I got 99 problems... palsy is just one | Maysoon Zayid

Tłumaczenie: Mateusz Radziwonowicz Korekta: Paulina Kaczmarek

Cześć, kobiety TED'a, co słychać?

Hello, TEDWomen, what's up.

(Cheering)

(Owacje)

Not good enough.

Za słabo.

Hello, TEDWomen, what is up?

Cześć, kobiety TED'a, co słychać?

(Loud cheering)

(Owacje)

My name is Maysoon Zayid,

Nazywam się Maysoon Zayid

i nie jestem pijana,

and I am not drunk,

but the doctor who delivered me was.

ale doktor, który odbierał mój poród, był.

He cut my mom six different times

Rozciął moją mamę sześć razy

in six different directions,

w sześciu różnych kierunkach,

suffocating poor little me in the process.

dusząc biedną mnie podczas tego procesu.

As a result, I have cerebral palsy,

Wynikiem tego mam mózgowe porażenie dziecięce (ang. C.P.),

which means I shake all the time.

co oznacza, że cały czas się trzęsę.

Look.

Patrzcie.

It's exhausting.

To wyczerpujące. Jestem jak Shakira,

I'm like Shakira, Shakira meets Muhammad Ali.

skrzyżowana z Muhammadem Ali.

(Laughter)

(Śmiech)

CP is not genetic.

M.P. nie jest genetyczne.

It's not a birth defect. You can't catch it.

Nie jest to wada wrodzona. Nie możesz tego złapać.

No one put a curse on my mother's uterus,

Nikt nie nałożył klątwy na łono mojej mamy

and I didn't get it because my parents are first cousins,

i nie mam tego ponieważ moi rodzice są kuzynami,

which they are.

którymi swoją drogą są.

(Laughter)

(Śmiech)

It only happens from accidents,

Zdarza się to jedynie w czasie wypadku,

like what happened to me on my birth day.

jak to, co mi się przydarzyło w dniu moich urodzin.

Now, I must warn you,

Teraz, muszę was ostrzec, nie jestem inspirująca

I'm not inspirational.

(Laughter)

And I don't want anyone in this room to feel bad for me,

i nie chcę, żeby ktokolwiek w tym pokoju

mi współczuł,

because at some point in your life,

ponieważ w pewnym momencie waszego życia

you have dreamt of being disabled.

marzyliście o byciu niepełnosprawnym.

Come on a journey with me.

Dołączcie do mnie w wyprawie.

It's Christmas Eve, you're at the mall,

Jest wigilia Bożego Narodzenia, jesteście w centrum handlowym,

jeździcie w kółko szukając miejsc parkingowych,

you're driving around in circles looking for parking,

and what do you see?

i co widzicie?

Sixteen empty handicapped spaces.

16 pustych miejsc dla niepełnosprawnych.

(Laughter)

Myślicie sobie: "Boże, czy nie mogę być

And you're like, "God, can't I just be a little disabled?"

choć trochę upośledzona?"

(Laughter)

(Śmiech)

Also, I've got to tell you,

Muszę wam również powiedzieć,

że mam 99 problemów zaś porażenie jest tylko jednym z nich.

I've got 99 problems, and palsy is just one.

(Laughter)

If there was an Oppression Olympics,

Jeżeli istniałaby Olimpiada Ucisków

I would win the gold medal.

wygrałabym złoty medal.

I'm Palestinian, Muslim,

Jestem Palestynką, Muzułmanką, kobietą i niepełnosprawną,

I'm female, I'm disabled,

and I live in New Jersey.

do tego mieszkam w New Jersey.

(Laughter)

(Śmiech) (Oklaski)

(Applause)

If you don't feel better about yourself, maybe you should.

Jeżeli nie czujesz się ze sobą dobrze, może powinieneś.

(Laughter)

Cliffside Park, New Jersey is my hometown.

Cliffside Park, New Jersey to moje rodzinne miasto.

I have always loved the fact

Zawsze uwielbiałam fakt,

that my hood and my affliction share the same initials.

że moja dzielnica i moje schorzenie

mają wspólny skrót.

