Alison Killing: There’s a better way to die, and architecture can help

Translator: Siranush Aleksanyan Reviewer: Kristine Sargsyan

I'd like to tell you a story about death and architecture.

Ես ուզում եմ պատմել մահվան ու ճարտարապետության մասին:

A hundred years ago, we tended to die of infectious diseases like pneumonia,

Հարյուրավոր տարիներ առաջ մենք մահանում էինք թոքերի բորբոքումից,

that, if they took hold, would take us away quite quickly.

եթե դրանք շարունակվեին կսպանիեն մեզ շատ արագ:

We tended to die at home, in our own beds, looked after by family,

Մենք մահանում ենք տանը, մեր անկողնում հարազատների խնամքի ներքո

although that was the default option

չնայաց դա այլ տարբերակ է

because a lot of people lacked access to medical care.

քանի որ շատ մարդիկ բուժվելու հնարավորություն չունեն:

And then in the 20th century a lot of things changed.

20-րդ դարում շատ բաներ փոխվեցին:

We developed new medicines like penicillin

Հայտնվեց նոր դեղամիջոց՝ պենիցիլին,

so we could treat those infectious diseases.

այդպիսով մենք կարող էինք բուժել հիվանդությունները:

New medical technologies like x-ray machines were invented.

Նոր սարքավորումներ ստեղծվեցին, ինչպիսինն է ռենտգենի ապառատը:

And because they were so big and expensive,

Քանզի դրանք մեծ էին ու շատ թանկարժեք,

we needed large, centralized buildings to keep them in,

մեզ անհրաժեշտ էին խոշոր, կենտրոնացված շենքեր,

and they became our modern hospitals.

և դրանք դարձան մեր նոր հիվանդանոցները

After the Second World War,

Երկրորդ ՀՊ-ից հետո

a lot of countries set up universal healthcare systems

շատ երկրներ հիմնեցին առողջապահական համակարգեր

so that everyone who needed treatment could get it.

որ, կարիք ունեցողները բուժում ստանային:

The result was that lifespans extended from about 45 at the start of the century

Արդյունք այն էր, որ դարի սկզբում կյանքը երկարեց մինչև 45

to almost double that today.

գրեթե 2 անգամ:

The 20th century was this time of huge optimism about what science could offer,

20-րդ դարը շատ մեծ հաջողություն բերեց գիտությանը

but with all of the focus on life, death was forgotten,

բայց կենտրոնանալով կյանքի վրա բոլորը մորացան մահվան մասին,

even as our approach to death changed dramatically.

անգամ մեր մոտեցումը փոխվեց դեպի մահը:

Now, I'm an architect,

Հիմա ես ճարտարապետ եմ,

and for the past year and a half I've been looking at these changes

վերջին մեկ ու կես տարվա ընթացքում հետևում էի այս փոփոխություններին

and at what they mean for architecture related to death and dying.

ու նրան, թե ինչպես է կապված ճարտարապետությունը մահվան հետ:

We now tend to die of cancer and heart disease,

Մարդիկ հիմա մահանում են քաղցկեղից ու սրտի արատից,

and what that means is that many of us will have a long period of chronic illness

և սա նշանակում է, որ մեզնից շատերը քրոնիկ հիվանդություններ կունենան

at the end of our lives.

մեր կյանքի վեջում:

During that period,

Այդ ընթացքում

we'll likely spend a lot of time in hospitals and hospices and care homes.

մենք երկար ժամ էր կանցկացնենք հիվանդանոցներում:

Now, we've all been in a modern hospital.

Բոլորս էլ եղել ենք ժամանակակից հիվանդանոցում:

You know those fluorescent lights and the endless corridors

Գիտենք ֆլուորեսցենտային լույսերի, անվերջ միջանցքների

and those rows of uncomfortable chairs.

ու այնտեղ շարված անհարմար աթորների մասին:

Hospital architecture has earned its bad reputation.

Հիվանդանոցի ճարտարապետությունը ունի բավականին վատ համբավ:

But the surprising thing is, it wasn't always like this.

Բայց իրականում, միշտ չէ, որ այն ունեցել է այսպիսի համբավ:

This is L'Ospedale degli Innocenti, built in 1419 by Brunelleschi,

Լ՛օսպեդալե դելի Ինոսենտի հիվանդանոցը կառուցել է Բրունելեսկին 1419թ,

who was one of the most famous and influential architects of his time.

ով եղել է իր ժամանակի ամենահայտնի ճարտարապետներից մեկը:

And when I look at this building and then think about hospitals today,

Եվ ես, որ նայում եմ այդ շենքին, հետո մտացում՝ այսօրվա հիվանդանոցի մասին

what amazes me is this building's ambition.

ինձ զարմացնում է մի բան՝ այդ շենքի փառասիրությունը:

It's just a really great building.

Դա իսկապես հրաշալի շինություն է:

It has these courtyards in the middle

Այն մեջտեղում ունի մի քանի բակ,

so that all of the rooms have daylight and fresh air,

ինչով էլ պայմանավորված է սենյակների լույսը, մաքուր օդը

and the rooms are big and they have high ceilings,

սենյակներն էլ մեծ են ու ունեն բարձր առաստաղներ,

so they just feel more comfortable to be in.

որպեսզի մարդիկ հարմարավետ զգան իրենց:

And it's also beautiful.

Եվ դա նաև գեղեցիկ է:

Somehow, we've forgotten that that's even possible for a hospital.

