Adam Savage: My obsession with objects and the stories they tell

Translator: Sue Naing Reviewer: Maung Maung

About four years ago, the New Yorker published an article

လွန် ခဲ့တဲ့ ၄ နှစ် လောက်က ၊ New Yorker (magazine) က စာစောင်တခုကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်

about a cache of dodo bones that was found

ဘာလဲဆိုတော့ ဒိုဒိုငှက် အရိုးတပုံကို

in a pit on the island of Mauritius.

Mauritius ကျွန်းစု က တွင်းတတွင်းထဲမှာ ရှာဖွေတွေ ့ရှိ လိုက်တဲ့ အကြောင်းပါ။

Now, the island of Mauritius is a small island

ကဲ ... အဲ့သည့် Mauritius ကျွန်းစု ဆိုတာ ကျွန်း သေးသေး လေး ပါ

off the east coast of Madagascar

Madagascar ကျွန်းကြီးရဲ ့ အရှေ ့အရပ်မှာရှိပြီး

in the Indian Ocean, and it is the place

Indian ပင်လယ်ပြင်ထဲမှာ ရှိပါတယ်။ အဲ့သည့်နေရာမှာ

where the dodo bird was discovered

ခုန ကပြောတဲ့ ဒိုဒိုငှက် အရိုးစုကြွင်းကို ရှာဖွေတွေ ့ရှိခဲ့ပြီး

and extinguished, all within about 150 years.

အဲ့သည့် နေရာမှာပဲ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၁၅၀ က သည် ငှက်မျိုးတုံး ခဲ့တာပါပဲ။

Everyone was very excited about this archaeological find,

အခုလို ရှေးဟောင်း ရုပ်ကြွင်း ရှာဖွေမှုကို အားလုံးက စိတ်ဝင်တစား ရှိကြတယ်

because it meant that they might finally be able

ဘာလို ့လဲဆို ဒါဆိုရင် အခု တွေ ့တဲ့ အရိုးစု လေး တစုံနဲ ့

to assemble a single dodo skeleton.

ဒိုဒို ငှက် ဘယ်လိုဆိုတာ သေသေချာချာ သိနိုင်ပြီ ပေါ့ ။

See, while museums all over the world

ကဲ ကြည့် .... တကမ္ဘာလုံးမှာ ရှိတဲ့ ပြတိုက်တွေမှာ

have dodo skeletons in their collection, nobody --

ဒိုဒိုငှက် ရဲ ့ အရိုးတွေ ရှိကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ ့ ဘယ်သူမှ .. ဘယ်သူမှ

not even the actual Natural History Museum

သဘာဝ သမိုင်းပြတိုက် မှာတောင်မှ

on the island of Mauritius -- has a skeleton that's made

Mauritius ကျွန်းမှာ ရှိတဲ့ ပြတိုက် နော် - အဲ့ဒီမှာတောင်

from the bones of a single dodo.

ဒိုဒိုငှက် တကောင်တည်းက ရတဲ့ အရိုးနဲ ့ ပြန် စဉ်ထားထဲ့ အရိုးစု မရှိပါဘူး။

Well, this isn't exactly true.

ဒါဟာ ... လုံးဝ အမှန် မဟုတ်ပါဘူး။

The fact is, is that the British Museum

တကယ့် အမှန်က British Museum က စုဆောင်း မှုများ ထဲမှာ

had a complete specimen of a dodo in their collection

ဒိုဒိုငှက်ရဲ ့ အရိုးစု အပြည့်အစုံ ရှိခဲ ့ဘူးပါတယ်

up until the 18th century --

၁၈ ရာစုနှစ်အထိ ဆိုပါတော့..

it was actually mummified, skin and all --

ဘယ်လိုပုံလဲ ဆိုရင် ... ကျပ်စည်းထားတဲ့ အကောင်၊ အရေခွံတွေ ကျန်သေးတယ်

but in a fit of space-saving zeal,

ဒါပေမဲ့ ... ဘယ်လိုဖြစ်သလဲ ဆိုတော့ ... နေရာအခက်အခဲ ကြောင့်

they actually cut off the head and they cut off the feet

သူတို ့က ( ဗြိတိန် ပြတိုက်) ငှက်ရဲ ့ ခေါင်းကို ဖြတ် ၊ ခြေကို ဖြတ်

and they burned the rest in a bonfire.

ပြီး တော့ ကျန်တဲ့ အရာ အားလုံးကို မီးပုံထဲ မီးရှို ့လိုက် တယ်

If you go look at their website today,

အခု သူတို ့ရဲ ့ ( ဗြိတိန် ပြတိုက်) website ကို သွားကြည့်မယ်ဆိုရင်

they'll actually list these specimens, saying,

သူတို ့မှာ စာရင်း ရှိပါတယ်... ဘာပြောလဲ ဆိုတော့ ..

the rest was lost in a fire.

ကျန်တာတွေ အားလုံးက မီးဘေး သင့်သွားပါတယ်တဲ့။

Not quite the whole truth. Anyway.

ဒါဟာ အမှန်လုံးလုံး မဟုတ်ပါဘူး ... ကဲ ထားပါလေ။..

The frontispiece of this article was this photo,

ခုနက ပြောခဲ့ တဲ့ စာစောင်ရဲ ့ မျက်နှာဖုံး ကတော့ ဒီ ဓာတ်ပုံပါပဲ

and I'm one of the people that thinks that Tina Brown

ကျနော် အပါအဝင် လူတော်တော်များ က တွေးပါတယ်... Tina Brown ဆိုတဲ့ အမျိုး သမီးဟာ

was great for bringing photos to the New Yorker,

ဒီ ဓါတ်ပုံတွေကို ခုနက New Yorker (magazine) ဆီကို ယူလာ ပေးတဲ့ အတွက် အင်မတန်ကို တော်ပါတယ်။

because this photo completely rocked my world.

ဘာလို ့လဲ ဆိုတော့ ဒီ ဓါတ်ပုံကြောင့် ကျနော့် ဘဝကြီးက ပြောင်းလဲသွားတယ်။

I became obsessed with the object --

ကျနော် ဒီ ကိစ္စနဲ ့ ရူး သွပ်မှု စတင် လာပါတယ်

not just the beautiful photograph itself,

ဒီ ဓါတ်ပုံဟာ လှပရုံတင် မကပါဘူး

and the color, the shallow depth of field, the detail that's visible,

အရောင် ၊ အတိမ် အနက်၊ အနုစိတ် မြင်တွေ ့ရမှု

the wire you can see on the beak there

ဒီ နှုတ်သီးကို တွဲထားတဲ့ ၀ါယာကြိုး

that the conservator used to put this skeleton together --

ဒါတွေ ဟာ အရင် က ထိန်းသိမ်း သူ ဘယ် လို ဒီအရိုးစုကို တွဲထားတယ်ဆိုတာ

there's an entire story here.

့ရာဇဝင်နောက်ခံကို ဒီ ဓါတ်ပုံက ညွန် ပြနေပါတယ်

And I thought to myself,

အဲ့ဒါနဲ ့ ကျနော့်ဘာသာ ကျနော် စဉ်းစား မိတယ်

wouldn't it be great

အကယ်၍ သာ .. ကျနော့် ကိုယ်ပိုင် ...

if I had my own dodo skeleton?

ဒိုဒို ငှက် ရုပ်ကြွင်း ရှိခဲ့ မယ်ဆို ရင် မကောင်း ဘူး လား ဗျာ...

(Laughter)

( ရယ်မော ကြသည်)

I want to point out here at this point that

အဲ့ဒါကြောင့် ... ဒီနေရာမှာ ကျနော် တခု ပြောချင်တာက

I've spent my life obsessed

ကျနော့် ဘဝမှာ အရာဝထ္ထု တွေ.. အကြောင်း အရာတွေက ပြောတဲ့

by objects and the stories that they tell,

ကိစ္စ တွေ ကြောင့် ရူးသွပ်မှုတွေ နဲ ့ အချိန် ကုန်ခဲ့ပါတယ်။

and this was the very latest one.

