Gever Tulley: 5 dangerous things you should let your kids do

Tłumaczenie: Jeremi Ochab Korekta: Dorota Sałata

Witam w "Pięciu niebezpiecznych zabawach, na które należy pozwalać dzieciom".

Welcome to "Five Dangerous Things You Should Let Your Children Do."

I don't have children.

Sam nie mam dzieci.

I borrow my friends' children, so --

Pożyczam dzieci od znajomych.

(Laughter)

(Śmiech)

take all this advice with a grain of salt.

Traktujcie moje uwagi z przymrużeniem oka.

I'm Gever Tulley.

Nazywam się Gever Tulley.

I'm a contract computer scientist by trade,

Z zawodu jestem informatykiem,

ale jestem też założycielem tak zwanej Szkoły Majsterkowania.

but I'm the founder of something called the Tinkering School.

It's a summer program which aims to help kids

Jest to zielona szkoła pomagająca dzieciom nauczyć się,

learn how to build the things that they think of.

jak konstruować przedmioty, które sobie wymyślą.

So we build a lot of things,

Budujemy wiele rzeczy.

and I do put power tools into the hands of second-graders.

Daję drugoklasistom urządzenia elektryczne do ręki.

Jeśli więc chcecie posłać dzieci do Szkoły Majsterkowania,

So if you're thinking about sending your kid to Tinkering School,

they do come back bruised, scraped and bloody.

to wrócą posiniaczone, podrapane i pokrwawione.

(Laughter)

You know, we live in a world

Nasz świat podlega coraz surowszym przepisom

that's subjected to ever more stringent child safety regulations.

dotyczącym bezpieczeństwa dzieci.

There doesn't seem to be any limit on how crazy

To, jak bardzo niedorzeczne mogą być te przepisy,

child safety regulations can get.

wydaje się nie mieć granic.

Ostrzeżenia przed uduszeniem widnieją na każdym kawałku folii

We put suffocation warnings on every piece of plastic film

manufactured in the United States,

wyprodukowanej lub sprzedawanej w USA z jakąś inną rzeczą.

or for sale with an item in the United States.

We put warnings on coffee cups

Daje się ostrzeżenia na kubkach do kawy,

to tell us that the contents may be hot.

mówiące, że ich zawartość może sparzyć.

And we seem to think that any item sharper than a golf ball is too sharp

Twierdzimy, że każdy przedmiot ostrzejszy od piłeczki golfowej

jest zbyt ostry dla dzieci poniżej 10 roku życia.

for children under the age of 10.

Gdzie leży kres takiego myślenia?

So where does this trend stop?

When we round every corner and eliminate every sharp object,

Jeśli zaokrąglimy każdy kant i pozbędziemy się ostrych przedmiotów,

every pokey bit in the world,

każdej wystającej rzeczy na świecie,

then the first time that kids come in contact with anything sharp,

to gdy dzieci pierwszy raz zetkną się z czymkolwiek ostrym

lub nie wykonanym z zaokrąglonego plastiku,

or not made out of round plastic,

zrobią sobie tym krzywdę.

they'll hurt themselves with it.

So, as the boundaries of what we determine as the safety zone

Gdy kurczą się granice tego, co określamy jako strefa bezpieczeństwa,

grow ever smaller,

odcinamy nasze pociechy od cennych możliwości nauczenia się,

we cut off our children from valuable opportunities

jak oddziaływać z otaczającym je światem.

to learn how to interact with the world around them.

And despite all of our best efforts and intentions,

Mimo najszczerszych chęci i starań,

dzieciaki i tak zawsze wynajdą sposób,

kids are always going to figure out

by zrobić najbardziej niebezpieczną rzecz, jaką tylko mogą,

how to do the most dangerous thing they can,

in whatever environment they can.

gdziekolwiek by nie były.

(Laughter)

So despite the provocative title,

Mimo prowokacyjnego tytułu, ta prezentacja jest o bezpieczeństwie

this presentation is really about safety,

and about some simple things that we can do

i o pewnych prostych rzeczach, które możemy zrobić,

to raise our kids to be creative,

żeby wychować nasze dzieci na pomysłowych, pewnych siebie ludzi,

confident and in control of the environment around them.

umiejących radzić sobie z otoczeniem.

And what I now present to you

Pokażę wam fragmenty z pisanej właśnie książki pod tytułem

is an excerpt from a book in progress.

The book is called "50 Dangerous Things."

"50 niebezpiecznych zabaw" ("50 Dangerous Things").

This is "Five Dangerous Things."

Teraz powiem tylko o pięciu.

Thing number one: Play with fire.

Pierwsza z nich - igraj z ogniem.

Learning to control one of the most elemental forces in nature

Uczenie się panowania nad jedną z podstawowych sił przyrody

is a pivotal moment in any child's personal history.

jest przełomowym wydarzeniem w życiu dziecka.

Whether we remember it or not,

Czy o tym pamiętamy, czy nie,

it's the first time we really get control

jest to pierwszy raz,

kiedy panujemy nad jedną z tych tajemniczych sił.

of one of these mysterious things.

