Gever Tulley: 5 dangerous things you should let your kids do

Translator: YSLU MA translators 2010-2012 Reviewer: Lily Tsarukyan

Բարի գալուստ «5 վտանգավոր բաներ, որ պետք է թույլ տաք ձեր երեխաներին անել»:

Welcome to "Five Dangerous Things You Should Let Your Children Do."

I don't have children.

Ես երեխաներ չունեմ

I borrow my friends' children, so --

և ընկերներիս երեխաներին եմ պարտքով վերցնում,

(Laughter)

(Ծիծաղ)

take all this advice with a grain of salt.

այնպես որ ասածներս հալած յուղի տեղ չընդունեք:

Ես Ջիվր Թուլեյն եմ,

I'm Gever Tulley.

I'm a contract computer scientist by trade,

պայմանագրային աշխատող, համակարգչային մասնագետ,

դրա հետ մեկտեղ նաև «Թինքերինգ դպրոց» կոչվածի հիմնադիրն եմ:

but I'm the founder of something called the Tinkering School.

It's a summer program which aims to help kids

Սա մի ամառային ծրագիր է, որի նպատակն է օգնել, որ երեխաները սովորեն

learn how to build the things that they think of.

պատրաստել այն ամենն, ինչ մտքներով անցնի:

So we build a lot of things,

Ու մենք շատ բաներ ենք պատրաստում:

and I do put power tools into the hands of second-graders.

Ես պարզապես էլեկտրական գործիքներ եմ տալիս երկրորդ դասարանցիների ձեռքը:

Եվ եթե մտածում եք ձեր երեխային Թինքերինգ դպրոց ուղարկելու մասին,

So if you're thinking about sending your kid to Tinkering School,

they do come back bruised, scraped and bloody.

ասեմ, որ փոքրիկներն այնտեղից վերադառնում են կապտուկներով, ճանկռոտված ու արնաթաթախ:

(Laughter)

Հասկանում եք, մենք ապրում ենք այնպիսի մի աշխարհում,

You know, we live in a world

that's subjected to ever more stringent child safety regulations.

որը լի է երեխաների անվտանգության ապահովմանն ուղղված խիստ կանոններով:

There doesn't seem to be any limit on how crazy

Կարծես սահման չկա նրան, թե ինչ ծայրահեղությունների

child safety regulations can get.

կարող են հասնել երեխաների անվտանգությանն ուղղված այս կանոնները:

Մենք շնչահեղձության վերաբերյալ նախազգուշացումները դնում ենք հնարավոր ամեն ինչի վրա, պլաստիկ ժապավենների ամեն մասնիկի վրա

We put suffocation warnings on every piece of plastic film

manufactured in the United States,

որն արտադրվել է Միացյալ Նահանգներում կամ էլ վաճառվելու է այնտեղ:

or for sale with an item in the United States.

կամ էլ վաճառվելու է այնտեղ:

We put warnings on coffee cups

Մենք նման նախազգուշացումները դնում ենք սուրճի բաժակների վրա, որպեսզի տեղեկացնենք,

to tell us that the contents may be hot.

որ պարունակությունը կարող է տաք լինել

And we seem to think that any item sharper than a golf ball is too sharp

Եվ կարծես բոլորին թվում է, թե ցանկացած բան,

որ գոլֆի գնդակից մի քիչ սուր է, չափազանց սուր է

10 տարեկանից փոքր երեխայի համար:

for children under the age of 10.

Այսպիսով, որտե՞ղ է այս ընդհանուր միտումն ի վերջո կանգ առնում:

So where does this trend stop?

When we round every corner and eliminate every sharp object,

Եթե մենք վերացնում ենք բոլոր սուր առարկաները,

every pokey bit in the world,

մենք հարթեցնում ենք աշխարհի բոլոր անկյունները,

then the first time that kids come in contact with anything sharp,

երբ երեխաներն առաջին անգամ հանդիպեն որևէ սուր

կամ ոչ պլաստմասե առարկայի,

or not made out of round plastic,

հաստատ իրենց կվնասեն:

they'll hurt themselves with it.

So, as the boundaries of what we determine as the safety zone

Այսպիսով, երբ մեր որոշած անվտանգության սահմանները

grow ever smaller,

փոքրանում են, մենք դրանով երեխաներին զրկում ենք

we cut off our children from valuable opportunities

to learn how to interact with the world around them.

իրենց շրջապատող աշխարհի հետ առնչվելու արժեքավոր հնարավորությունից:

And despite all of our best efforts and intentions,

Եվ ի հեճուկս մեր բոլոր լավագույն ցանկությունների ու նպատակների՝

kids are always going to figure out

երեխաները միշտ էլ կարողանում են

անել հնարավոր ամենավտանգավոր բանը

how to do the most dangerous thing they can,

in whatever environment they can.