အခုဟာကတော့ ... နောက်ဆုံး ပေါ် ရူးသွပ်ခြင်း တခုပါပဲ။

So I began looking around for --

ဒါကြောင့် ကျနော် ဘာတွေ စတင် ရှာဖွေသလဲ ဆိုတော့

to see if anyone sold a kit,

ဘယ်သူများ ဘယ် လို ပစ္စည်း ကိရိယာ ရောင်း သလဲ..

some kind of model that I could get,

ဘယ်လို မော်ဒယ်လ် ( ငှက်ရုပ်) ရနိုင် မလဲ ပေါ့။

and I found lots of reference material, lots of lovely pictures.

အဲ့ဒါနဲ ့ ..ကျနော်ကိုးကားလို ့ရမယ့် စာရွက်စာတမ်း တွေ ၊ လှပတဲ့ ဓါတ်ပုံတွေအများကြီး တွေ ့လာတယ်

No dice: no dodo skeleton for me. But the damage had been done.

ဒိုဒို ငှက်ရိုး တော့ မပါဘူး နော် ။ ဒါပေမဲ့ ... ကျနော်က စမိပြီကိုး ...

I had saved a few hundred photos of dodo skeletons

ဒါလိုနဲ ့ ပဲ ကျနော် ဒိုဒိုငှက်ရိုး ဓါတ်ပုံပေါင်း ရာချီ ပြီး စုမိလာတော့

into my "Creative Projects" folder --

အဲ့ဒါတွေအား လုံးကို ကျ နော် "Creative Projects" folder မှာ သိမ်းတယ်ဗျာ။

it's a repository for my brain, everything that I could possibly be interested in.

ဒါကတော့ ကျနော့် ဦးဏှောက်ကြီးအတွက် ဂိ ုထောင်ကြီး ပေါ့ဗျာ .. ကျနော် စိတ်ဝင်စားတဲ့ အရာအားလုံးကို အဲ့ဒီ ဖိုလ်ဒါ မှာ သိမ်း တယ်။

Any time I have an internet connection,

ကျနော် အတွက် internet connection ရတိုင်း ..

there's a sluice of stuff moving into there,

အဲ့ဒီ ထဲကို သိချင်တဲ့ အရာတွေ သိမ်းတယ်။

everything from beautiful rings to cockpit photos.

အရာ အားလုံး ... လက်စွပ်လှလှ လေး က အစ .. လေယာဉ်ပျံ ဦးခေါင်း စက်ခန်း နေရာ အထိ ..

The key that the Marquis du Lafayette sent to George Washington

ဒီ သော့တံကတော့ Marquis du Lafayette က George Washington ဆီကို ပို ့ပေးခဲ့တာပါ။

to celebrate the storming of the Bastille.

Bastille ကို သိမ်း ပိုက်နိုင်ခဲ့တဲ့ အတွက် အောင်ပွဲခံနိုင်အောင်လို ့ပေါ့...

Russian nuclear launch key:

ရုရှားတွေ ရဲ ့ နျူကလီးယား ပစ်တင်ရန် သော့

The one on the top is the picture of the one I found on eBay;

အပေါ်မှာ တွေ ့ရတဲ့ သော့ကတော့ ကျနော် eBay ကတွေ ့တာပါ။

the one on the bottom is the one I made for myself,

အောက်မှာ တွေ ့ရတဲ့ ပုံကတော့ ကျနော် ကိုယ်တိုင် လုပ်ထားတာပါ။

because I couldn't afford the one on eBay.

ဘာလို ့လဲ ဆိုတော့ ကျနော် eBay က သော့ကို မဝယ်နိုင်လို ့ပါ ခင်ဗျာ။

Storm trooper costumes. Maps of Middle Earth --

Storm trooper ၀တ်စုံများ ... Middle Earth မြေပုံ ...

that's one I hand-drew myself. There's the dodo skeleton folder.

ဒါကတော့ ကျနော် ကိုယ်တိုင် ဆွဲထားတာ။ ဒီဟာကတော့ ဒိုဒို ငှက်ရိုး folder

This folder has 17,000 photos --

ပုံ ၁၇၀၀၀

over 20 gigabytes of information --

20 gigabytes ကျော်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေ ပေါ့ဗျာ..

and it's growing constantly.

အမြဲတမ်း ထပ်တိုး နေတုန်း ပါပဲ ..

And one day, a couple of weeks later, it might have been

အဲ့ဒါနဲ ့ တနေ ့တော့ ... ၂ပါတ်ကျော်ကြာတဲ့ အခါ .. နေဦး ဗျ..

maybe a year later, I was in the art store with my kids,

၁ နှစ်ကျော်ကြာ တဲ့ အခါ ဖြစ်လိမ့်မယ် .. ကျနော့် သားသမီး တွေနဲ ့ ပန်းချီပစ္စည်း ရောင်း တဲ့ ဆိုင်ထဲမှာ

and I was buying some clay tools -- we were going to have a craft day.

ကျနော် က ရွှံ ့ပစ္စည်း လေး တချို ့ဝယ်တယ်ပေါ့ဗျာ .. ကလေး တွေနဲ ့ ရွှ ံရုပ်လုပ်မယ်ဆိုပြီး

I bought some Super Sculpeys, some armature wire, some various materials.

ကျနော်က Super Sculpeys ရယ်၊ ၀ါယာကြိုး နဲနဲ ရယ် .. နောက် လိုအပ်မယ်ထင်တဲ့ ပစ္စည်း တချို ့လဲ ပါတယ်

And I looked down at this Sculpey, and I thought,

အဲ့ ဒါနဲ ့ ကျနော် Sculpey ကို ကြည့်ပြီး စဉ်း စား မိတယ် ..

maybe,

အကယ်၍သာ ..

yeah, maybe I could make my own dodo skull.

ဟုတ်တယ် .. အကယ်၍သာ .. ငါဟာငါ ဒိုဒိုငှက်ရဲ ့ဦးခေါင်း ခွံကို လုပ်နိုင် မယ်ဆိုရင်

I should point out at this time -- I'm not a sculptor;

ကျနော် တခုတော့ ပြောမယ် နော် ... ကျနော် ပန်းပုဆရာ မဟုတ်ပါဘူး

I'm a hard-edged model maker.

ကျနော် ဟာ ပုံတခုကို တူအောင်ပဲ လုပ်တတ်တာပါ။

You give me a drawing, you give me a prop to replicate,

ကျနော့်ကို ဆွဲထားတဲ့ ပုံတခု ပေး ဗျာ။ နောက်ပြီး ဘယ်လိုပုံစံတူစေချင်လဲ ပြော

you give me a crane, scaffolding, parts from "Star Wars" --

နောက်ပြီး crane, scaffolding ပေး.. "Star Wars" က အပိုင်း အစတွေပေး

especially parts from "Star Wars" --

အထူးသဖြင့် "Star Wars" က အပိုင်း အစတွေ ပေါ့ဗျာ

I can do this stuff all day long.

အဲ့သည့် အလုပ်ဆို .. ကျနော် တနေကုန် လုပ်နိုင်တယ်ဗျာ..

It's exactly how I made my living for 15 years.

အဲ့ဒီအလုပ်နဲ ့ပဲ ကျနော် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြု လာတာ ၁၅နှစ် ရှိပါပြီ ခင်ဗျာ..

But you give me something like this --

ဒါပေမဲ ့.. ဒီလိုပုံမျိုး ပေးဗျာ ..

my friend Mike Murnane sculpted this;

ကျနော့် သူငယ်ချင်း Mike Murnane က ဒါကို ထုဆစ်ထားတာပါ..

it's a maquette for "Star Wars, Episode Two" --

ဒါကတော့ Star Wars အတွဲ ၂ အတွက် ပုံကြမ်း

this is not my thing --

ဒါမျိုးကိုတော့ ကျနော် မလုပ်ပါဘူး ..

this is something other people do -- dragons, soft things.