Մեկ-մեկ մենք մորանում ենք, որ դա նույնպես հնարավոր է հիվանդանոցում:

Now, if we want better buildings for dying, then we have to talk about it,

Եթե մենք ուզում ենք մահանալու համար ավելի լավ շենքեր, պիտի խոսենք դրանց մասին,

but because we find the subject of death uncomfortable,

բայց քանզի մենք համարում ենք մահվան մասին թեման անհարմար,

we don't talk about it,

մենք չենք խոսում դրա մասին,

and we don't question how we as a society approach death.

և չենք հարցնում, թե որպես հասարակություն ինչպես ենք մոտենում մահին:

One of the things that surprised me most in my research, though,

Իմ հետազոտության մեջ ինձ զարմացնող բաներից մեկն այն էր,

is how changeable attitudes actually are.

թե իրականում վերաբերմունքները ինչքան փոփոխական են լինում:

This is the first crematorium in the U.K.,

Սա առաջին դիակիզարանն է Միացյան Թագավորությունում,

which was built in Woking in the 1870s.

որը կառուցվել է Յոկինգում, 1870-ական թվականներին:

And when this was first built, there were protests in the local village.

Շենքը կառուցելուց հետո, շատ բողոքներ եղան գյուղում:

Cremation wasn't socially acceptable, and 99.8 percent of people got buried.

Դիակիզումը սոցիալապես ընդունելի չէր և մարդկանց 99,8 տոկոսին թաղում էին:

And yet, only a hundred years later, three quarters of us get cremated.

Եվ ընդհամենը 100 տարի հետո, մեզնից երեք քառորդն է դիակիզվել:

People are actually really open to changing things

Մարդիկ իրականում ընդունւմ են փոփոխություններ,

if they're given the chance to talk about them.

եթե սկսում են խոսել դրանց մասին:

So this conversation about death and architecture

Այսպիսով, մահվան և ճարտարապետության մասին այս զրույցը

was what I wanted to start when I did my first exhibition on it

այն էր, ինչով ես ուզում էի սկսել իմ առաջին ցուցահանդեսը

in Venice in June, which was called "Death in Venice."

հունիսին Վենետիկում, որը կոչվում էր "Մահը Վենետիկում":

It was designed to be quite playful

Այն նախտեսված էր լինելու այնքան աշխույժ,

so that people would literally engage with it.

որ մարդիկ ներգրավված լինեին դրանում:

This is one of our exhibits, which is an interactive map of London

Սա մեր ցուցանմուշներից մեկն է՝ Լոնդոնի ինտերակտիվ քարտեզը

that shows just how much of the real estate in the city

որը ցույց է տալիս, թե քաղաքում ինչքան անշարժ գույք է

is given over to death and dying,

տրվում մահանալու համար

and as you wave your hand across the map,

և եթե դուք ձեռքով անցնեք քարտեզի վրայով

the name of that piece of real estate, the building or cemetery, is revealed.

այդ անշարշ գույքի, շինության կամ գերեզմանատան անունը կհայտնվի:

Another of our exhibits was a series of postcards

Մեր երկրորդ ցուցահանդեսում եղել են մի շարք բացիկներ,

that people could take away with them.

և մարդիկ կարող էին դրանք տանել իրենց հետ:

And they showed people's homes and hospitals

Դրանց մեջ ներկայացված էին տներ, հիվանդանոցներ

and cemeteries and mortuaries,

գերեզմանատներ և դիարաններ,

and they tell the story of the different spaces

և դրանք պատմում էին տարբեր տարածքների մասին

that we pass through on either side of death.

որտեղով անցնում ենք:

We wanted to show that where we die

Մենք ուզում էինք ցույց տալ, որ մահվան վայրը

is a key part of how we die.

շատ կարեվոր մաս է կազմում:

Now, the strangest thing was the way that visitors reacted to the exhibition,

Տարօրինակ էին ցուցահանդեսի այցելուների արձագանքները,

especially the audio-visual works.

հատկապես տեսահոլովակների համար:

We had people dancing and running and jumping

Մարդիկ պարում էին, վազում թռչկոտում,

as they tried to activate the exhibits in different ways,

նրանք փորձում էին ակտիվացնել ցուցահադեսը տարբեր ձևերով,

and at a certain point they would kind of stop

բայց մի պահ նրանք դադար էին տալիս

and remember that they were in an exhibition about death,

ու հիշում, որ գտնվում են մահվան մասին ցուցահանդեսում,

and that maybe that's not how you're supposed to act.

և մի գուցե այդպես չպիտի իրենց դրսևորեն:

But actually, I would question whether there is one way

Բայց ես ձեզ կհարցնեմ, արդյոք կա դրսևորման ձև,

that you're supposed to act around death,

որով դուք կարող եք ցույց տակ ձեր վերաբերմունքը մահվան շուրջը

and if there's not, I'd ask you to think about what you think a good death is,

և եթե չկա, ես կխնդրեի մտածել, որն է լավ մահը,

and what you think that architecture that supports a good death might be like,

և ի՞նչ եք կարծում ճարտարապետությունը, որ նպաստում է լավ մահվանը,

and mightn't it be a little less like this and a little more like this?

միգուցե դա նման չպիտի ինի մի քիչ այս մեկին կամ ավելի շատ նման լինի այն մյուսին:

Thank you.

Շնորհակալություն:

(Applause)

(Ծափահարություններ)