ցանկացած միջավայրում:

(Laughter)

So despite the provocative title,

Այնպես որ, չնայած պրովոկացիոն վերնագրին՝ ելույթս իրականում անվտանգության մասին է.

this presentation is really about safety,

and about some simple things that we can do

մի քանի պարզ բաների մասին, որ կարող ենք անել`

to raise our kids to be creative,

մեր երեխաներին որպես ստեղծարար, վստահ

confident and in control of the environment around them.

ու շրջակա միջավայրը վերահսկող մարդիկ մեծացնելու համար:

And what I now present to you

Ու այն, ինչ հիմա պիտի ներկայացնեմ, վերցված է մի գրքից, որի ստեղծումը դեռ ընթացքի մեջ է:

is an excerpt from a book in progress.

The book is called "50 Dangerous Things."

Գրքի անունն է «50 վտանգավոր բան»:

This is "Five Dangerous Things."

Իսկ սա 5 վտանգավոր բաների մասին է:

Thing number one: Play with fire.

Համար առաջին` խաղ կրակի հետ.

Learning to control one of the most elemental forces in nature

Բնության տարերային ուժերը կառավարել սովորելը

is a pivotal moment in any child's personal history.

ցանկացած երեխայի անձնական պատմության մեջ առանցքային իրադարձություն է:

Whether we remember it or not,

Անկախ նրանից՝ հիշում ենք, թե ոչ,

it's the first time we really get control

դա իրականում հենց առաջին անգամն է,

երբ մենք կարողանում ենք վերահսկել ամենախորհրդավոր բաներից մեկը:

of one of these mysterious things.

These mysteries are only revealed

Այդ խորհրդավոր երևույթները բացվում են միայն նրանց,

to those who get the opportunity to play with it.

ովքեր օգտվում են դրանց հետ խաղալու հնարավորությունից:

Այսպիսով, խաղալ կրակի հետ:

So, playing with fire.

Սա երբևէ մեր բացահայտած ամենահրաշալի բաներից մեկն է՝ կրակ:

This is like one of the great things we ever discovered, fire.

From playing with it, they learn some basic principles about fire,

Դրա հետ խաղալով` նրանք շատ կարևոր սկզբունքներ են սովորում կրակի,

about intake, combustion, exhaust.

կլանման, այրման, արտանետումների մասին:

These are the three working elements of fire

Սրանք կրակի երեք աշխատող տարրերն են

that you have to have for a good, controlled fire.

որոնք անհրաժեշտ են վերահսկվող կրակ ունենալու համար:

And you can think of the open-pit fire as a laboratory.

Եվ կարող եք մտածել, որ բաց կրակը հենց ինքնին լաբորատորիա է:

You don't know what they're going to learn from playing with it.

Երբեք չգիտես, թե ինչ կարող են սովորել դրա հետ խաղալով

Բայց գիտեք, կարող եք նրանց պարզապես թույլ տալ, որ ինքնուրույն գլուխ հանեն, ու հավատացե'ք,

Let them fool around with it on their own terms and trust me,

they're going to learn things

այնպիսի բաներ կբացահայտեն,

that you can't get out of playing with Dora the Explorer toys.

որ դուք անգամ Dora the Explorer խաղալիքներով խաղալիս չեք բացահայտի:

(Laughter)

Number two: Own a pocketknife.

Համար երկու` գրպանի դանակ ունեցիր:

Pocketknives are kind of drifting out of our cultural consciousness,

Գրպանի դանակները մի տեսակ մեր մշակույթից դուրս են գալիս,

which I think is a terrible thing.

որն ըստ իս` սարսափելի է:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

Your first pocketknife is like the first universal tool

Գրպանի առաջին դանակը նման է ունեցածդ առաջին բազմունակ գործիքին:

that you're given.

You know, it's a spatula, it's a pry bar,

Հասկանում եք, այն միաժամանակ կարող է լինել բահիկ, լծակ,

it's a screwdriver and it's a blade, yeah.

պտուտակահան, ինչպես նաև սայր:

And it's a powerful and empowering tool.

Եվ գիտեք, այն հզոր գործիք է:

And in a lot of cultures they give knives --

Շատ մշակույթներում ընդունված է,

like, as soon as they're toddlers, they have knives.

որ հենց երեխաները սկսում են չորեքթաթ քայլել, նրանց դանակ են տալիս:

These are Inuit children cutting whale blubber.

Դրանք Ինուիթ երեխաներն են, որոնք կետի ճարպ են կտրում:

I first saw this in a Canadian Film Board film when I was 10,

Առաջին անգամ դա տեսել եմ մի կանադական ֆիլմում, երբ 10 տարական էի

and it left a lasting impression,

և դա ինձ վրա թողեց տևական տպավորություն` տեսնել, թե երեխաներն ինչպես են խաղում դանակների հետ:

to see babies playing with knives.