I also love the fact

Uwielbiam również fakt, że jeżeli chciałabym pójść

that if I wanted to walk from my house to New York City, I could.

z mojego domu do centrum Nowego Jorku, mogłabym to zrobić.

A lot of people with CP don't walk,

Wiele ludzi z C.P. nie chodzi,

but my parents didn't believe in "can't."

lecz moi rodzice nie wierzyli w "nie mogę"

My father's mantra was,

Mantrą mojego taty było:

"You can do it, yes you can can."

"Możesz to zrobić, tak możesz możesz".

(Laughter)

(Śmiech)

Tak więc jeżeli moje trzy starsze siostry zmywały,

So, if my three older sisters were mopping,

I was mopping.

ja również zmywałam.

If my three older sisters went to public school,

Jeżeli moje trzy starsze siostry poszły do publicznej szkoły,

moi rodzice pozwaliby system szkolnictwa

my parents would sue the school system

and guarantee that I went too,

i zagwarantowali mi, że też poszłam.

and if we didn't all get A's,

Jeżeli wszystkie nie dostawałyśmy szóstek,

we all got my mother's slipper.

wszystkie dostawałyśmy kapciem mamy.

(Laughter)

(Śmiech)

Mój ojciec nauczył mnie chodzenia kiedy miałam 5 lat,

My father taught me how to walk when I was five years old

stawiając moje pięty na swoich stopach

by placing my heels on his feet

and just walking.

i po prostu chodząc.

Another tactic that he used

Inną taktyką, której używał, to machanie

is he would dangle a dollar bill in front of me

jednodolarowym banknotem, za którym goniłam.

and have me chase it.

(Laughter)

(Śmiech)

Moja wewnętrzna striptizerka była bardzo silna...

My inner stripper was very strong.

(Laughter)

(Śmiech)

Yeah.

Taa. Pierwszego dnia przedszkola

No, by the first day of kindergarten,

I was walking like a champ

chodziłam niczym mistrz bokserski,

który był uderzony zby wiele razy.

who had been punched one too many times.

(Laughter)

Growing up, there were only six Arabs in my town,

Gdy dorastałam, w mieście było tylko sześciu Arabów

and they were all my family.

i wszyscy byli moja rodziną.

(Laughter)

Now there are 20 Arabs in town,

Teraz jest 20 Arabów w mieście,

and they are still all my family.

i nadal wszyscy są moją rodziną. (Śmiech)

(Laughter)

I don't think anyone even noticed we weren't Italian.

Nie sądzę, aby ktokolwiek zauważył, że nie jesteśmy Włochami.

(Laughter)

(Śmiech) (Oklaski)

(Applause)

This was before 9/11

To było przed 9/11 i zanim politycy

and before politicians thought it was appropriate

uznali za stosowne używać "Nienawidzę Muzułmanów"

to use "I hate Muslims" as a campaign slogan.

jako hasło kampanii.

Ludzie, z którymi dorastałam, nie mieli problemu z moja wiarą.

The people that I grew up with had no problem with my faith.

They did, however, seem very concerned

Byli jednak bardzo zaniepokojeni,

that I would starve to death during Ramadan.

że umrę z głodu podczas Ramadanu.

I would explain to them that I have enough fat

Tłumaczyłam im, że mam wystarczająco tłuszczu

to live off of for three whole months,

żeby przeżyć całe trzy miesiące,

so fasting from sunrise to sunset is a piece of cake.

więc post od świtu do zmierzchu to bułka z masłem.

(Laughter)

I have tap-danced on Broadway.

Stepowałam na Broadway.

Yeah, on Broadway. It's crazy.

Tak, na Broadway. To szalone. (Oklaski)

(Applause)

My parents couldn't afford physical therapy,

Moich rodziców nie było stać na fizjoterapię,

so they sent me to dancing school.

więc wysłali mnie do szkoły tańca.

I learned how to dance in heels,

Nauczyłam się tańczyć w obcasach,

which means I can walk in heels.

co oznacza, że mogę chodzić w obcasach.