These mysteries are only revealed

Te tajemnice odkrywają tylko ci,

to those who get the opportunity to play with it.

którzy mają okazję się nimi pobawić.

Zatem - zabawa z ogniem.

So, playing with fire.

Ogień jest jedną z tych niesamowitych rzeczy, które odkryliśmy.

This is like one of the great things we ever discovered, fire.

From playing with it, they learn some basic principles about fire,

Bawiąc się nim, dzieci uczą się podstawowych praw,

about intake, combustion, exhaust.

uczą się o zużyciu tlenu, procesie spalania i spalinach.

These are the three working elements of fire

Ogień działa w oparciu o te trzy składowe,

that you have to have for a good, controlled fire.

które trzeba znać, by dobrze go kontrolować.

And you can think of the open-pit fire as a laboratory.

Można myśleć o otwartym ogniu jako o laboratorium.

You don't know what they're going to learn from playing with it.

Nigdy nie wiadomo, czego się przy tej zabawie nauczą.

Let them fool around with it on their own terms and trust me,

Pozwólmy dzieciom bawić się na ich własnych zasadach,

a możecie mi wierzyć, że poznają rzeczy,

they're going to learn things

that you can't get out of playing with Dora the Explorer toys.

których nie nauczyłyby się dzięki zabawkom z serii "Dora poznaje świat".

(Laughter)

Number two: Own a pocketknife.

Punkt drugi - miej własny scyzoryk.

Pocketknives are kind of drifting out of our cultural consciousness,

Scyzoryki powoli odchodzą z naszej świadomości kulturowej

i jest to rzecz straszna.

which I think is a terrible thing.

(Laughter)

(Śmiech)

Your first pocketknife is like the first universal tool

Pierwszy scyzoryk jest to pierwsze uniwersalne narzędzie, które się dostaje.

that you're given.

You know, it's a spatula, it's a pry bar,

Może służyć do podważania, jako szpatułka,

it's a screwdriver and it's a blade, yeah.

jako śrubokręt czy po prostu nóż.

And it's a powerful and empowering tool.

Jest potężnym i dającym poczucie siły narzędziem.

And in a lot of cultures they give knives --

W wielu kulturach noże daje się dzieciom,

like, as soon as they're toddlers, they have knives.

które dopiero uczą się chodzić.

These are Inuit children cutting whale blubber.

To są eskimoskie dzieci odkrawające wielorybi tłuszcz.

I first saw this in a Canadian Film Board film when I was 10,

Zobaczyłem to pierwszy raz w kanadyjskim filmie edukacyjnym.

and it left a lasting impression,

Miałem 10 lat i wywarło to na mnie ogromne wrażenie.

to see babies playing with knives.

And it shows that kids can develop an extended sense of self

To pokazuje, że dzieci potrafią rozwijać poczucie siebie dzięki narzędziu

through a tool at a very young age.

i to już w bardzo młodym wieku.

Ustala się kilka prostych zasad.

You lay down a couple of very simple rules --

always cut away from your body, keep the blade sharp, never force it --

Ostrze zawsze kieruj od ciała, nie używaj tępego ostrza, nic na siłę.

and these are things kids can understand and practice with.

Dzieci potrafią zrozumieć te zasady i kierować się nimi.

And yeah, they're going to cut themselves.

Tak, skaleczą się.

Sam mam na nogach okropne blizny po nożu.

I have some terrible scars on my legs from where I stabbed myself.

But you know, they're young. They heal fast.

Ale dzieciom rany szybko się goją.

(Laughter)

(Śmiech)

Number three: Throw a spear.

Punkt trzeci - rzucaj oszczepem.

It turns out that our brains are actually wired for throwing things,

Okazuje się, że nasze mózgi są zaprogramowane do rzucania.

and like muscles, if you don't use parts of your brain,

Podobnie jak mięśnie, jeśli części mózgu są nieużywane,

they tend to atrophy over time.

to z czasem zanikają.

But when you exercise them,

Ale jeśli je trenujesz,

any given muscle adds strength to the whole system,

każdy mięsień umacnia całe ciało

and that applies to your brain, too.

i tyczy się to również mózgu.

So practicing throwing things has been shown to stimulate

Wykazano, że gdy ćwiczy się rzucanie,

pobudzane są płaty czołowe i ciemieniowe,

the frontal and parietal lobes,

which have to do with visual acuity, 3D understanding,

które odpowiadają za ostrość wzroku, myślenie przestrzenne,

and structural problem solving,

czy całościowe podchodzenie do problemów.

so it helps develop their visualization skills and their predictive ability.

Pomaga to rozwinąć zdolności obrazowania i przewidywania.

And throwing is a combination of analytical and physical skill,

Rzucanie jest połączeniem umiejętności analitcznych i fizycznych,

so it's very good for that kind of whole-body training.

więc jest to ćwiczenie ogólnorozwojowe.