And it shows that kids can develop an extended sense of self

Ֆիլմը ցույց է տալիս, որ գործիքների միջոցով երեխաների մոտ

through a tool at a very young age.

կարող է զարգանալ ինքնության զգացում շատ վաղ տարիքից:

Առանձնացրու’ մի քանի պարզ կանոն՝

You lay down a couple of very simple rules --

always cut away from your body, keep the blade sharp, never force it --

դանակը միշտ մարմնից հեռու պահել, սայրը սուր պահել, ուժեղ չսեղմել:

and these are things kids can understand and practice with.

Սրանք բաներ են, որ երեխաները կարող են հասկանալ ու կիրառել:

And yeah, they're going to cut themselves.

Այո, իհարկե, նրանք երբեմն էլ վնասվում են:

Ես ինքս մի քանի սարափելի սպի ունեմ ոտքիս վրա:

I have some terrible scars on my legs from where I stabbed myself.

But you know, they're young. They heal fast.

Բայց ոչինչ, փոքր տարիքում վերքերը շուտ են լավանում:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

Number three: Throw a spear.

Համար երեք` նիզակ նետիր:

It turns out that our brains are actually wired for throwing things,

Պարզվում է, որ մեր ուղեղն իրականում ստեղծված է իրեր նետելու համար,

and like muscles, if you don't use parts of your brain,

և մկանների նման, եթե չես օգտագործում ուղեղիդ այդ մասերը,

they tend to atrophy over time.

դրանք հակված են ժամանակի ընթացքում քայքայվելու:

But when you exercise them,

Բայց երբ դրանք վարժեցնում ես,

any given muscle adds strength to the whole system,

ցանկացած մկան ուժ է տալիս ամբողջ համակարգին,

and that applies to your brain, too.

ցանկացած մկան ուժ է տալիս ամբողջ համակարգին,

So practicing throwing things has been shown to stimulate

Այսպիսով, պարզվում է, որ ինչ-որ բաներ նետելը

խթանում է ճակատային և կողքային բլթակները,

the frontal and parietal lobes,

which have to do with visual acuity, 3D understanding,

որոնք կապված են տեսողական ընկալման, եռաչափ հասկացողության,

and structural problem solving,

նաև կառուցվածքային խնդիրներ լուծելու հետ. այսպիսով, առաջանում է զգացում,

so it helps develop their visualization skills and their predictive ability.

որն օգնում է զարգացնել երևակայական հմտություններն ու կանխագուշակելու կարողությունները:

And throwing is a combination of analytical and physical skill,

Նետումը վերլուծական և ֆիզիկական հմտությունների մի համակցություն է,

so it's very good for that kind of whole-body training.

որը շատ լավ է ամբողջ մարմինը մարզելու համար:

Թիրախի վրա հիմնված նմանատիպ վարժությունները նաև

These kinds of target-based practices also help kids develop

օգնում են երեխաների մոտ զարգացնել հետևյալ հմտությունները` ուշադրությունը և կենտրոնացումը:

attention and concentration skills,

so those are great.

Այսպիսով, սա իրոք լավ միտք է:

Number [four]: Deconstruct appliances.

Համար չորս` քանդել սարքավորումները:

There is a world of interesting things inside your dishwasher.

Սպասք լվացող ձեր մեքենայի մեջ մի ողջ հետաքրքիր աշխարհ է թաքնված:

Next time you're about to throw out an appliance,

Մյուս անգամ, երբ կուզենաք ինչ-որ սարքավորում դեն նետել, կանգ առեք:

don't throw it out.

Take it apart with your kid,

Փոխարենը քանդեք այն ձեր երեխայի հետ կամ նրան ուղարկեք իմ դպրոց,

or send him to my school, and we'll take it apart with them.

ու մենք միասին այն կքանդենք:

Even if you don't know what the parts are,

Եթե նույնիսկ դուք չգիտեք, թե ինչ մասեր են,

puzzling out what they might be for

ապա պարզեք, թե դրանք ինչի համար են:

is a really good practice for the kids

Դա իսկապես շատ լավ վարժություն է երեխաների համար,

to get sort of the sense that they can take things apart,

այն իմաստով, որ նրանք կարող են առարկաները մաս-մաս անել,

and no matter how complex they are,

և նշանակություն չունի, թե դրանք որքան բարդ են.

they can understand parts of them.

փոքրիկները կարող են հասկանալ դրանց մասերը,

And that means that eventually, they can understand all of them.