Pochodzę z Jersey,

And I'm from Jersey,

and we are really concerned with being chic,

gdzie jesteśmy przejęte byciem laską,

więc jeśli moje koleżanki nosiły obcasy, nosiłam i ja.

so if my friends wore heels, so did I.

And when my friends went and spent their summer vacations

Kiedy moi znajomi spędzali wakacje

on the Jersey Shore, I did not.

na wybrzeżu Jersey, mnie tam nie było.

I spent my summers in a war zone,

Spędzałam lato w strefie wojny,

because my parents were afraid

ponieważ moi rodzice obawiali się,

that if we didn't go back to Palestine every single summer,

że jeżeli nie wrócimy do Palestyny

każdego lata,

we'd grow up to be Madonna.

wyrośniemy na Madonnę.

(Laughter)

(Śmiech)

Summer vacations often consisted of my father trying to heal me,

Wakacje często wyglądały tak:

mój ojciec próbuje mnie uleczyć,

więc piłam jelenie mleko,

so I drank deer's milk,

I had hot cups on my back,

miałam stawiane bańki na plecach,

I was dunked in the Dead Sea,

byłam zanurzana w Morzu Martwym

and I remember the water burning my eyes

i pamiętam, jak woda paliła mnie w oczy,

and thinking, "It's working! It's working!"

a ja myślałam, "To działa! To działa!"

(Laughter)

(Śmiech)

But one miracle cure we did find was yoga.

Jednak jedynym cudownym lekarstwem, jakie znaleźliśmy, to joga.

I have to tell you, it's very boring,

Muszę wam powiedzieć, to bardzo nudne,

but before I did yoga,

lecz zanim ćwiczyłam jogę

I was a stand-up comedian who can't stand up.

byłam komikiem stand-up, który nie potrafił wstawać.

And now I can stand on my head.

Teraz mogę stać na głowie.

My parents reinforced this notion

Moi rodzice umocnili moją wiarę w to,

that I could do anything,

że mogę zrobić wszystko,

that no dream was impossible,

że żadne marzenie jest niemożliwe,

and my dream was to be

a moim marzeniem było

on the daytime soap opera "General Hospital."

wystąpić w operze mydlanej "Szpital Ogólny".

(Laughter)

Poszłam na uczelnie podczas akcji zachęcającej

I went to college during affirmative action

and got a sweet scholarship to ASU,

i dostałam słodkie stypendium do ASU,

Arizona State University,

Arizona State University,

because I fit every single quota.

ponieważ spełniałam każdy wymóg.

(Laughter)

Byłam jak lemur wydziału teatralnego.

I was like the pet lemur of the theater department.

Everybody loved me.

Każdy mnie uwielbiał.

I did all the less-than-intelligent kids' homework,

Odrabiałam wszystkie zadania domowe dla mniej-inteligentnych,

I got A's in all of my classes,

dostałam 6 ze wszystkich własnych zajęć

A's in all of their classes.

i 6 ze wszystkich ich zajęć.

(Laughter)

Za każdym razem, gdy odgrywałam rolę

Every time I did a scene from "The Glass Menagerie,"

w "Szklanej Menażerii"

my professors would weep.

mój profesor płakał.

But I never got cast.

Lecz nigdy nie obsadził mnie w żadnej roli.

Finally, my senior year,

W ostatnim roku

ASU decided to do a show called "They Dance Real Slow in Jackson."

ASU zdecydowało zrobić przedstawienie

"Oni tańcza naprawdę powoli w Jackson".

It's a play about a girl with CP.

To sztuka o dziewczynie z C.P.

I was a girl with CP.

Ja byłam dziewczyną z C.P.

So I start shouting from the rooftops,

Zaczęłam krzyczeć podekscytyowana:

"I'm finally going to get a part!

"Nareszcie dostanę rolę!

I have cerebral palsy!

Mam porażenie mózgowe!

Free at last! Free at last!

W końcu wolna! W końcu wolna!

Thank God almighty, I'm free at last!"

Dzięki bogu, w końcu jestem wolna!"

I didn't get the part.