တချို ့လူတွေကတော့ ဒီလိုမျိုး လုပ်တတ်ကြပါတယ် .. နဂါးတွေ... နူးညံ့ တဲ့ အရာတွေ ပေါ့ဗျာ

However, I felt like I had looked at enough photos of dodo skulls

ဒါပေမဲ့ ... အဲ့ဒီ့ ဒိုဒိုငှက်ခေါင်းခွံတွေ ကို ကျနော် ကြည့်တာကြာလာတဲ့ အခါမှာ

to actually be able to

ဒီငှက် ရဲ ့ အချိုးအစား တည်ဆောက်ပုံကို

understand the topology and perhaps replicate it --

နားလည်လာတယ်။ အဲ့ဒါဆိုရင် ကျနော် ပုံတူကူးလုပ်လို ့ရပြီ ပေါ့။

I mean, it couldn't be that difficult.

ကျနော် ဆိုလိုတာက .. ဒါဟာ ဒီလောက် ခက်ခဲတဲ့ အရာ မဟုတ်တော့ဘူး။

So, I started looking at the best photos I could find.

အဲ့ဒါနဲ ့ .. ဒီငှက် ရဲ ့အကောင်းဆုံး ဓါတ်ပုံတွေ ကို ကျနော် ရှာနိုင် သလောက်ရှာတယ်ဗျာ

I grabbed all the reference,

ရနိုင် သမျှ အကိုးအကား ကျနော် ဆွဲတယ်ဗျာ..

and I found this lovely piece of reference.

နောက်ဆုံး .. ကျနော် ဒီ ပုံလှလှလေးကို ရှာတွေ ့မိတယ်ဗျ။

This is someone selling this on eBay;

eBay မှာ လူတယောက်က ရောင်းနေတာ

it was clearly a woman’s hand, hopefully a woman's hand.

အဲ့ဒါ အမျိုး သမီး တယောက်ဆိုတာ သေချာတယ်။ အမျိုးသမီး တယောက်ရ ဲ ့လက်

Assuming it was roughly the size of my wife's hand,

ကျနော့်မိန်းမ လက်အရွယ်လောက်ရှိလိမ့်မယ်လို ့ခန် ့မှန်း လိုက်တယ်ဗျာ

I made some measurements of her thumb, and I scaled them out to the size of the skull.

အဲ့ဒါနဲ ့ပဲ ကျနော်လည်း ကျနော့် မိန်းမ ရဲ ့လက်မကို တိုင်း တယ်ဗျာ။ နောက်ပြီး ခေါင်းခွံကို လက်မ အတိုင်း နဲ ့အချိုး ချတယ်

I blew it up to the actual size, and I began using that,

ပြီးတော့ တကယ်အကောင်အရွယ် ရအောင် ချဲ ့လိုက်တယ်ဗျာ .. အဲ့ဒီကနေ စတာပါပဲ

along with all the other reference that I had, comparing it to it

ကျနော့်မှာ ရှိတဲ ့အခြား ကိုးကားချက်တွေနဲ ့နှိုင်းယှဉ်တယ်။

as size reference for figuring out exactly how big the beak should be,

နောက်ပြီး နှုတ်သီးက ဘယ်လောက်ကြီး သင့်သလဲ စသည်ပေါ့

exactly how long, etc.

ဘယ်လောက် ရှည်သင့်သလဲ .. စသည်ဖြင့်

And over a few hours, I eventually achieved

အဲ့သလိုနဲ ့ နာရီ အနည်းငယ်ကြာတော့ .. ကျနော် လုပ်ဖြစ်သွားတယ်ဗျ

what was actually a pretty reasonable dodo skull. And I didn't mean to continue, I --

တကယ်တမ်းတော့ အတော်ပီပြင်တဲ ့ ဒိုဒိုငှက်ခေါင်းခွံဗျ။

it's kind of like, you know, you can only clean a super messy room

ဘယ်လိုပြောရမလဲဆို ရင် ...ဥပမာ ရှုပ်ပွနေတဲ့ အခန်းတခု ကို ရှင်းကြမယ် ဆိုပါတော့ဗျာ..

by picking up one thing at a time; you can't think about the totality.

ပစ္စည်း တခုခြင်း စကောက်မှပဲ ရမယ်ဗျ။ တခန်းလုံးကို ချက်ချင်း ရှင်း လို ့မရဘူး။

I wasn't thinking about a dodo skeleton;

ကျနော်က ဒိုဒိုငှက်အရိုးစု ကို စဉ်းစားတာမဟုတ်ဘူး။

I just noticed that as I finished this skull,

ကျနော်သိလိုက်ရတာ .. ကျနော် ဦးခေါင်းခွံ ပြီး သွားတယ်

the armature wire that I had been used to holding it up

နောက်ပြီး ၀ါယာကြိုးနဲ ့တွဲထားတာက

was sticking out of the back just where a spine would be.

အနောက်မှာ ကျောရိုး ရှိရမဲ့ဘက်ကို ထွက်နေတယ်

And one of the other things I'd been interested in and obsessed with over the years

နောက် အခြား ကိစ္စတွေ ကျနော် စိတ်ဝင်စား ရူးသွပ်ခဲ့တာကတော့

is spines and skeletons, having collected a couple of hundred.

ကျောရိုးတွေ အရိုးစုတွေကို ကျနော် တတ်နိုင်သလောက် စုဆောင်းခဲ့တယ်

I actually understood the mechanics

ကျနော်ဘာကို နားလည်လာသလဲဆိုရင် ဒီကျောရိုးတွေက

of vertebrae enough to kind of start to imitate them.

ဘယ်လို စယန ္တရား လို လှုပ်ရှားတယ် ကို သိလာတယ်။ ကျနော် စတင် အတုခိုးတယ်ဗျာ။

And so button by button,

အဲ့ဒါနဲ ့ ခလုပ် တခုခြင်း

vertebrae by vertebrae, I built my way down.

ကျောရိုး တဆစ်ခြင်း ... ကျနော် စတင် တပ်ဆင်တယ်။

And actually, by the end of the day, I had a reasonable skull,

အဲ့သလို နဲ ့... တနေ ့လဲကုန်ရော.. ကျနော့်မှာ အတော်ဟုတ်တဲ့ အရိုးခွံရလာတယ်ဗျ။

a moderately good vertebrae and half of a pelvis.

အသင့်တင့် ကောင်းမွန်တဲ့ ကျောရိုးနဲ ့ .. တင်ပါးဆုံရိုး တဝက်ပေါ့ဗျာ

And again, I kept on going, looking for more reference,

အဲ့ဒီနောက် .. ကျနော် ဆက်လုပ်တယ်ဗျာ .. အကိုးအကားတွေ ထပ်ရှာတယ်

every bit of reference I could find -- drawings, beautiful photos.

ရှာလို ့တွေ ့သမျှ အကိုးအကား - ပန်းချီ ၊ ဓါတ်ပုံလှလှ လေး တွေ

This guy -- I love this guy! He put a dodo leg bones on a scanner

ဒီကောင် ကို ကြည့် ... ကျနော် ဒီကောင်ကို သိပ်ကြိုက်တာ။ သူက ဒိုဒိုငှက် ခြေထောက်ရိုးကို

with a ruler.

scanner ပေါ်မှာ ပေတံနဲ ့တင်ထားတာဗျ

This is the kind of accuracy that I wanted,

အဲ့ဒီလို တိကျမှုမျိုးကို ကျနော်ကလိုချင်တာ

and I

ဒါနဲ ့နောက်ဆုံးမှာ

replicated every last bone and put it in.

ရှိသမျှ အရိုးတွေကို ဆက်စပ်ပြီး ကျနော် ပုံတူတခု လုပ်ဖြစ်သွားပါတယ်

And after about six weeks,

အဲ့သည်နောက် .... ၆ပါတ်အကြာမှာ

I finished, painted, mounted

ကျနော် ကိုယ်ပိုင် ဒိုဒို အရိုးစုကို ဆေးသုတ်ပြီး

my own dodo skeleton.

သေသေချာချာ ထာင်ထားနိုင်ခဲ့ပါတယ်

You can see that I even made a museum label for it

ဒီမှာကြည့်ဗျာ ... ပြတိုက်အတွက် ကျနော် စာတမ်းလေး တောင် လုပ်ထား ပါတယ်။

that includes a brief history of the dodo.