ինչն էլ նշանակում է, որ վերջիվերջո նրանք ամեն ինչից գլուխ կհանեն:

It's a sense of knowability, that something is knowable.

Դա իմացության զգացումն է. զգացում, որ դու ինչ-որ բան ճանաչում ես:

So these black boxes that we live with and take for granted

Այսպիսով, այս սև արկղերը, որոնց հետ մենք ապրում ենք,

are actually complex things made by other people,

իրականում բարդ իրեր են, որոնք ստեղծել են այլ մարդիկ

and you can understand them.

և որոնցից դուք կարող եք գլուխ հանել:

Number five: Two-parter.

Համար հինգ` երկու մասի բաժանենք:

Break the Digital Millennium Copyright Act.

Խախտե'ք թվային դարաշրջանի հեղինակային իրավունքների մասին օրենքը:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

There are laws beyond safety regulations

Կան կանոններ

that attempt to limit how we can interact with the things

որոնք չեն վերաբերում անվտանգությանը,

that we own -- in this case, digital media.

այլ պարզապես սահմանափակում են մեր ու մեր ունեցած իրերի փոխազդեցությունը. այս դեպքում խոսքը վերաբերում է թվային մեդիային:

It's a very simple exercise:

Սա շատ պարզ վարժանք է: ITune-ում մի երգ գնեք, ձայնագրե'ք այն խտասկավառակի վրա,

Buy a song on iTunes, write it to a CD,

then rip the CD to an MP3, and play it on your very same computer.

հետո խտասկավառակից այն MP3 կրիչի վրա տեղփոխեք ու նորից համակարգչով լսե'ք:

You've just broken a law.

Դուք հենց նոր օրենքը խախտեցիք:

Technically, the RIAA could come and prosecute you.

Իրականում Ամերիկայի Ձայնագրման Արդյունաբերության Ասոցիացիան կարող է հետապնդել ձեզ դրա համար:

It's an important lesson for kids to understand,

Կարևոր է, որ երեխաները հասկանան հետևյալը.

that some of these laws get broken by accident,

կան օրենքներ, որոնք հեշտ է պատահաբար խախտել,

and that laws have to be interpreted.

և օրենքներն էլ պետք է մեկնաբանվեն:

Մենք հաճախ ենք երեխաների հետ խոսում սրա մասին

That's something we often talk about with the kids

when we're fooling around with things and breaking them open,

երբ իրերը կոտրում ենք, բացում, մաս-մաս անում

and taking them apart and using them for other things.

մասերն օգտագործում այլ բաների համար,

And also when we go out and drive a car.

նաև երբ գնում ենք մեքենա վարելու:

Driving a car is a really empowering act for a young child,

Մեքենա վարելը…իրոք, շատ ոգևորող բան է երեխաների համար,

so this is the alternate --

կարելի է ասել, ոգևորության գագաթնակետը:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

For those of you who aren't comfortable actually breaking the law,

Նրանք, ովքեր չեն ցանկանում խախտել օրենքը,

you can drive a car with your child.

կարող են վարել ավտոմեքենա իրենց երեխայի հետ:

This is a great stage for a kid.

Դա մի մեծ փուլ է ձեր երեխայի համար:

Դա պատահում է մոտավորապես այն ժամանակ,

This happens about the same time

երբ փոքրիկներին սկսում են գրավել բաներ, ինչպիսիք դինոզավրերն են,

that they get latched onto things like dinosaurs,

these big things in the outside world,

արտաքին աշխարհի այն մեծ բաները,

that they're trying to get a grip on.

որոնք նրանք ցանկանում են ընկալել:

A car is a similar object, and they can get in a car and drive it.

Մեքենան էլ է այդ շարքում, և նրանք կարող են նստել մեքենա ու վարել այն:

And that really gives them a handle on a world

Սա, իրոք, նշանակալից փաստ է, որովհետև դա նրանց առիթ է տալիս կառավարել աշխարհն

in a way that they don't often have access to.

այնպես, ինչպես նրանք սովորաբար չեն կարողանում անել:

And it's perfectly legal.

Եվ դա լրիվ օրինական է:

Find a big empty lot, make sure there's nothing in it,

Գտե'ք մի ընդարձակ դատարկ տարածք, համոզվե'ք,, որ այն դատարկ է

and that it's on private property, and let them drive your car.

մասնավոր սեփականություն է, և թու'յլ տվեք երեխաներին վարել ձեր մեքենան:

It's very safe actually.

Իրականում շատ ապահով է,

And it's fun for the whole family.

ու մեծ ուրախություն է ողջ ընտանիքի համար:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

Այսպիսով, երևի այսքանը:

Let's see, I think that's it. That's number five and a half. OK.

Բայց սա եղավ հինգ ու կես: Լավ, ոչինչ: