Alison Killing: There’s a better way to die, and architecture can help

80,190 views ・ 2015-03-30

TED


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Vicky Stankiewicz-Vladimirov Korekta: Kacper Borowiecki
00:12
I'd like to tell you a story about death and architecture.
0
12810
4031
Chcę opowiedzieć wam historię o śmierci i architekturze.
00:16
A hundred years ago, we tended to die of infectious diseases like pneumonia,
1
16841
4630
Sto lat temu ludzie umierali na choroby zakaźne, jak zapalenie płuc,
które szybko kończyły się śmiercią.
00:21
that, if they took hold, would take us away quite quickly.
2
21471
3297
00:24
We tended to die at home, in our own beds, looked after by family,
3
24768
3734
Umierało się we własnym domu, własnym łóżku, pod opieką rodziny.
00:28
although that was the default option
4
28502
1792
Była to standardowa opcja,
00:30
because a lot of people lacked access to medical care.
5
30294
2590
bo wiele osób nie miało dostępu do fachowej opieki medycznej.
00:33
And then in the 20th century a lot of things changed.
6
33614
2779
W XX wieku wiele się zmieniło.
00:36
We developed new medicines like penicillin
7
36393
2097
Powstały nowe leki, takie jak penicylina,
00:38
so we could treat those infectious diseases.
8
38490
2485
co umożliwiło leczenie chorób zakaźnych.
00:40
New medical technologies like x-ray machines were invented.
9
40975
3274
Pojawiły się nowe techniki, takie jak aparat rentgenowski.
00:44
And because they were so big and expensive,
10
44249
2252
Taki sprzęt był drogi i zajmował dużo miejsca,
00:46
we needed large, centralized buildings to keep them in,
11
46501
3018
potrzebne były więc duże, scentralizowane ośrodki,
00:49
and they became our modern hospitals.
12
49519
2299
które stały się nowoczesnymi szpitalami.
00:51
After the Second World War,
13
51818
1423
Po II Wojnie Światowej
00:53
a lot of countries set up universal healthcare systems
14
53241
2640
wiele państw wprowadziło powszechną opiekę zdrowotną,
00:55
so that everyone who needed treatment could get it.
15
55881
2647
z której korzystać mógł każdy.
00:58
The result was that lifespans extended from about 45 at the start of the century
16
58528
4249
Średnia długość życia wynosiła około 45 lat na początku XX wieku,
01:02
to almost double that today.
17
62777
2183
dzisiaj zaś żyjemy prawie dwa razy dłużej.
01:04
The 20th century was this time of huge optimism about what science could offer,
18
64960
4098
W XX wieku wiele oczekiwano od nauki,
01:09
but with all of the focus on life, death was forgotten,
19
69058
3727
a skupiając się tylko na życiu, zapominano o śmierci.
01:12
even as our approach to death changed dramatically.
20
72785
2405
Nasz stosunek do niej radykalnie się zmienił.
01:15
Now, I'm an architect,
21
75580
1203
Jestem architektem,
01:16
and for the past year and a half I've been looking at these changes
22
76783
3242
a przez ostatnie półtora roku przyglądałam się tym zmianom
i ich znaczeniu dla architektury związanej ze śmiercią i umieraniem.
01:20
and at what they mean for architecture related to death and dying.
23
80025
3154
01:23
We now tend to die of cancer and heart disease,
24
83179
3233
Teraz najczęściej umieramy na raka i choroby serca,
01:26
and what that means is that many of us will have a long period of chronic illness
25
86412
3996
a to oznacza, że wielu z nas pod koniec życia
będzie przechodzić przewlekłą chorobę.
01:30
at the end of our lives.
26
90408
1974
01:32
During that period,
27
92382
1113
Wtedy pewnie spędzimy dużo czasu
01:33
we'll likely spend a lot of time in hospitals and hospices and care homes.