အဲ့ဒီမှာ ဒိုဒိုငှက်ရဲ ့ ရာဇဝင် အကျဉ်းချုပ်

And TAP Plastics made me -- although I didn't photograph it --

TAP ပလပ်စတစ် ကတော့့ - ကျနော် ဓါတ်ပုံမရိုက်ထားမိဘူးဗျာ

a museum vitrine.

ပြတိုက်က မှန်ပုံး ပါပဲ။

I don't have the room for this in my house,

ကျနော့်အိမ်မှာ ဒီကောင် အတွက်ထားစရာ နေရာ မရှိပါဘူး

but I had to finish what I had started.

ဒါပေမဲ့ .. ကျနော် စခဲ့တာကို အဆုံးသတ်ရမယ်လေ

And this actually represented kind of a sea change to me.

အမှန်တော့ ဒါတွေအားလုံးဟာ ကျနော့်အတွက် အပြောင်း လဲကြီး ပြောင်း လဲ ခဲ့ပါတယ်။

Again, like I said, my life has been about

ကျနော် အစောက ပြောခဲ့သလိုပါပဲ .. ကျနော့် ဘဝက

being fascinated by objects and the stories that they tell,

ဒီ ပစ္စည်းတွေ က ပြောတဲ့ ပုံပြင်တွေကြောင့် စိတ်ဝင်စားစရာ ဖြစ်ခဲ့

and also making them for myself, obtaining them,

အဲ့ဒီလိုပါပဲ .. ကျနော်ကိုယ်တိုင် မရ ရအောင် လုပ်ရင်းကနေ

appreciating them and diving into them.

သူတို ့တွေကို ချစ်တတ်လာတယ် .. နက်နက် နဲနဲ သိလာတယ်

And in this folder, "Creative Projects,"

Creative Projects Folder ထဲမှာ

there are tons of projects that I'm currently working on,

ကျနော် အခုလတ်တလော လုပ်နေတဲ ့projects တွေ အများကြီးပဲဗျ

projects that I've already worked on, things that I might want to work on some day,

ကျနော် လုပ်နေဆဲ ကိစ္စများ ... နောက်ပြီး .. နောင် တချိန်မှ လုပ်မည့် ကိစ္စများ

and things that I may just want to find and buy and have

တချို ့ကတော့လည်း ကျနော် ရှာဖွေတွေ ့ရှိယုံသာ ရှိပြီး ၀ယ်မယ် ..

and look at and touch.

ကိုင်ကြည့်မယ် ထိကြည့်မယ် .. ဒီလောက်နဲ ့ပြီးမည့် ကိစ္စများ

But now there was potentially this new category of things

ဒါပေမဲ့ ပြောရမယ်ဆိုရင် မသိရသေးတဲ့ အကြောင်းတွေ အများကြီး သိလာရတယ်

that I could sculpt

ကျနော် ဘယ်လို ပုံစံလုပ်ပေးရမလဲ

that was different, that I -- you know,

မတူတဲ့ ကိစ္စလေး တွေပေါ့

I have my own R2D2, but that's --

ကျနော့်ကိုယ်ပိုင် R2D2 (စက်ရုပ်) ရှိပါတယ်

honestly, relative to sculpting, to me, that's easy.

ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရမယ်ဆိုရင် .. ဒီလို ပုံစံလုပ်တယ်ဆိုတာ ကျနော့်အတွက် လွယ်ပါတယ် ခင်ဗျ

And so I went back and looked through my "Creative Projects" folder,

အဲ့ဒါနဲ ့ပဲ ကျနော့်ရဲ ့"Creative Projects" folder ကို နောက်တခေါက် ပြန် ကြည့်မိတယ်

and I happened across the Maltese Falcon.

ဘာကို သွားတွေ ့လဲ ဆိုတော့ Maltese စွန်ငှက် ကို သွားတွေ ့တယ်

Now, this is funny for me:

ကျနော့် အတွက် ရီရတယ်ဗျ

to fall in love with an object from a Hammett novel,

Hammett ၀တ္တုထဲက အကြောင်းအရာ လေး တခုကို နှစ်သက်မိလို ့

because if it's true that the world is divided into two types of people,

ဘာလို ့လဲ ဆိုတော့ ကမ္ဘာကြီး မှာ လူ တန်းစား ၂မျိုး ၂စား ခွဲခြားထား တယ်ဗျ

Chandler people and Hammett people, I am absolutely a Chandler person.

Chandler လူမျိုးရယ် Hammett လူမျိုးရယ်, ကျနော်ကတော့ လုံးဝ Chandler လူမျိုးပါ။ (၀ထ္တု ထဲက အကြောင်း ပြောနေခြင်း ဖြစ်၏. ၀ထ္ထုကို ဖတ်ကြည့်ပါ)

But in this case,

ဒီကိစ္စမှာ တော့ စာရေးဆရာ အကြောင်း ပြောချင်တာ မဟုတ်ပါဘူး

it's not about the author, it's not about the book or the movie or the story,

စာအုပ် အကြောင်း လဲ မဟုတ်ပါဘူး ။ ရုပ်ရှင် အကြောင်း ဇာတ်လမ်း အကြောင်း လဲမဟုတ်ပါဘူး

it's about the object in and of itself.

အခုပြောမှာ အဲ့သည့်ထဲက ပစ္စည်း နဲ ့သူ ့အကြောင်းပါ။

And in this case, this object is --

ဒါဆိုရင် ဒီပစ္စည်းဟာ

plays on a host of levels.

လက်ခံပစ္စည်း လိုပါပဲ .. အမျိုးမျိုး လက်ခံလို ့ရတယ်

First of all, there's the object in the world.

ပထမဦးဆုံး ... ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဒီပစ္စည်းကြီး ရှိတယ်

This is the "Kniphausen Hawk."

"Kniphausen သိန်းငှက်." ပေါ့ဗျာ

It is a ceremonial pouring vessel

ဒါဟာ အခမ်းအနားတွေမှာ မှ အသုံးပြု ရတဲ ့ ပစ္စည်း

made around 1700 for a Swedish Count,

1700 မှာ Swedish မြို ့စား အတွက် လုပ်ခဲ့တယ် ဆိုပါတော့

and it is very likely the object from which

ဘယ်လို ပုံစံနဲ ့လုပ်ခဲ့တာလဲ ဆို ရင်

Hammett drew his inspiration for the Maltese Falcon.

Hammett က သူ ့ရဲ ့ ခံစားချက်တွေကို Maltese စွန်ငှက် အတွက် ရေးခဲ့ တယ်

Then there is the fictional bird, the one that Hammett created for the book.

Hammett က သူ ့စာအုပ်တွေအတွက် ဒီ စိတ်ကူးယဉ်ငှက်ကို ဖန်တီး ခဲ့တာနော်

Built out of words, it is the engine

အားလုံးကို စာသားတွေနဲ ့ပဲ ဖန်တီးတာ .. အဲ့ဒါကြီး က engine ပဲ

that drives the plot of his book and also the movie,

အဲ့ဒီ အင်ဂျင်ကြီးကပဲ သူ ့စာအုပ်ဖြစ်အောင် တွန်းပေးတာ.. ရုပ်ရှင်ရိုက်ဖြစ်အောင် တွန်း တာ

in which another object is created:

နောက် ဖန်တီးမှုကတော့

a prop that has to represent the thing that Hammett created out of words,

အဲ့သည့် ၀ထ္ထုထဲက Hammett ဖန်တီး လိုက်တဲ့ ဇာတ်လမ်း

inspired by the Kniphausen Hawk, and this represents the falcon in the movie.

Kniphauser သိန်းငှက် ကို ခံစား ပြီး လုပ်ထားတယ်။ ရုပ်ရှင်တခုလုံးကို လဲ ဒီ ငှက်ကပဲ ဦး ဆောင်တယ်

And then there is this fourth level, which is

နောက် .. စတုတ္ထ အဆင့်ကတော့

a whole new object in the world:

နောက်ထပ် ဒီကမ္ဘာထဲမှာ အရာဝတ္ထု အသစ် ထွက်ပေါ်လာတယ်

the prop made for the movie, the representative of the thing,

သူ က ရုပ်ရှင် အတွက် ဇာတ်ကြောင်း ... သူ က ကိုယ်စား ပြုတယ်

becomes, in its own right,

အဲ့ဒါ က နေ .. သူ ့ ကိုယ်ပိုင် လုပ်ကိုင်ခွင့်

a whole other thing,

နောက်ထပ် အသစ်

a whole new object of desire.

