iki şeyden oluşuyor.

Break the Digital Millennium Copyright Act.

Dijital Dönem Telif Hakları Yasasının İhlali

(Laughter)

(Kahkaha)

There are laws beyond safety regulations

Güvenlik yönetmeliklerinin ötesinde

that attempt to limit how we can interact with the things

sahip olduğumuz şeyleri nasıl kullanacağımızı sınırlamayı amaçlayan

that we own -- in this case, digital media.

kanunlar var --dijital medya.

It's a very simple exercise:

Çok basit bir alıştırma --Itunes'dan bir şarkı satın alın, bir CD'ye yazdırın,

Buy a song on iTunes, write it to a CD,

then rip the CD to an MP3, and play it on your very same computer.

CD'yi MP3'e dönüştürüp aynı bilgisayarda çalın.

You've just broken a law.

İşte bir yasayı çiğnediniz.

Technically, the RIAA could come and prosecute you.

Teknik olarak Amerikan Plakçılar Birliği canınızı yakabilir.

It's an important lesson for kids to understand,

Bu çocukları öğrenmesi gereken önemli bir ders--

that some of these laws get broken by accident,

bazı yasalar kazara ihlal edilebilir

and that laws have to be interpreted.

ve bazıları yorumlanmak zorundadır.

Bu aslında, birşeyleri söküp parçalara ayırıp oynarken

That's something we often talk about with the kids

when we're fooling around with things and breaking them open,

veya çıkardığımız parçaları başka şeyler için kullanırken

and taking them apart and using them for other things.

çocuklarla çok sık konuştuğumuz bir konu--

And also when we go out and drive a car.

aynı şekilde dışarı çıkıp araba kullandığımızda da böyle.

Driving a car is a really empowering act for a young child,

Araba kullanmak bir çocuğun sorumluluk aldığı

so this is the alternate --

en son nokta.

(Laughter)

(Kahkaha)

For those of you who aren't comfortable actually breaking the law,

Yasayı çiğnemek konusunda rahatsızlık duyuyorsanız

you can drive a car with your child.

arabayı onunla birlikte sürebilirsiniz.

This is a great stage for a kid.

Bu çocuğunuzun için büyük bir aşamadır.

Bu, dış dünyada yer alan

This happens about the same time

dinozorlar gibi büyük nesnelere ilgi duydukları

that they get latched onto things like dinosaurs,

these big things in the outside world,

ve anlamaya çalıştıkları

that they're trying to get a grip on.

aynı döneme denk gelir.

A car is a similar object, and they can get in a car and drive it.

Araba da benzer bir nesnedir, arabaya binebilir ve onu sürebilirler.

And that really gives them a handle on a world

Ve bu şey gibi --genelde erişemeyecekleri bir dünyaya

in a way that they don't often have access to.

yaşama fırsatını verir.

And it's perfectly legal.

Bu yüzden --tamamen yasal.

Find a big empty lot, make sure there's nothing in it,

Büyük boş bir alan bulun, üzerinde hiçbir şey olmamasına

and that it's on private property, and let them drive your car.

ve özel mülk olmasına dikkat edin ve arabanızı kullanmasına izin verin.

It's very safe actually.

Bu aslında gerçekten de güvenli.

And it's fun for the whole family.

Ve tüm aileniz için oldukça eğlenceli.

(Laughter)

(kahkaha)

Peki, bir bakalım.

Let's see, I think that's it. That's number five and a half. OK.

Sanırım hepsi bu. Bu da beş buçuk numara. Tamam.