28
93495
5063
w szpitalach, hospicjach lub domach opieki.
01:38
Now, we've all been in a modern hospital.
29
98558
2206
Każdy z nas był w nowoczesnym szpitalu.
01:40
You know those fluorescent lights and the endless corridors
30
100764
3390
Znacie te świetlówki, niekończące się korytarze
01:44
and those rows of uncomfortable chairs.
31
104154
3018
i rzędy niewygodnych krzeseł.
01:47
Hospital architecture has earned its bad reputation.
32
107172
3762
Architektura szpitalna zasługuje na swoją złą reputację.
01:50
But the surprising thing is, it wasn't always like this.
33
110934
3157
Co ciekawe, nie zawsze jednak tak było.
01:54
This is L'Ospedale degli Innocenti, built in 1419 by Brunelleschi,
34
114091
4334
To L'Ospedale degli Innocenti z 1419 roku, wzniesiony przez Brunelleschiego,
01:58
who was one of the most famous and influential architects of his time.
35
118425
3747
najsłynniejszego i najbardziej wpływowego architekta tamtych czasów.
02:02
And when I look at this building and then think about hospitals today,
36
122172
3343
Kiedy patrzę na tę budowlę i rozmyślam o dzisiejszych szpitalach,
02:05
what amazes me is this building's ambition.
37
125515
3088
najbardziej zaskakuje mnie ambicja tego budynku.
02:08
It's just a really great building.
38
128603
1649
To naprawdę wspaniały budynek.
02:10
It has these courtyards in the middle
39
130252
1834
W środku ma dziedzińce,
02:12
so that all of the rooms have daylight and fresh air,
40
132086
2533
dzięki czemu wszystkie sale są jasne i przewiewne,
02:14
and the rooms are big and they have high ceilings,
41
134619
2413
sale są przestronne i wysokie,
02:17
so they just feel more comfortable to be in.
42
137032
2484
co daje poczucie większego komfortu.
02:19
And it's also beautiful.
43
139516
1765
Poza tym jest piękny.
02:21
Somehow, we've forgotten that that's even possible for a hospital.
44
141281
3831
Zapomnieliśmy, że szpital może tak wyglądać.
02:25
Now, if we want better buildings for dying, then we have to talk about it,
45
145112
4023
Aby stworzyć umierającym lepsze warunki, trzeba o tym rozmawiać,
02:29
but because we find the subject of death uncomfortable,
46
149135
2571
ale temat śmierci sprawia, że czujemy się nieswojo,
02:31
we don't talk about it,
47
151706
1440
więc porzucamy temat,
02:33
and we don't question how we as a society approach death.
48
153146
3312
nie kwestionujemy społecznego podejścia do śmierci.
02:36
One of the things that surprised me most in my research, though,
49
156458
3174
Podczas badań najbardziej zaskoczyła mnie
02:39
is how changeable attitudes actually are.
50
159632
2685
zmienność tego podejścia.
To jest pierwsze brytyjskie krematorium,
02:42
This is the first crematorium in the U.K.,
51
162317
2392
02:44
which was built in Woking in the 1870s.
52
164709
2809
zbudowane w Woking w latach '70 XIX wieku.
02:47
And when this was first built, there were protests in the local village.
53
167518
3407
Jego budowa wywołała protesty mieszkańców.
02:50
Cremation wasn't socially acceptable, and 99.8 percent of people got buried.
54
170925
4883
Kremacja była społecznie nie do przyjęcia, 99,8% zmarłych chowano w ziemi.
02:55
And yet, only a hundred years later, three quarters of us get cremated.
55
175808
3776
Teraz, zaledwie 100 lat później, 3/4 z nas zostanie skremowanych
02:59
People are actually really open to changing things
56
179584
2527
Tak naprawdę udzie są otwarci na zmiany,
03:02
if they're given the chance to talk about them.
57
182111
2401
jeżeli pozwoli im się o nich porozmawiać.