အသစ် လိုချင် စရာကြီး ဖြစ်လာတယ်

And so now it was time to do some research.

အဲ့သလိုနဲ ့ပဲ .. ကျနော် အတွင်းကျကျ လေ့လာရတော့တယ်။

I actually had done some research

အမှန်ကတော့ ကျနော် လေ့လာမှုတွေလုပ် ထား တယ် ခင်ဗျ

a few years before -- it's why the folder was there.

လွန် ခဲ့ သော နှစ်အနည်းငယ်ကပေါ့ဗျာ .. အဲ့ဒါကြောင့် အဲ့ဒီ folder ရှိနေတာ

I'd bought a replica, a really crappy replica,

ကျနော် ပုံတူ တခု ၀ယ်လိုက်တယ်... တော်တော် စုတ်ပြတ်တဲ့ ပုံတူလေး ပါ..

of the Maltese Falcon on eBay,

Maltese Falcon ကို eBay က ၀ယ်လာတာ

and had downloaded enough pictures to actually

နောက်ပြီး ကျနော် ဓါတ်ပုံအတော် များများကို လဲ ကူးခဲ့ပြီးပါပြီ

have some reasonable reference.

တန်သင့်သော အကိုးအကားလဲ ရှိပြီးပြီ ခင်ဗျ

But I discovered,

ဒါပေမဲ့ ... ကျနော် နက်နက်နဲနဲ လေ့လာလိုက်တော့

in researching further,

ဘာကို ရှာတွေ ့လိုက်ရလဲ ဆိုရင်

really wanting precise reference, that

ကျနော် ဟာ ဒီငှက်ရဲ ့အကြောင်းကို အတွင်း ကျကျ သိချင်တာဗျ

one of the original lead birds

ဒီငှက်ဟာ ပထမဦးဆုံး ရှေ ့ဆောင်လမ်းပြ ငှက်ဗျ..

had been sold at Christie's in 1994,

Christie's (စာအုပ်ဆိုင်) မှာ1994 က ရောင်း သွားတယ်

and so I contacted an antiquarian bookseller

အဲ့ဒါနဲ ့ကျနော်လဲ ရှေးဟောင်း စာအုပ်အရောင်းဆိုင်ကို ဆက်သွယ်တယ်ဗျာ

who had the original Christie's catalogue,

ဘယ်သူ ့မှာ မူရင်း Christie စာအုပ်အညွှန်း ရှိသလဲ လို ့ပေါ့

and in it I found this magnificent picture,

အဲ့ဒါနဲ ့ ဒီ ရင်သတ်ရှုမောဖွယ် ကောင်းတဲ့ပုံကို ကျနော် ရှာတွေ ့လိုက်တယ်

which included a size reference.

သူ ့မှာ အရွယ်အစား အညွန်းလဲ ပါတယ် ခင်ဗျ

I was able to scan the picture, blow it up to exactly full size.

အဲ့ဒါနဲ ့ ကျနော်လည်း ဓါတ်ပုံကို ကူးတယ်ဗျာ။ နောက်ပြီး ပုံကြီး ချဲ ့ တယ်

I found other reference. Avi [Ara] Chekmayan,

နောက်ထပ် အခြား အကိုးအကားတွေလဲ ဆက်တွေ ့တယ် ခင်ဗျ

a New Jersey editor, actually found this

Avi [Ara] Chekmayan, New Jersey က အယ်ဒီတာက အရင် တွေ ့တယ်ဗျာ

resin Maltese Falcon

Maltese စွန် အကောင် ပုံတူ

at a flea market in 1991,

၁၉၉၁ ခုနှစ်မှာ ပျံကျ စျေးက ပေါ့ဗျာ

although it took him five years

အဲ့ဒီကောင် ဟာ တကယ့် အစစ် ဟုတ်မှ ဟုတ်ရဲ ့လားဆိုတာ သက်သေပြဖို ့ ..

to authenticate this bird to

အဲ့ဒီလူ ၅နှစ်လောက် ရှာလိုက်ရတယ်ဗျ

the auctioneers' specifications,

လေလံတင်သူတွေ ရဲ ့ လိုအပ်ချက်ပေါ့ဗျာ

because there was a lot of controversy about it.

ဘာလို ့လဲ ဆိုတော့ အဲ့ဒီကိစ္စနဲ ့ပါတ်သတ်ပြီး ဟုတ်လား မဟုတ်လား အငြင်းပွားမှုလေး တွေက ရှိ ခဲ့တယ်

It was made out of resin, which wasn't a common material for movie props

အဲ့ဒီ ကောင်က .. ပြောရမယ်ဆိုရင် အဲ့ဒီခေတ်က ရုပ်ရှင် ရိုက်ရင်

about the time the movie was made.

အသုံးပြုလေ့ ပြုထ ရှိတဲ့ ပစ္စည်း မျိုး မဟုတ်ဘူး နော်

It's funny to me that it took a while to authenticate it,

ရီတော့ရီရတယ်ဗျ .. စစ်-မစစ်ဆိုတာကို သိအောင်ကိုပဲ အတော်လေး ကြာတယ်

because I can see it compared to this thing,

ဘာလို ့လဲဆိုတော့ .. ကျနော်ဆို ဒီပစ္စည်းကို ကြည့်ရုံနဲ ့တင်

and I can tell you -- it's real, it's the real thing,

အဲ့ဒါ အစစ်ကြီးဆိုတာ ကျနော် ပြောရဲတယ်ဗျာ

it's made from the exact same mold that this one is.

ပုံစံခွက် အတူတူ ကလုပ်ထားတာ

In this one, because the auction was actually so controversial,

ဒါပေမဲ့ ဒီပစ္စည်းကျမှ လေလံတင်တော့ စကားများတဲ့ ကိစ္စက ရှိနေတယ်

Profiles in History, the auction house that sold this --

ဒီပစ္စည်းရဲ ့ နောက်ကြောင်းကို ပြန်ကြည့်မယ်ဆိုရင် .. ဒီပစ္စည်းကို လေလံတင်ရောင်းတဲ့ ဆိုင်

I think in 1995 for about 100,000 dollars --

ကျနော့်စိတ်ထင် ၁၉၉၅ လောက်က ဒေါ်လာ ၁ သိန်းနဲ ့ ရောင်းခဲ့တယ်

they actually included -- you can see here on the bottom --

ဘာလေးပါ ပါလဲဆိုတော့ .. ဒီအောက်မှာ မြင်နိုင်တယ်ဗျာ

not just a front elevation, but also

အရှေ ့ပုံတင် မဟုတ်ဘူး

a side, rear

ဘေး ဘက် ၊ နောက်ဘက်

and other side elevation.

နောက်တဘက်က ပုံပါ မြင်နိုင်တယ်ဗျ

So now, I had all the topology I needed

ဒါဆိုရင် ကျနော့်မှာ လိုအပ်တဲ့ အခြေခံ ပစ္စည်းတွေရပြီ

to replicate the Maltese Falcon.

Maltese စွန်ငှက်ကို ပုံစံတူလုပ်ဖို ့

What do they do, how do you start something like that? I really don't know.

သူတို ့ဘယ်လိုလုပ်သလဲ ၊ ဘယ်ကနေ ဘယ်လို စလုပ်သလဲ၊ ကျနော် ဘာမှ မသိဘူး

So what I did was, again, like I did with the dodo skull,

အဲ့ဒီတော့ ကျနော်က ဘာလုပ်သလဲဆိုတော့ .. ဒိုဒိုငှက်လုပ်တုန်းကလိုပဲ

I blew all my reference up to full size,

ကျနော်မှာ ရှိတဲ့ အကိုးအကားတွေကို ပုံအပြည့်ချဲ ့တယ်

and then I began cutting out the negatives and using

အဲ့ဒီနောက် အကြမ်းပုံတွေ ကို ညှပ်ထုတ် ပြစ်တယ်ဗျာ

those templates as shape references.