Nie dostałam tej roli. (Śmiech)

(Laughter)

Sherry Brown got the part.

Sherry Brown dostała rolę.

Popędziłam do dyrektora wydziału teatralnego

I went racing to the head of the theater department

crying hysterically, like someone shot my cat,

histerycznie płacząc, jakby ktoś zastrzelił mi kota,

zapytać ją dlaczego,

to ask her why,

and she said it was because they didn't think I could do the stunts.

zaś ona powiedziała,

że nie sądzili, bym mogła robić akrobacje.

I said, "Excuse me, if I can't do the stunts,

Odpowiedziałam: "Przepraszam, jeżeli ja nie mogę robić akrobacji,

neither can the character."

to bohater też nie może."

(Laughter)

(Śmiech) (Oklaski)

(Applause)

This was a part that I was literally born to play

To rola, do której dosłownie byłam urodzona,

they gave it to a non-palsy actress.

a oni dali ją aktorce bez porażenia.

Uczelnia udawała życie.

College was imitating life.

Hollywood has a sordid history

Hollywood ma ohydną historię

of casting able-bodied actors to play disabled onscreen.

dawania roli sprawnym aktorom,

by ci grali niepełnosprawnych.

Upon graduating, I moved back home,

Po ukończeni szkoły, wróciłam do domu

and my first acting gig was as an extra on a daytime soap opera.

i mój pierwszy występ to

rola dodatkowej aktorki w operze mydlanej.

My dream was coming true.

Moje marzenia się spełniały.

And I knew that I would be promoted

Wiedziałam, że dostanę awans

from "Diner Diner" to "Wacky Best Friend" in no time.

od "gość gość" do "najlepszy stuknięty przyjaciel" w trymiga.

(Laughter)

But instead, I remained a glorified piece of furniture

W zamian pozostałam wychwalanym meblem,

that you could only recognize from the back of my head,

który mógłbyś rozpoznać tylko po tyle głowy,

and it became clear to me

stało się dla mnie jasne,

that casting directors

że kierownik obsady

didn't hire fluffy, ethnic, disabled actors.

nie zatrudniał puszystych, etnicznych, niepełnosprawnych aktorów.

They only hired perfect people.

Zatrudniali oni wyłącznie idealnych ludzi.

But there were exceptions to the rule.

Były wyjątki od tej zasady.

I grew up watching Whoopi Goldberg,

Dorastałam oglądając Whoopi Goldberg,

Roseanne Barr, Ellen,

Roseanne Barr, Ellen,

and all of these women had one thing in common:

i wszystkie te kobiety miały jedną wspólna rzecz:

they were comedians.

były komikami.

So I became a comic.

Więc i ja zostałam komikiem.

(Laughter)

(Śmiech) (Oklaski)

(Applause)

My first gig was driving famous comics

Moim pierwszym zadaniem było wożenie sławnych komików

from New York City to shows in New Jersey,

z Nowego Jorku na przedstawienie w New Jersey,

and I'll never forget the face of the first comic I ever drove

nigdy nie zapomnę twarzy pierwszego komika,

którego wiozłam, gdy zorientował się,

when he realized that he was speeding down the New Jersey Turnpike

że pędzi autostradą New Jersey

with a chick with CP driving him.

z dziewczyną z C.P. za kierownicą.

(Laughter)

I've performed in clubs all over America,

Występowałam w klubach w całej Ameryce,

and I've also performed in Arabic in the Middle East,

również w krajach arabskich, środkowym Wschodzie,

uncensored and uncovered.

bez cenzury i kamuflażu.

(Laughter)

Some people say I'm the first stand-up comic in the Arab world.

Ludzie powiadają, że jestem pierwszym

stand-up komikiem w krajach arabskich.

I never like to claim first,

Nie lubię twierdzić, że jestem pierwsza,

but I do know that they never heard

lecz wiem, że nigdy nie słyszeli

that nasty little rumor that women aren't funny,

tych paskudnych plotek, że kobiety nie są zabawne,

and they find us hysterical.

i uzażali nas za histeryczki.