These kinds of target-based practices also help kids develop

Ćwiczenia oparte na celowaniu pomagają dzieciom

rozwijać zdolność skupienia uwagi i koncentracji.

attention and concentration skills,

so those are great.

Są więc znakomite.

Number [four]: Deconstruct appliances.

Punkt czwarty - rozkręcaj urządzenia.

There is a world of interesting things inside your dishwasher.

Można znaleźć mnóstwo ciekawych rzeczy wewnątrz zmywarki.

Next time you're about to throw out an appliance,

Następnym razem, gdy będziesz chciał wyrzucić urządzenie, nie rób tego.

don't throw it out.

Take it apart with your kid,

Rozbierz je z dzieckiem na części lub przyślij je do naszej szkoły,

or send him to my school, and we'll take it apart with them.

a my z dzieciakami się tym zajmiemy.

Even if you don't know what the parts are,

Nawet gdy się nie wie, co to za części,

puzzling out what they might be for

kombinowanie, do czego mogą służyć,

is a really good practice for the kids

jest świetnym zajęciem dla dzieci.

to get sort of the sense that they can take things apart,

Poczują, że mogą rozebrać coś na części,

and no matter how complex they are,

i nieważne czy coś jest skomplikowane,

they can understand parts of them.

wystarczy, że zrozumieją jakąś część z tego,

And that means that eventually, they can understand all of them.

bo w końcu zrozumieją całość.

It's a sense of knowability, that something is knowable.

Chodzi o to poczucie, że da się coś pojąć.

So these black boxes that we live with and take for granted

Te czarne pudełka, które uważamy za coś oczywistego,

are actually complex things made by other people,

są obiektami złożonymi, ale stworzonymi przez innych ludzi

and you can understand them.

i można je zrozumieć.

Number five: Two-parter.

Punkt piąty - podwójny.

Łam ustawę DMCA o prawach autorskich w cyfrowych mediach.

Break the Digital Millennium Copyright Act.

(Laughter)

(Śmiech)

There are laws beyond safety regulations

Poza przepisami bezpieczeństwa są inne prawa,

that attempt to limit how we can interact with the things

które ograniczają możliwości działania z rzeczami, które posiadamy,

that we own -- in this case, digital media.

w tym przypadku - nagrania cyfrowe.

It's a very simple exercise:

To bardzo proste ćwiczenie, kup piosenkę na iTunes, zapisz na CD,

Buy a song on iTunes, write it to a CD,

zgraj ją do formatu MP3 i odsłuchaj na tym samym komputerze.

then rip the CD to an MP3, and play it on your very same computer.

You've just broken a law.

Właśnie złamałeś prawo.

Technically, the RIAA could come and prosecute you.

Zasadniczo w USA można skazać za złamanie praw autorskich.

It's an important lesson for kids to understand,

Ważne jest by dzieci zrozumiały,

that some of these laws get broken by accident,

że niektóre z tych praw są łamane przez przypadek

and that laws have to be interpreted.

i że prawo trzeba interpretować.

Często rozmawiamy o tym z dziećmi,

That's something we often talk about with the kids

when we're fooling around with things and breaking them open,

gdy bawimy się różnymi rzeczami, otwieramy je,

and taking them apart and using them for other things.

rozkładamy je i używamy do innych rzeczy,

And also when we go out and drive a car.

a także gdy prowadzimy samochód.

Driving a car is a really empowering act for a young child,

Prowadzenie auta daje dziecku poczucie kontroli,

so this is the alternate --

jest to szczyt do osiągnięcia.

(Laughter)

(Śmiech)

For those of you who aren't comfortable actually breaking the law,

Ci, którzy nie chcą łamać prawa,

you can drive a car with your child.

mogą prowadzić samochód razem z dzieckiem.

This is a great stage for a kid.

Jest to dla dzieci wspaniały etap.

Dzieje się to mniej więcej wtedy,

This happens about the same time

gdy zaczynają fascynować się dinozaurami

that they get latched onto things like dinosaurs,

these big things in the outside world,

i innymi wielkimi rzeczami z zewnętrznego świata,

that they're trying to get a grip on.

które próbują zrozumieć.

A car is a similar object, and they can get in a car and drive it.

Auto to podobny przedmiot, a dzieci mogą wsiąść i nim kierować.

And that really gives them a handle on a world

Pozwala im to kontrolować świat w sposób,

in a way that they don't often have access to.

który normalnie jest dla nich niedostępny.

And it's perfectly legal.

I jest to zupełnie legalne.

Find a big empty lot, make sure there's nothing in it,

Znajdź pustą działkę, upewnij się, że nic na niej nie ma

and that it's on private property, and let them drive your car.

i że jest własnością prywatną, i pozwól im prowadzić.

It's very safe actually.

Właściwie jest to bardzo bezpieczne.

And it's fun for the whole family.

I sprawia frajdę całej rodzinie.

(Laughter)

(Śmiech)

Zobaczmy.

Let's see, I think that's it. That's number five and a half. OK.

To chyba wszystko. Punkt pięć i pół.