အဲ့သည့် ပုံကြမ်းတွေကိုပဲ ရုပ်လုံးပေါ်လာအောင် ကိုးကားတယ်

So I took Sculpey, and I built a big block of it,

Sculpey ယူပြီးတော့ အတုံးကြီး လုပ်တယ်

and I passed it through until, you know, I got the right profiles.

အဲ့သလိုနဲ ့ လုပ်ရင်း လုပ်ရင်း သည်ပုံရလာတယ်ဗျာ

And then slowly, feather by feather, detail by detail,

တဖြည်းဖြည်းခြင် .. အမွေးအတောင် တခုခြင်း .. အနုစိတ်

I worked out and achieved --

ကျနော်လုပ်ရင်း နဲ ့ .. ဘာရလာသလဲဆိုတော့

working in front of the television and Super Sculpey --

Super Sculpey သုံးပြီး တီဗီရှေ ့မှာ အလုပ်လုပ်တာနော်

here's me sitting next to my wife --

ကျနော့် အမျိုးသမီး ဘေး မှာထိုင်ပြီးတော့ပေါ့

it's the only picture I took of the entire process.

လုပ်သမျှ အစအဆုံး ဒီပုံတပုံပဲ ရိုက်မိတယ်ဗျာ

As I moved through, I achieved

နောက်ဆုံး လုပ်ရင်းနဲ ့ .. ကျနော် ဒါလေး ရလာတယ်

a very reasonable facsimile of the Maltese Falcon.

သိပ်မဆိုးလှတဲ့ Maltese စွန်ငှက်ပေါ့

But again, I am not a sculptor,

ပြန်ပြောရရင် လဲ .. ကျနော် ပန်းပုဆရာမဟုတ်ပါဘူး

and so I don't know a lot of the tricks, like,

အဲ့ဒီ အတွက်ကြောင့်လဲ ကျနော် နည်းလမ်းတွေလည်း မသိပါဘူး

I don't know how my friend Mike gets beautiful, shiny surfaces with his Sculpey;

ကျနော့် သူငယ်ချင်း Mike က Sculpey သုံးပြီး ဘယ်လိုလုပ် လှပချောမွတ်တဲ့ မျက်နှာပြင်ရလဲဆိုတာ ကျနော်မသိဘူး

I certainly wasn't able to get it.

ကျနော် ဘယ်လိုမှ လုပ်လို ့ကို မရခဲ့ပါဘူး

So, I went down to my shop,

အဲ့ဒါနဲ ့ ကျနော် ကိုယ်ပိုင် လုပ်ခုံကို သွားတယ်

and I molded it and I cast it in resin,

ကိုယ်တိုင်ပဲ မိုလ် သွင်းပြီး ကော်နဲ ့ ပုံဖော်တယ်

because in the resin, then, I could absolutely get the glass smooth finished.

အဲ့ဒီ ကော်ကြောင့်ပဲ ဖန်နဲ ့ ချောနေတဲ့ အချောသတ်ကို ရတယ်

Now there's a lot of ways to fill and get yourself a nice smooth finish.

ကဲ.. သည်မှာ နည်းအမျိုးမျိုး နဲ ့ ဘယ်လို ချောမွတ်တဲ့ အပြီးသတ်ကို ရလဲဆိုတာ သိလာတယ်

My preference is about 70 coats of this --

ကျနော့် အကြိုက်ကတော့

matte black auto primer.

အမဲရောင် ဆေးခံနဲ ့ အခါ ရ၀ လောက်သုတ်တယ်

I spray it on for about three or four days, it drips to hell,

ပြီးတော့ အဲ့ဒါကို နောက် ၃-၄ရက် လောက် ထပ်ဖျန်းတယ် ... ဆေးရည်တွေ တောက်တောက်ကျတာ မှ မနည်းမနော

but it allows me a really, really nice gentle sanding surface

ဒါပေမဲ့ အဲ့သလိုလုပ်လိုက်ချင်းအားဖြင့် .. တကယ်ကို လှပတဲ့ မျက်နှာပြင်

and I can get it glass-smooth.

ဖန်သားလို ချောမွတ်တဲ့ မျက်နှာပြင် ရလာတယ်

Oh, finishing up with triple-zero steel wool.

triple-zero steel wool နဲ ့ အချောသတ်တယ်

Now, the great thing about getting it to this point was that

ဒီ အဆင့်ကို ရောက်လာရတဲ့ အတွက် အကောင်းဆုံး ကတော့

because in the movie, when they finally bring out the bird at the end,

ရုပ်ရှင်ထဲမှာဗျာ .. နောက်ဆုံး သူတို ့ ဒီငှက်ကို ထုတ်လာတော့

and they place it on the table, they actually spin it.

စားပွဲပေါ်တင်တယ်ဗျာ .. ပြီးတော့ လှည့်လို ့ လဲ ရတယ်ဗျ

So I was able to actually

အဲ့ဒီတော့ ကျနော်ကလဲ သေချာအောင်

screen-shot and freeze-frame to make sure.

screen-shot တွေ freeze-frame တွေယူပြီး

And I'm following all the light kicks on this thing and making sure that as I'm holding the light

နောက်ပြီး အလင်း နဲ ့ ကစားကြည့်တယ်ဗျာ .. ကျနော်က အလင်းကို

in the same position, I'm getting the same type of reflection on it --

တနေရာထဲမှာ ပုံသေ ကိုင်ထားပြီး ... အလင်းရောင်ပြန်ဟတ်တာကို လဲ တူအောင် ယူတယ်

that's the level of detail I'm going into this thing.

ကျနော် အဲ့သည့်လောက်ထိ အသေးစိတ်ရအောင် ယူခဲ့ပါတယ်

I ended up with this: my Maltese Falcon.

နောက်ဆုံး ကျနော် ရလာတာကတော့ .. ကျနော့်ကိုယ်ပိုင် Maltese စွန်ငှက်ပါ

And it's beautiful. And I can state with authority

လှလိုက်တာဗျာ .. နော်ပြီး ကျနော် ရဲရဲ ကြီး ပြောနိုင်တာကတော့

at this point in time, when I'd finished it,

ကျနော်ဒါလုပ်ပြီး တဲ့ အချိန်မှာ .. အဲ့ဒီ အချိန်မှာ

of all of the replicas out there -- and there is a few --

ဒီကောင် ပုံတူ ရှိတယ်ဆို တာ .. ရှားမှ ရှားပါပဲ

this is by far the most accurate

ဒါကောင်ဟာ .. ထုဘူးသမျှ ထဲမှာ အတိကျဆုံး အသေချာဆုံး

representation of the original Maltese Falcon

မူလ ပထမ Maltese စွန်ကောင် ကို ကိုယ်စားပြုထားတာပါပဲ

than anyone has sculpted. Now the original one, I should tell you,

ကျနော် ပြောမယ်နော် .. မူရင်း အကောင်ကို

is sculpted by a guy named Fred Sexton.

Fred Sexton ဆိုတဲ့ လူက ထုဆစ်ခဲ့တာဗျ

This is where it gets weird.

အခုက စပြီး ဇာတ်လမ်းက နဲနဲ ထူးဆန်းတယ်

Fred Sexton was a friend of this guy, George Hodel.

Fred Sexton က George Hodel နဲ ့ သူငယ်ချင်း ပေါ့ဗျာ

Terrifying guy -- agreed by many to be the killer

အဲ့သူ (George Hodel) က ကြောက်ဖို ့ကောင်းတယ် - လူတော်တော်များများက သူ ့ကို

of the Black Dahlia.

Black Dahlia က လူသတ်သမားလို ့သိထားကြတယ်

Now, James Ellroy believes

James Ellroy က ဘာကို ယုံကြည်ထားလဲ ဆိုတော့

that Fred Sexton, the sculptor of the Maltese Falcon,

Fred Sexton .. ခုနက Maltese စွန်ငှက်ရဲ ့ ပန်းပုဆရာက

killed James Elroy's mother.