(Laughter)

In 2003, my brother from another mother and father

W 2003 r. mój przyrodni brat

Dean Obeidallah and I started

Dean Obeidallah i ja rozpoczęliśmy

the New York Arab-American Comedy Festival,

nowojorski Arabsko-Amerykański Festiwal Komedii,

now in its 10th year.

który obchodzi obecnie dziesięciolecie.

Naszym celem była zmiana negatywnego obrazu

Our goal was to change the negative image of Arab-Americans in media,

Arabo-Amerykanów w mediach,

while also reminding casting directors

jak również przypomnienie kierownikom obsad,

that South Asian and Arab are not synonymous.

że południowy Azjata i Arab to nie synonimy.

(Laughter)

(Śmiech)

Mainstreaming Arabs was much, much easier

Przekonanie ludzi do Arabów było o wiele prostsze

niż przełamanie niechęci

than conquering the challenge against the stigma against disability.

skierowanej na ludzi niepełnosprawnych.

My big break came in 2010.

W 2010 r. miała wielki przełom.

I was invited to be a guest on the cable news show

Zostałam zaproszona w roli gościa

do show informacyjnego kablówki

"Countdown with Keith Olbermann."

"Odliczanie z Keith Oldermann."

I walked in looking like I was going to the prom,

Weszłam tam ubrana jak na bal,

and they shuffle me into a studio

wepchnęli mnie do studia

and seat me on a spinning, rolling chair.

i posadzili na obrotowym krześle na kółkach.

(Laughter)

Spojrzałam na kierownika sceny w stylu:

So I looked at the stage manager

and I'm like, "Excuse me, can I have another chair?"

"Przepraszam, czy mogłabym prosić inne krzesło?".

And she looked at me and she went,

Popatrzyła na mnie i zaczęła:

"Pięć, cztery, trzy, dwa...".

"Five, four, three, two ..."

And we were live, right?

To chyba było na żywo, prawda?

So I had to grip onto the anchor's desk

Musiałam trzymać się biurka prowadzącej

so that I wouldn't roll off the screen during the segment,

żeby nie stoczyć się z sceny podczas odcinka,

and when the interview was over, I was livid.

a kiedy wywiad się skończył byłam wściekła.

I had finally gotten my chance and I blew it,

W końcu dostałam szansę i ją zaprzepaściłam,

and I knew I would never get invited back.

wiedziałam, że już nigdy mnie nie zaproszą.

But not only did Mr. Olbermann invite me back,

Jednak Mr. Olbermann nie tylko zaprosił mnie z powrotem,

he made me a full-time contributor,

lecz również uczynił mnie pełnoetatowym współpracownikiem,

and he taped down my chair.

i przykleił moje krzesło do podłogi.

(Laughter)

(Śmiech) (Oklaski)

(Applause)

One fun fact I learned while on the air with Keith Olbermann

Zabawna rzecz, której nauczyłam się będąc "na żywo"

w programie Keith Olbermann

was that humans on the Internet are scumbags.

było to, że ludzie w internecie są szumowinami.

(Laughter)

Ludzie mówią, że dzieci są okrutne,

People say children are cruel,

jednak nigdy nie byłam wyśmiewana, ani jako dziecko, ani jako dorosła.

but I was never made fun of as a child or an adult.

Suddenly, my disability on the world wide web is fair game.

Nagle moja niepełnosprawność stała się w internecie zabawą.

I would look at clips online and see comments like,

Oglądałam filmy w sieci

i widziałam komentarze w stylu:

"Yo, why's she tweakin'?"

"Czemu ona się tak trzepie?"

"Yo, is she retarded?"

"Czy ona jest upośledzona?"

And my favorite, "Poor Gumby-mouth terrorist.

I mój ulubiony, "Biedny terrorysta z plastusiowymi ustami.

What does she suffer from?

Na co ona cierpi?

We should really pray for her."

Powinniśmy się za nią modlić."

One commenter even suggested that I add my disability to my credits:

Jeden z komentatorów zasugerował,

bym dodała niepełnosprawność do listy moich cech:

screenwriter, comedian, palsy.

scenopisarz, komik, porażenie.