03:04
So this conversation about death and architecture
58
184512
3323
Dyskusja o śmierci i architekturze
03:07
was what I wanted to start when I did my first exhibition on it
59
187835
3159
była punktem wyjścia dla mojej pierwszej wystawy
03:10
in Venice in June, which was called "Death in Venice."
60
190994
3226
zatytułowanej "Śmierć w Wenecji", która odbyła się w czerwcu.
03:14
It was designed to be quite playful
61
194220
3274
Jej charakter miał być dosyć lekki, żeby przyciągnąć ludzi.
03:17
so that people would literally engage with it.
62
197494
2198
03:19
This is one of our exhibits, which is an interactive map of London
63
199692
3255
To jeden z eksponatów - interaktywna mapa Londynu pokazująca,
03:22
that shows just how much of the real estate in the city
64
202947
2675
ile nieruchomości w mieście jest przeznaczonych na umieranie i śmierć.
03:25
is given over to death and dying,
65
205622
1879
03:27
and as you wave your hand across the map,
66
207501
2369
Kiedy przesuniesz ręką po mapie
03:29
the name of that piece of real estate, the building or cemetery, is revealed.
67
209870
4829
ukażą się nazwy tych nieruchomości, budynków bądź cmentarzy.
03:34
Another of our exhibits was a series of postcards
68
214699
2508
Innym elementem wystawy była seria pocztówek,
03:37
that people could take away with them.
69
217207
1997
którą zwiedzający mogli zabrać ze sobą.
03:39
And they showed people's homes and hospitals
70
219204
2461
Przedstawiały one domy, szpitale,
03:41
and cemeteries and mortuaries,
71
221665
2415
cmentarze i kostnice,
03:44
and they tell the story of the different spaces
72
224080
2461
snuły opowieść o różnych miejscach,
03:46
that we pass through on either side of death.
73
226541
2833
przez które przechodzimy przed śmiercią i po śmierci.
03:49
We wanted to show that where we die
74
229374
2345
Chcieliśmy pokazać, że to, gdzie umieramy,
03:51
is a key part of how we die.
75
231719
3251
jest istotną częścią tego, jak umieramy.
03:54
Now, the strangest thing was the way that visitors reacted to the exhibition,
76
234970
4783
Najbardziej zaskoczyły nas reakcje zwiedzających,
03:59
especially the audio-visual works.
77
239753
2368
zwłaszcza na prace audiowizualne.
04:02
We had people dancing and running and jumping
78
242121
3692
Ludzie tańczyli, biegali, skakali
04:05
as they tried to activate the exhibits in different ways,
79
245813
2995
i próbowali różnych sposobów na uruchomienie eksponatów,
04:08
and at a certain point they would kind of stop
80
248808
2444
ale w pewnym momencie zatrzymywali się,
04:11
and remember that they were in an exhibition about death,
81
251252
2734
przypominając sobie, że tematem wystawy jest śmierć,
04:13
and that maybe that's not how you're supposed to act.
82
253986
2624
i że takie zachowanie może jest nie na miejscu.
04:16
But actually, I would question whether there is one way
83
256610
2647
Moim zdaniem nie istnieje uniwersalny model
04:19
that you're supposed to act around death,
84
259257
2275
zachowań w obliczu śmierci,
04:21
and if there's not, I'd ask you to think about what you think a good death is,
85
261532
4551
a skoro go nie ma, zastanówcie się, czym dla was jest dobra śmierć,
04:26
and what you think that architecture that supports a good death might be like,
86
266083
3669
i jaka powinna być architektura, wspierająca taką śmierć.
04:29
and mightn't it be a little less like this and a little more like this?
87
269752
4728
Czy może mniej przypominać to,
a trochę bardziej to?
04:34
Thank you.
88
274480
2214
Dziękuję.
04:36
(Applause)
89
276694
2020
(Brawa)
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7