သူ ့အမေကို သတ်ခဲ့တယ်လို ့ယုံကြည်တယ်ဗျ

I'll go you one stranger than that: In 1974,

ပရိတ်သတ်ကြီးကို နောက်ထပ် ထူးဆန်းတာ ပြောပြအုန်းမယ်နော် .. ၁၉၇၄ မှာ

during the production of a weird comedy sequel to "The Maltese Falcon,"

"The Maltese Falcon," ရုပ်ရှင် နောက်ဆက်တွဲ ဇာတ်လမ်း ဆက်ရိုက်နေစဉ်မှာ

called "The Black Bird," starring George Segal,

ဇာတ်ကားနာမည်က "The Black Bird," တဲ့ .. မင်းသားက George Segal,

the Los Angeles County Museum of Art

Los Angeles County ရဲ ့အနုပညာ ပြတိုက် (Museum of Art) မှာ

had a plaster original of the Maltese Falcon --

Maltese စွန်ငှက်ရဲ ့ မူရင်း ပလာစတာ ပုံရှိတယ်ဘူးတယ်ဗျ

one of the original six plasters, I think, made for the movie --

ရုပ်ရှင်ရိုက်တော့ မူရင်း ၆ခု လုပ်ခဲ့တာ.. အဲ့သည့်ထဲက ၁ခုပေါ့

stolen out of the museum. A lot of people thought

အဲ့ဒါကြီးက ပြတိုက်ထဲက နေ အခိုးခံရရော .. လူတော်တော်များများက ဘာထင်လဲဆိုတော့

it was a publicity stunt for the movie.

ဒါ သတ်သတ်မဲ့ နာမည်မကြီး-ကြီးအောင်လုပ်တာပဲပေါ့

John's Grill, which actually

John's Grill ဆိုတဲ့လူက

is seen briefly in "The Maltese Falcon,"

"The Maltese Falcon," ကားမှာ အရံအနေနဲ ့သရုပ်ဆောင်ဘူးတယ်ဗျ

is still a viable San Francisco eatery,

သူ ကို San Francisco က စားသောက်ဆိုင်တွေမှာ တွေ ့နိုင်သေးတယ်

counted amongst its regular customers Elisha Cook,

သူ ့ရဲ ့ဖောက်သည်တွေထဲမှာ Elisha Cook ဆိုသူ ပါတယ်

who played Wilmer Cook in the movie,

Elisha Cook က ရုပ်ရှင်ထဲမှာ (The Maltese Falcon) မှာ Wilmer Cook ဆိုပြီး သရုပ်ဆောင် ထားတယ်

and he gave them

အဲ့ဒီ ခုနက မူရင်း ၆ကောင်ထဲက ၁ကောင်ကို

one of his original plasters of the Maltese Falcon.

သူ ့ကို ပေးခဲ့တာ

And they had it in their cabinet for about 15 years,

အဲ့ဒါ က သူတို ့ မှန်ဘီရိုထဲမှာ ၁၅နှစ်လောက် ထိုင်နေတာနော်

until it got stolen

အခိုးခံရပါလေရော..

in January of 2007.

၂၀၀၇ ဇန်နဝါရီလ ပေါ့

It would seem that the object of desire

ဘယ်လိုနောက်ဆုံး ကောက်ချက်ချ လို ့ရလဲဆိုတော့ .. အဲ့ဒီ အကောင်ပုံတူတွေဟာ

only comes into its own by disappearing repeatedly.

တကောင်ပြီး တကောင် သူ ့ဟာသူ ပျောက် ပျောက်သွားတယ်

So here I had this Falcon,

ကဲ.. သည်မှာ ကျနော့် အကောင်

and it was lovely. It looked really great,

မြတ်နိုးတယ် .. ကြည့်လို ့လဲ ကောင်းတယ်

the light worked on it really well,

အလင်း ကျပုံလဲ လှတယ်

it was better than anything that I could achieve

ကျနော် လုပ်ဘူးသမျှထဲမှာ အကောင်း ဆုံး

or obtain out in the world.

သို ့မဟုတ် ဒီကမ္ဘာကြီးထဲမှာ ရနိုင်တာရှိသမျှမှာ အကောင်း ဆုံးဗျာ

But there was a problem. And the problem was that:

ဒါပေမဲ့ ပြဿနာလေး တခု ရှိတယ်... အဲ့ဒါက

I wanted the entirety of the object,

ဒီပစ္စည်း အတွက် ဖြစ်သင့် သမျှ အားလုံး ကျနော်လို ချင်တယ်ဗျာ

I wanted the weight behind the object.

ကျနော် တကယ့်အလေးချိန် အတိုင်း လိုချင်တယ်

This thing was made of resin and it was too light.

ဒီကောင်က ကော်ကလုပ်ထားတဲ့အတွက် .. အတော်ကို ပေါ့နေတယ်

There's this group online that I frequent.

group တဖွဲ ့ကို ကျနော် online မှာ သွားလေ့သွားထ ရှိတယ်

It's a group of prop crazies just like me

ကျနော့်လို ၀ါသနာတူ အူကြောင်ကြောင်တွေပေါ့

called the Replica Props Forum, and it's people who trade,

Replica Props Forum လို ့ခေါ်ပါတယ်။ အဲ့သည့် မှာ အရောင်း အဝယ် လုပ်လို ့ရတယ်

make and travel in information about movie props.

ရုပ်ရှင်မှာ အသုံးပြုတဲ့ပစ္စည်းတွေ ဘယ်လိုလုပ် တယ်၊ ရောင်းဝယ်တယ်၊ သွားလာတယ် အစုံပေါ့

And it turned out that one of the guys there,

အဲ့ဒီက လူတွေထဲက တယောက်က

a friend of mine that I never actually met,

ကျနော် တခါမှ မတွေ ့ဘူးတဲ့ သူငယ်ချင်း ဆိုပါတော့ ..ဒီလိုပဲ အရုပ်တွေကိစ္စပြောရင်း သိတာ

but befriended through some prop deals, was the manager of a local foundry.

သူက မြို ့တမြို ့က သံရေကျို စက်ရုံက မန်နေဂျာ

He took my master Falcon pattern,

သူက ကျနော့်ရဲ ့ စွန်ငှက် ပုံစံကို ယူတယ်

he actually did lost wax casting

ပြီးတော့ သူပဲ ဖယောင်းနဲ ့ ပုံစံ လောင်းပြီး

in bronze for me,

နောက်ဆုံး ကြေး နဲ ့သွန်း ပေးတယ်

and this is the bronze I got back.

ဒါ ကျနော် ပြန်ရတဲ ့ ကြေးရုပ်တုပါပဲ

And this is, after some acid etching, the one that I ended up with.

အဲ့ဒါကို အက်စစ်နဲ့ စားပြီး တော့ .. ဒါ နောက်ဆုံး ကျနော်ရတာ

And this thing, it's deeply, deeply satisfying to me.

ဒါကြီးဟာ.. ကျနော့်အတွက် ပြောမပြနိုင်လောက်အောင် ကြေနပ်စရာကြီးပါ

Here, I'm going to put it out there,

ကဲ ..ဒီမှာ .. ကျနော် ဒီပေါ်တင်ထားမယ်ဗျာ..

later on tonight, and

ပြီးရင် .. ပရိတ်သတ်ကြီးကိုယ်တိုင်

I want you to pick it up and handle it.

ကျနော်ကိုက ပရိတ်သတ်ကြီးကိုယ်တိုင် ဒီကောင်ကြီးကို မ-ကြည့်စေချင်တယ်

You want to know

ပရိတ်သတ်ကြီးကို သိစေချင်တာက

how obsessed I am. This project's only for me,

ကျနော်ဘယ်လောက် ရူးသွတ်ခဲ့ရတယ်ဆိုတာပါပဲ။ ဒီ စီမံကိန်းက ကျနော် တယောက်ထဲ အတွက်ပါပဲ

and yet I went so far as to buy on eBay

အဲ့ဒါတောင် ကျနော် eBay မှာ ဘာဝယ်ခဲ့သေးသလဲ ဆိုတော့

a 1941 Chinese San Francisco-based newspaper,

၁၉၄၁ နှစ်က ထုတ်တဲ့ Chinese San Francisco သတင်းစာ စာရွက်ကို ၀ယ်တယ်

in order so that the bird could properly be wrapped ...