Niepełnosprawność jest tak widoczna jak rasa.

Disability is as visual as race.

Jeżeli użytkownik wózka nie może zagrać Beyoncé,

If a wheelchair user can't play Beyoncé,

then Beyoncé can't play a wheelchair user.

to Beyoncé nie może zagrać użytkownika wózka.

The disabled are the largest —

Niepełnosprawni są największą...

Yeah, clap for that, man. Come on.

Tak, zróbcie aplauz, dalej!

(Applause)

(Aplaus)

People with disabilities are the largest minority in the world,

Niepełnosprawni stanowią największą mniejszość

na świecie, i jesteśmy najbardziej niedoceniani

and we are the most underrepresented in entertainment.

w rozrywce.

Lekarze mówili, że nie będę chodzić,

The doctors said that I wouldn't walk,

but I am here in front of you.

jednak jestem tutaj z wami.

Jednakże gdybym dorastała w mediach społecznościowych,

However, if I grew up with social media,

I don't think I would be.

to nie wydaje mi się, żebym tu była.

I hope that together,

Mam nadzieję, że wspólnie

we can create more positive images

możemy stworzyć bardziej pozytywne obrazy

of disability in the media and in everyday life.

niepełnosprawności w mediach i codziennym życiu.

Perhaps if there were more positive images,

Być może gdyby było wiecej pozytywnych obrazów

it would foster less hate on the Internet.

w internecie byłoby mniej nienawiści.

Lub też nie.

Or maybe not.

Maybe it still takes a village to teach our children well.

Może nadal trzeba wioski,

by dobrze wychować nasze dzieci.

My crooked journey has taken me to some very spectacular places.

Moja kręta droga zabrala mnie

w kilka bardzo spektakularnych miejsc.

I got to walk the red carpet

Szłam czerwonym dywanem

flanked by soap diva Susan Lucci

w towarzystwie diwy operowej Susan Lucci

and the iconic Loreen Arbus.

i ikony Lorraine Arbus.

I got to act in a movie with Adam Sandler

Zagrałam w filmie z Adamem Sandlerem

and work with my idol, the amazing Dave Matthews.

i pracowałam z moim idolem,

wspaniałym Davem Matthewsem.

I toured the world as a headliner on Arabs Gone Wild.

Przemierzałam świat jako nagłówek

Arabs Gone Wild.

I was a delegate representing the great state of New Jersey

Byłam delegatem

reprezentującym wspaniały stan New Jersey

at the 2008 DNC.

w Krajowym Komitecie Partii Demokratycznej w 2008 r.

And I founded Maysoon's Kids,

Założyłam też Maysoon's Kids,

a charity that hopes to give Palestinian refugee children

fundację charytatywną, która ma na celu

dawanie Palestyńskim dzieciom-uchodźcom

drugą szansę, taką, jaką dali mi rodzice.

a sliver of the chance my parents gave me.

But the one moment that stands out the most

Jednak najważniejszym momentem było

was when I got -- before this moment --

gdy dostałam się - oprócz obecnego momentu -

(Laughter)

(Śmiech) (Aplauz)

(Applause)

But the one moment that stands out the most

najważniejszym momentem było,

was when I got to perform

gdy występowałam

dla człowieka, ktory lata jak motyl

for the man who floats like a butterfly

and stings like a bee,

i żądli jak pszczoła,

has Parkinson's and shakes just like me,

ma Parkinsona i trzęsie się jak ja,

Muhammad Ali.

Muhammad Ali.

(Applause)

(Aplauz)

(Applause ends)

It was the only time that my father ever saw me perform live,

To jedyny raz,

gdy mój tata widział mnie na żywo,

więc dedykuję to przemówienie jego pamięci.

and I dedicate this talk to his memory.

(Arabic) Allah yerhamak yaba.

(Po Arabsku)

(English) My name is Maysoon Zayid,

Nazywam się Maysoon Zayid

and if I can can, you can can.

i jeżeli ja mogę mogę, to Ty możesz możesz.

(Cheering)

(Brawa)

(Applause)