ဒီငှက်ကို သေသေချာချာ ထုပ်လို ့ရအောင်လို ့

like it is in the movie.

ရုပ်ရှင် ထဲက လိုပေါ့ဗျာ

(Laughter)

(ရယ်မောကြသည်)

Yeah, I know!

ကျနော် သိတယ်

(Laughter) (Applause)

( ရယ်မော လျက် အား ပေးကြသည်)

There you can see, it's weighing in at 27 and a half pounds.

ကဲ သည်မှာ ပရိတ်သတ်ကြီး မြင်ရတယ် ... ၂၇ ပေါင်ခွဲ လေးတယ်ဗျာ

That's half the weight of my dog, Huxley.

ကျနော့် ခွေး Huxley အလေးချိန် ရဲ ့ တဝက်ရှိတယ်

But there's a problem.

ဒါပေမဲ့ ပြဿနာလေး တခု

Now, here's the most recent progression of Falcons.

ဒါ ကျနော့် နောက်ဆုံးပေါ် စွန်ရောဂါ ထမှုပေါ့ဗျာ

On the far left is a piece of crap -- a replica I bought on eBay.

ဟိုး ဘယ်ဘက် အစွန်ဆုံးက အစုတ်အပြတ်က ကျနော် eBay က ၀ယ်လာတဲ့ ပုံတူ

There's my somewhat ruined Sculpey Falcon,

ဟိုဟာက ကျနော့်ရဲ ့ နဲနဲ စုတ်ပြတ်နေတဲ့ Sculpey စွန်

because I had to get it back out of the mold. There's my first casting,

ကျနော် ပုံသွင်းထားတာကို ပြန်ထုတ်ထားလို ့ပါ။ အဲ့ဒါကတော့ ပထမဆုံး ပုံတူကြမ်း

there's my master and there's my bronze.

အဲ့ဒါကတော့ ကျနော့်ရဲ ့ အချော နဲ ့ အဲ့ဒါက ကြေးရုပ်ထု

There's a thing that happens when you mold and cast things,

အရုပ်တွေကို ပုံတူ ထုမယ် ပုံလောင်း မယ်ဆို ဘာဖြစ်သလဲ ဆိုတော့

which is that every time you throw it into silicone and cast it in resin,

ဆီလီကွန် နဲ ့ ကော်ကို စပြီး ရောပြီဆိုတာနဲ ့

you lose a little bit of volume, you lose a little bit of size.

သိပ်သည်းမှု နဲနဲ လျော ့တယ်ဗျာ .. အရွယ်အစားလဲ နဲ နဲ လျော့တယ်

And when I held my bronze one up against my Sculpey one,

ကျနော့် Sculpey ပုံတူကို ကြေးရုပ်နဲ ့ ယှဉ်ကြည့်လိုက်ရင်

it was shorter by three-quarters of an inch.

သူက ၁-လက်မရဲ ့ ၃-မတ် လောက် ပုနေတယ်

Yeah, no, really, this was like aah --

ဒီလိုဗျ

why didn't I remember this?

ဘာလို ့ ကျနော် မမှတ်မိ ခဲ့တာလဲ

Why didn't I start and make it bigger?

ဘာလို ့ကျနော် အကြီး မချဲ ့မိသလဲ

So what do I do? I figure I have two options.

ကဲ အခု ကျနော်ဘာလုပ်မလဲ... ကျနော်မှာ ရွေးစရာလမ်း ၂ ခု ပေါ်လာတယ်

One, I can fire a freaking laser at it,

ပထမ .. ကျနော် လေဆာသုံးပြီး သူ ့ကို မီးရှိ ့မလား

which I have already done,

အဲ့ဒီနည်းကို ကျနော်သုံးခဲ့ပြီး ပြီ

to do a 3D scan -- there's a 3D scan of this Falcon.

3D scan လုပ်ဘို ့ရာလဲ ဒီကောင်အတွက် 3D scan ရှိပြီးပြီ

I had figured out the exact amount of shrinkage I achieved

အဲ့ဒါနဲ ့ကျနော် ဘယ်လောက်ထိ ချုံ ့ချင်တာလဲ ဆိုတာ အတိအကျ တွက်ရတယ်

going from a wax master to a bronze master

ဖယောင်း အဖြစ်ကနေ ကြေးရုပ်သွန်းဖို ့

and blown this up big enough to make

နောက်ပြီး ဒီပုံကို ကြီးအောင် ချဲ ့ရတယ်

a 3D lithography master of this,

3D lithography - အနားကွပ် လုပ်ဖို ့

which I will polish, then I will send to the mold maker

ပြီးရင် အချောသတ်မယ် အဲ့ဒီနောက် ပုံတူ ကို ပုံစံလုပ်သူဆီ ပို ့မယ်

and then I will have it done in bronze. Or:

ပြီး ရင် ကျနော် က ကြေးရုပ် ပြန်ရမယ် ။ ... သို ့မဟုတ်

There are several people who own originals,

ဒီမှာဗျာ .. မူရင်း အရုပ်တွေကို ပိုင်တဲ့သူတွေအတော်များများ ရှိပါတယ်

and I have been attempting to contact them and reach them,

ကျနော် သူတို ့ကို ဆက်သွယ်ဖို ့ ကြိုးစားခဲ့ပါတယ်

hoping that they will let me spend a few minutes

သူတို ့များ ကျနော့်ကို စကားလက်ခံပြောလေ မလား ဆိုပြီး...

in the presence of one of the real birds, maybe to take a picture,

အဲ့သည့် ပုံတူ တကောင် ကို မျက်စိနဲ ့ တွေ ့လေမလား .. ဒါမှ မဟုတ် ဓါတ်ပုံများ ပေးရိုက်မလား ပေါ့

or even to pull out the hand-held laser scanner

ဒါမှမဟုတ် လက်ကိုင် လေဆာ ပုံတူကူးစက်ကို ထုတ်ပြီး ကူးလို ့ရမလား

that I happen to own that fits inside a cereal box,

ကျနော့်မှာ ရှိတဲ့ ပုံတူကူးစက်က မုန် ့ကြွပ် ပုံးထဲ ထည့်လို ့ရတယ်နော်

and could maybe, without even touching their bird, I swear,

ကျနော် ကျိန်ဆို ကျိန်ပြောရဲပါတယ် .. ကျနော် သူတို ့ငှက်ကို လက်ဖျားနဲ ့တောင် မထိပါဘူး

get a perfect 3D scan. And I'm even willing to sign pages

3D scan လေးပဲ လိုချင်တာပါ။ ကျနော်ဗျာ .. စာရွက်တွေကိုတောင် လက်မှတ်ထိုးဖို ့အသင့်ပါ။

saying that I'll never let anyone else have it, except for me in my office, I promise.

ဒီပုံတူကို ကျနော်မှလွဲ ၍ ဘယ်သူ ့ကို မှ မပေးပါဘူးလို ့.. ကျနော်ရုံးမှာပဲ သုံးမှာနော် .. ကျနော် ကတိပေးဖို ့အသင့်

I'll give them one if they want it.

သူတို ့လိုချင်ရင်တောင် သူတို ့ကို တခုပေးဦး မှာပါ

And then, maybe, then I'll achieve the end of this exercise.

အဲ့သည့်နောက် .. ကျနော်လိုချင်တာ လုပ်မယ်ပေါ့ဗျာ

But really, if we're all going to be honest with ourselves,

ဒါပေမဲ့ တကယ်ပြောရမယ်ဆိုရင် တော့ .. ကျနော်တို ့ဟာ မိမိကိုယ်ကို မိမိ မလိမ်ညာပဲ နေမယ်ဆိုရင်

I have to admit that achieving the end of the exercise

ဘာပဲလုပ်လုပ် နိဂုံးမှာ အောင်မြင်မယ်ဆိုတာ ကျနော် ပြောရဲပါတယ်

was never the point of the exercise to begin with, was it.

အဲ့သည့် စလုပ်စရာ အလုပ်က အရေးတောင် မကြီးပါဘူး ခင်ဗျာ ..

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ် ခင်ဗျာ။